Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2014 r. w Krakowie

sprawy z wniosku B. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o emeryturę

na skutek apelacji wnioskodawczyni B. C.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VIII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 15 marca 2013 r. sygn. akt VIII U 1546/12

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 857/13

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Krakowie VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 15 marca 2013r. oddalił odwołanie B. C. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia 13.06.2012 r. odmawiającej jej prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Sąd Okręgowy wskazał, iż B. C., ur. (...) w okresie od 19.07.1976 r. do 31.07.1999 r. była zatrudniona w (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w O., jako tłoczarz na zimno, robotnik rozdzielni robót, ślusarz oraz wydawca narzędzi (do dnia 01.01.1999 r. - 19 lat, 6 miesięcy i 3 dni okresów składkowych). Świadectwo wykonywania pracy w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach wydane przez pracodawcę w dniu 26.03.2012 r., oraz pismo dotyczącym jej stanowisk pracy z dnia 26.03.2012 r. potwierdzają, że pracowała od: dnia 19.07.1976 r. do dnia 31.08.1976 r. na stanowisku tłoczarza na zimno (równorzędnym ze stanowiskiem operatora pras – tłoczarza), wymienionym w wykazie A, dział III, poz. 45; pkt 18, stanowiącym załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985 r. „w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładzie pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego” (Dz. Urz. MHiPM Nr 1-3, poz. 1); od dnia 01.09.1976 r. do dnia 21.09.1983 r. na stanowisku robotnika rozdzielni robót, wymienionym w wykazie A, dział XIV, poz. 24; pkt 1, stanowiącym załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985 r. ; od dnia 01.09.1986 r. do dnia 28.02.1987 r. na stanowisku ślusarza (równorzędnym ze stanowiskiem przygotowywacza matryc, urządzeń i narzędzi), wymienionym w wykazie A, dział III, poz. 14; pkt 16, stanowiącym załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985 r. i od dnia 01.03.1987 r. do dnia 31.03.1999 r. na stanowisku wydawcy narzędzi, wymienionym w wykazie A, dział XIV, poz. 24; pkt 1, stanowiącym załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985 r.

Wnioskodawczyni nie przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego i w dniu złożenia wniosku o ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym ( 31.05.2012 r.) nie pozostawała w stosunku pracy – pobierała zasiłek przedemerytalny.

Decyzją z dnia 13.07.2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. ponownie odmówił B. C. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, ponieważ nie udowodniła ona na dzień 01.01.1999 r. 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 01.01.1999 r. 7 miesięcy i 12 dni pracy w warunkach szczególnych, w tym okres od dnia 02.09.1986 r. do dnia 28.02.1987 r. Ogólny staż pracy odwołującej się wynosi na dzień 01.01.1999 r., 22 lata, 5 miesięcy i 13 dni okresów składkowych i nieskładkowych (19 lat, 6 miesięcy i 3 dni okresów składkowych – w tym 7 miesięcy i 12 dni pracy w warunkach szczególnych oraz 2 lata, 11 miesięcy i 10 dni okresów nieskładkowych).

Ponadto Sąd Okręgowy ustalił, iż B. C. w trakcie zatrudnienia od dnia 01.09.1976 r. do dnia 21.09.1983 r. i od dnia 01.03.1987 r. do dnia 31.12.1998 r. w (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w O. wykonywała prace na stanowiskach: robotnika rozdzielni robót oraz wydawcy narzędzi (18 lat, 10 miesięcy i 21 dni okresów składkowych), a powyższa praca nie była świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Do obowiązków odwołującej należała piecza nad magazynem narzędzi (między innymi klucze, szlifierki), części do maszyn oraz materiałów (blach); wydawanie narzędzi, części do maszyn oraz blach; czyszczenie narzędzi zdanych do magazynu, pomoc przy czynnościach remontowych wykonywanych przez ślusarzy remontowych (między innymi przy naprawach (...)), przede wszystkich polegająca na podawaniu narzędzi oraz zapewnieniu bezpieczeństwa w trakcie powyższych czynności; dbanie o czystość sprzętu ochronnego (masek) oraz wymiana pochłaniaczy, mycie maszyn i urządzeń oraz przygotowanie ich do pracy. Wydawanie narzędzi, części do maszyn oraz materiałów zajmowało B. C. około 1-2 godzin dziennie. Ponadto z powodu narażenia na hałas, opary oleju, naft, benzyny oraz kwasu solnego przysługiwał jej dodatek pieniężny do wynagrodzenia z tytułu pracy w warunkach szkodliwych.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody zgromadzone w aktach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, akta osobowe odwołującej oraz z zeznań świadków a także z zeznań odwołującej. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i odwołującej się, co do charakteru jej pracy w spornych okresach. W szczególności świadczone przez odwołującą czynności w trakcie prac remontowych, polegające na podawaniu narzędzi oraz zapewnieniu bezpieczeństwa (np. przed przypadkowym uruchomieniem maszyny) nie miały przymiotu kontroli jakości usług albo dozoru technicznego. W ocenie Sądu kontrola jakości oraz dozór techniczny wymaga istnienia pewnego podporządkowania lub zwierzchności pomiędzy osobą ją wykonującąa osobą której praca jest kontrolowana lub dozorowana, natomiast w przedmiotowej sprawie odwołująca była jedynie pomocnikiem osób wykonujących czynności remontowe. Sąd podniósł, iż zapewnienie bezpieczeństwa nie jest tożsame z dozorem technicznym lub kontrolą jakości usług. Ponadto B. C. nie świadczyła pracy pomocnika ślusarza remontowego w pełnym wymiarze czasu pracy, lecz przez około 6-7 godzin dziennie w pozostałym czasie wykonując prace związane z prowadzeniem magazynu narzędzi, części do maszyn oraz materiałów.

W tym stanie faktycznym sprawy Sąd I instancji uznał, że odwołanie B. C. nie zasługuje na uwzględnienie, w świetle art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. „o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych” (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Istotnym dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy było ustalenie czy odwołująca się: posiada wymagany staż pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. czy wykonywała prace w szczególnych warunkach w trakcie zatrudnienia w okresach od dnia 01.09.1976 r. do dnia 21.09.1983 r. i od dnia 01.03.1987 r. do dnia 31.12.1998 r. w (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w O., jako robotnik rozdzielni robót oraz wydawca narzędzi.

Sąd uznał, iż wnioskodawczyni w powyższym okresie nie świadczyła pracy w warunkach szczególnych, o jakiej mowa w wykazie „A” (stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. „w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze”) w Dziale XIV „Prace różne” w poz. 24 wskazana jest „Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”. W ocenie Sądu kontrola jakości oraz dozór techniczny wymaga istnienia pewnego rodzaju podporządkowania lub zwierzchności pomiędzy osobą ją wykonującą a osobą której praca jest kontrolowana lub dozorowana.

Zdaniem Sądu, B. C. w powyższych okresach nie wykonywała prac
w szczególnych warunkach, gdyż do zakresu jej obowiązków należało świadczenie pomocy przy remontach ślusarzom remontowym (przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa pracy) oraz odpowiedzialność za magazyn narzędzi, części maszyn oraz materiałów, wydawanie narzędzi, części do maszyn oraz blach; czyszczenie narzędzi zdanych do magazynu, które zajmowały codziennie B. C. około 1-2 godzin dziennie. Były to czynności typowo magazynowe, poza halami produkcyjnymi. W związku z powyższym ok. 2 godzinny dziennie były wyłączone z czasu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a co za tym idzie nie można przyjąć, że praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy (8 godzin dziennie).

Wobec powyższego skoro wnioskodawczyni nie wykazała co najmniej 15 lat, a jedynie 7 miesięcy i 12 dni okresów pracy w warunkach szczególnych, wobec niespełnienia warunków do uzyskania prawa do emerytury, Sąd I instancji oddalił jej odwołanie.

