Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 sierpnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Mariola Mastalerz

Protokolant st. sekr. sądowy Ilona Królikiewicz

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania M. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 21 lutego 2018r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 277/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 lutego 2018 roku, znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił M. M. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że na dzień 1 stycznia 2009 roku wnioskodawca nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, wynoszącego co najmniej 15 lat. Do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w myśl art. 49 ustawy pomostowej nie zostały zaliczone okresy zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 25 lipca 1975 roku do dnia 22 października 1977 roku oraz od dnia 12 listopada 1979 roku do dnia 31 lipca 2005 roku, ponieważ pracodawca nie potwierdził, że w ww. okresach wnioskodawca wykonywał pracę wymienioną w załączniku nr 1 i 2 do ww. ustawy.

W odwołaniu z dnia 16 marca 2018 roku M. M. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu wskazał, że w spornych okresach pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Przędzalni (...) Sp. z o.o. w warunkach szczególnych przy wykonywaniu prac przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wprawdzie wystawione przez pracodawcę ubezpieczonego świadectwo pracy w warunkach szczególnych zawiera informacje, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył obowiązki przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu na stanowiskach konserwatora maszyn, rozciągacza taśm, robotnika transportu wewnętrznego, które są wymienione w wykazie A działu VII, poz. 1, pkt 12, 6, 11 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1983 roku, jednakże stanowiska zajmowane przez ubezpieczonego nie są wyszczególnione w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

M. M., urodzony w dniu (...), wystąpił w dniu 23 stycznia 2018 roku z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury pomostowej. We wniosku ubezpieczony wskazał, że nie pozostaje w stosunku pracy.

(dowód: wniosek o przyznanie prawa do emerytury pomostowej, k. 1 – 4 akt emerytalnych)

Ubezpieczony udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 29 lat, 11 miesięcy i 12 dni, w tym 29 lat, 11 miesięcy i 12 dni, w tym 29 lat, 7 miesięcy i 23 dni okresów składkowych oraz 3 miesiąc i 19 dni okresów nieskładkowych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych ubezpieczonego organ rentowy nie zaliczył żadnych okresów. Do stażu pracy w warunkach szczególnych ZUS nie zaliczył okresów zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 25 lipca 1975 roku do dnia 22 października 1977 roku i od dnia 12 listopada 1979 roku do dnia 31 lipca 2005 roku, ponieważ pracodawca nie potwierdza, że w ww. okresach ubezpieczony wykonywał pracę wymienioną w załączniku nr 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

(dowód: decyzja z dnia 21 lutego 2018 roku, k. 35 akt emerytalnych)

W okresie od dnia 25 lipca 1975 roku do dnia 31 lipca 2005 roku M. M. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Przędzalni (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (wcześniej Zakłady (...) w P.). Ubezpieczony zajmował kolejno następujące stanowiska:

- od dnia 25 lipca 1975 roku do dnia 11 listopada 1979 roku - robotnika transportu wewnętrznego, w tym w okresie od dnia 26 października 1977 roku do dnia 11 listopada 1979 roku pełnił zasadniczą służbę wojskową i korzystał z ustawowo przysługujących dni wolnych,

- od dnia 12 listopada 1979 roku do dnia 30 czerwca 1985 roku - konserwatora koordynatora,

- od dnia 1 lipca 1985 roku do dnia 31 stycznia 1991 roku - robotnika transportu wewnętrznego,

- od dnia 1 lutego 1991 roku do dnia 31 grudnia 2000 roku – rozciągacza taśm,

- od dnia 1 stycznia 2001 roku do dnia 31 lipca 2005 roku – robotnika transportu wewnętrznego.

(dowód: świadectwa pracy z dnia: 24 października 1977 roku, k. 36, 1 sierpnia 2005 roku, k. bez nr, umowy o pracę z dnia: 25 lipca 1975 roku, k. 22, 8 sierpnia 1975 roku, k. 20, 31 grudnia 1976 roku, k.. 18, 12 listopada 1979 roku, k. 17, 1 stycznia 1998 roku, k. 1, angaże z dnia: 18 listopada 1980 roku, k. 16, 20 października 1982 roku, k. 15, 23 marca 1985 roku, k. 14, 10 lipca 1985 roku, k. 12, 27 marca 1987 roku, k. 11, 11 października 1989 roku, k. 10, 31 sierpnia 1990 roku, k. 9, 29 listopada 1990 roku, k. 8, 8 lutego 1991 roku, k. 6, 21 lutego 1993 roku, k. 5, 5 listopada 1993 roku, k. 4, 27 października 1994 roku, k. 3, 26 kwietnia 1996 roku, k. 2, 16 grudnia 1998 roku, 30 grudnia 2000 roku, k. bez nr w aktach osobowych wnioskodawcy, książeczka wojskowa, k. 3 akt kapitałowych)

