Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 kwietnia 2018 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ustalił nową wysokość emerytury rolniczej dla A. C. (1) od 1 marca 2018 r. Część uzupełniająca świadczenia uległa zawieszeniu w 100 %.

/decyzja w aktach KRUS/

Odwołanie od powyższej decyzji, w dniu 18 maja 2018 roku, złożył A. C. (1), wnosząc o jej zmianę i wypłatę części uzupełniającej emerytury rolniczej. Wskazał, że jest współwłaścicielem gospodarstwa rolnego, ale nie prowadzi go, gdyż nie pozwala mu na to stan zdrowia.

/odwołanie – k. 3-4/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

/odpowiedź na odwołanie – k. 12 -13/

Na rozprawie w dniu 14 września 2018 roku wnioskodawca oświadczył, iż kwestionuje zasadność zawieszenia świadczenia.

/stanowiska strony e - protokół z dnia 14.09.2018 roku 00:03:34/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 22 marca 2007 roku A. C. (1) złożył w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniosek o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury. Jednocześnie wraz z wnioskiem, przedłożył w organie rentowym, umowę dzierżawy z dnia 8 marca 2007 roku. W umowie tej, A. C. (1) wskazał, że jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 5,8856 ha fizycznego, położonego w miejscowości C. Wielki, składającego się z działek o numerach: 37, 73, 96, 97/4 i 78. Ponadto oświadczył, że wydzierżawia, na 10 lat działki o numerach: 73, 96, 97/4 i 78 A. C. (2), a sobie pozostawia działkę numer (...) o pow. 0,0558 ha, przy czym nie przekracza ona 1 ha fizycznego i nie stanowi 1 ha przeliczeniowego użytków.

/wniosek z dnia 22 marca 2007 roku 1- 1v akt KRUS, umowa dzierżawy z dnia 8 marca 2007 roku k. 20 -20v akt KRUS/

Decyzją z dnia 16 marca 2007 roku, organ rentowy przyznał wnioskodawcy wcześniejszą emeryturę rolniczą od dnia 14 marca 2007 roku.

/decyzja z dnia 16 marca 2007 roku k. 24 -24v akt KRUS/

Z uwagi na fakt, że odwołujący się osiągnął wiek emerytalny, upoważniający do przyznania emerytury rolniczej, decyzją z dnia 22 lutego 2012 roku , Kasa przyznała A. C. (1) emeryturę rolniczą.

/decyzja z dnia 22 lutego 2012 roku k. 37 -37v akt KRUS/

W dniu 10 czerwca 2016 roku umowa dzierżawy z dnia 8 marca 2007 roku za porozumieniem stron została rozwiązana.

/rozwiązanie umowy dzierżawy z dnia 10 czerwca 2016 roku k. 55 akt KRUS/

Aktem notarialnym z dnia 10 czerwca 2016 roku, A. C. (1) , darował swojej siostrzenicy S. B., działki o numerach ewidencyjnych (...), o łącznej powierzchni 4,7722 ha,

/akt notarialny z dnia 10 czerwca 2016 roku k. 48 - 51v akt KRUS/

Decyzją z dnia 23 marca 2017 roku Kasa wstrzymała wypłatę części uzupełniającej emerytury rolniczej od dnia 1 kwietnia 2017 roku, z uwagi na fakt, iż umowa dzierżawy wygasła.

/decyzja z dnia 23 marca 2017 roku k. 44- 45 akt KRUS/

W dniu 2 czerwca 2017 roku A. C. (1) złożył w Kasie oświadczenie, że nie jest właścicielem ani nie prowadzi działalności rolniczej na pozostawionych sobie gruntach o powierzchni 1,0576 ha.

/oświadczenie z dnia 2 czerwca 2017 roku k. 61 akt KRUS/

A. C. (1) jest współwłaścicielem w ¾ gospodarstwa rolnego o ogólnej powierzchni 1,17 ha fizycznych i 0,3480 ha przeliczeniowych. Wszystkie wymienione grunty sklasyfikowane są w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne i objęte są podatkiem rolnym.

