Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2016 r.

Sąd Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Jacek Modras

Protokolant: apl. adw. Marek Skowroński

po rozpoznaniu 10 maja 2016 r. w Nowym Dworze Mazowieckim

na rozprawie

sprawy z powództwa S. B.

przeciwko K. K. (1)

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt I C 211/15

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim

z 17 maja 2016 r.

Powód S. B. domagał się zasądzenia od pozwanej K. K. (1) kwoty 22.485,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 10 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty, jak również zasądzenia kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powód podał, że 28 lutego 2018 r. przed tutejszym Sądem wytoczył powództwo o zapłatę i eksmisję przeciwko J. S.. W toku postępowania udzielił pełnomocnictwa procesowego K. K. (1) (wówczas noszącej nazwisko G.). Powództwo zostało prawomocnie oddalone. Zdaniem powoda stało się tak na skutek braku staranności pełnomocnika. Powód domagał się zwrotu wynagrodzenia uiszczonego K. K. (1) w wysokości 2.000 zł oraz zasądzenia kwoty 20.485,12 zł, której – bezskutecznie – domagał się w procesie przeciwko J. S..

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania (k. 68–70).

W uzasadnieniu pozwana zarzuciła, że powód nie był z nią szczery i nie przedstawił jej wszystkich okoliczności sprawy. Pozwana wymieniła czynności, jakich dokonała w ramach umowy z powodem, zarzuciła również, że powód nadużywał alkoholu i nie stawiał się na terminy spotkań.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

28 lutego 2008 r. do Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim wpłynął pozew S. B. o eksmisję J. S. z lokalu nr (...) przy ul. (...) w N. i zasądzenie od niej kwoty 20.485,12 zł tytułem wyrządzonej szkody, na którą składały się zaległości czynszowe i odsetki za opóźnienie w zapłacie.

Dowód: pozew k. 1–3 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...).

Początkowo powód występował w procesie bez pełnomocnika. 2 lipca 2010 r. powód zawarł z pozwaną (wówczas noszącą nazwisko G.) umowę stałego zlecenia, na podstawie której pozwana zobowiązała się do świadczenia powodowi doradztwa i pomocy prawnej, w szczególności sporządzania na zlecenie m.in. pism procesowych, do obsługi prawnej i reprezentowania powoda we wszystkich sprawach m.in. przed sądami cywilnymi, w szczególności w sprawach o eksmisję oraz zapłatę przez Sądem Rejonowym w Nowym Dworze Mazowieckim.

Tego samego dnia powód udzielił pozwanej pełnomocnictwa procesowego do reprezentowania go w sprawie o eksmisję i zapłatę.

Do pozwanej powód trafił dzięki ulotce otrzymanej w W. przed siedzibą Sądu Okręgowego w W.. Pozwana zapewniała go, że wygra sprawę.

Dowód: umowa stałego zlecenia k. 7;

pełnomocnictwo procesowe k. 8;

zeznania powoda k. 145.

Powód za doradztwo i pomoc prawną uiścił pozwanej kwotę 2.000 zł.

Dowód: okoliczność bezsporna.

30 września 2010 r. do Sądu Rejonowego wpłynęło pismo procesowe, sporządzone przez pozwaną jako pełnomocnika powoda. W piśmie pełnomocnik stwierdził, że J. S. wyrządziła powodowi szkodę w postaci zaległości czynszowych i odsetek za opóźnienie w zapłacie, a w konsekwencji – wypowiedzenia umowy najmu.

Tego samego dnia pełnomocnik faksem wniosła o odroczenie terminu rozprawy wyznaczonej na 30 września 2010 r., ze względu na kolizję terminów. Sąd Rejonowy uwzględnił ten wniosek.

Dowód: wniosek o odroczenie k. 227 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...);

pismo procesowe k. 228–230 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...);

protokół rozprawy k. 242–243 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...).