Zakład, w którym zatrudniony był wnioskodawca, zajmował się obróbką surowców włókienniczych surowej bawełny. Finalnym produktem w zakładzie była przędza. Ubezpieczony realizował obowiązki w przędzalni cienkoprzędnej, gdzie znajdowały się maszyny przędzalnicze, to jest zgrzeblarki, rozciągarki, przędzarki. Ostatnim etapem obróbki bawełny było jej przędzenie, dlatego też przędzalnia była nazywana oddziałem końcowym. W zakładzie pracy panowało duże zapylenie, hałas i kurz.

(dowód: zeznania świadków: B. J., nagranie od minuty 13:09 do minuty 20:47, Z. P. (1), nagranie od minuty 20:47 do minuty 27:50, protokół z rozprawy z dnia 20 sierpnia 2018 roku, k. 25 akt sprawy)

W okresie od dnia 25 lipca 1975 roku do dnia 11 listopada 1979 roku wnioskodawca zajmował stanowisko robotnika transportu wewnętrznego w przędzalni cienkoprzędnej. Przypisywano mu też stanowisko woziciela niedoprzędu (grubszej nici bawełny). Do jego obowiązków należało:

- dowożenie szpulek,

- czyszczenie maszyn,

- układanie niedoprzędu na wózku i przewożenie do maszyn następnej fazy produkcji,

- wykładanie niedoprzędu na półkach ram natykowych lub na miejscach wyznaczonych,

- zbieranie pustych cewek i odwożenie ich do fachów,

- znajomość rodzajów włókna bawełnianego i sztucznego, symboli mieszanek i ogólnego określenia numerów, sposobów znakowania niedoprzędzarek i konserwacji wózka,

- umiejętność odróżniania koloru niedoprzędu, rozpoznawania numerów niedoprzędu, układania niedoprzędzarek, smarowania wózka, rozpoznawania pojedynek i poczwórek.

(dowód: zakres obowiązków woziciela niedoprzędu, k. 28 akt osobowych wnioskodawcy, zeznania świadków: B. J., nagranie od minuty 13:09 do minuty 20:47, Z. P. (1), nagranie od minuty 20:47 do minuty 27:50, protokół z rozprawy z dnia 20 sierpnia 2018 roku, zeznania wnioskodawcy M. M., nagranie od minuty 34:15 do minuty 39:31, protokół z rozprawy z dnia 20 sierpnia 2018 roku, k. 25 - 26 akt sprawy)

W okresie od dnia 12 listopada 1979 roku do dnia 30 czerwca 1985 roku pracodawca przeszeregował ubezpieczonego na stanowisko konserwatora - koordynatora. Pracodawca określał posadę ubezpieczonego także jako oczyszczacz maszyn – koordynator. Do obowiązków wnioskodawcy należało wykonywanie wszelkich obowiązków związanych z czyszczeniem i sprawowaniem nadzoru technicznego maszyn i urządzeń zgodnie z dyscypliną mistrza, w szczególności:

- przygotowywania maszyn do czyszczenia,

- czyszczenie kół zębatych, przekładni oraz smarowanie ich,

- rozbieranie przekładni zębatych aparatów rozciągowych, czyszczenie i smarowanie ich,

- sprawdzanie przewodów smarowniczych,

- wymiana zużytych części,

- przeglądanie wałków żeliwnych rowkowych,

- naprawa rowków,

- wyjmowanie wałków dolnych i smarowanie ich,

- smarowanie łożysk,

- dowożenie wałków górnych, wałków czyszczących, desek czyszczących,

- reperacja pneumofili,

- wymiana oliwy,

- smarowanie naprężaczy taśmy,

- składanie maszyn po czyszczeniu,

- sprawdzanie prawidłowego rozstawienia wałków górnych,

- pobieranie z magazynu olejów i smarów,

- utrzymywanie właściwych częstotliwości czyszczenia maszyn,

- znajomość smarów i olejów, zasad konserwacji maszyn, miejsc niebezpiecznych maszyny, wpływu czyszczenia na jakość i wydajność, zasad pracy kół zębatych.