/pismo z dnia 26 czerwca 2017 roku k. 68 akt KRUS/

Wnioskodawca ma statut producenta rolnego, w 2017 r otrzymywał dofinansowanie z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w kwocie 1985,79 zł.

/wydruk – k. 72 – 73 akt KRUS/

Decyzją z dnia 27 czerwca 2017 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił A. C. (1) prawa do wypłaty części uzupełniającej świadczenia od dnia 1 kwietnia 2017 roku, gdyż wnioskodawca nadal jest współwłaścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 1,17 ha zgodnie z pismem Urzędu Gminy P..

/decyzja z dnia 27 czerwca 2017 roku k. 69- 69v akt KRUS/

Odwołanie od tej decyzji było rozpoznawane w sprawie o sygnaturze akt VIII U 1547/17. Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2017 roku Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do wypłaty części uzupełniającej świadczenia od 1 kwietnia 2017 r. Wyrokiem z dnia 3 lipca 2018 r Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

/wyrok SO - k. 76- , wyrok SA – k. 108 akt VIII U 1547/17/

Wnioskodawca w lutym 2017 r przebywał w szpitalu z powodu przetrwałego migotania przedsionków, w maju 2017 roku przeszedł zabieg wszczepienia kardiowertera – defibliratora.

/protokół – k. 8, dokumentacja medyczna – k. 67 akt VIII U 1547/17 /

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o powołane dowody z dokumentów zgromadzone w aktach KRUS, których treść nie była kwestionowana przez strony procesu. W ocenie Sądu dokumentacja ta w pełni zasługiwała na obdarzenie jej wiarą w całości.

Sąd dopuścił także dowód z akt VIII U 1547/17 zgodnie z wnioskiem ubezpieczonego.

Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy na okoliczność tego, iż nie prowadzi działalności rolniczej, a nadto, że schorzenia, na które cierpi uniemożliwiają mu pracę w gospodarstwie, bowiem wnioskodawca nie zgłosił żadnych wniosków dowodowych na tę okoliczność, mimo dwukrotnego pouczenia. /zarządzenie – k. 17 w zw. z k. 19 w zw. z k. 26, e – prot. z dnia 14.09.18 00:08:22/. Wniósł o uwzględnienie dokumentacji zawartej w aktach VIII U 1547/17, zatem Sąd dopuścił dowód z tych akt, przy czym ostatecznie Sąd Apelacyjny w Łodzi oddalił odwołanie wnioskodawcy od decyzji, na mocy której organ rentowy zawiesił świadczenie w zakresie części uzupełniającej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. C. (1) nie zasługiwało na uwzględnienie.

W myśl art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity Dz. U. 2016 roku, poz. 277 ze zm.) wypłata emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust. 2-8, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą.

Zgodnie z art. 28 ust. 2 cytowanej ustawy zawieszenie wypłaty dotyczy:

1) części uzupełniającej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,

2) emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin w części równej 95 % emerytury podstawowej i obejmuje całość lub określony ułamek tej części świadczenia.

Stosownie do art. 28 ust. 3 powyższej ustawy, wypłata ulega zawieszeniu w całości, jeżeli emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, z zastrzeżeniem ust. 5-7, 9 i 10.

Wedle art. 28 ust. 4 ustawy uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając:

1) gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej:

a) małżonkiem emeryta lub rencisty,

b) jego zstępnym lub pasierbem,

c) osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,

d) małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c;

2) gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych;

3) gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia;

4) własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka.