Na kolejną rozprawę, wyznaczoną na 11 stycznia 2011 r., pozwana nie stawiła się. Telefonicznie poinformowała sekretariat, że miała awarię samochodu. Na rozprawie powód wniósł jednak o jej przeprowadzenie pod nieobecność pełnomocnika.

Dowód: notatka urzędowa k. 265 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...);

protokół rozprawy k. 281 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn.(...).

18 maja 2011 r. pozwana sporządziła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez J. S., skierowane do Prokuratury Rejonowej w N..

Dowód: zawiadomienie k. 74–75.

Pismem z 3 sierpnia 2011 r. pozwana jako pełnomocnik powoda poinformowała Sąd o zmianie nazwiska na K..

Dowód: pismo procesowe k. 321 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn.(...).

Pismem z 29 listopada 2011 r. pozwana jako pełnomocnik powoda wniosła o odroczenie terminu rozprawy wyznaczonej na 30 listopada 2011 r., ze względu na długoterminowe zwolnienie lekarskie z powodu zagrożonej ciąży.

Sąd odroczył rozprawę do 4 stycznia 2012 r.

Dowód: wniosek o odroczenie k. 344 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...);

protokół rozprawy k. 356 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...).

Pozwana nie poinformowała powoda, że była w ciąży.

Dowód: zeznania powoda k. 146.

Pismem z 3 stycznia 2012 r. pozwana jako pełnomocnik powoda wniosła o odroczenie terminu rozprawy wyznaczonej na 4 stycznia 2012 r., ze względu na długoterminowe zwolnienie lekarskie z powodu zagrożonej ciąży.

Sąd odroczył rozprawę do 26 stycznia 2012 r., a jako przyczynę podał brak dowodu powiadomienia o terminie rozprawy interwenienta ubocznego.

Dowód: wniosek o odroczenie k. 367 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn.(...);

protokół rozprawy k. 371–372 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...).

Pismem z 24 stycznia 2012 r. pozwana jako pełnomocnik powoda wniosła o odroczenie terminu rozprawy wyznaczonej na ten sam dzień, ze względu na długoterminowe zwolnienie lekarskie z powodu zagrożonej ciąży.

Rozprawa nie została odroczona, bowiem powód wyraził zgodę na jej przeprowadzenia pod nieobecność pełnomocnika. Przewodniczący zamknął rozprawę, a sąd odroczył wydanie wyroku do 1 lutego 2012 r.

Dowód: wniosek o odroczenie k. 382 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn.(...);

protokół rozprawy k. 389–392 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...).

Powód wyraził zgodę na przeprowadzenie rozprawy, gdyż zależało mu na czasie i chciał zakończyć proces. Z pozwaną nie mógł się skontaktować telefonicznie, nie zastał jej również w biurze w W..

Dowód: zeznania powoda k. 145–146.

Wyrokiem z 1 lutego 2012 r. Sąd Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim oddalił powództwo S. B..

Sąd ustalił, że właścicielem przedmiotowego lokalu jest Gmina N.. Powód wstąpił w stosunek najmu tego lokalu z dniem 2 października 2001 r. po śmierci swojego ojca J. B. (na mocy wyroku Sądu Rejonowego z 5 stycznia 2005 r.). Mimo wstąpienia w stosunek najmu powód nie mieszkał w tym lokalu z uwagi na zajmowanie lokalu przez pozwaną która zamieszkiwała w nim bez tytułu prawnego od 2001 r. (od chwili śmierci najemcy J. B.) do października 2011 r. (wyprowadziła się z lokalu w toku niniejszego postępowania). W okresie zamieszkiwania w lokalu pozwana nie uiszczała ani na rzecz powoda, ani na rzecz Gminy N., czynszu najmu; zaległości z tego tytułu według stanu na 5 stycznia 2008 r. wyniosły wraz z odsetkami 20.485,12 zł. Pismem z dnia 30 stycznia 2008 r. została powodowi wypowiedziana umowa najmu z uwagi na zaległości w płaceniu czynszu za okres przekraczający 3 miesiące. Wobec uregulowania tych zaległości, w dniu 1 grudnia 2008 r. została zawarta z powodem umowa najmu przedmiotowego lokalu na czas nieokreślony.