W apelacji od powyższego wyroku wnioskodawczyni B. C. zarzuciła; 1/ naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 10 ust.1 pkt. 3 tej ustawy, przez niezaliczenie spornych okresów do pracy w warunkach szczególnych i przyznanie jej z tego tytułu świadczenia, 2/ naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 217 § 1 kpc, art.224§ 1 kpc, art.232 kpc, art. 233kpc polegające na pominięciu wniosków dowodowych w postaci: akt sądowych dotyczących T. K. osoby pracującej na takim samym stanowisku, świadectwa pracy wydanego przez (...) S.A. w O., oraz nie obdarzenie wiara zeznań świadków i wnioskodawczyni, 3/ błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że wykonywała czynności poza halami produkcyjnymi.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie jej prawa do emerytury w obniżonym wieku, względnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, przy zasądzeniu na jej rzecz kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżony wyrok oparty został na prawidłowych ustaleniach faktycznych i odpowiada prawu.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż Sąd Apelacyjny w pełni podziela poczynione ustalenia faktyczne i dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę dowodów. Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się żadnego z zarzucanych w apelacji uchybień w rozstrzygnięciu Sądu pierwszej instancji, w szczególności dokonana ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów wynikającej z art. 233 k.p.c. Do naruszenia przepisu art. 233 §1 k.p.c. mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby apelująca wykazała uchybienie przez Sąd Okręgowy podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych przeprowadzonym dowodów, tj. np. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie naruszenie takie nie miało miejsca. Sąd pierwszej instancji właściwie skoncentrował materiał dowodowy, przeprowadzając dowody z dokumentów, akt osobowych i akt rentowych a także z zeznań zawnioskowanych świadków i wnioskodawczyni, , który ocenił na podstawie jego wszechstronnego rozważenia. Wszechstronnego, a więc polegającego na rzetelnej, bezstronnej ocenie wyników postępowania i ich prawidłowej interpretacji, przy uwzględnieniu zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Dokonując tej oceny Sąd nie przekroczył granicy swobodnej oceny dowodów w rozumieniu art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się również żadnego uchybienia wskazanych w apelacji przepisów postępowania cywilnego, albowiem wszystkie zgłoszone przez stronę wnioski dowodowe zostały przez Sąd I instancji uwzględnione i przeprowadzone. Nie można natomiast czynić zarzutu, że Sąd nie dopuścił dowodu z akt sprawy dotyczących T. K., skoro wnioskodawczyni nie wskazała sygnatury sprawy, Sądu przed którym sprawa miałaby się toczyć, czy bliższych danych pozwalających dokonać ustalenia w tym przedmiocie.

W rozpoznawanej sprawie spór ogniskował się wokół jednej kwestii, a mianowicie czy praca wykonywana przez wnioskodawczynię od dnia 01.09.1976 r. do dnia 21.09.1983 r. i od dnia 01.03.1987 r. do dnia 31.12.1998 r. w (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w O. była pracą świadczoną stale i w pełnym wymiarze czasu w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. nr 39 poz. 353 ze zm.) i przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z art. 32 ust. 2 tej ustawy, dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Na podstawie ust. 4 wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43 ze zm.) Rozporządzenie to wymienia enumeratywnie rodzaje wykonywanych prac, które uznawane są za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zaś paragraf 2 cytowanego rozporządzenia stanowi, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że do uzyskania emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych uprawnia wyłącznie wykonywanie pracy na stanowisku określonym w wykazie A lub B stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 20 października 2005r. I UK 41/ 05, z 9 maja 2006r. II UK 183/05, z 26 marca 2013r. I UK 549/12). Tak więc nawet wykonywanie pracy w środowisku szkodliwym, ale nie na stanowisku o którym mowa wyżej, nie uprawnia do przedmiotowej emerytury.

