Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2018 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mirosława Molenda-Migdalewicz

Protokolant: star. sekr. sądowy Katarzyna Awsiukiewicz

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2018 r. w Legnicy

sprawy z wniosku Gminy L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o odstąpienie od orzeczenia o odpowiedzialności za zobowiązania spadkodawcy - zmarłego C. Ż. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

na skutek odwołania Gminy L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 28 listopada 2017 r.

znak (...)

I.  zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 28 listopada 2017 r. znak (...) w ten sposób, że orzeka odpowiedzialność Gminy Miejskiej L. za zobowiązania spadkodawcy C. Ż. zmarłego (...) z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne za okres od lipca 2012 r. do sierpnia 2012 r., ubezpieczenia zdrowotne za miesiąc sierpień 2012 r., Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od lipca 2012 r. do sierpnia 2012 r. z odsetkami od zaległych składek z w/w tytułów liczonymi na dzień 30 sierpnia 2012 r. – z zastrzeżeniem ograniczenia odpowiedzialności Gminy Miejskiej L. do wartości ustalonego w spisie inwentarza stanu czynnego spadku po zmarłym C. Ż.,

II.  oddala dalej idące odwołanie

III.  zasądza od Gminy L. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. kwotę 1800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 96/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 28 listopada 2017 r. znak: (...) stwierdził, że Gmina L. jako spadkobierca ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spadkodawcy – (...) C. Ż. z tytułu nieopłaconych składek w kwocie 7.501,75 zł, w tym za:

- ubezpieczenie społeczne z odsetkami liczonymi na dzień30 sierpnia 2012 r., za okres odlipca 2012 r. do sierpnia 2012 r.,w wysokości - należność główna w kwocie:5.953,63 zł, odsetki w kwocie: 9 zł, razem:5.962,63 zł;

- ubezpieczenie zdrowotne z odsetkami liczonymi na dzień 30 sierpnia 2012 r., za sierpnień 2012 r. w wysokości - należność główna w kwocie:1.160,25 zł, odsetki w kwocie: 0 zł, razem 1.160,25:zł;

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych z odsetkami liczonymi na dzień30 sierpnia 2012 r.,za okres od lipca 2012 r. do sierpnia 2012 r., w wysokości - należność główna w kwocie:378,87 zł, odsetki w kwocie: 0 zł, razem: 378,87 zł.

W uzasadnieniu organ wskazał, że niedopełnienie obowiązku terminowego: obliczania, rozliczania oraz opłacania składek spowodowało powstanie na koncie C. Ż., jako płatnika składek, zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek, za okres od lipca 2012 r. do sierpnia 2012 r. w łącznej kwocie: 7.501,75 zł. Organ wskazał, iż C. Ż. zmarł dnia (...) Dodano, że zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego Wydziału I Cywilnego w L. 8 sierpnia 2014r. spadek po zmarłym C. Ż. na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza nabyła Gmina L. w całości. Organ uznał zatem, że Gmina L. jest odpowiedzialna za zobowiązania określone w niniejszej decyzji. Gmina jako spadkobierca C. Ż. przyjęta spadek z dobrodziejstwem inwentarza, oznacza to, że Gmina L. ponosi odpowiedzialność za długi spadkodawcy – C. Ż. do wartości ustalonego stanu czynnego spadku.

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła Gmina L., wnosząc o jej zmianę poprzez orzeczenie, że zakres odpowiedzialności Gminy L. za zobowiązania spadkodawcy C. Ż. ograniczony będzie do kwoty 3.234,92 zł. Nadto wniosła o zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na rzecz Gminy L. kosztów postępowania.

W uzasadnieniu wskazała, że jej odpowiedzialność za zobowiązania spadkodawcy C. Ż. powinna być ograniczona do wysokości stanu czynnego masy spadkowej, który, zgodnie ze sporządzonym spisem inwentarza, wynosi 24.213, 13 zł. Ponadto wskazała, że na zakres odpowiedzialności spadkodawcy wpływ ma również spłata zobowiązań C. Ż. przez spadkobiercę, o czym przesądzają przepisy art. 1032 k.c. Gmina dodała, że po zakończeniu sprawy o zapłatę z powództwa M. G. oraz sporządzeniu przez Komornika Skarbowego spisu inwentarza, we wrześniu 2017 r., wypłaciła z tytułu zobowiązań spadkodawcy C. Ż. następujące kwoty w łącznej wysokości 20.978,21 zł. Mając powyższe na uwadze, Gmina stanęła na stanowisku, że odpowiedzialność spadkobiercy za zobowiązania C. Ż. ograniczona jest do kwoty 3.234,92 zł, co powinno znaleźć odzwierciedlenie w zaskarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W odpowiedzi organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od odwołującej na rzecz organu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że zaskarżona decyzja organu rentowego dotyczy ustalenia, że Gmina L. jako spadkobierca C. Ż., ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spadkodawcy. Zarzuty zawarte w treści odwołania miałyby znaczenie dopiero w postępowaniu egzekucyjnym, zmierzającym do uzyskania od wnioskodawcy należności z tytułu składek W postepowaniu tym, zgodnie z treścią art. 1031 § 2 k.c. zobowiązania zmarłego, do wysokości stanu czynnego spadku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy :

Płatnik składek C. Ż. w chwili śmierci, tj. na dzień (...), posiadał zaległości z tytułu nieopłaconych składekw kwocie: 7.501,75, w tym: kwota główna 7.492,75 oraz odsetki w kwocie 9 zł.

/bezsporne a nadto akta ubezpieczeniowe/

Spadek po zmarłym C. Ż. – na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Legnicy VII Wydział Cywilny, z dnia 8 sierpnia 2014 r. – nabyła w całości na podstawie ustawy i z dobrodziejstwem inwentarza Gmina L.. Ww. postanowienie uprawomocniło się w dniu 30 sierpnia 2014 r.

/bezsporne, a nadto w aktach ubezpieczeniowych: odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Legnicy z dnia 8 sierpnia 2014 r. sygn. .akt VII Ns 375/13 /

W dniu 20 sierpnia 2014 r. (...) S.A złożyło w Sądzie Rejonowym w Legnicy Wydziale VII Cywilnym wniosek o sporządzenie inwentarza.

W dniu 24 listopada 2014 r. Zarząd (...) w L. złożyłw Sądzie Rejonowym w Legnicy Wydziale VII Cywilnym kolejny wniosek o sporządzenie spisu inwentarza.

W dniach 16 kwietnia 2015 r. oraz 31 sierpnia 2017 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w L. sporządził po zmarłym C. Ż. spis inwentarza.

Stan biernej masy spadkowej został ustalony na kwotę 19.679,19 zł. Stan czynnej masy spadkowej ustalono na kwotę 24.213,13 zł. Wartość masy spadkowej po zmarłym ustalono na kwotę 4.533,94 zł.

/ bezsporne, a nadto w aktach sprawy o sygn. akt VII Ns 1369/14: wnioski o wydanie spisu inwentarza ( k.3, 102 ), protokół sporządzenia inwentarza ( k.151-156 ) /

Pismem z dnia 11 października 2017 r doręczonym w dniu 13 października 2017 r., Gmina L. została zawiadomiona o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie przeniesienia odpowiedzialności na w/w gminę jako spadkobiercę C. Ż. zmarłego w dniu (...), za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia oraz o prawie wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów.

Pismem z dnia 31 października 2017 r., doręczonym w dniu 2 listopada 2017 r., Gmina L. została powiadomiona o zakończeniu postępowania wyjaśniającego w sprawie przeniesienia odpowiedzialności na spadkobiercę. Raz jeszcze została pouczona o prawie wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji przez ZUS co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

W dniu 28 listopada 2017 r. organ wydał skarżoną decyzję.

/bezsporne, a nadto w aktach ubezpieczeniowych: zawiadomienie z dnia 11 października 2017 r., zawiadomienie z dnia 31 października 2017 r., decyzja z dnia 28 listopada 2017 r./

Sąd zważył co następuje :

Odwołanie co do zasady nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że przepisy powołane w zaskarżonej decyzji wskazują na podstawy orzekania o odpowiedzialności za długi składkowe. Zgodnie z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (ustawa systemowa) do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio m.in. art. 97 § 1, art. 98 § 1 i 2 pkt 1, 2, 5 i 7, art. 100, art. 101 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - ordynacja podatkowa. Art. 32 ustawy systemowej nakazuje zaś stosować odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń

Zgodnie z art. 98 § 1 i 2 pkt 1, 2, 5 i 7 do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe (składkowe) spadkodawcy stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe. Przepis art. 98 § 1 ustawy ordynacja podatkowa stosuje się również do odpowiedzialności spadkobierców za zaległości podatkowe (składkowe) i odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy (art. 98 § 2 pkt 1 i 2 ordynacji podatkowej) (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2008 r., sygn. akt II UZP 1/08). Organ podatkowy orzeka w jednej decyzji o zakresie odpowiedzialności lub uprawnień poszczególnych spadkobierców na podstawie decyzji ostatecznych wydanych wobec spadkodawcy oraz jego zobowiązań wynikających z prawidłowych deklaracji ( art. 100 ust. 1 ordynacji podatkowej).