Sąd Rejonowy uznał, ze powództwo nie było uzasadnione. Sąd przytoczył treść art. 690 k.c., art. 222 § 1 k.c. oraz art. 19 ustawy o ochronie praw lokatorów i wskazał, że powód miał legitymację czynną do wytoczenia powództwa o eksmisję pozwanej, ale z uwagi na wyprowadzenie się przez pozwaną z lokalu, żądanie dotyczące opuszczenia i opróżnienia przez nią lokalu stało się bezprzedmiotowe.

Zdaniem Sądu Rejonowego nie zasługiwała też na uwzględnienie żądanie naprawienia szkody wynikającej z uiszczania czynszu za lokal, w którym pozwana mieszkała. W myśl art. 6 kc ciężar dowodu w tym zakresie obciążał bowiem powoda, gdyż pozwana zaprzeczyła zasadności tego żądania zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Powód winien wykazać przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej – bezprawność, winę, szkodę i związek przyczynowy oraz zasadność wysokości dochodzonej pozwem kwoty. W ocenie Sądu powód nie wykazał ani szkody, ani związku przyczynowego między uszczerbkiem w jego majątku, a zaniechaniem przez pozwaną wnoszenia należności czynszowych na rzecz właściciela lokalu. To powód jako najemca lokalu był obowiązany uiszczać takie opłaty. Powód nie składał też wniosków dowodowych na okoliczność szkody powstałej w wyniku konieczności ponoszenia przez niego ewentualnych kosztów za wynajem innego lokalu.

Sąd Rejonowy wskazał, ze w okresie objętym pozwem o zapłatę w niniejszej sprawie pozwana korzystała z lokalu bezumownie, więc zastosowanie znajdowały przepisy dotyczące odszkodowania za bezumowne korzystanie. Sąd przytoczył treść art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. i art. 690 k.c. oraz art. 18 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów i wskazał, że pozwana była samoistną posiadaczką lokalu w zlej wierze, więc co do zasady była obowiązana do uiszczenia wynagrodzenia za korzystanie z lokalu, które powinno odpowiadać wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu. Powód w toku postpowania sprecyzował podstawę faktyczną swojego żądania stwierdzając, że „pozwana nie powinna płacić jemu za zamieszkiwanie, tylko czynsz do Z.” jednocześnie nie domagał się zasądzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu na swoją rzecz. Ponieważ w myśl art. 321 § 1 k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie i nie może uwzględnić roszczenia na innej podstawie faktycznej niż podana przez powoda, gdyż byłoby to dokonaniem zmiany powództwa przez sąd, do czego sąd nie jest uprawniony, zasądzenie sumy pieniężnej na innej podstawie faktycznej stanowiłoby orzekanie ponad żądanie.

Sąd Rejonowy wskazał, że nawet gdyby powód oparł żądanie na przepisach dotyczących odszkodowania za bezumowne korzystanie, winien udowodnić wysokość żądania, wykazując jaką kwotę uzyskałby w miejscowych warunkach podnajmując ten lokal. Powód tej okoliczności nie wykazał, nie wnosił tez o zlecenie biegłemu sądowemu z zakresu wyceny nieruchomości ustalenia wysokości stawki czynszu najmu lokalu na wolnym rynku. Za podstawę ustalenia takiej wysokości nie można przyjąć wysokości wskazanych przez powoda opłat czynszowych, gdyż dotyczą one czynszu umówionego, a nie rynkowego. Opłaty te wynikają ponadto ze stosunku prawnego między właścicielem lokalu a najemcą nie dotyczą zaś należności przysługujących najemcy od osoby podnajmującej lokal.

Dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim z 1 lutego 2012 r., sygn. akt(...), k. 396 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...);

uzasadnienie wyroku k. 400–405 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...).