(dowód: zakres obowiązków oczyszczacza maszyn – koordynatora, k. 27 akt osobowych wnioskodawcy, częściowo zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 34:15 do minuty 39:31, protokół z rozprawy z dnia 20 sierpnia 2018 roku, k. 26 akt sprawy )

W okresie od dnia 1 lipca 1985 roku do dnia 31 stycznia 1991 roku ubezpieczony ponownie zajmował stanowisko robotnika transportu wewnętrznego. Realizował czynności polegające na dowożeniu szpulek, czyszczenie maszyn, układanie niedoprzędu na wózku i przewożenie do maszyn następnej fazy produkcji, wykładanie niedoprzędu na półkach ram natykowych lub na miejscach wyznaczonych, zbieranie pustych cewek i odwożenie ich do fachów,

(dowód: zakres obowiązków woziciela niedoprzędu, k. 28 akt osobowych wnioskodawcy, zeznania świadków: B. J., nagranie od minuty 13:09 do minuty 20:47, Z. P. (1), nagranie od minuty 20:47 do minuty 27:50, protokół z rozprawy z dnia 20 sierpnia 2018 roku, zeznania wnioskodawcy M. M., nagranie od minuty 34:15 do minuty 39:31, protokół z rozprawy z dnia 20 sierpnia 2018 roku, k. 25 - 26 akt sprawy)

W okresie od dnia 1 lutego 1991 roku do dnia 31 grudnia 2000 roku ubezpieczony zajmował stanowisko rozciągacza taśm. Do obowiązków wnioskodawcy na stanowisku rozciągacza taśm należało:

- podstawianie garów z taśmą pod maszyny,

- łączenie końców na rozciągarce,

- odstawianie napełnionych garów,

- przestrzeganie, aby taśma posiadała odpowiednią liczbę łączeń,

- odpinanie wałków przy dłuższym postoju maszyn,

- zwracanie szczególnej uwagi na rodzaje mieszanek, kolory i odcienie,

- dostawianie pełnych garów z taśmą pod wrzeciennice garowo – średniowe,

- łączenie taśm w jeden równomierny pokład od strony zasilania,

- wymiana uszkodzonych wałków rozciągowych.

Ponadto wnioskodawca nadal realizował obowiązki robotnika transportu wewnętrznego, polegające w szczególności na przewożeniu materiału i czyszczeniu maszyn.

(dowód: zakres obowiązków rozciągacza taśm, k. 26 w aktach osobowych wnioskodawcy, zeznania świadków: Z. P. (1), nagranie od minuty 20:47 do minuty 27:50, protokół z rozprawy z dnia 20 sierpnia 2018 roku, częściowo zeznania wnioskodawcy M. M., nagranie od minuty 34:15 do minuty 39:31, protokół z rozprawy z dnia 20 sierpnia 2018 roku, k. 25 - 26 akt sprawy)

W dniu 1 stycznia 2001 roku wnioskodawca powrócił na stanowisko robotnika transportu wewnętrznego, które zajmował do dnia 31 lipca 2005 roku. Nadal przewoził materiał, czyścił maszyny przędzalnicze, spychał przędze z danej maszyny na układalnie i resztki bawełny na belownie.

(dowód: zeznania świadków: B. J., Z. P. (1), J. W., nagranie od minuty 13:09 do minuty 33:43, protokół z rozprawy z dnia 20 sierpnia 2018 roku, k. 25 – 26, zeznania wnioskodawcy M. M., nagranie od minuty 34:15 do minuty 39:31, protokół z rozprawy z dnia 20 sierpnia 2018 roku, k. 25 - 26 akt sprawy akt sprawy)

W okresach od dnia 2 sierpnia 1995 roku do dnia 8 sierpnia 1995 roku, od dnia 9 kwietnia 2002 roku do dnia 13 kwietnia 2002 roku, od dnia 22 sierpnia 2002 roku do dnia 10 września 2002 roku, od dnia 21 lutego 2003 roku do dnia 3 marca 2003 roku, od dnia 17 lipca 2003 roku do dnia 22 lipca 2003 roku, od dnia 17 sierpnia 2003 roku do dnia 23 sierpnia 2003 roku, od dnia 21 marca 2004 roku do dnia 31 marca 2004 roku, od dnia 20 kwietnia 2004 roku do dnia 30 kwietnia 2004 roku, od dnia 16 sierpnia 2004 roku do dnia 11 września 2004 roku, od dnia 16 listopada 2004 roku do dnia 20 listopada 2004 roku pobierał wynagrodzenie za okres choroby.

