Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 maja 2018 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi VIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący S.S.R. Małgorzata Sosińska-Halbina

Protokolant Przemysław Staszczyk

po rozpoznaniu w dniu 30 maja 2018 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko J. G.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.244,03 zł (jeden tysiąc dwieście czterdzieści cztery złote trzy grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3 października 2017 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 272,62 zł (dwieście siedemdziesiąt dwa złote sześćdziesiąt dwa grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII C 1683/17

UZASADNIENIE

W dniu 3 października 2017 roku powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. (obecnie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W.) wytoczył przeciwko pozwanej J. G. w elektronicznym postępowaniu upominawczym powództwo o zapłatę kwoty 1.445,92 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów sądowych w kwocie 30 zł oraz kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 180 zł.

W uzasadnieniu powód podniósł, że dochodzona pozwem wierzytelność wynika z zawartej z pozwaną w dniu 10 sierpnia 2015 roku w formie elektronicznej umowy pożyczki odnawialnej nr (...). Na mocy przedmiotowej umowy pozwanej został udostępniony na czas nieoznaczony limit, w ramach którego następowała wypłata środków. Każda spłata pożyczki umożliwiała jej ponową wypłatę do kwoty udostępnionego limitu, przy czym spłata miała następować poprzez comiesięczną wpłatę kwoty minimalnej. Pozwana nie wywiązała
się z przyjętego na siebie zobowiązania i nie spłaciła zadłużenia, w wyniku czego powód wypowiedział umowę z zachowaniem dwumiesięcznego okresu wypowiedzenia, po upływie którego, pożyczka stała się wymagalna z dniem 1 czerwca 2016 roku. Na dochodzoną kwotę składają się kapitał w wysokości 1.009,08 zł, odsetki naliczone od kapitału w wysokości 234,95 zł oraz opłaty i prowizje powiększone o należność odsetkową w wysokości 201,89 zł.

(pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym k. 3-6)

W dniu 30 października 2017 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał w przedmiotowej sprawie nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, którym zasądził od pozwanej na rzecz powoda dochodzoną wierzytelność wraz z kosztami procesu.

Powyższy nakaz pozwana zaskarżyła sprzeciwem w całości, wnosząc o oddalenie powództwa w całości. W jego treści pozwana zakwestionowała wszystkie opłaty windykacyjne, prowizyjne oraz operacyjne.

Postanowieniem z dnia 13 grudnia 2017 roku Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie stwierdził skuteczne wniesienie sprzeciwu i utratę mocy nakazu zapłaty w całości oraz przekazał rozpoznanie sprawy do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi.

(nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym k. 6v., sprzeciw k. 8, postanowienie k. 10v.)

W piśmie procesowym z dnia 13 marca 2018 roku oraz w odpowiedzi na sprzeciw powód podtrzymał stanowisko procesowe w sprawie. W uzupełnieniu dotychczasowych twierdzeń wyjaśnił, że na rzecz pozwanej zostały wypłacone cztery pożyczki w kwotach 375 zł, 627,33 zł, 526,83 zł i 895,84 zł, na poczet których pozwana wpłaciła 352 zł, 352,50 zł, 352,50 zł, 265 zł, 380 zł i 300 zł, przy czym ostatnia wpłata miała miejsce po wypowiedzeniu umowy i przekazaniu sprawy do windykacji. Ostatecznie, niezwrócony przez pozwaną kapitał pożyczki wyniósł 1.009,08 zł. Od niespłaconego kapitału zostały naliczone odsetki umowne za okres: od kwoty 1.289,79 zł od dnia 16 stycznia 2016 roku do dnia 6 maja 2016 roku oraz od kwoty 1.009,08 zł od dnia 7 maja 2016 roku do dnia poprzedzającego dzień wniesienia pozwu. Ponadto powód dochodzi zwrotu opłat i prowizji naliczonych po dniu 15 stycznia 2016 roku, w łącznej wysokości 170 zł, na które złożyły się opłaty miesięczne za utrzymanie konta – 2 x 40 zł oraz opłaty za wystawione wezwania do zapłaty – 2 x 45 zł, a także odsetki naliczone od tych kwot (31,89 zł).

(pismo procesowe powoda k. 15-19, odpowiedź na sprzeciw k. 64-65)

Na rozprawie w dniu 30 maja 2018 roku pełnomocnik powoda oraz pozwana nie stawili się.

(protokół rozprawy k. 71)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana J. G. w dniu 10 sierpnia 2015 roku zawarła z poprzednikiem prawnym powoda (...)
Sp. z o.o. w W. umowę pożyczki odnawialnej nr (...). Na mocy zawartej umowy powód udostępnił pozwanej w formie limitu środki pieniężne w kwocie 750 zł. Po złożeniu stosownej dyspozycji wnioskowana kwota pożyczki była wypłacana na rachunek pożyczkobiorcy. Kwota dostępnego limitu ulegała odnowieniu o wysokość dokonanej spłaty kapitału pożyczki, maksymalnie do wysokości limitu. Oprocentowanie wypłaconej pożyczki było zmienne i na dzień zawarcia umowy wynosiło 10% w skali roku. Pozwana zobowiązała się do spłaty wypłaconych jej kwot wraz z należnymi odsetkami i innymi opłatami na rachunek spłaty pożyczki, przy czym wysokość minimalnej kwoty do spłaty, wymagalnej w okresach comiesięcznych, została w umowie oznaczona na kwotę 352,50 zł. Pożyczkobiorca spłacał kwotę minimalną w dniu spłaty, aż do spłaty kapitału oraz wszystkich innych należnych opłat i odsetek. Wpłacane przez pożyczkobiorcę środki zaliczane były w pierwszej kolejności na spłatę odsetek, a następnie opłat i kapitału pożyczki.

W ramach zawartej umowy powód był uprawniony do naliczania opłat m.in. za miesięczny koszt utrzymania konta w wysokości 40 zł. Konto zostało
przy tym zdefiniowane, jako profil pożyczkobiorcy, utworzony po zarejestrowaniu się na stronie (...) i dostępny po zalogowaniu. Zawierał on informacje dotyczące pożyczki i służył do składania dyspozycji wypłaty oraz innych dyspozycji. Opłata była również naliczana od każdej wypłaty środków (12 zł), dodatkowo z tego tytułu powód pobierał prowizję (12% od każdej wypłaty).

Z tytułu opóźnienia w spłacie każdej kwoty minimalnej powód był uprawniony do naliczania odsetek oraz opłat za wysłane upomnienia
(po 45 zł za pierwsze, drugie i trzecie upomnienie).

Powód był uprawniony do wypowiedzenia umowy na piśmie lub w formie elektronicznej z zachowaniem dwumiesięcznego terminu wypowiedzenia.

Umowa została zawarta w formie elektronicznej, na czas nieoznaczony. Po zawarciu umowy pozwana dokonała przelewu weryfikacyjnego w kwocie 1 zł, za pomocą którego potwierdziła numer posiadanego rachunku bankowego, na który miały być przelewane wnioskowane przez nią środki pieniężne.

(umowa pożyczki odnawialnej wraz z załącznikami k. 26-38, formularz informacyjny
k. 39-42, potwierdzenie wykonania transakcji płatniczej k. 43, okoliczności bezsporne)

W okresie obowiązywania umowy pozwana czterokrotnie skorzystała z przyznanego jej limitu. Na skutek złożonych przez pozwaną dyspozycji powód wypłacił na jej rzecz następujące kwoty: w dniu 12 sierpnia 2015 roku – 375 zł, w dniu 10 września 2015 roku – 627,33 zł, w dniu 24 listopada 2015 roku – 526,83 zł, w dniu 30 grudnia 2015 roku – 895,84 zł, od których zostały naliczone stosowne opłaty i prowizje. Na poczet zadłużenia pozwana: w dniu 7 września 2015 roku wpłaciła kwotę 352 zł (saldo zadłużenie wyniosło po wpłacie 122,77 zł), w dniu 9 października 2015 roku wpłaciła kwotę 352,50 zł (saldo zadłużenia wyniosło po wpłacie 531,63 zł), w dniu 10 listopada 2015 roku wpłaciła kwotę 352,50 zł (saldo zadłużenia wyniosło po wpłacie 223,46 zł), w dniu 9 grudnia 2015 roku wpłaciła kwotę 265 zł (saldo zadłużenia wyniosło po wpłacie 604,36 zł), w dniu 15 stycznia 2016 roku wpłaciła kwotę 380 zł (saldo zadłużenia wyniosło po wpłacie 1.289,79 zł). Po dokonaniu, wpłaty, o której mowa wyżej, z tytułu opłat miesięcznych za utrzymanie konta powód naliczył dwukrotnie kwotę 40 zł.