Od wyroku powód S. B. złożył apelację, sporządzoną przez pozwaną. Powód zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo o zapłatę, zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego, „poprzez nie wyjaśnienie okoliczności sprawy związanych z korzystaniem z lokalu procesowego w pozwie przez Pozwaną, a w szczególności, na jakiej podstawie pozwana miała prawo przebywać w spornym lokalu”, naruszenie przepisu art. 321 § 1 k.p.c. „poprzez uznanie, ze powód winien wskazać podstawę prawną co nie jest zgodne z wykładnią Sądu Najwyższego (wyrok z 13 stycznia 2000 r., sygn. akt II CKN 655/98)” oraz naruszenie art. 231 k.p.c. poprzez uznanie, ze powód nie udowodnił roszczenia. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa, tj. zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 20.485,12 zł wraz z należnymi ustawowymi odsetkami, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Dowód: apelacja k. 409–411 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...).

20 maja 2013 r. powód udzielił pełnomocnictwa procesowego r. pr. M. L., która stawiła się na rozprawie apelacyjnej. Pozwana nie stawiła się.

Dowód: pełnomocnictwo k. 437 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...)

protokół k. 438 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...).

Wyrokiem z 23 maja 2013 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie oddalił apelację. Sąd Okręgowy podzielił w całości ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji oraz dokonane przez ten Sąd ich prawną ocenę i przyjął je za własne.

Zdaniem Sądu Okręgowego nietrafny był zarzut skarżącego, że Sąd Rejonowy nie wyjaśnił, na jakiej podstawie pozwana miała prawo przebywać w spornym lokalu. Sąd I instancji jednoznacznie bowiem stwierdził, że pozwana zajmowała lokal bez tytułu prawnego, była jego posiadaczką w złej wierze. Bezsporne było także, że pozwana nie uiszczała opłat za korzystanie z lokalu ani na rzecz powoda, ani na rzecz właściciela lokalu. W istocie do ponoszenia opłat za lokal zobowiązany był powód jako najemca. Opłaty te ostatecznie zostały uiszczone na rzecz właściciela lokalu (przy czym tylko częściowo przez powoda, a w pozostałej części przez inną osobę), jednak powód w niniejszej sprawie nie domagał się od pozwanej zwrotu kwoty, jaką zapłacił gminie z tytułu zaległego czynszu, ale odszkodowania za bezumowne korzystanie przez pozwaną z lokalu w okresie, gdy on był najemcą. Według twierdzeń powoda taka sama kwota, jaką spłacił tytułem zadłużenia czynszowego, mogłaby być przez niego uzyskana tytułem czynszu, gdyby wynajmował lokal innej osobie. Sąd Okręgowy podkreślił jednak, że powód jako najemca lokalu, a nie jego właściciel, musiałby uzyskać na podnajem lokalu zgodę właściciela (art. 688 k.c.), a poza tym wynajmowany lokal ma co do zasady służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych najemcy, a nie uzyskiwaniu przez niego dodatkowego dochodu z tytułu wynajmowania lokalu osobom trzecim.

Sąd Okręgowy wskazał, że wbrew zarzutom skarżącego Sąd Rejonowy stwierdził, że o ile nie jest związany wskazaną przez powoda podstawą prawną roszczenia, o tyle nie wolno mu zmieniać wskazanej przez powoda podstawy faktycznej. Zdaniem Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy trafnie wskazał, że na rozprawie w dniu 6 maja 2010 r. powód sprecyzował podstawę faktyczną swojego roszczenia podnosząc, że „pozwana nie powinna płacić jemu za zamieszkiwanie w lokalu, tylko czynsz do Z.”. Stanowisko to podtrzymywał w toku postpowania i w istocie nie domagał się zasądzenia na swoją rzecz wynagrodzenia za korzystanie z lokalu. Stanowisko Sądu Rejonowego co do braku podstaw prawnych do „dopasowania” roszczenia o zapłatę do nie powołanego przez powoda stanu faktycznego było zatem prawidłowe. Nie zmieniał tej oceny pogląd skarżącego, że „podsądny ma prawo oczekiwać od Sądu orzekającego, że Sąd po przeanalizowaniu stanu faktycznego znajdzie podstawą prawną dla wydanego rozstrzygnięcia”.