(dowód: wykaz zasiłków chorobowych z dnia 22 maja 2006 roku, zaświadczenie o okresach nieskładkowych, k. bez nr w aktach osobowych wnioskodawcy)

Po dniu 31 grudnia 2008 roku wnioskodawca nie wykonywał prac w szczególnych warunkach ani w warunkach o szczególnym charakterze.

(dowód: zeznania wnioskodawcy M. M., nagranie od minuty 34:15 do minuty 39:31, protokół z rozprawy z dnia 20 sierpnia 2018 roku, k. 26 akt sprawy)

Pracodawca wystawił wnioskodawcy M. M. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym wskazał, że w okresach: od dnia 25 lipca 1975 roku do dnia 22 października 1977 roku, od dnia 12 listopada 1979 roku do dnia 1 sierpnia 1995 roku, od dnia 9 sierpnia 1995 roku do dnia 8 kwietnia 2002 roku, od dnia 14 kwietnia 2002 roku do dnia 21 sierpnia 2002 roku, od dnia 11 września 2002 roku do dnia 20 lutego 2003 roku, od dnia 4 marca 2003 roku do dnia 17 lipca 2003 roku, od dnia 23 lipca 2003 roku do dnia 16 sierpnia 2003 roku, od dnia 24 sierpnia 2003 roku do dnia 20 marca 2004 roku, od dnia 1 kwietnia 2004 roku do dnia 19 kwietnia 2004 roku, od dnia 1 maja 2004 roku do dnia 15 sierpnia 2004 roku, od dnia 12 września 2004 roku do dnia 15 listopada 2004 roku, od dnia 21 listopada 2004 roku do dnia 31 lipca 2005 roku ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu na stanowisku konserwatora maszyn, rozciągacza taśm, robotnika transportu wewnętrznego wymienionym w wykazie A, dziale VII, poz. 1, pkt 12, 6, 11 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

(dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, k. bez nr w aktach osobowych wnioskodawcy)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 664 ze zm.) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5. przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

6. po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Prawo do emerytury pomostowej zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowej przysługuje również osobie, która:

1)po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3)w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 i art. 49 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych, jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 1 stycznia 2009 r. W przypadku kiedy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany ( tak: wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., sygn. akt II UK 164/11, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 2 kwietnia 2014 r., III AUa 2302/13).

Transponując powyższe na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że wnioskodawca był zobowiązany wykazać, że legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszącym co najmniej 15 lat. W skonstruowanym odwołaniu ubezpieczony domagał się zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów przypadających przed dniem 1 stycznia 1999 roku. Stanowisko to nie zostało w żadnym zakresie zmodyfikowane przez działającego w imieniu wnioskodawcy profesjonalnego pełnomocnika, który złożył pełnomocnictwo w toku niniejszego postępowania. Co więcej, na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2018 roku wnioskodawca oświadczył, że po dniu 31 grudnia 2008 roku pracował jedynie kilka dni, co jest jednoznaczne z nierealizowaniem prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Sporadyczne i krótkotrwałe wykonywanie czynności odbywające się nawet w narażeniu na czynniki ryzyka, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, nie stanowi bowiem wykonywania pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy w rozumieniu art. 3 ust. 4 tej ustawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2016 roku, sygn. akt I UK 269/15).

W przedmiotowej sprawie należało zatem zbadać, czy w kwestionowanych przez ZUS okresach od dnia 25 lipca 1975 roku do dnia 22 października 1977 roku oraz od dnia 12 listopada 1979 roku do dnia 31 lipca 2005 roku ubezpieczony świadczył obowiązki w warunkach szczególnych lub prace o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Skoro bowiem wnioskodawca nie wykonywał prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych po dniu 31 grudnia 2008r., to prawo do emerytury pomostowej mógłby nabyć tylko wówczas, gdyby okres jego pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS był jednocześnie okresem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Prace w szczególnych warunkach – zgodnie z art. 3 ust 1 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace związane z czynnikami ryzyka wymienionymi w art. 3 ust 2 ustawy, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei prace o szczególnym charakterze – zgodnie z art. 3 ustęp 3 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca dysponował wystawionym przez pracodawcę świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym zaświadczono, że w okresach od dnia 25 lipca 1975 roku do dnia 22 października 1977 roku, od dnia 12 listopada 1979 roku do dnia 1 sierpnia 1995 roku, od dnia 9 sierpnia 1995 roku do dnia 8 kwietnia 2002 roku, od dnia 14 kwietnia 2002 roku do dnia 21 sierpnia 2002 roku, od dnia 11 września 2002 roku do dnia 20 lutego 2003 roku, od dnia 4 marca 2003 roku do dnia 17 lipca 2003 roku, od dnia 23 lipca 2003 roku do dnia 16 sierpnia 2003 roku, od dnia 24 sierpnia 2003 roku do dnia 20 marca 2004 roku, od dnia 1 kwietnia 2004 roku do dnia 19 kwietnia 2004 roku, od dnia 1 maja 2004 roku do dnia 15 sierpnia 2004 roku, od dnia 12 września 2004 roku do dnia 15 listopada 2004 roku, od dnia 21 listopada 2004 roku do dnia 31 lipca 2005 roku ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu na stanowisku konserwatora maszyn, rozciągacza taśm, robotnika transportu wewnętrznego wymienionym w wykazie „A”, dziale VII, poz. 1, pkt 12, 6, 11 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. Pracodawca ubezpieczonego zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wyłączył ze szczególnego stażu pracy wnioskodawcy przypadające po dniu 14 listopada 1991 roku okresy niewykonywania pracy ze względu na chorobę, za które otrzymał wynagrodzenie.

Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161). Tym samym organ rentowy był uprawniony do zakwestionowania przedstawionej przez skarżącego dokumentacji. ZUS prawidłowo wskazał, że przedmiotowe świadectwo pracy nie może implikować dla wnioskodawcy korzystnych skutków orzeczniczych, albowiem nie wskazuje stanowisk pracy wymienionych w załącznikach nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

To na wnioskodawcy spoczywał więc ciężar dowodu w przedmiotowym postępowaniu w zakresie wykazania, że w okresach od dnia 25 lipca 1975 roku do dnia 22 października 1977 roku i od dnia 12 listopada 1979 roku do dnia 31 lipca 2005 roku, z wyłączeniem okresów pobierania wynagrodzenia za okres choroby, świadczył obowiązki takie, jak wskazane w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Celem ustalenia faktycznego charakteru pracy wnioskodawcy w tychże okresach Sąd przeanalizował bogaty materiał dowodowy w postaci dokumentacji osobowej skarżącego, a także przesłuchał będących współpracownikami ubezpieczonego świadków: B. J., Z. P. (1) i J. W..

Ubezpieczony realizował obowiązki w przędzalni cienkoprzędnej, gdzie znajdowały się maszyny przędzalnicze, to jest zgrzeblarki, rozciągarki, przędzarki. Ze świadectw pracy, umów o pracę oraz angaży ubezpieczonego wynika, że okresach od dnia 25 lipca 1975 roku do dnia 25 października 1977 roku, od dnia 1 lipca 1985 roku do dnia 31 stycznia 1991 roku oraz od dnia 1 stycznia 2001 roku do dnia 31 lipca 2005 roku realizował on obowiązki robotnika transportu wewnętrznego, który był nazywany też wozicielem niedoprzędu. Do czynności świadczonych przez wnioskodawcę należało dowożenie szpulek, układanie niedoprzędu i przewożenie go do kolejnej fazy produkcji, wykładanie niedoprzędu, zbieranie pustych cewek, czyścił maszyny przędzalnicze, spychał przędze z danej maszyny na układalnie i resztki bawełny na belownie. Co więcej z zeznań świadków B. J. i Z. P. (2) oraz samego wnioskodawcy wynikało, że czynności powyższe skarżący realizował także w pozostałych okresach zatrudnienia w Przędzalni (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (wcześniej Zakłady (...) w P.). Oznacza to, że pomimo zatrudnienia w okresie od dnia 12 listopada 1979 roku do dnia 30 czerwca 1985 roku na stanowisku konserwatora koordynatora, a od dnia 1 lutego 1991 roku do dnia 31 grudnia 2000 roku na posadzie rozciągacza taśm, ubezpieczony nadal świadczył obowiązki robotnika transportu wewnętrznego (woziciela niedoprzędu).