Przepis ten nie reguluje wyczerpująco sytuacji, w których uzasadnione jest przyjęcie, że emeryt zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, ale wskazuje jedno z kryteriów, kiedy należy uznać, że emeryt nie prowadzi już działalności rolniczej. Z przepisu tego nie wynika natomiast, że przez sam fakt, iż emeryt lub jego małżonek jest właścicielem gospodarstwa rolnego, uzasadnione jest przyjęcie, że emeryt ten nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. W ocenie Sądu o tym, czy emeryt zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej decyduje każdorazowo stan faktyczny, a zatem fakt, czy dana osoba rzeczywiście prowadzi działalność rolniczą - pracuje w gospodarstwie rolnym. Na stanowisku takim stoi również Sąd Najwyższy (vide: uchwała SN z 6 maja 2004r., II UZP 5/06, OSNP 2004/22/389).

Z powyżej przytoczonego przepisu wynika, że art. 28 ust. 4 ustawy, KRUS wprowadza domniemanie prawne, iż rolnik nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej jeżeli nie wydzierżawił posiadanego gospodarstwa rolnego na okres co najmniej 10 lat osobie obcej, a umowa dzierżawy zawarta w formie pisemnej nie została zgłoszona do ewidencji gruntów i budynków.

Niezależnie, jednak, od powyższego domniemania, należy wskazać, że nie ma przeszkód, aby ubezpieczony je obalił poprzez wykazanie, że faktycznie nie prowadził działalności rolniczej, chociażby nie wydzierżawił posiadanego gospodarstwa rolnego.

Prowadzenie działalności rolniczej nie musi polegać na wykonywaniu pracy fizycznej w tym gospodarstwie. Możliwe jest jej prowadzenie polegające na samym zarządzaniu gospodarstwem, w którym np. zatrudnieni są robotnicy rolni./Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 lipca 2015 r. ,III AUa 1283/14 LEX nr 1814807/

Częściowe zawieszenie wypłaty świadczeń następuje wówczas, gdy emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą, czyli przy przyjęciu, że ma z gruntu jakieś źródło dochodu./Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 15 kwietnia 2015 r. ,III AUa 592/14

LEX nr 1843152/

Z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że A. C. (1) jest współwłaścicielem w ¾ gospodarstwa rolnego o ogólnej powierzchni 1,17 ha fizycznych i 0,3480 ha przeliczeniowych. Wszystkie wymienione grunty sklasyfikowane są w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne i objęte są podatkiem rolnym.

Wnioskodawca ma status producenta rolnego, w 2017 r otrzymywał dofinansowanie z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w kwocie 1985,79 zł.

Wcześniejszą decyzją z dnia 27 czerwca 2017 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił A. C. (1) prawa do wypłaty części uzupełniającej świadczenia od dnia 1 kwietnia 2017 roku, gdyż wnioskodawca nadal jest współwłaścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 1,17 ha zgodnie z pismem Urzędu Gminy P.. Odwołanie od tej decyzji było rozpoznawane w sprawie o sygnaturze akt VIII U 1547/17. Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2017 roku Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do wypłaty części uzupełniającej świadczenia od 1 kwietnia 2017 r. Jednakże prawomocnym wyrokiem z dnia 3 lipca 2018 r Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie wnioskodawcy.

Należy przypomnieć, że zgodnie z treścią art. 365 § 1 kpc, prawomocne orzeczenie wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Skutkiem zasady mocy wiążącej prawomocnego wyroku jest to, że przesądzenie we wcześniejszym wyroku kwestii o charakterze prejudycjalnym oznacza, że w procesie późniejszym ta kwestia nie może być już w ogóle badana. Zachodzi tu zatem ograniczenie dowodzenia faktów objętych prejudycjalnym orzeczeniem (wyrok SN z dnia 12 lipca 2002 r., V CKN 1110/00, Lex nr 74492). Związanie orzeczeniem oznacza niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie (wyrok SN z dnia 12 maja 2011 roku, I PK 193/10, Lex nr 852766). Moc wiążąca orzeczenia określona w art. 365 § 1 kpc oznacza zatem, że dana kwestia prawna, która była przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie rozpoznawanej, kształtuje się tak jak to przyjęto we wcześniejszym prawomocnym orzeczeniu. Przesądzenie tej kwestii oznacza, że w późniejszym postępowaniu nie może być ona już ponownie badana, a zatem zachodzi konieczność ograniczenia dowodzenia faktów objętych prejudycjalnym orzeczeniem.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca także nie obalił domniemania prowadzenia działalności rolniczej. Nie zgłosił na te okoliczność żadnych wniosków dowodowych.

Przepis art. 6 k.c. zawiera ogólną zasadę rozkładu ciężaru dowodu i określa reguły dowodzenia, nie stanowi natomiast samodzielnej podstawy rozstrzygnięcia, gdyż tę tworzy przepis prawa materialnego, który także konkretyzuje rozkład ciężaru dowodu. Ciężar dowodu w postępowaniu cywilnym z reguły spoczywa na powodzie. Zasadniczo powinien on dowieść wystąpienia faktów tworzących jego prawo podmiotowe będące źródłem roszczeń oraz faktów uzasadniających jego odpowiedź na zarzuty pozwanego, natomiast pozwany dowodzi faktów uzasadniających jego zarzuty przeciwko roszczeniu powoda - fakty tamujące oraz niweczące. Reguły rozkładu ciężaru dowodu mają charakter gwarancyjny, wskazując stronę, która poniesie negatywne konsekwencje nieudowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia istotne znaczenie./Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 maja 2018 r. I ACa 1386/17, LEX nr 2533679/

Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodzenia co do tych okoliczności na niej spoczywał, sąd zaś powinien wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów./Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 15 lutego 2018 r. I AGa 28/18, LEX nr 2488784/

Postępowanie z zakresu ubezpieczeń społecznych jest postępowaniem cywilnym i obowiązują w nim wszystkie reguły procesowe również te dotyczące rozkładu ciężaru dowodu oraz terminów do składania wszelkich wniosków dowodowych. Art. 6 k.c. ustanawia bowiem podstawową regułę dowodową, zgodnie z którą ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Reguła ta pozostaje w ścisłym związku z przepisami k.p.c. o dowodach. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 18 stycznia 2018 r. III AUa 424/17 ,LEX nr 2493583/

Regułą jest, że inicjatywa dowodowa należy do stron i sąd nie jest uprawniony do wyręczenia ich w tym zakresie, albowiem w przeciwnym razie przyjąłby rolę ich pełnomocnika. W konsekwencji zasady wyrażonej w art. 6 k.c. dokonanie ustaleń zgodnie z podniesionymi przez stronę twierdzeniami uzależnione jest od naprowadzenia dowodów na objęte nimi okoliczności faktyczne, bądź zaistnienia sytuacji przewidzianej w dyspozycjach przepisów art. 229-231 k.p.c., pozwalającej na uznanie tych twierdzeń za przyznane lub wynikające z domniemań faktycznych. Twierdzenie strony nie stanowi natomiast dowodu i przy braku dodatkowych warunków przewidzianych we wskazanych przepisach, nie może stanowić podstawy ustaleń.

/Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 22 listopada 2017 r. ,I ACa 471/17,LEX nr 2490088/.

Wobec tego, że wnioskodawca jest współwłaścicielem w ¾ gospodarstwa rolnego o ogólnej powierzchni 1,17 ha fizycznych i 0,3480 ha przeliczeniowych, grunty sklasyfikowane są w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne i objęte są podatkiem rolnym, nadto ma status producenta rolnego, w 2017 r otrzymywał dofinansowanie z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w kwocie 1985,79 zł, poza tym, Sąd Apelacyjny w Łodzi zmieniając wyrok Sądu Okręgowego, oddalił odwołanie od decyzji organu rentowego, na mocy której świadczenie zostało zawieszone z tego samego powodu, co w aktualnie zaskarżonej decyzji, a wnioskodawca w żaden sposób nie wykazał, by nie prowadził działalności rolniczej, brak było podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, a Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.