Z uwagi na istniejące zadłużenie i brak dalszych spłat, powód wystawił na pozwaną trzy wezwania do zapłaty, naliczając za każde z nich kwotę 45 zł, a następnie wypowiedział pozwanej umowę pożyczki.

Po wypowiedzeniu umowy pozwana dokonała na poczet zadłużenia wpłaty w wysokości 300 zł, co doprowadziło do pomniejszenia zadłużenia z tytułu kapitału do kwoty 1.009,08 zł (powód zaliczył na poczet spłaty kapitału kwotę 280,71 zł, zaś na poczet spłaty odsetek kwotę 19,29 zł).

(potwierdzenie przelewu k. 44, k. 45, k. 46, k. 47, wezwanie do zapłaty
wraz z potwierdzeniem nadania przesyłki k. 48-49, k. 50-51, k. 52-53, zestawienie k. 55-58, k. 59, k. 60, okoliczności bezsporne)

Do dnia wyrokowania pozwana nie uregulowała zadłużenia dochodzonego przedmiotowym powództwem.

(okoliczność bezsporna)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, które nie były kwestionowane przez strony.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo było zasadne w przeważającej części.

W przedmiotowej sprawie niesporne były twierdzenia faktyczne powoda o tym, że łączyła go z pozwaną umowa pożyczki odnawialnej, w ramach której wypłacił na rzecz pozwanej wnioskowane przez nią w ramach przyznanego limitu kwoty pieniężne, pozwana zaś zobowiązała się do spłaty zadłużenia poprzez uiszczanie co miesiąc kwot minimalnych. Powód na potwierdzenie łączącego
go z pozwaną stosunku zobowiązaniowego przedłożył umowę pożyczki wraz z załącznikami, potwierdzenie wykonania przez pozwaną przelewu weryfikacyjnego, a także potwierdzenia przelewów na konto pozwanej wnioskowanych przez nią w ramach limitu środków pieniężnych, których prawdziwość nie została przez pozwaną podważona (wprawdzie w złożonym sprzeciwie pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, to jednak w jego treści pozwana sformułowana zarzuty wyłącznie w zakresie naliczonych przez powoda opłat), w konsekwencji Sąd uznał, że powód wykazał swoje roszczenie co do zasady. W oparciu o twierdzenia powoda i przedłożone przez niego dowody z dokumentów Sąd przyjął ponadto, iż na poczet zadłużenia pozwana dokonała wpłat w łącznej kwocie 2.002 zł, przy czym ostatnia wpłata w wysokości 300 zł miała miejsce już po tym, jak powód wypowiedział umowę pożyczki. Wcześniej jednak pozwana zaprzestała dokonywania spłat kwot minimalnych, co dało powodowi asumpt do wypowiedzenia umowy i postawienia całości zadłużenia w stan wymagalności. To ostatnie, na skutek dokonanej przez pozwaną wpłaty w kwocie 300 zł, uległo zmniejszeniu do kwoty 1.009,08 zł z tytułu kapitału. Skoro zatem pozwana nie spłaciła całości zaciągniętej pożyczki, powód był uprawniony do dochodzenia w/w kwoty, jak również odsetek w wysokości 234,95 zł, naliczonych od kwoty udzielonej pożyczki za okres od dnia jej wypłaty do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu.

W niniejszej sprawie powód dochodził także od pozwanej zapłaty kwoty 90 zł z tytułu wystawionych wezwań do zapłaty oraz 80 zł z tytułu miesięcznych opłat za utrzymanie konta, a także odsetek od tych kwot.

Okoliczności niniejszej sprawy wskazują, że pozwana, jako konsument, nie miała rzeczywistego wpływu na treść postanowień umownych w odniesieniu do zastrzeżonych należności za czynności pożyczkodawcy w postaci wezwań do zapłaty, pobieranych z tytułu nieterminowego dokonywania spłaty pożyczki, jak i w odniesieniu do opłat za utrzymanie konta. Postanowienia, o których mowa, nie były z pozwaną, jako konsumentem, indywidualnie uzgadniane, powód posługiwał się wzorcem umowy w omawianym zakresie, a niewątpliwie kształtują one obowiązki pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta. Należy zatem uznać, że postanowienia te nie wiążą pozwanej, gdyż w tym zakresie spełnione są przesłanki z art. 385 ¹ § 1 k.c. Podkreślić należy, że zastosowane wyliczenie należności za wezwanie do zapłaty/upomnienie jest bardzo sztywne (45 zł) i nie uwzględnia indywidualnych okoliczności sprawy/danego przypadku. Przytoczona wysokość opłat, uwzględniając wysokość kosztów tego rodzaju usług stosowanych przez firmy je świadczące, jest przy tym znacznie zawyżona i nie znajduje żadnego uzasadnienia. W tym miejscu podkreślić również należy, że zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zapadłym w sprawie o sygn. akt XVII AmC 624/09, za niedozwolone i zakazane do wykorzystywania w obrocie z konsumentami zostały uznane postanowienia wzorców umownych nakładających na kredytobiorcę obowiązki w postaci konieczności poniesienia kosztów związanych z monitorowaniem kredytobiorcy, w przypadku niewykonania zobowiązań wynikających z umowy – a dotyczyło to kosztów telefonicznych upomnień, korespondencji kierowanej do kredytobiorcy związanej z nieterminową spłatą kredytu w postaci zawiadomień, upomnień itp., wyjazdu interwencyjnego do kredytobiorcy. Analogicznie orzekł Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia 9 października 2006 roku w sprawie o sygn. akt XVII Amc 101/05. Z kolei w odniesieniu do opłat za utrzymanie konta wątpliwości budzi ich wysokość, a także tytuł, z jakiego były one pobierane. Wprawdzie powszechną praktyką jest pobieranie przez instytucje bankowe opłat za prowadzenie konta, ale mamy wówczas do czynienia z prowadzeniem rachunku bankowego. W omawianej sprawie opłata dotyczyła zaś nie utrzymania rachunku, ten bowiem dla pozwanej nie został otworzony, a profilu pożyczkobiorcy, który zawierał informacje dotyczące pożyczki i służył do składania dyspozycji wypłaty oraz innych dyspozycji i był dostępny po zalogowaniu się klienta. Powód nie wykazał przy tym (art. 6 k.c., art. 232 k.p.c.), aby czynności związane z utrzymaniem konta (profilu) pociągały za sobą wydatek rzędu aż 40 zł w skali miesiąca (480 zł rocznie, a więc aż 60% przyznanego limitu). Godzi się przypomnieć, że w związku z dyspozycjami wypłat składanymi przez pozwaną, powód pobierał zarówno opłatę stałą w wysokości 12 zł, jak i prowizję w wysokości 12% od kwoty wypłacanych środków, w kontekście czego można zasadnie założyć, że wymienione opłaty z nadwyżką pokrywały koszty, jakie powód ponosił z obsługą pożyczki. W takim stanie rzeczy zastrzeżenie w umowie dodatkowej opłaty za utrzymanie konta nie znajduje żadnego racjonalnego uzasadnienia. Nie może przy tym ujść z pola widzenia okoliczność, że powód tak naprawdę w ogóle nie wyjaśnił, na czym owo utrzymanie konta polegało i jakie realne koszty za sobą pociągało.

W świetle dokonanych wyżej rozważań podkreślenia wymaga, iż Sąd nie kwestionuje uprawnienia pożyczkodawcy do pobierania od pożyczkobiorcy opłat za czynności windykacyjne oraz za utrzymanie konta klienta. Opłaty takie winny być jednak ustalone na rozsądnym poziomie i nie mogą godzić w interesy konsumenta. Zakres kosztów związanych z tymi czynnościami, determinujący ich wysokość, powinien zatem zostać przedstawiony w pozwie w taki sposób,
aby w świetle doświadczenia życiowego oraz logiki nie budził żadnych wątpliwości. Sporne opłaty nie mogą bowiem stanowić dodatkowego wynagrodzenia dla pożyczkodawcy, a jedynie wyrównanie poniesionych przez niego wydatków. Tymczasem, o czym była mowa, kwoty wskazane przez stronę powodową nie mają żadnego przełożenia na możliwe rzeczywiste koszty w tym zakresie, do czego uznania wystarcza już samo doświadczenie życiowe. Wyjaśnienia dodatkowo wymaga, że wprawdzie sporne opłaty zostały ustalone umową stron, to jednakże pamiętać należy, że swoboda umów nie pozostaje całkowicie dowolna i podlega pewnym ograniczeniom. I tak, w myśl art. 353 ¹ k.c. treść lub cel stosunku prawnego ułożonego przez strony nie może sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Tymczasem zapisy umowy odnoszące się do kwestionowanych przez pozwaną opłat są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i kształtują obowiązki drugiej strony umowy (pożyczkobiorcy
– pozwanej) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, albowiem określone przez stronę powodową opłaty nie mają jakiegokolwiek uzasadnienia. W tym miejscu wypada przypomnieć, że w judykaturze uznaje się, że pod pojęciem działania wbrew dobrym obyczajom - przy kształtowaniu treści stosunku zobowiązaniowego
- kryje się wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku, natomiast przez rażące naruszenie interesów konsumenta rozumie się nieusprawiedliwioną dysproporcję - na niekorzyść konsumenta - praw i obowiązków stron, wynikających z umowy ( por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 lipca 2005 roku, I CK 832/04, Biul. SN 2005/11/ 13 oraz z dnia 3 lutego 2006 roku, I CK 297/05, Biul. SN 2006/5-6/12). Dokonując oceny rzetelności określonego postanowienia umowy konsumenckiej należy zawsze rozważyć indywidualnie rozkład obciążeń, kosztów i ryzyka, jaki wiąże się z przyjętymi rozwiązaniami oraz zbadać jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone, pamiętając jednocześnie podczas dokonywania kontroli o tym, że każdorazowo istotny jest charakter stosunku prawnego regulowanego umową, który w konkretnej sytuacji może usprawiedliwiać zastosowaną konstrukcję i odejście do typowych reguł wyznaczonych przepisami dyspozytywnymi.

