Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 lipca 2018 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: S.S.R. Bartosz Kasielski

Protokolant: sekretarz sądowy Katarzyna Sak

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2018 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł.

przy udziale (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. i Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta Ł.

o ustanowienie służebności przesyłu

postanawia :

1.  ustanowić na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. za wynagrodzeniem na prawie użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Ł. przy alei (...) w Ł., stanowiącej działkę gruntu numer (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą numer (...) służebność przesyłu w pasie gruntu o łącznej powierzchni 94 m ² w granicach oznaczonych punktami A-E-N-P-R-J-K-I-H-G-F-D-C-B-A wraz z pasem gruntu stanowiącym drogę dostępu do urządzeń przesyłowych o łącznej powierzchni 10 m ² w granicach oznaczonych punktami I-K-L-M-I – opisanymi na mapie geodezyjnej dla celów prawnych sporządzonej przez uprawnionego geodetę K. A. w dniu 11 czerwca 2018 roku, zarejestrowanej w (...) Ośrodku Geodezji w Ł. w dniu 28 czerwca 2018 roku pod numerem P. (...).2018 – 193, polegającej na prawie eksploatacji urządzeń służących do przesyłania płynów tj. odcinków przewodów sieci wodnej ciepłowniczej (...) oraz dostępie do infrastruktury ciepłowniczej (dojścia i dojazdu oraz wyjścia i wyjazdu) wraz z niezbędnym sprzętem dla przedstawicieli przedsiębiorcy, jak również prawie dokonywania niezbędnych prac konserwacyjnych, modernizacyjnych, remontowych oraz przebudowy urządzeń przesyłowych;

2.  zasądzić od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. kwotę 34.000 zł (trzydzieści cztery tysiące złotych) tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu opisanej w punkcie 1 postanowienia;

3.  ustalić, że każdy z uczestników postępowania ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie;

4.  nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych kwoty :

a)  1.946,35 zł (jeden tysiąc dziewięćset czterdzieści sześć złotych 35/100) od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł.;

b)  1.946,35 zł (jeden tysiąc dziewięćset czterdzieści sześć złotych 35/100) od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł..

Sygn. akt I Ns 661/15

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 28 października 2013 roku (...) Spółka akcyjna z siedzibą w Ł. wystąpiła o ustanowienie za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 17.200 złotych na prawie użytkowania wieczystego nieruchomości, położonej w Ł. przy Alei (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą numer (...) służebności przesyłu polegającej na prawie eksploatacji urządzeń służących do przesyłania płynów tj. odcinków przewodów sieci wodnej ciepłowniczej 2 x DN 100, w tym ich nadziemnej części o długości 47,12 m w pasie gruntu o szerokości 1 metra oraz podziemnej o długości 0,54 m w pasie gruntu o szerokości 3,78 metra, a także prawie wejścia i wjazdu na teren nieruchomości obciążonej w granicach niniejszej służebności w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów, modernizacji i przebudowy urządzeń przesyłowych, jak również przyznanie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(wniosek k.2 – 3)

W odpowiedzi na wniosek z dnia 13 grudnia 2013 roku (...) z siedzibą w Ł. przyłączyła się do wniosku co do zasady kwestionując jedyni szerokość pasa służebności oraz wartość jednorazowego wynagrodzenia.

(odpowiedź na wniosek (...) z siedzibą w Ł. k.44 – 49)

Postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika Skarb Państwa – Prezydenta Miasta Ł..

(postanowienie z dnia 8 kwietnia 2014 roku k.68)

W odpowiedzi na wniosek z dnia 11 czerwca 2014 roku Skarb Państwa – Prezydent Miasta Ł. pozostawił wniosek do uznania Sądu wskazując, że w przypadku uwzględnienia wniosku służebność winna zostać ustanowiona nie na prawie własności nieruchomości, lecz prawie użytkowania wieczystego z jednoczesnym wynagrodzeniem na rzecz użytkownika wieczystego. Uczestnik wskazał jednocześnie, że w razie przyjęcia poglądu przeciwnego i modyfikacji stanowiska wnioskodawcy co do prawa, na którym służebność ma być ustanowiona, jest skłonny do ustanowienia służebności na prawie własności przedmiotowej nieruchomości o przebiegu wskazanym przez wnioskodawcę, jednakże w tym przypadku kwestionuje wysokość wynagrodzenia określonego we wniosku.