Na rozprawie apelacyjnej kolejny pełnomocnik powoda (r. pr. M. L.) stwierdził, że „gdyby powód mógł mieszkać w lokalu zajętym przez pozwaną, to nie ponosiłby kosztów związanych z mieszkaniem w innym lokalu”. Sąd Okręgowy wskazał jednak, że w toku postpowania powód nigdy nie podnosił powyższej okoliczności, nie twierdził, że ponosi jakiekolwiek opłaty w związku z koniecznością mieszkania poza przedmiotowym lokalem, a tym bardziej, ze domaga się od pozwanej zwrotu poniesionych z tego tytułu kosztów.

Dowód: wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z 23 maja 2013 r., sygn. akt (...), k. 440 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn. (...);

uzasadnienie wyroku k. 445 akt Sąd Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim o sygn.(...).

W dniu wydania wyroku, tj. 23 maja 2013 r., powód cofnął pozwanej pełnomocnictwo procesowe i odebrał dokumenty dotyczące sprawy z biura pozwanej.

Dowód: pismo o cofnięciu pełnomocnictwa k. 10;

pokwitowanie odbioru dokumentów k. 86.

Powód w okresie, gdy lokal przy ul. (...) w N. zajmowała J. S., mieszkał w schronisku dla bezdomnych w L..

Dowód: zeznania powoda k. 146.

Ustalenia faktyczne Sąd oparł na wskazanych wyżej dokumentach oraz uzupełniająco – zeznaniach powoda. Dokumenty zgromadzone w sprawie, w tym również przedłożone w kserokopiach, nie były kwestionowane przez żadną ze stron co do ich mocy dowodowej. Sąd dał również wiarę zeznaniom powoda, nie znajdując podstaw do podważania ich wiarygodności, z tym tylko zastrzeżeniem, że do wypowiedzenia pełnomocnictwa pozwanej doszło 23 maja 2013 r. (o czym świadczą dokumenty), a nie w chwili odbioru apelacji.

Sąd rozważył, co następuje.

W procesu o odszkodowanie przeciwko pełnomocnikowi procesowemu należy wykazać: niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania przez pełnomocnika, szkodę i związek przyczynowy. Mają tu zastosowanie ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej za niewykonanie zobowiązań umownych, w tym art. 472 w zw. z art. 355 § 2 k.c. (wymagające od pełnomocnika zachowywania należytej staranności uwzględniającej zawodowy charakter prowadzonej działalności).

Działanie pozwanej jako pełnomocnika w sprawie o sygn. akt (...) można obiektywnie uznać za nienależyte wykonanie zobowiązania z umowy z 2 lipca 2010 r. Pozwana, choć podjęła się profesjonalnej obsługi prawnej, nie była w stanie prawidłowo skonstruować żądania, nie zgłosiła też wniosków dowodowych. Należy co prawda mieć na uwadze trudności, które niesie ze sobą dokonywanie ex post oceny działań pełnomocnika – kiedy znane są już motywy, jakimi kierował się sąd przy rozstrzyganiu i wiadomo, jakich argumentów należało użyć, aby dowieść swoich racji. Z uzasadnień sądów w sprawie o sygn. akt (...) wynika jednak, że konstrukcja roszczenia o zapłatę w tamtej sprawie była oczywiście błędna. Co więcej, pozwana nie zachowała się lojalnie wobec powoda, nie uprzedziła go, że ze względu na ciążę może nie być w stanie reprezentować go na rozprawach. Zdecydowanie negatywnie należy też ocenić składanie kolejnych wniosków o odroczenie rozprawy dzień przed wyznaczonym terminem lub też w dniu rozprawy. Te okoliczności nie były jednak wystarczające, by uwzględnić powództwo w niniejszej sprawie.