Reasumując Sąd doszedł do przekonania, że mimo, iż strony łączył stosunek zobowiązaniowy o charakterze dobrowolnym, to jednak niedopuszczalną jest sytuacja, kiedy jedna ze stron wykorzystując swoją pozycję profesjonalisty, kształtuje wzorzec umowny w taki sposób, że wprowadza do niego konstrukcję prawną, która prowadzi do pokrzywdzenia jednej ze stron stosunku prawnego, w tym wypadku konsumenta. W niniejszej sprawie powód arbitralnie narzucił pozwanej sporne opłaty, które nie znajdują żadnego racjonalnego uzasadnienia, kierując
się w tej sferze wyłącznie własnym partykularnym interesem. Tego typu praktyki polegające na czerpaniu dodatkowych profitów zasługują na szczególne potępienie, zwłaszcza, gdy sięgają po nie podmioty działające na rynku finansowym.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.244,03 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3 października 2017 roku do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie
(tj. co do kwoty 170 zł z tytułu wezwań do zapłaty i opłat za utrzymanie konta oraz kwoty 31,89 zł z tytułu odsetek naliczonych od tychże opłat).

M.-prawną podstawę roszczenia odsetkowego powoda stanowi przepis art. 481 § 1 k.c., zgodnie z treścią którego jeżeli dłużnik opóźnia
się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Wskazany przepis art. 481 k.c. obciąża dłużnika obowiązkiem zapłaty odsetek bez względu na przyczyny uchybienia terminu płatności sumy głównej. Sam fakt opóźnienia przesądza, że wierzycielowi należą się odsetki. Dłużnik jest zobowiązany uiścić je, choćby nie dopuścił się zwłoki w rozumieniu art. 476 k.c., a zatem nawet w przypadku gdy opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności i choćby wierzyciel nie doznał szkody. Odpowiedzialność dłużnika za ustawowe odsetki w terminie płatności ma zatem charakter obiektywny. Do jej powstania jedynym warunkiem niezbędnym jest powstanie opóźnienia w terminie płatności. Zgodnie z treścią § 2 art. 481 k.c. jeżeli strony nie umówiły się co do wysokości odsetek z tytułu opóźnienia lub też wysokość ta nie wynika ze szczególnego przepisu, to wówczas wierzycielowi należą się odsetki ustawowe za opóźnienie.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto w oparciu o art. 100 k.p.c.
w zw. z art. 98 k.p.c.

Strona powodowa wygrała sprawę w 86 % i dlatego w takim stopniu należy się jej zwrot kosztów procesu.

Koszty poniesione przez powoda wyniosły łącznie 317 zł i obejmowały: opłatę sądową od pozwu – 30 zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa – 17 zł oraz koszty zastępstwa radcy prawnego w kwocie 270 zł – § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2018, poz. 265). Pozwana nie poniosła w sprawie żadnych kosztów.

Mając na uwadze powyższe należało zasądzić od pozwanej na rzecz powoda kwotę 272,62 zł, stanowiącą różnicę pomiędzy kosztami faktycznie poniesionymi a kosztami, które strona powodowa powinna ponieść.

Z tych względów, orzeczono jak w sentencji.