(odpowiedź na wniosek Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta Ł. k.74)

Postanowieniem z dnia 25 września 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił wniosek.

(postanowienie w sprawie I Ns 1231/13 k.86)

Postanowieniem z dnia 18 marca 2015 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie sygn. akt III Ca 1762/14 uchylił postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 25 września 2014 roku i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy wskazał, że pogląd prawny Sądu I Instancji o braku możliwości ustanowienia służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego nie jest zasadny. Wyrażając przekonanie o dopuszczalności ustanowienia tego typu ograniczonego prawa rzeczowego Sąd Okręgowy zobowiązał Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi do przeprowadzenia postępowania dowodowego i podjęcia merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie.

(postanowienie Sądu Okręgowego w Łodzi wraz z uzasadnieniem w sprawie sygn. akt III Ca 1762/14 k.126 – 130)

W toku trwającego postępowania (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w Ł. oraz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. zgodnie określiły wysokość jednorazowego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu objętej wnioskiem na kwotę 34.000 złotych.

(pismo procesowe (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. k.341)

W toku rozprawy z dnia

(rozprawa z dnia

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny :

(...) Spółka Akcyjna (następca prawny (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł.) jest właścicielem infrastruktury ciepłowniczej – ciepłociągu stalowego, zaizolowanego i obudowanego płaszczem ochronnym z blachy ocynkowanej (2 x DN 100), przebiegającej na długości 47,12 metrów nad powierzchnią gruntu oraz 0,54 metra pod powierzchnią gruntu w obrębie nieruchomości położonej w Ł. przy Alei (...).

Ciepłociąg został wybudowany metodą tradycyjna w 1992 roku. Na teren działki numer (...) wchodzi w jej rogu na wysokości około 4 – 4,5 mb nad poziomem terenu, gdzie jest mocowany do ściany budynku, znajdującego się w granicy działki na długości około 6mb nad budynkiem parterowym, a następnie na długości około 7 mb nad gruntem, po czym schodzi w dół do poziomu terenu. Dalsza jego część w płaszczu ochronnym z blachy ocynkowanej mocowana jest na konstrukcjach stalowych o szerokości 0,62 mb i wysokości 0,80 mb, zakotwionych w gruncie i mocowanych do ściany budynku na granicy działki.

(opinia biegłego z zakresu ciepłownictwa wraz z dokumentacją zdjęciową k.187, 195 – 206, zeznania świadka Z. W. k.84, karta informacyjna k.23, protokół oględzin nieruchomości k.147 – 149, odpis pełny z Krajowego Rejestru Sądowego k.159 – 171)

Nieruchomość położona w Ł. przy Alei (...) stanowi działkę gruntu numer (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą numer (...). W dziale II księgi wieczystej jako właściciel nieruchomości ujawniony jest Skarb Państwa, zaś jako użytkownik wieczysty (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. (od dnia 28 lutego 1994 roku – akt notarialny Rep (...)

(aktualny odpis księgi wieczystej (...) )

Dokonanie jakichkolwiek prac naprawczych związanych z odcinkiem ciepłociągu biegnącym ponad teren gruntu, w tym nad budynkiem parterowym (szerokość konstrukcji ciepłociągu – ok. 0,35 mb) wymaga ustawienia rusztowań budowlanych ramowych o wymiarach 1,58 x 1,58 mb (typu „ (...)) lub rusztowań aluminiowych o wymiarach 3 x 0,75 mb (np. firmy (...)), jak również w obu przypadkach przestrzeni dla monterów – ok. 0,60 mb, a więc łącznie pas o szerokości około 1,70 – 1,93 metra. Na odcinku posadowionym na konstrukcjach wsporczych (szerokość konstrukcji ciepłociągu – ok. 0,62 mb) niezbędne pozostaje zapewnienie pasa terenu do poruszania się monterów – ok.0,60mb oraz złożenia materiałów z demontażu i materiałów nowych – ok. 70 mb, a więc łącznie pas o szerokości 1,92 metra. Dlatego też niezbędny pas gruntu do prowadzenia prac remontowych, konserwacyjnych i naprawczych ciepłociągu w przebiegu nad powierzchnią gruntu wynosi 2 metry.

Odcinek ciepłociągu, biegnący pod powierzchnią gruntu na głębokości około 1 metra oraz długości około 0,54 metra wymaga zapewnienia powierzchni o wymiarach 3 x 3 metra celem wykopania otworu ziemi dla przeprowadzenia prac konserwacyjnych, naprawczych i remontowych.

Minimalna szerokość pasa gruntu stanowiącego dostęp do urządzeń przesyłowych dla pracownika przedsiębiorcy wynosi 1,5 metra. Przestrzeń ta winna być wykorzystana zarówno dla poruszania się monterów, jak również transportu niezbędnych narzędzi i elementów, wykorzystywanych przez pracach remontowych, konserwacyjnych i naprawczych.

(opinia biegłego z zakresu ciepłownictwa k.188, uzupełniająca ustna opinia biegłego z zakresu ciepłownictwa k.269 – 270)

Łączna powierzchnia niezbędna do prawidłowej eksploatacji ciepłociągu, przebiegającego przez nieruchomość położoną w Ł. przy Alei (...), stanowiąca pas gruntu o szerokości 2 metrów (w obrębie naziemnych elementów sieci) oraz 3 metrów (w obrębie podziemnych elementów sieci) wynosi 94 m ² i została oznaczona na mapie do ustanowienia służebności gruntowych jako służebność SG I wyznaczona punktami A-E-N-P-R-J-K-I-H-G-F-D-C-B-A. Z kolei niezbędna droga dostępu do urządzeń infrastruktury ciepłowniczej stanowi pas gruntu o szerokości 1,5 metra i łącznej powierzchni 10 m ² i została oznaczona na mapie do ustanowienia służebności gruntowych jako służebność SG II wyznaczona punktami I-K-L-M-I.

(opinia uzupełniająca biegłego geodety K. A. k.313 – 317, mapa do celów prawnych k.355)

Wartość służebności przesyłu ustanowionej na prawie użytkowania wieczystego nieruchomości, położonej w Ł. przy Alei (...) wynosi 34.000 złotych.

(okoliczność bezsporna)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności zeznania świadka Z. W., załączone dokumenty, które nie budziły wątpliwości w zakresie ich zgodności z rzeczywistym stanem, a także opinie biegłych z zakresu ciepłownictwa i geodezji, sporządzone przez ekspertów posiadających stosowne kwalifikacje i doświadczenie w pełnieniu funkcji biegłego, których treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron toczącego się postępowania.

Sąd uznał za okoliczność bezsporną, a w konsekwencji niewymagającą prowadzenia postępowania dowodowego (art. 212 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c.), w szczególności dopuszczenia dowodu z opinii biegłego do spraw szacowania wartości nieruchomości, wysokość jednorazowego wynagrodzenia przysługującego z tytułu ustanowienia służebności przesyłu. Należało mieć na uwadze treść żądania wniosku tj. ustanowienie stosownej służebności na prawie użytkowania wieczystego nieruchomości, a nie prawie własności. Tym samym kwestia wynagrodzenia pozostawała w sferze zainteresowań wyłącznie dwóch podmiotów tj. wnioskodawcy (podmiot, na rzecz którego służebność jest ustalana, jednocześnie zobowiązany do uiszczenia wynagrodzenia) oraz uczestnika (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. (podmiot, którego prawo tj. prawo użytkowania wieczystego zostanie obciążone służebnością, jednocześnie uprawniony do uzyskania wynagrodzenia z tego tytułu). Skoro wskazani uczestnicy doszli do porozumienia w zakresie tej kwestii, dalsze prowadzenie postępowania dowodowego było bezcelowe, albowiem prowadziłoby do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania oraz generowania zbędnych kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy zważył co następuje :

Wniosek zasługiwał na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 305 ¹ k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawał fakt, że na nieruchomości stanowiącej własność uczestnika Skarbu Państwa, na której na rzecz uczestnika (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. ustanowiono prawo użytkowania wieczystego zlokalizowana jest infrastruktura ciepłownicza w postaci odcinków nadziemnej i podziemnej sieci ciepłowniczej 2 x DN 100, stanowiących własność przedsiębiorstwa przesyłowego – (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł.. Niewątpliwie zatem wnioskodawcy przysługiwała legitymacja czynna do wystąpienia z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu celem uregulowania zakresu uprawnień przysługujących jej względem własnych urządzeń elektroenergetycznych, przy czym położonych na nieruchomości stanowiącej własność uczestnika Skarbu Państwa, oddanej w użytkowanie wieczyste uczestnika (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł..

