Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy A. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 2 kwietnia 2012 r. sygn. akt VII U 2202/11

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 1019/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 czerwca 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w K. przyznał wnioskodawcy A. S. prawo do emerytury od dnia 15 maja 2011 r., obliczając jej wysokość według najkorzystniejszego wariantu z art. 15 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia, z uwzględnieniem minimalnego wynagrodzenia za pracę w okresach, w których brak było dokumentów płacowych. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 59,36%. W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca domagał się jej zmiany poprzez przyjęcie do podstawy wymiaru emerytury wcześniej pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy, do której był uprawniony do dnia 30 kwietnia 2002 r.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 2 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił odwołanie A. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 28 czerwca 2011 r.

Sąd Okręgowy wskazał na bezsporny stan faktyczny z którego wynikało, że wnioskodawca, ur. w dniu (...), do dnia 30 kwietnia 1993 r. był zatrudniony w (...) I. - (...)w K.. W okresie od dnia 26 października 1993 r. do dnia 30 kwietnia 2002 r. pobierał on rentę najpierw drugiej grupy inwalidów, która następnie ex lege stała się rentą z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Po ustania prawa do renty wnioskodawca nigdzie już nie pracował. Pierwszy wniosek o przyznanie emerytury ubezpieczony złożył w dniu 4 marca 2010 r. Wniosek ten został załatwiony decyzją odmowną z dnia 30 czerwca 2010 r., która stanowi przedmiot postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w sprawie do sygn. akt VIIU 1292/10. Natomiast kolejny wniosek o przyznanie emerytury złożył w dniu 30 marca 2011 r., po którego rozpatrzeniu organ rentowy przyznał mu emeryturę zaskarżoną w tej sprawie decyzją z dnia 28 czerwca 2011 r.

W takich okolicznościach sprawy Sąd I instancji uznał, że odwołanie nie zawiera usprawiedliwionych zarzutów. Wskazał, iż kwestią wymagającą rozstrzygnięcia było ustalenie czy organ rentowy prawidłowo obliczył wnioskodawcy emeryturę, przyjmując za podstawę jej wymiaru 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, zamiast wnioskowanej przez ubezpieczonego podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy, które to świadczenie pobierał do 2002 r. Przytaczając treść art. 15 i art. 21 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ocenił, że regulacja zawarta w przepisie art. 21 ust. 1 ustawy - wbrew twierdzeniom ubezpieczonego - nie może znaleźć zastosowania do jego sytuacji prawnej. Z powołanego przepisu wynika bowiem, iż dotyczy on osób, które pobierały rentę z tytułu niezdolności do pracy bezpośrednio przed datą przejścia na emeryturę, tj. w dniu złożenia wniosku o to nowe świadczenie. Wnioskodawca natomiast pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy do dnia 30 kwietnia 2002 r., a zatem w dniu złożenia wniosku
o emeryturę nie posiadał już przymiotu rencisty. Sąd I instancji wskazał też, że przedmiotowa ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w żadnym z przepisów nie przewiduje przy określaniu podstawy wymiaru świadczenia przyjmowania podstawy wymiaru innego świadczenia, do którego prawo już wcześniej ustało. Podkreślił, iż z całości orzecznictwa sądowego (m.in. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2007 r., uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2006 r., I UZP 2/06, uchwały z dnia 20 lipca 2006r., II UZP 9/06, , uchwały z dnia 15 czerwca 2005 r., II UZP 3/05, a także uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 stycznia 2004 r., III AUa 1451/04 oraz wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 3 sierpnia 2006 r., III AUa 1523/06 ) wynika, że komentowany przepis art. 21 ust. 1 ustawy dotyczy tylko i wyłącznie osób, które ubiegając się o przyznanie emerytury posiadają prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. W stanach faktycznych licznych orzeczeń nie sposób znaleźć takich, w których osoba uprawniona ubiegająca się o emeryturę nie byłaby już uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy, a mimo to zachowała uprawnienie do ustalenia podstawy wymiaru nowego świadczenia w oparciu o podstawę wymiaru świadczenia, do którego prawo już wcześniej utraciła. Z tych względów Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Apelację od wyroku wywiódł wnioskodawca działający przez pełnomocnika – adwokata. Zaskarżając go w całości zarzucił obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 21 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie wniosku odwołującego się o ustalenie podstawy wymiaru emerytury według podstawy wymiaru renty jaką otrzymywał z tytułu niezdolności do pracy oraz obrazę prawa procesowego, tj. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wskazania w uzasadnieniu podstawy prawnej wyroku. Wskazując na takie zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i nakazanie organowi rentowemu
ustalenia podstawy wymiaru emerytury w oparciu o niezastosowany przepis art. 21 ust. 1 pkt. 1 ww. ustawy, względnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz wnioskodawcy zwrotu poniesionych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Apelujący podniósł, że organ rentowy przyznając emeryturę wnioskodawcy i przyjmując za podstawę wymiaru podstawę na nowo wyliczoną w myśl art. 15 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych postąpił błędnie. Stanowi to obrazę przepisu art. 21 ust 1 pkt 1 cyt. ustawy. W przepisie tym uregulowano kwestie podstawy wymiaru emerytury lub renty w sytuacji posiadania ustalonego wcześniej prawa do pobierania jednego z tych świadczeń lub do pobierania świadczenia przedemerytalnego i zasadą jest przyjęcie przez organ rentowy podstawy wymiaru poprzedniego świadczenia, w tym przypadku renty. Podstawa wymiaru ustalona w myśl art. 15 mogłaby wchodzić w grę jedynie, gdyby była korzystniejsza dla wnioskodawcy. Pogląd wyrażony przez Sąd I Instancji, że w chwili ubiegania się o emeryturę ubezpieczony nie miał ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jest sprzeczny z literalnym brzmieniem art. 21 ust 1 ustawy. Gdyby ustawodawca chciał uregulować kwestie podstawy wymiaru emerytury wynikające z art. 21 dla osoby, która w chwili złożenia wniosku miała przyznaną rentę z tytułu niezdolności do pracy, to nie użyłby czasu przeszłego, „która wcześniej miała ustalone prawo do renty", a przepis musiałby brzmieć „która ma ustalone prawo do renty". Dlatego, zdaniem skarżącego powoływanie się przez organ rentowy, a także przez Sąd I instancji, na pogląd, że art. 21 ust 1 pkt 1 ma zastosowanie tylko w sytuacji gdy osoba ubiegająca się o emeryturę w tej dacie ma prawo do renty jest błędne i jest także w sprzeczności z ogólnymi zasadami, które nakazują organowi rentowemu przy wątpliwościach interpretacyjnych, a także wyborze możliwych wariantów przy obliczeniu emerytury, dokonywać wyboru najkorzystniejszego dla ubezpieczonego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Apelacyjny podziela w pełni stanowisko Sądu I instancji w kwestii interpretacji przepisu art. 21 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( jedn. tekst Dz.U z 2009 r. nr 153 poz. 1227 ze zm.). Wykładnia przepisów wskazana przez wnioskodawcę nie jest prawidłowa, a żaden z zarzutów apelacji nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 1 cytowanej wyżej ustawy, podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, stanowi podstawa wymiaru renty - w wysokości uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne waloryzacje przypadające
w okresie następującym po ustaleniu prawa do renty, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 5. Podanie w przepisie już choćby tego, że chodzi o podstawę wymiaru renty uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do renty wskazuje na ciągłość istnienia prawa do świadczenia po jego przyznaniu do momentu powstania - w tym wypadku - prawa do emerytury. Dokonując interpretacji art. 21 ust 1 pkt 1 przedmiotowej ustawy nie sposób ograniczyć się jedynie do wykładni językowej, jak chce tego skarżący, ale należy mieć na względzie i inne rodzaje wykładni prawa. W szczególności chodzi tu o wykładnię funkcjonalną - na podstawie funkcji jaką ma pełnić przepis i celowościową -na podstawie celu, jaki ma realizować przepis. Przewidziana w art. 21 ust 1 pkt 1 cyt. ustawy możliwość przyjęcia w podstawie wymiaru emerytury podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy z uwzględnieniem rewaloryzacji oraz wszystkich kolejnych waloryzacji przypadających po jej przyznaniu ma na celu umożliwienie osobie, która z powodu niezdolności do pracy nie mogła pracować i uzyskiwać zarobków wyższych niż przyjęte do ustalenia podstawy dotychczasowej renty, otrzymanie emerytury w korzystniejszym wymiarze niż obliczonej na nowo w myśl art. 15. Sąd Apelacyjny uznaje za w pełni trafną argumentację zawartą w zaskarżonym wyroku, że regulacja zawarta w przepisie art. 21 ust. 1 ustawy nie może znaleźć zastosowania do sytuacji prawnej wnioskodawcy, który był uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy do dnia 30 kwietnia 2002 r., a prawo do emerytury uzyskał dopiero z dniem 15 maja 2011 r. Z powołanego przepisu art. 21 ust 1 pkt 1 wynika bowiem w sposób niebudzący wątpliwości, że chodzi w nim o osoby, które pobierały rentę z tytułu niezdolności do pracy bezpośrednio przed datą przejścia na emeryturę, tj. w dniu złożenia wniosku o nowe świadczenie. Z całości orzecznictwa sądowego, w tym z przytoczonych przez Sąd I instancji uzasadnień orzeczeń Sądu Najwyższego, wynika, iż przepis art. 21 ust. 1 ustawy dotyczy tylko i wyłącznie osób, które ubiegając się o przyznanie emerytury posiadają prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Stąd organ rentowy, decyzją z dnia 28 czerwca 2011 r., w sposób prawidłowy obliczył emeryturę wnioskodawcy według najkorzystniejszego wariantu na podstawie mającego do niego zastosowanie przepisu art. 15 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wobec powyższego na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji wyroku.