Wobec powyższego, przy ustalaniu odpowiedzialności spadkobierców za zaległe zobowiązania składkowe, organ rentowy ma obowiązek wziąć pod uwagę m.in. art. 1012 k.c. i art. 1031 § 1 i 2 k.c. art. 1012 k.c. stanowi, że spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza - jak to miało miejsce w niniejszej sytuacji – spadkobierca tj. Gmina L. ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wysokości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku (art. 1031 § 2 k.c.). Ograniczenie odpowiedzialności do masy czynnej spadku dotyczy wszelkich długów spadkowych. Ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy do wartości czynnej spadku oznacza, że wierzyciele spadkowi mogą poszukiwać zaspokojenia nie tylko z przedmiotów i praw wchodzących do spadku, lecz również ze składników majątku osobistego spadkobiercy, byleby łączna wartość roszczeń wierzycieli nie przekraczała wartości udziału spadkowego, jaki otrzymał konkretny spadkobierca.

Dodania wymaga, że sąd ubezpieczeń społecznych nie może wykroczyć poza przedmiot postępowania wyznaczony w pierwszym rzędzie przez przedmiot zaskarżonej decyzji, a następnie przez zakres odwołania od niej ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 października 2014 r., sygn. akt III AUa 241/14; LEX nr 1551942 ). Poza tym także, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych sąd ocenia legalność decyzji rentowej według stanu rzeczy w chwili jej wydania ( por. wyrok Sąd Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 r., sygn. akt III UK 25/07; OSNP 2008/19-20/293 ).

Przechodząc do merytorycznych zarzutów odwołania, na wstępie należało wyjaśnić, że stan faktyczny w sprawie pozostawał bezsporny, a kwestią wymagającą rozstrzygnięcia byłoocenienie prawidłowości decyzji organu w myśl której Gmina L. została obciążona odpowiedzialnością za długi spadkowe jest prawidłowa. Gmina L. wskazywała bowiem, że ZUS nie zgłosił swoich wierzytelności na etapie postępowania spisowego lub przed spłatą wierzytelności.

Niezależnie od przedmiotu sporu, Sąd w pkt I sentencji wyroku sprecyzował decyzję organu w ten sposób, że ograniczył odpowiedzialność Gminy L. do wysokości stanu czynnego spadku. Zawarcie takiego zastrzeżenia w rozstrzygnięciu decyzji o ograniczeniu odpowiedzialności spadkobiercy, który powołuje się na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, jest w ocenie Sądu konieczne. Nie jest wystarczające powołanie się na to ograniczenie w jej uzasadnieniu. Istotne jest to o tyle, że organ egzekucyjny jest związany treścią rozstrzygnięcia decyzji. Stąd też treść rozstrzygnięcia decyzji o odpowiedzialności spadkobiercy w niniejszej sprawie musi być pełna, tj. w pełni oddawać zakres odpowiedzialności wynikający z przepisów prawa materialnego, w tym z art. 1031 § 2 k.c.

Jeżeli chodzi o kwestię wydania decyzji obciążającej Gminę L., to Sąd stanął na stanowisku, że decyzja organu z dnia 28 listopada 2017 r. znak: (...) jest co do zasady prawidłowa albowiem określa jedynie odpowiedzialność Gminy L. za zobowiązania spadkodawcy wynikający z przywołanych w ww. decyzji przepisów prawa. Odpowiedzialność takową gmina bezsprzecznie ponosi co wprost wynika z prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Legnicy wydanego w sprawie o sygn. akt VII Ns 375/13. Natomiast zarzut, że ZUS nie zgłosił swoich wierzytelności na etapie postępowania spisowego lub przed spłatą wierzytelności jest zarzutem, który mógłby zostać podniesiony dopiero na etapie postępowania egzekucyjnego.

W tym stanie rzeczy Sąd w pkt II sentencji wyroku oddalił dalej idące odwołanie Gminy L..

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 4 rozporządzenie ministra sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2016 r. poz. 1804 ze zm.). Sąd stanął na stanowisku, że organ wygrał spór w całości, gdyż zmiana dokonana w treści decyzji miała jedynie charakter uzupełniający i nie przekreślała w żaden sposób o prawidłowości wydanej decyzji.

O powyższym Sąd orzekł w pkt III sentencji wyroku.