Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2012 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. T. i B. T.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o naprawienie szkody

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 28 marca 2012 r., sygn. akt XX CG-G 72/11

1) oddala apelację;

2) zasądza od powodów na rzecz pozwanej 900 (dziewięćset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 569/12

UZASADNIENIE

Powodowie B. T. i M. T. w pozwie skierowanym przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w K., po jego ostatecznym sprecyzowaniu, wnosili o zobowiązanie pozwanego do usunięcia szkody polegającej na wychyleniu od pionu ich budynku mieszkalnego, przez jego wyprostowanie oraz do zapewnienia im na czas remontu zastępczego lokalu mieszkalnego oraz umożliwiającego składowanie mebli i innych sprzętów.

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa. Zarzucił, że szkoda polegająca na pochyleniu budynku nie została naprawiona ze względu na trwające wpływy eksploatacji górniczej. Oświadczył, że w razie potrzeby na czas remontu zapewni powodom lokal zastępczy.

Wyrokiem z dnia 28 marca 2012r. Sąd Okręgowy w Katowicach nakazał pozwanemu naprawienie szkody w budynku mieszkalnym powodów usytuowanym przy ul. (...) nr (...) w M. przez przywrócenie stanu poprzedniego poprzez wyprostowanie bryły budynku poprzedzone wykonaniem robót przygotowawczych oraz wykonania robót towarzyszących, malarskich i porządkowych.

Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie i orzekł o kosztach procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że powodowie są właścicielami nieruchomości położonej w M. przy ul. (...) nr (...) w M. zabudowanej budynkiem mieszkalnym. W ramach ugody zawartej przez strony 23 marca 2009r. pozwany uznał swą odpowiedzialność za szkodę górniczą polegającą na pochyleniu bryły budynku.

Powodowie zostali upoważnieni do usunięcia na koszt pozwanego innych szkód w budynku wynikających z wpływów eksploatacji górniczej i szkody te usunęli.

Budynek powodów pochylony jest w kierunku północno – wschodnim.

Pochylenie to wynosi 21,8 mm/m. Wpływy projektowanej eksploatacji górniczej na ten budynek będą nieznaczne.

Koszt prostowania budynku wraz z robotami przygotowawczymi i towarzyszącymi to około 880.000 złotych.

Koszty związane z koniecznością uzyskania zastępczego lokalu mieszkalnego i pomieszczeń na składowanie mebli i innych sprzętów mogą wynieść do 50.000 złotych.

Mając na względzie powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że powództwo o przywrócenie stanu poprzedniego budynku przez jego prostowanie i wykonanie robót towarzyszących jest zasadne, gdyż roszczenie tego rodzaju znajduje oparcie w przepisie ust. 94 ust 1 i 4 prawa geologicznego i górniczego.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji roszczenie o zobowiązanie pozwanej do dostarczenia lokalu lub lokali zastępczych na czas naprawy nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach prawa a nadto nie jest to roszczenie zmierzające do naprawienia szkody wyrządzonej ruchem zakładu górniczego.

Wyrok został zaskarżony apelacją przez powodów w części oddalającej powództwo.

Skarżący zarzucili naruszenie przepisu art. 361 § 2 kc przez błędne przyjęcie, że strata w rozumieniu kodeksu cywilnego nie obejmuje kosztów wynajęcia lokalu mieszkalnego i lokalu niezbędnego do składowania rzeczy przez czas naprawy.

Zarzucili też sprzeczność ustaleń przez przyjęcie, że nie zachodzi potrzeba pozyskania tych lokali na czas remontu.

Ponadto zdaniem skarżących Sąd Okręgowy naruszył art. 233 kpc i art. 278 kpc poprzez nieuwzględnienie całości materiału dowodowego przez pominięcie tej części opinii biegłego, w której stwierdzono, że powodom niezbędny będzie lokal zastępczy oraz przez nieuwzględnienie okoliczności, które wymagały wiadomości specjalnych.

W uzasadnieniu apelacji powodowie dla poparcia zasadności swych zarzutów powołali się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011r., sygn. akt III CZP 5/11 w której wyrażono pogląd, że w razie poniesienia przez poszkodowanego wydatków na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie remontu uszkodzonego pojazdu lub przez czas niezbędny do nabycia nowego pojazdu, wydatki z tego tytułu stanowią stratę związaną ze zdarzeniem wywołującym szkodę.

Zdaniem skarżących obowiązek dostarczenia lokalu zastępczego mieści się w szeroko rozumianym pojęciu przywrócenia stanu poprzedniego.

Powołując się na powyższe wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku przez zobowiązanie pozwanego do zapewnienia im lokali zastępczych na czas remontu ewentualnie o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów solidarnie 10.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia wyrokowania i zasądzenia kosztów procesu.

Jako ewentualny zgłosili wniosek o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwany wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów.

Podniósł, że jeśli zajdzie taka potrzeba zapewni powodom niezbędny lokal zastępczy.

Sąd Apelacyjny w Katowicach zważył co następuje:

Apelacja powodów nie może być uwzględniona.

Zgodnie z art. 94 ust 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005r. Nr 228, poz. 1947 tekst jedn. ze zm.), mającej zastosowanie do oceny zasadności roszczeń powodów, naprawienie szkody powinno nastąpić poprzez przywrócenie stanu poprzedniego.

Najczęściej stosowanym sposobem przywrócenia stanu poprzedniego budynków uszkodzonych lub pochylonych w wyniku ruchu zakładów górniczych jest restytucja naturalna poprzez ich naprawę.

Obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego ciąży na przedsiębiorcy (art. 94 ust 4 pgg).

Z przepisu art. 94 ust 2 pgg wynika, że przywrócenie stanu poprzedniego może nastąpić m.in. przez dostarczenie obiektów budowlanych, lokali lub innych dóbr tego samego rodzaju.

W ocenie Sądu Apelacyjnego ten ostatni przepis ma zastosowanie w sytuacji, gdy nie wchodzi w rachubę przywrócenie stanu poprzedniego poprzez naprawę. Odmienne interpretowanie wymienionych przepisów skutkowałoby koniecznością pozyskiwania i dostarczenia przez przedsiębiorcę górniczego lokali zastępczych dla poszkodowanych przez czas trwania remontu. Sytuacja taka byłaby źródłem rozlicznych konfliktów. Częste byłyby bowiem sytuacje, że przedsiębiorca oferowałby na czas remontu dostępne mu lokale, o określonym standardzie i położeniu, których wykorzystywanie byłoby niekorzystne dla poszkodowanych z różnych przyczyn, np. związanych z miejscem wykonywania pracy, zamieszkania rodziny, miejscem pobierania nauki przez dzieci itp.

Dlatego wykładnia celowościowo wspomnianych przepisów przemawia za uznaniem, że przedsiębiorca górniczy zobowiązany jest do pokrycia uzasadnionych kosztów związanych z koniecznością wynajęcia lokalu zastępczego na czas remontu. Taka też jest wymowa powoływanego przez skarżących orzeczenia Sądu Najwyższego traktującego koszty wynajęcia pojazdu zastępczego jako straty wynikającej ze szkody spowodowanej uszkodzeniem pojazdu.

Należy zauważyć, że Sąd Najwyższy uznał za stratę koszty wynajęcia przez poszkodowanego pojazdu zastępczego a nie obciążył sprawcy szkody obowiązkiem zapewnienia takiego pojazdu.

Odnosząc się do stanu faktycznego w niniejszej sprawie należy uznać, że ewentualne koszty wynajęcia lokalu zastępczego są następstwem sposobu naprawienia szkody. W takim przypadku, uznając że szkoda ta pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym, ze zdarzeniem wywołującym szkodę (art. 361 § 1 kc) to poszkodowanemu przysługuje wybór czy będzie domagał się naprawienia tej szkody, tj. dostarczenia lokalu zastępczego przez zobowiązanego do naprawienia szkody, czy też zapłaty odszkodowania wyrównującego tą szkodę (art. 92 pgg w związku z art. 363 § 1 kc).

Należy jednak zauważyć, że szkoda ta jeszcze nie nastąpiła i roszczenie powodów z tego tytułu jest przedwczesne.

Dobitnie obrazuje to zgłoszone w apelacji żądanie ewentualne o zapłatę kwoty 10.000 złotych z odsetkami od dnia wyrokowania.

Pozwany nie jest zobowiązany do zapłaty takiej kwoty, gdyż powodowie nie ponieśli wydatków w takiej wysokości na lokal zastępczy. Remont nie jest jeszcze przeprowadzony. Nie sposób więc uznać, że pozwany zalega z zapłatą odszkodowania.

Na marginesie należy zauważyć, że zgłoszenie tego rodzaju powództwa ewentualnego w postępowaniu apelacyjnym jest niedopuszczalne ze względu na zakaz wynikający z art. 383 kpc. Żądania nie sposób też uznać za udowodnione co do wysokości w sytuacji gdy biegły wypowiadający się na ten temat w żaden sposób nie odniósł się do technologii naprawy, jej czasokresu ani standardu czy miejsca usytuowania lokalu zastępczego.

Reasumując należy stwierdzić, że ewentualna szkoda wynikająca z konieczności opuszczenia budynku mieszkalnego podlegającego rektyfikacji, nie jest szkodą, która winna być naprawiona poprzez przywrócenie stanu poprzedniego w oparciu o przepisy prawa górniczego i geologicznego lecz innego rodzaju szkodą, która pozostaje w związku przyczynowym z ruchem zakładu górniczego, która winna być naprawiona w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego. Powodowie nie doznali jeszcze szkody tego rodzaju, gdyż uszczerbek majątkowy nie miał jeszcze miejsca. W przypadku, gdy zajdzie potrzeba opuszczenia lokalu podlegającego rektyfikacji powodowie będą mogli dokonać wyboru przyjmując lokal zaoferowany przez pozwanego lub żądając odszkodowania za koszty wynajęcia lokalu zastępczego.

Za chybione należy uznać zarzuty apelacji dotyczące naruszenia przepisów art. 233 kpc i 278 kpc, gdyż Sąd Okręgowy w motywach zaskarżonego wyroku nie ustalił w sprzeczności z opinią biegłego, że remont nie wymaga opuszczenia naprawianego budynku i zapewnienia lokalu zastępczego a jedynie stwierdził, że roszczenie z tego tytułu nie jest roszczeniem o przywrócenie stanu poprzedniego w rozumieniu art. 94 ust 1 pgg. Z tych samych przyczyn nie mogły być uznane za zasadne zarzuty dotyczące naruszenia powołanych w apelacji przepisów prawa materialnego.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 kpc w związku z art. 98 kpc orzekł jak w sentencji uznając, że mimo nieco odmiennego uzasadnienia zaskarżone orzeczenie jest trafne.

Z/

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

K., dnia 5.09.2012r. Sędzia: