Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2018 roku

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 września 2018 roku w S.,

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczona odpowiedzialnością w W.,

przeciwko S. C.,

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego S. C. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczona odpowiedzialnością w W. kwotę 443,60 (czterysta czterdzieści trzy złote sześćdziesiąt groszy) złotych wraz:

- odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie naliczonymi od kwoty 250 złotych od dnia 14 lutego 2018 roku do dnia zapłaty,

- odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczonymi od kwoty 193,60 złotych od dnia 14 lutego 2018 roku do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałej części,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 260,19 (dwieście sześćdziesiąt złotych dziewiętnaście groszy) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

IV.  nadaje wyrokowi w pkt I i III rygor natychmiastowej wykonalności

Sygn. akt I C 686/18 upr.

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. w pozwie przeciwko S. C. złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym w dniu 14 lutego 2018 roku domagał się zasądzenia kwoty 541,23 złote wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty naliczonymi od kwoty 250 złotych oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty naliczonymi od łącznej kwoty 291,23 złote oraz zasądzenia zwrotu kosztów sądowych w wysokości 30 złotych, kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 180 złotych, kosztów opłaty manipulacyjnej dla dostawcy usług płatności w wysokości 0,30 złotych.

W uzasadnieniu pozwu twierdziła, iż wierzytelność objęta żądaniem pozwu wynika z umowy pożyczki odnawialnej nr (...) zawartej z pozwanym w dniu 21 lipca 2016 roku na odległość drogą elektroniczną poprzez stronę (...) pl. (...) z zawartą umową pozwanemu został udostępniony limit na czas nieokreślony i w jego ramach następowała wypłata środków pożyczki na podstawie dyspozycji składanych przez pozwanego. Każda spłata pożyczki umożliwiała ponowną jej wypłatę do kwoty udostępnionego limitu. W umowie przewidziano, że oprocentowanie pożyczki jest zmienne i wynosi dwukrotność kwoty stanowiącej sumę stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych w skali roku. Na dzień zawarcia umowy wynosiły one 10 % w skali roku. Nadto, w umowie przewidziano umowne odsetki za opóźnienie w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie. Na dzień zawarcia umowy wynosiły ona 14 % w skali roku. Z uwagi na brak wypełnienia przez pozwanego obowiązków wynikających z umowy, brak spłaty pożyczki w umówionych terminach, a tym samym z powstałymi zaległościami w spłacie zadłużenia powód dokonał wypowiedzenia umowy. Umowa po upływie okresu wypowiedzenia stała się wymagalna z dniem 13 grudnia 2016 roku.

Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie postanowieniem z dnia 19 marca 2018 roku stwierdziwszy brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Szczytnie, jako sądowi właściwości ogólnej strony pozwanej.

Powód w piśmie procesowym z dnia 27 kwietnia 2018 roku twierdził, że na kwotę dochodzoną w niniejszym postępowaniu składały się:

-

250 złotych stanowiąca sumę niespłaconego kapitału, która została wypłacona powodowi dnia 21 lipca 2016 roku wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie (przewidzianymi w § 9 ust. 2 umowy) od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty

-

53,60 złotych stanowiąca odsetki od kapitału w wysokości 10% od dnia wypłaty kapitału tj. 21 lipca 2016 roku do dnia wymagalności roszczenia tj. 13 grudnia 2016 roku, odsetki za opóźnienie w wysokości 14% od dnia 14 grudnia 2016 roku do dnia poprzedzającego dzień wniesienia pozwu,

-

237,63 złotych tytułem opłat i prowizji

Powód twierdził, że na opłaty i prowizje zgodnie z zawartą umową składały się:

a)  opłata i prowizja za wypłatę środków – 70 złotych (20 złotych + 20% od wypłaconej kwoty 250 złotych)

b)  opłata za szybki przelew kwoty 250 złotych – 15 złotych,

c)  opłata miesięczna za utrzymanie konta (pierwsza) – 60 złotych,

d)  opłata miesięczna za utrzymanie konta (druga) – 60 złotych,

e)  odsetki umowne liczone od opłat i prowizji wymienionych w pkt a-d (zgodnie z § 9 ust. 2b umowy) od dnia wymagalności całego zadłużenia tj. od dnia 13 grudnia 2016 roku do dnia poprzedzającego dzień wniesienia pozwu – 32,63 złote

Pozwany S. C. zawiadomiony o terminie rozprawy nie stawił się na termin rozprawy, nie usprawiedliwił swoje nieobecności, nie złożył odpowiedzi na pozew i nie zajął żadnego stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (poprzednio: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) w W. i pozwany S. C. w dniu 21 lipca 2016 roku zawarli na czas nieokreślony umowę pożyczki odnawialnej nr (...), której przedmiotem było udzielanie pożyczkobiorcy przez powoda pożyczki odnawialnej wypłacanej w formie bezgotówkowej na rachunek bankowy. Pozwany na jej podstawie zobowiązał się do zwrotu wypłaconych mu środków wraz z oprocentowaniem i innymi opłatami. Całkowita kwota pożyczki udostępniona w formie limitu wynosiła 1.500 złotych, przy czy w przypadku złożenia pierwszej dyspozycji wypłaty ze środków z tytułu udzielonej pożyczki, dyspozycja ta nie mogła przekroczyć 50% kwoty przyznanego limitu. W umowie przewidziano, że pożyczkobiorca zobowiązany jest do comiesięcznej spłaty wybranej przez siebie kwoty minimalnej , która w dniu zawarcia umowy wynosi 360 złotych. W umowie przewidziano, że za przyznanie limitu opłaty nie są pobierane, zaś oprocentowaniu podlega każda kwota wypłacona. Oprocentowanie naliczane było od dnia realizacji dyspozycji wypłat do dnia spłaty całego kapitału pożyczki na rachunek spłaty pożyczki. Oprocentowanie to jak wskazano w umowie było zmienne i wynosiło dwukrotność kwoty stanowiącej sumę stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych w skali roku. W przypadku wypłaty jakiejkolwiek kwoty z limitu pożyczkodawca miał obowiązek spłacić ją wraz z należnymi odsetkami i opłatami. Szczegółowe opłaty i koszty zostały zawarte w Tabeli Opłat i Prowizji stanowiącej załącznik do każdej umowy. W tabeli tej przewidziano m.in. opłaty:

- 20 złotych – za wypłatę środków,

- 20% od kwoty wypłaconej – prowizja

- 60 złotych – opłata miesięczna za utrzymanie konta,

- 20 złotych – opłata roczna za utrzymanie limitu

(dowód: umowa pożyczki odnawialnej nr (...) k. 19-32)

Powód zgodnie z dyspozycją pozwanego wypłacił mu w dniu 21 lipca 2016 roku kwotę 250 złotych

(dowód: potwierdzenie wykonania transakcji płatniczej k. 38, k. 37)

Pozwany w trakcie trwania umowy nie wpłaciła żadnej kwoty na poczet spłaty limitu. Wobec czego powód wypowiedział umowę z zachowaniem 2 miesięcznego okresu wypowiedzenia. Umowa uległa rozwiązaniu z dniem 13 grudnia 2016 roku.

(bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo co do zasady zasługuje na uwzględnienie, zaś co do wysokości zasadne jest jedynie w części.

Ustalenia stanu faktycznego sąd poczynił w oparciu o dokumenty przedłożone przez powoda w postaci umowy pożyczki odnawialnej, potwierdzenia przelewu kwoty 250 złotych, wezwań do zapłaty. Dokumenty te były ze sobą zgodne i tworzyły spójny obraz stanu faktycznego, który przez pozwanego nie został w żaden sposób zakwestionowany.

Zgodnie z przepisem art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W warunkach niniejszej sprawy zawarcie przez strony umowy pożyczki było niewątpliwe. Okoliczność tą potwierdza umowa pożyczki załączona do pozwu, formularz informacyjny, potwierdzenie przelewu kwoty 250 złotych. Pozwany, któremu wraz z odpisem pozwu doręczono wskazane dokumenty nie zakwestionował faktu wypłaty kwoty pożyczki na podstawie zawartej umowy w wysokości 250 złotych w dniu 21 lipca 2016 roku.

W umowie pożyczki zawartej przez strony przewidziano roczną stałą stopę oprocentowania na poziomie 10%.

Stopa oprocentowania pożyczki jest ceną jaką płaci pożyczkobiorca za możliwość czasowego korzystania ze środków finansowych otrzymanych od pożyczkodawcy na warunkach określonych w umowie pożyczki. Klauzula dotycząca stopy oprocentowania pożyczki stanowi przedmiotowo istotny element umowy pożyczki i w realiach niniejszej sprawy nie przekracza wysokości odsetek maksymalnych określonych w przepisie art. 359 § 2 ¹ k.c.

Wobec powyższego jako zasadne uznać należy żądanie pozwu w zakresie kwoty 250 złotych tytułem niespłaconego kapitału pożyczki oraz 53,60 złotych tytułem skapitalizowanych odsetek umownych ustalonych od kwoty niespłaconego kapitału oraz kwotę 140 złotych tytułem opłat za wypłatę środków w wysokości 20 złotych, oraz 2 miesięczne opłaty za utrzymanie konta.

W ocenie Sądu niezasadne jest żądanie pozwu ponad wskazane powyżej kwoty, a obejmujące obok opłaty za wypłatę środków w wysokości 20 złotych, prowizję od wypłaty w wysokości 20% wypłaconej kwoty, co w warunkach niniejszej sprawy obejmowało kwotę dodatkowo 50 złotych. Nadto, w tabeli opłat i prowizji nie przewidziano opłaty za szybki przelew w wysokości 15 złotych i umowie pożyczki brak jest przepisu § 9 ust. 2b, który stanowić miał zgodnie z twierdzeniem pozwu podstawę do naliczenia odsetek od opłat i prowizji w łącznej wysokości 32,63 złotych.

Zasad swobody zawierania umów nie ma charakteru bezwzględnego. Granice swobody umów wyznaczają przepisy prawa i zasady współżycia społecznego, a więc normy pozaprawne (art. 353 ¹ k.c.). Za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego uznaje się między innymi umowy, zawierane zwłaszcza w obrocie konsumenckim, które kształtują prawa i obowiązki stron stosunku w sposób nieodpowiadający słuszności kontraktowej. W szczególności będą to umowy sprzeciwiające się regułom uczciwości i rzetelności profesjonalnej oraz kontrakty rażąco nierównoważnie kształtujące wzajemne prawa i obowiązki, naruszające zasadę ekwiwalentności świadczeń przy umowie wzajemnej (wyrok SN z dnia 8 października 2004 roku, sygn. akt V CK 670/03). Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 czerwca 2005 roku (sygn. akt II CK 739/04) wprost stwierdził, że jeżeli strony nadają zawieranej umowie cechę wzajemności, to mają swobodę w kształtowaniu wynikającego z niej zobowiązania o tyle tylko, o ile ich postanowienia nie podważają zasady ekwiwalentności świadczeń z umowy wzajemnej. Biorąc pod uwagę powyższe rozważania należy stwierdzić, iż zawarta przez strony umowa była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego w części dotyczącej wskazanych powyżej opłat dodatkowych.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, nie uzgodnione indywidualnie, nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Powołany przepis zawiera klauzulę generalną pozbawiającą mocy wiążącej postanowień zamieszczonych w umowie zawartej z konsumentem, określonych przez ustawodawcę jako niedozwolone postanowienia umowne, czyli tzw. klauzule abuzywne. Warunkiem określonej klauzuli umowy za niedozwolone postanowienie umowne jest stwierdzenie, iż zostały spełnione następujące przesłanki: umowa została zawarta z konsumentem, postanowienie umowy nie zostało uzgodnione indywidualnie, postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (art. 385 ¹ § 3 i 4 k.c.)