Rozważeniu podlega kwestia, czy zajmowane przez wnioskodawczynię stanowiska robotnika rozdzielni robót oraz wydawcy narzędzi należałoby kwalifikować tak jak to uczynił pracodawca w wydanym świadectwie wykonywania pracy w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach z dnia 26.03.2012 r. , a więc jako stanowiska wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 24; pkt 1, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w załączniku Nr. 1 do zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładzie pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego” (Dz. Urz. MHiPM Nr 1-3, poz. 1) - to jest kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Sąd Apelacyjny podziela w całej rozciągłości stanowisko Sądu I instancji, iż nie ma podstaw do zakwalifikowania świadczonej w spornym okresie przez wnioskodawczynię pracy na stanowiskach robotnika rozdzielni robót oraz wydawcy narzędzi do prac wykonywanych w warunkach szczególnych. Należy podzielić argumentację Sądu Okręgowego, iż kontrola jakości oraz dozór techniczny wymaga istnienia pewnego rodzaju podporządkowania lub zwierzchności pomiędzy osobą ją wykonującą a osobą której praca jest kontrolowana lub dozorowana. Stanowiska wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 24; pkt 1, załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., obejmują bezpośrednich przełożonych sprawujących dozór i bezpośrednią kontrolę procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009r. sygn. akt. I UK 24/09). Tymczasem wnioskodawczyni nie sprawowała żadnej kontroli, czy dozoru, nie była przełożoną pracowników a zajmowała się magazynem (narzędzi, części do maszyn oraz materiałów - blach); wydawaniem narzędzi, części do maszyn oraz blach; czyszczeniem narzędzi zdanych do magazynu, pomocą przy czynnościach remontowych wykonywanych przez ślusarzy remontowych, polegającą na podawaniu narzędzi oraz zapewnieniu bezpieczeństwa w trakcie powyższych czynności; dbaniem o czystość sprzętu i urządzeń oraz przygotowaniem ich do pracy. Tak więc powyższych stanowisk nie można zakwalifikować tak jak to uczynił pracodawca. Sama nazwa zajmowanego stanowiska wskazana w angażach i dokumentacji pracowniczej nie ma znaczenia przesądzającego a decyduje rzeczywiste wykonywanie obowiązków. Zakres obowiązków wnioskodawczyni został ustalony w sposób szczegółowy i wynika z niego, że wydawanie narzędzi, części do maszyn oraz materiałów zajmowało wnioskodawczyni około 1-2 godzin dziennie. Natomiast pozostałe czynności wykonywane w trakcie prac remontowych, polegające na podawaniu narzędzi oraz zapewnieniu bezpieczeństwa (np. przed przypadkowym uruchomieniem maszyny), które kwalifikowałyby ją jako pomocnika ślusarza remontowego nie były wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy a jedynie przez około 6-7 godzin dziennie. Ponadto stanowisko pomocnika ślusarza również nie jest stanowiskiem wymienionym w wykazie A lub B stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Wobec tego jako nieuzasadnione należy ocenić zarzuty apelacji, iż praca wnioskodawczyni w spornych okresach była pracą w warunkach szczególnych, co potwierdza świadectwo pracy. Przeprowadzone przez Sąd I instancji postępowanie dowodowe podważyło bowiem w sposób jednoznaczny świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych wystawione w dniu 26 marca 2012r, które jako dokument prywatny podlega sądowej ocenie wiarygodności( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009r. I UK 24/09).

Zatem słusznie Sąd pierwszej instancji przyjął, że wnioskodawczyni nie spełniła warunków niezbędnych dla nabycia prawa do emerytury w trybie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, albowiem o uprawnieniach pracownika do emerytury na warunkach przewidzianych w cytowanym przepisie decyduje łączne spełnienie określonych w nim przesłanek, a nie przekonanie pracownika, że sam charakter lub warunki pracy wystarczają do uznania jej za wykonywaną w szczególnych warunkach.

W świetle powyższego, uznając apelację za nieuzasadnioną, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.