Jako konserwator – koordynator (oczyszczacz maszyn – koordynator) od dnia 12 listopada 1979 roku do dnia 30 czerwca 1985 roku wnioskodawca wykonywał wszystkie obowiązki związanych z czyszczeniem i sprawowaniem nadzoru technicznego maszyn i urządzeń. Do jego czynności należało przede wszystkim: czyszczenie, demontaż, montaż i wymiana zużytych części maszyn, realizowanie drobnych, bieżących napraw, wykonywanie obowiązków transportowych, wymiana oliwy, sprawdzanie prawidłowego rozstawienia urządzeń, świadczenie innych prac konserwatorskich. Natomiast jako rozciągacz taśm w okresie 1 lutego 1991 roku do dnia 31 grudnia 2000 roku wnioskodawca podstawiał gary z taśmą pod maszyny, łączył końce na rozciągarce, odstawiał napełnione gary, pilnował, aby taśma miała odpowiednią liczbę łączeń, odpinał wałki, dostawiał pełne gary pod wrzeciennice, łączył taśmy i wymieniał uszkodzone wałki rozciągowe. Jak już wyżej wspomniano, oprócz czynności konserwatora – oczyszczacza i rozciągacza taśm wnioskodawca świadczył też prace, które poprzednio wykonywał na stanowisku woziciela niedoprzędu.

Zakres obowiązków wnioskodawcy Sąd ustalił na podstawie zakresu czynności skarżącego, z którymi to dokumentami ubezpieczony zapoznawał się przed przeszeregowaniami na inne posady. Sąd uwzględnił także zeznania świadków B. J., Z. P. (1) i J. W.. Przesłuchanie tychże współpracowników ubezpieczonego dało Sądowi asumpt do uznania, że oprócz wykonywania obowiązków konserwatora – koordynatora i rozciągacza taśm wnioskodawca nadal świadczył czynności robotnika transportu wewnętrznego. Jak bowiem zeznali B. J. i Z. P. (1) zatrudnieni w zakładzie mężczyźni przeważnie dowozili materiał. Sąd nie uwzględnił zeznań wnioskodawcy jedynie w zakresie, w jakim podnosił on, że realizował obowiązki konserwatora maszyn i rozciągacza taśm bardzo krótko, przez jedynie kilka miesięcy. Zupełnie inna okoliczność wynika bowiem ze zgromadzonej dokumentacji pracowniczej. Mianowicie zatrudnienie na tychże stanowiskach było długotrwałe.

Nieuwzględnienie w części zeznań wnioskodawcy nie ma jednak żadnego wpływu na treść rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie. Zaznaczyć bowiem zależy, że żadne z zajmowanych przez ubezpieczonego stanowisk, robotnika transportu wewnętrznego, konserwatora maszyn i rozciągacza taśm nie zostało wyszczególnione w załączniku nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Dlatego też wykonywanie tychże obowiązków nie kwalifikuje się do zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. W załącznikach do ww. ustawy stanowiących wykaz prac w szczególnych warunkach i prac o szczególnym charakterze wskazano bowiem z zakresu przemysłu lekkiego jedynie prace garbarskie bezpośrednio przy obróbce mokrych skór. Nie ulega wątpliwości, że wnioskodawca takich prac nie wykonywał.

Konkludując, ustawodawca nie wskazał, aby uprawnienia do emerytury pomostowej przysługiwały ze względu na realizowanie prac przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu. Nawet więc uznanie, że wnioskodawca świadczył w kwestionowanych przez ZUS okresach zatrudnienia prace wymienione w Wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, Dział VII, poz. 1 nie może implikować dla ubezpieczonego korzystnych skutków orzeczniczych. Wnioskodawca nie legitymuje się bowiem w myśl art. 49 ust. 1 pkt 3, na dzień wejścia w życie ustawy, to jest na dzień 1 stycznia 2009 roku, 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Sąd pragnie wyjaśnić, że zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą, osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową, która nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy „szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu obowiązujących przepisów, to jest art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 1 lutego 2017 roku, sygn. akt III AUa 841/16). Nawet więc wykazanie 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie jest wystarczające dla przyznania prawa do emerytury pomostowej. Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany. Co oznacza, że wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach lub pracy o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ww. ustawy jest warunkiem koniecznym nabycia prawa do emerytury pomostowej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 2 lutego 2016 roku, sygn. akt III AUa 523/15). Art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych wyraźnie stanowią, że pracą w warunkach szczególnych lub pracą o szczególnym charakterze są tylko prace określone w załącznikach nr 1 i 2 do ustawy. Skoro ustawodawca w ogóle nie wymienił w wykazach stanowiących ww. załączniki obowiązków polegających na obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu, to M. M. prawo do emerytury pomostowej nie przysługuje.

Powyższe sprawia, iż wnioskodawca nie wykazał co najmniej 15 - letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a tym samym nie nabył prawa do emerytury pomostowej.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, uznając odwołanie za nieuzasadnione, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.