Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., na podstawie 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku M. K. z dnia 21 lutego 2018 r., 12 marca 2018 r. i 10 kwietnia 2018 r., odmówił ponownego ustalenia wysokości emerytury. W uzasadnieniu, organ rentowy wskazał, że ubezpieczona nie przedłożyła nowych dokumentów mających wpływ na wysokość świadczenia.

/decyzja – k. 848 plik III akt ZUS/

Decyzją z dnia 17 kwietnia 2018 r. ZUS I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku o ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego, odmówił wnioskodawczyni M. K. ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r., ponieważ, przedłożone przez ubezpieczoną dowody, nie powodują zmiany wartości kapitału początkowego. Ubezpieczona nie przedstawiła środków dowodowych, potwierdzających zgłaszany okres nieskładkowy.

/decyzja – k. 847 plik III akt ZUS/

Wnioskodawczyni M. K. uznała powyższe za krzywdzące i w dniu 2 maja 2018 r. wniosła od nich odwołani, wskazując w uzasadnieniu, że UŁ nieprawidłowo wyliczył jej wynagrodzenia za lata 1973 – 2010 r.

/odwołanie – k. 3, k. 3 w aktach VIII U 1096/18/

Zarządzeniem z dnia 30 maja 2018 r. połączono sprawę VIII U 1096/18 ze sprawą VIII U 1095/18, celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/zarządzenie – k. 5 w aktach VIII U 1096/18/

Na rozprawie w dniu 13 sierpnia 2018 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie i wskazała, że kwestionuje wysokość wynagrodzeń za lata 2007, 2008 i 2009, wskazaną w zaświadczeniach wystawionych przez (...).

/protokół rozprawy z dnia 13 sierpnia 2018 r. – 00:09:04 – 00:14:02 – płyta CD – k. 79/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni M. K. urodziła się (...)

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 30 września 2002 r. (...) Oddział w Ł. ustalił kapitał początkowy M. K. na dzień 1 stycznia 1999 r. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 116,83%.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 116,83% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową (116,83% x 1220,89 zł = 1.426,37 zł).

Do ustalenia wartości kapitału przyjęto okresy składkowe w ilości: 25 lat, 3 miesięcy tj. 303 miesiące oraz okresy nieskładkowe w ilości: 5 lat, tj. 60 miesiące.

Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

293,01 złotych x 100,00% (współczynnik proporcjonalny) = 293,01 złotych

(303 miesiące składkowe x 1,3%) : 12 x 1426,37 złotych (podstawa wymiaru) = 468,28 złotych

(60 miesięcy nieskładkowych x 0,7%) : 12 x 49,92 złotych (podstawa wymiaru) = 49,92 złotych

RAZEM = 811,21 złotych

811,21 złotych x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 169542,89 złotych (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 roku).

/decyzja – k. 13 – 14 plik I akt ZUS, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 15 plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 13 czerwca 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 16 maja 2008 r., przyznał ubezpieczonej emeryturę od 1 maja 2008 r. tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia, przyjęto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych tj. od 1998 r. do 2007 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 133,42%. Do ustalenia wysokości emerytury, organ rentowy uwzględnił 34 lata i 6 miesięcy okresów składkowych i 5 lat okresów nieskładkowych. Wysokość emerytury wyniosła 2013,90 zł.

/decyzja – k. 46 – 47 plik II akt ZUS/

Decyzją z dnia 22 kwietnia 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przeliczył ubezpieczonej emeryturę od 1 marca 2010 r. tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych tj. od stycznia 2000 r. do grudnia 2009 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 136,75%. Do ustalenia wysokości emerytury, organ rentowy uwzględnił 36 lat okresów składkowych, 5 lat, 2 miesiące okresów nieskładkowych. Wysokość emerytury wyniosła 2525,17 zł.

/decyzja – k. 148 – 149 plik II akt ZUS/

Decyzją z dnia 24 września 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku ubezpieczonej z dnia 17 sierpnia 2010 r., na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyznał ubezpieczonej emeryturę od 10 września 2010 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 132694,01 zł,

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 438503,95 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 247,50 miesięcy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 2307,87 zł.

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 2307,87 zł.

Emerytura, ustalona niniejszą decyzją, jest niższa od obecnie pobieranego świadczenia, wobec czego, nadal będzie wypłacana emerytura ustalona na dotychczasowych zasadach.

/decyzja – k. 21 plik III akt ZUS/

Decyzją z dnia 15 kwietnia 2011 r. organ rentowy przeliczył M. K. emeryturę od 1 marca 2011 r. wskazując w uzasadnieniu, że przedłożone wynagrodzenie za 2010 r. pozostaje bez wpływu na wysokość podstawy wymiaru.

/decyzja – k. 85 – 88 plik III akt ZUS/

W dniach 21 lutego 2018 r., 12 marca 2018 r. i 10 kwietnia 2018 r. ubezpieczona złożyła wnioski o przeliczenie emerytury i kapitału początkowego.

/okoliczność bezsporna – wnioski w aktach ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy. Analiza zgromadzonych dowodów wskazuje, iż są one spójne i wzajemnie się uzupełniają i nie ma żadnych podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlega oddaleniu.