Okoliczności w jakich została zawarta umowa pożyczki wskazują, że pozwany poza wskazaniem kwoty pożyczki, nie miał rzeczywistego wpływu na ustalenie kosztu dodatkowego w postaci prowizji od wypłaty środków

W przypadku zawarcia przez strony, jak w niniejszym przypadku - odpłatnej umowy pożyczki, wynagrodzenie pożyczkodawcy winno być wyraźnie określone w umowie. Zwyczajowo formę wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału stanowią odsetki, ewentualnie zapłata prowizji. Ustawodawca, aby chronić interesy słabszych uczestników obrotu gospodarczego, jakimi zazwyczaj są konsumenci, wprowadził do kodeksu cywilnego instytucję odsetek maksymalnych których wysokość winna stanowić podstawowe odniesienie do oceny wysokości wynagrodzenia pożyczkodawcy ustalonego w umowie. Stopa tych odsetek, ustalana w odniesieniu do aktualnej stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, co odzwierciedla aktualny układ stosunków gospodarczych oraz „cenę” pieniądza w obrocie międzybankowym i poziom inflacji, nie pozwala podmiotom uprzywilejowanym, jakim zwykle w obrocie z konsumentami są pożyczkodawcy, na wykorzystywanie przymusowego położenia słabszej strony umowy. Odsetki, obok prowizji za udzielenie pożyczki, stanowią wynagrodzenie pożyczkodawcy za korzystanie przez kredytobiorcę z jego środków finansowych. W warunkach umowy zawartej przez strony wysokość wskazanych odsetek umownych wynosiła 10% w stosunku rocznym i została ustalona na poziomie odsetek maksymalnych. Zastrzeżenie w umowie opłat dodatkowych zmierzało w ocenie Sądu do obejścia przepisów dotyczących odsetek maksymalnych.

Umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Za niedozwolone klauzule umowne, w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., należy więc uznać te postanowienie umowne, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, w rzeczywistości stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, stanowiące naruszenie przepisów dotyczących wysokość odsetek maksymalnych oraz niedopuszczalności kary umownej za niespełnienie świadczenia pieniężnego.

W umowie będącej przedmiotem oceny w niniejszym postępowaniu przewidziano obok opłaty za wypłatę środków prowizję. Takie mnożenie opłat w zasadzie za tożsame czynności jest działaniem sprzecznym z zasadami uczciwego obrotu i stanowi źródło dodatkowego zysku.

W ocenie Sądu postanowienia umowy przewidujące prowizję od wypłaty w wysokości 20% wypłaconych środków stanowią w istocie obejście przepisów o odsetkach maksymalnych i miały stanowić dla pożyczkodawcy dodatkowe źródło zysku. Strona powodowa nie wykazała też, aby ich wysokość była efektem indywidualnych uzgodnień z pozwanym. Ich zastrzeżenie w stosunkach z konsumentem jako niedotyczące świadczeń głównych stron, uznać należy za niedozwoloną klauzulę umowną, gdyż kształtują one jego sytuację w sposób podobny do lichwy, co jest powszechnie przyjmowane za sprzeczne z dobrymi obyczajami.

Reasumując, zapisy umowy pożyczki dotyczące prowizji za wypłatę środków, jako niedozwolone klauzule umowne, zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c., nie wiązały pozwanego. W umowie brak było podstaw do pobrania opłaty za szybki przelew i naliczania odsetek od opłat i prowizji.

Sąd na podstawie art. 720 k.c. w zw. z art. 385 ¹ § 1 i 2 k.c. i art. 481 § 2 k.c. zasądził więc od pozwanego na rzecz powoda kwotę 443,60 złotych wraz z dalszymi odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie naliczonymi od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym tj. od dnia 14 lutego 2018 roku do dnia zapłaty oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczonymi od kwoty 193,60 złotych od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym tj. od dnia 14 lutego 2018 roku do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałej części.

O kosztach procesu Sąd orzekł w myśl przepisu art. 100 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Przy przyjęciu wartości przedmiotu spory na kwotę 542 złote powód wygrał sprawę co do kwoty 443,60 złotych, a więc w 82%. Na koszty procesu składały się: opłata od pozwu w kwocie 30 złotych, opłata od pełnomocnictwa w wysokości 17 złotych, wynagrodzenie pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym w wysokości 270 złotych, opłata manipulacyjna poniesiona w elektronicznym postepowaniu upominawczym – 0,30 złotych. Łącznie koszty procesu jakie poniósł powód wyniosły 317,30 złotych. Uwzględniając więc część w jakiej powód proces wygrał Sąd zasądził na jego rzecz od pozwanego kwotę 260,19 złotych (82% x 317,30) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd zgodnie z przepisem art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. nadał wyrokowi w pkt I i III rygor natychmiastowej wykonalności

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

S.,(...)