Żądania powoda w niniejszym procesie były dwojakiego rodzaju. Po pierwsze domagał się on zwrotu zapłaconego pełnomocnikowi wynagrodzenia. Po drugie – zasądzenia kwoty, której nie uzyskał w wyniku przegranego procesu od J. S..

Do problemu zwrotu wynagrodzenia w zakresie umów o świadczenie usług odniósł się Sąd Najwyższy w wyroku z 7 maja 2009 r., sygn. akt IV CSK 523/08 (OSNC-ZD Nr A/2010/12). Należy zauważyć, że podstawa faktyczna tamtego rozstrzygnięcia była wystarczająco podobna: pozwani w tamtej sprawie, prowadzący biuro rachunkowe, popełnili błąd w prowadzeniu rachunkowości powodowej spółki, polegający na zawyżeniu przez nich w deklaracjach i zeznaniach wysokości należnego od spółki podatku dochodowego od osób prawnych. Sąd Najwyższy stwierdził, że „w razie niewykonania lub nienależytego wykonania umowy wzajemnej przez jedną ze stron druga strona może, w zależności od rodzaju naruszenia umowy lub typu umowy, odstąpić od niej (por. np. art. 491, 493 i 560 § 1 k.c.) lub ją wypowiedzieć (por. np. art. 746 w zw. z art. 487 § 2 k.c.), z określonymi konsekwencjami, mogącymi polegać nie tylko na domaganiu się naprawienia szkody, ale i na żądaniu zwrotu spełnionego świadczenia (por. w szczególności art. 494 k.c.) lub uwolnieniu się od obowiązku uiszczenia wynagrodzenia za niewykonaną jeszcze część świadczenia (por. np. art. 746 k.c.)”. Sąd Najwyższy podkreślił, że nie doszło do złożenia przez kontrahenta oświadczenia, które uzasadniałoby przyjęcie innych konsekwencji niż naprawienie szkody. Zdaniem Sądu Najwyższego, kontrahent mógł dochodzić od pozwanych tylko opartego na art. 471 k.c. roszczenia o odszkodowanie za szkodę spowodowaną nienależytym wykonaniem umowy, wynagrodzenia wypłaconego pozwanym wskazanej w pozwie nie można uznać za taką szkodę.

Sąd Rejonowy powyższe stanowisko podzielił. Warto wspomnieć, że znalazło ono również uznanie w piśmiennictwie prawniczym (zob. K. Pałka, Odpowiedzialność odszkodowawcza zawodowych pełnomocników procesowych w świetle orzecznictwa sądów polskich, MoP 2016/2 s. 91). Samo wykazanie błędu profesjonalnego pełnomocnika nie umożliwia żądania na podstawie art. 471 k.c. od pełnomocnika zwrotu (całości lub części) zapłaconego mu wynagrodzenia. Nie można bowiem automatycznie uznać, że w razie niewykonania lub nienależytego wykonania usługi wynagrodzenie uiszczone pełnomocnikowi stanowi szkodę. Szkoda może wprawdzie polegać na różnicy między wartością świadczenia należytego a nienależytego, ale powód musi taką szkodę wykazać. Warto również zwrócić uwagę na to, że w cytowanym wyroku Sąd Najwyższy odrzucił możliwość dochodzenia zwrotu tego wynagrodzenia na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 410 § 1, art. 405 i 414 k.c.).

Powód S. B. również nie złożył żadnego oświadczenia, które dawałoby podstawę do skutecznego zwrotu wynagrodzenia. Na rozprawie 10 maja 2016 r. profesjonalny pełnomocnik powoda sprecyzował, że domaga się zwrotu kwoty 2.000 zł w ramach odszkodowania. Tymczasem, jak już była o tym mowa, wynagrodzenia wypłaconego osobie świadczącej usługi nie można uznać za szkodę, a przynajmniej powód takiej szkody nie udowodnił.

Co do drugiej części roszczenia, to do stwierdzenia, że doszło do powstania szkody podlegającej naprawieniu, konieczne jest ustalenie, jaki byłby wynik procesu, gdyby pełnomocnik należycie wypełnił swoje obowiązki. Ocena, czy zaniedbania bądź błędy pełnomocnika doprowadziły do przegrania sprawy przez mocodawcę, sprowadza się częstokroć do określenia prawdopodobieństwa wygrania sprawy przez stronę w innym postępowaniu. Nie wchodzi tu jednak w grę „prawdopodobieństwo graniczące z pewnością”, a raczej „duże prawdopodobieństwo” wygrania sprawy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 21 lutego 2014 r., sygn. akt I ACA 724/13, SIP Legalis). Trzeba bowiem uwzględnić w procesie orzekania rolę czynnika subiektywnego.

Sprawa z powództwa S. B. przeciwko K. K. (1) była rozpatrywana przez sądy dwóch instancji. Sąd pierwszej instancji wskazał, że powód mógłby wygrać tamten proces, gdyby domagał się odszkodowania za bezumowne korzystanie (art. 224 § 2 k.c.) i udowodnił przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej. Od razu należy podkreślić, że nie wystarczyłoby samo zgłoszenie odpowiednich twierdzeń (jak to ma często ma miejsce np. w przypadku przedawnienia roszczenia), ale też udowodnienie określonych okoliczności. Skoro nie zostały udowodnione przed tamtym sądem, to należało je udowodnić (albo przynajmniej uprawdopodobnić) przed tym Sądem, tymczasem powód znów żadnych wniosków dowodowych w tym zakresie nie zgłosił. Brak jest podstaw, by automatycznie przyjmować, że gdyby tylko pozwana K. K. (1) jako pełnomocnik powoda podniosła odpowiednie twierdzenia, to – bez względu na kwestie dowodowe – sąd by roszczenie przeciwko J. S. uwzględnił.

Co istotne, sąd drugiej instancji w uzasadnieniu wyraźnie zakwestionował możliwą odpowiedzialność J. S. na podstawie art. 224 § 2 k.c. Nawet zatem, gdyby K. K. (1) jako pełnomocnik S. B. zmieniła podstawę faktyczną i zgłosiła dowody, uwzględnienie powództwo byłoby wątpliwe.

Sąd drugiej instancji wskazał na inną, możliwą podstawę żądań powoda w tamtym postępowaniu. Podniosła ją kolejna pełnomocnik powoda (reprezentująca go zresztą i w niniejszym procesie) na rozprawie apelacyjnej. Chodziło o szkodę rozumianą jako koszty ponoszone przez powoda, a związane z mieszkaniem w innym lokalu. Tu jednak znów należy wskazać, że nie byłoby wystarczające samo podniesienie okoliczności faktycznych, ale też ich udowodnienie. Powód w niniejszym postępowaniu nie przytoczył żadnych dowodów, które by wskazywały na istnienie (wówczas) przesłanek do naprawienia tak rozumianej szkody. Z zeznań samego powoda wynika wręcz, że mieszkał wówczas w schronisku dla bezdomnych, a o żadnych kosztach nie wspomniał.

Powód w niniejszym procesie nie wykazał zatem, by istniało duże prawdopodobieństwo wygrania sprawy prowadzonej w jego imieniu przez K. K. (1), nawet gdyby podała właściwą (wg sądów rozpatrujących tamtą sprawę) podstawę faktyczną. Przytoczone fakty należało jeszcze udowodnić, a Sąd rozpatrujący niniejszą sprawę nie ma żadnej pewności, jaki byłby wynik postępowania dowodowego, czy szkoda rzeczywiście miała miejsce, a jeśli tak – w jakiej wysokości.

Należy dodać, że Sąd cywilny nie jest zobowiązany do prowadzenia dochodzeń i zbierania dowodów z urzędu, tym bardziej, że powód w tym postępowaniu był reprezentowany przez radcę prawnego. To obowiązkiem powoda było udowodnienie okoliczności faktycznych, przemawiających za uwzględnieniem powództwa (art. 6 k.c. i 232 zdanie pierwsze k.p.c.).

Dlatego powództwo należało oddalić.