Na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U z 2017 r. poz. 1383 z późn. zm.) prawo do świadczeń (emerytalno – rentowych) lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Z cytowanego przepisu wynika, iż warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń jest uzyskanie nowych dowodów lub ujawnienie okoliczności, które istniały przed wydaniem decyzji, a nie były znane organowi w chwili orzekania i mają wpływ na prawo do tych świadczeń lub ich wysokość /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 231/99 - OSNAPiUS 2000 nr 19 poz. 734; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2003 r. III UZP 5/03 - OSNAPiUS rok 2003, Nr 18, poz. 442/.

Zwrot "przedłożenie nowych dowodów", oznacza zgłoszenie każdego, prawnie dopuszczalnego środka dowodowego, stanowiącego potwierdzenie okoliczności faktycznych, istniejących przed wydaniem decyzji, a mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokość. Natomiast użyte w art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej, pojęcie "ujawnienie okoliczności" oznacza powołanie się na fakty dotyczące ogółu wymagań formalnych i materialnych związanych z ustaleniem przez organ rentowy prawa do świadczenia lub wysokości świadczenia. Są to określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokości np. staż pracy, wiek, niezdolność do pracy, ale także uchybienia przez organ rentowy normom prawa procesowego lub materialnego, wpływające potencjalnie na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną z mocy prawa sytuacją prawną osoby zainteresowanej (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lutego 2014 r., I UK 322/13, LEX nr 1444596 oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 11 grudnia 2015 r., III AUa 1087/15, LEX nr 1979499).

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku, Nr 1383, z późn. zm.), kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 tego przepisu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym, że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Według ust. 3b, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku ( w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Zgodnie z art. 53 w/w ustawy, emerytura wynosi: 24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, oraz po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych i po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych. Przy obliczaniu emerytury okresy składkowe i nieskładkowe ustala się z uwzględnieniem pełnym miesięcy.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów, można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Zgodnie z §21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja niewątpliwie wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza jednak, iż zarówno okres zatrudnienia jak i wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być wykazana w inny sposób, jak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNAPiUS 1998/11/342, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1997-03-04, III AUa 105/97 opubl: OSA w W. rok 1997, Nr. 2, poz. 7; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 1993-08-18, III AUr 294/93 opubl: P.. Sąd. rok 1994, Nr. 3, poz. 6/.

Przyjąć zatem trzeba, iż w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (sporne czy też niemożliwe do udowodnienia przy pomocy dowodu z dokumentu) mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, które Sąd uzna za pożądane i celowe, co wynika także z treści przepisu art. 473 k.p.c. Mając to na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej okresami zatrudnienia wnioskodawczyni.

Skarżąca, na rozprawie w dniu 13 sierpnia 2018 r. , wskazała, że kwestionuje wysokości wynagrodzeń za lata 2007, 2008 i 2009, wskazane w zaświadczeniach, wystawionych przez (...), będące podstawą wyliczenia jej emerytury.

Dokonując wszechstronnej analizy, zgromadzonego w sprawie materiału procesowego, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że skarżąca, w toku postępowania przed organem rentowym, wywołanym ponownym złożeniem wniosku o przeliczenie emerytury oraz kapitału początkowego , nie przedłożyła nowych dowodów na potwierdzenie okoliczności faktycznych istniejących przed uprawomocnieniem się wcześniejszych decyzji ustalających prawo do świadczenia ubezpieczonej.

Ubezpieczona zakwestionowała, bowiem wysokość wynagrodzeń, za lata 2007, 2008 i 2009, jednakże w toku postępowania nie złożyła żadnych nowych dokumentów wskazujących na wysokość wynagrodzeń za w/w lata. Brak jest, zatem, podstaw by kwestionować zaświadczenia wystawione przez (...), które już znajdują się w aktach ZUS i zostały złożone przez wnioskodawczynię przy składaniu wniosku o emeryturę i o przeliczenie emerytury oraz kapitału początkowego.

Przy ustalaniu wysokości wynagrodzeń, przy wyliczaniu emerytury i kapitału początkowego, nie może być bowiem niepewności co do ich wysokości.

Stosownie do treści art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W postępowaniu sądowym ubezpieczony może korzystać z wszelkich środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty, w szczególności z dowodów z dokumentów oraz z przesłuchania świadków (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UKN 186/97, OSNP 11/1998, poz. 342).

Nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Wskazać należy, iż nie jest obowiązkiem sądu, zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych, pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach ( art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku w sprawie o sygn. akt I CKU 45/96 (opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76). Podobnie, w wyroku z dnia 7 października 1998 roku w sprawie o sygn. akt II UKN 244/98
(OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662), Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od dnia 1 lipca 1996 roku nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Zatem, skoro ubezpieczona nie przedstawiła żadnych nowych dowodów na poparcie swoich roszczeń, Sąd mając na uwadze ustalony stan faktyczny oraz powyższe rozważania uznał, że brak jest podstaw do uwzględnia odwołania ubezpieczonej.

W oparciu o poczynione ustalenia i obowiązujące przepisy prawa Sąd Okręgowy uznał, że skarżone decyzje są prawidłowe.

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w wyroku.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawczyni.

K.K.-W.