W tym miejscu należy wyraźnie zaznaczyć, że Sąd w ramach ponownego postępowania pozostaje związany poglądem prawnym wyrażonym przez Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie III Ca 1762/14. Pomijając sam nakaz ustawowy wynikający z normy art. 386 § 6 k.p.c., Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela zapatrywanie dotyczące dopuszczalności ustanowienia służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego, co znajduje odzwierciedlenie nie tylko w uchwale składu 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2017 roku (III CZP 101/16, OSNC 2017/11/123), ale także innych licznych wypowiedziach przedstawicieli judykatury (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2008 roku, IV CSK 21/08, Lex nr 398485, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2009 roku, II CSK 674/08, Lex nr 519243, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2015 roku, III CZP 5/15, Lex nr 1765989, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2015 r., III CZP 49/15, Lex nr 1929877).

Treść uprawnień, jakie służebność przesyłu daje przedsiębiorcy, którego własność stanowią urządzenia określone w art. 49 k.c., polega na tym, że przedsiębiorca może korzystać z obciążonej nieruchomości w granicach określonych przeznaczeniem tych urządzeń, a więc ich bieżącą eksploatacją, konserwacją i dozorem. Wskazany przez wnioskodawcę zakres tych uprawnień nie był kwestionowany przez użytkownika wieczystego na żadnym etapie postępowania, zaś Sąd nie znalazł podstaw do ich modyfikacji, jako że odpowiadają one normalnemu sposobowi eksploatacji i konserwacji, adekwatnemu do rodzaju urządzeń znajdujących się na działce gruntu 28/65 (infrastruktura ciepłownicza), a także uwzględniają możliwe w przyszłości czynności związane z naprawami i remontami sieci.

Jedynie marginalnie warto wskazać, że nieuzasadnionym pozostawało stanowisko uczestnika (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. zmierzające do objęcia treścią służebności również zastrzeżenia polegającego na zapewnieniu prawa żądania od przedsiębiorcy stosownego wynagrodzenia na wypadek wystąpienia szkody powstałej przy wykonywaniu uprawnień wynikających z treści ograniczonego prawa rzeczowego (k.151 – 152). W przypadku wystąpienia takiej sytuacji w przyszłości uczestnik dysponuje możliwością dochodzenia swych praw na zasadach ogólnych i trudno wskazać racjonalne argumenty, które przemawiałyby za objęciem takiego uprawnienia treścią służebności.

W zakresie ustalonego wynagrodzenia Sąd przyjął jego rozmiar (34.000 złotych) w oparciu o zgodne stanowisko wnioskodawcy i uczestnika (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.. W pełni aktualne pozostają w tej mierze rozważania poczynione przy okazji oceny zgromadzonego materiału dowodowego.

Z powyższych względów Sąd na podstawie art. 305 ¹ ustanowił służebność przesyłu na prawie użytkowania wieczystego nieruchomości położonej przy Alei (...) w Ł. o treści jak w punkcie 1 postanowienia.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. mając na uwadze, że strony postępowania były jednakowo zainteresowane jego wynikiem.

W toku niniejszego postępowania zostały wygenerowane koszty sądowe, które tymczasowo poniósł Skarb Państwa w łącznej kwocie 3.892,70 złotych tytułem wynagrodzenia biegłych (k.214, 247, 272, 301 i 319). Uwzględniając treść art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zasadę ponoszenia kosztów postępowania w niniejszej sprawie, ale również fakt, że koszty te powstały w związku z aktywnością jedynie dwóch stron tj. wnioskodawcy i uczestnika (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., Sąd nakazał pobrać od obu podmiotów kwoty po 1.946,35 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. Charakter niniejszej sprawy oraz jedynie czysto formalny udział ze strony właściciela nieruchomości przeciwstawiał się obciążeniu Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta Ł. tego typu obowiązkiem w jakimkolwiek zakresie.