Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Małgorzata Stanek

Sędziowie: SA Anna Cesarz (spr.)

SA Jacek Pasikowski

Protokolant: stażysta Ewa Borysewicz

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2018 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko J. G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 6 marca 2017 r. sygn. akt I C 945/16

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje i nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz radcy prawnego G. F. kwotę 3.321 (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden) zł brutto, tytułem wynagrodzenia za świadczenie pozwanemu nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 1194/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 6 marca 2017 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej przeciwko J. G. o zapłatę zasądził od J. G. na rzecz Banku (...) Spółki Akcyjnej kwotę 148.008,39 zł wraz z odsetkami umownymi - liczonymi od kwoty 141.311,28 zł od dnia 15 maja 2015 roku do dnia zapłaty - w wysokości 10 % rocznie, z tym zastrzeżeniem, że odsetki te nie mogą być wyższe niż dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie oraz ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 6.697,11 zł od dnia 6 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałej części; zasądził od J. G. na rzecz Banku (...) Spółki Akcyjnej kwotę 8.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; przyznał ze Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Łodzi radcy prawnemu G. F. prowadzącemu Kancelarię Radcy Prawnego w Ł. kwotę 8.856,00 zł brutto tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną świadczoną pozwanemu z urzędu.

Powyższe orzeczenie poprzedziły ustalenia fatyczne, które Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne:

J. G. w 2014 roku był współudziałowcem spółki (...) w Ł..

W dniu 27 stycznia 2014 roku J. G. zawarł z Bankiem (...) SA z siedzibą w W. umowę pożyczki gotówkowej, na podstawie której bank udzielił pozwanemu pożyczki w kwocie 150.000 zł.

Pożyczka została przekazana w następujący sposób: kwota 118.226,75 zł - na spłatę pożyczki, kwota 31.773,25 zł - została wypłacona pozwanemu.

Umowa określała zasady oprocentowania pożyczki (§ 2 umowy), które to oprocentowanie było określane w całym okresie obowiązywania umowy według zmiennej stopy procentowej, z uwzględnieniem wysokości odsetek maksymalnych określonych zgodnie z obowiązującymi przepisami i w pierwszym okresie odsetkowym określone było na 15,7 % w stosunku rocznym. Całkowity koszt pożyczki w dniu zawarcia umowy wynosił 111.670,79 zł (§ 2 pkt.4 i § 3 pkt. 11), a jej spłata miała następować w 84 równych miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych w kwocie po 3.116 zł (§ 2 pkt 9 i 10 i § 3 pkt. 10). Termin spłaty ostatniej raty określony został na dzień 10.02.2021r, przy czym ostatnia rata była ratą wyrównującą która obejmowała ratę kapitałowy, ratę odsetkową oraz niezapłacone w terminie odsetki i opłaty.

W umowie postanowiono, że z tytułu zaległości w spłacie pożyczki bankowi należą się odsetki umowne określone dla tej pożyczki i bank nie pobiera dodatkowego oprocentowania od zadłużenia przeterminowanego (§ 3 pkt 14).

Bank zastrzegł sobie następującą kolejność zaliczania spłacanych rat pożyczki: należne opłaty, należne odsetki, kapitał pozostały do spłaty.

W umowie wskazano, że w przypadku niedotrzymania przez pożyczkobiorcę warunków udzielenia pożyczki lub w razie utraty przez pożyczkobiorcę zdolności kredytowej bank może wypowiedzieć umowę pożyczki z zachowaniem 30 - dniowego terminu wypowiedzenia (§ 3 pkt 26).

Zgodnie z umownymi postanowieniami, jeżeli pożyczkobiorca nie spłaci swoich zobowiązań wobec banku w terminie wskazanym w wypowiedzeniu, cała kwota pożyczki powiększona o należne odsetki i opłaty staje się wymagalna.

Nadto ustalono, że do chwili spłaty zadłużenia wobec banku, również po rozwiązaniu umowy, bankowi przysługują odsetki od należnych, a niespłaconych w terminie kwot pożyczki w wysokości odsetek umownych wyliczonych w oparciu o oprocentowanie określone w umowie, z uwzględnieniem wysokości odsetek maksymalnych określonych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi. W przypadku rozwiązania umowy odsetki te liczone są w oparciu o oprocentowanie nominalne obowiązujące w dniu rozwiązania umowy (§3 pkt 30).

Pozwany potwierdził, że otrzymał Regulamin (...), został poinformowany o uprawnieniu Banku do pobierania opłat, prowizji oraz odsetek, rozumie ryzyko związane z korzystaniem z pożyczki oprocentowanej w oparciu o zmienną stopę procentową oraz potwierdził prawdziwość danych zawartych we wniosku o udzielenie pożyczki oraz w umowie.

Pozwany otrzymał plan spłaty pożyczki gotówkowej.

Pobraną pożyczkę J. G. przeznaczył na finansowanie spółki, której był udziałowcem. Siedziba tej firmy mieściła się pod adresem ul. (...) w Ł..

Pozwany po zawarciu umowy pożyczki zmienił miejsce zamieszkania. W miejscu zameldowania, wskazanym w umowie pożyczki, pozwany nie mieszkał od początku 2015 roku.

Wszystkie dokumenty dotyczące przedmiotowej umowy pożyczki, w tym dowody wpłaty, pozostają w siedzibie spółki, której pozwany nadal jest jednym z udziałowców.

Na poczet spłaty przedmiotowej pożyczki w 2014 roku dokonano 12 wpłat w różnych wysokościach i terminach. Wpłaty te rozliczane były przez bank na raty kapitałowe, raty odsetkowe, opłaty operacyjne, opłaty za monity listowne i telefoniczne oraz na opłatę za zmianę warunków.

W 2015 roku na poczet pożyczki dokonano dwóch wpłat: jednej w kwocie 2.700 zł w dniu 6 marca 2015 roku, drugiej w kwocie 50 zł w dniu 10 marca 2015 roku.

Więcej wpłat na konto przedmiotowej pożyczki nie odnotowano.

W sumie pozwany wpłacił na poczet tej pożyczki kwotę 36.246,74 zł, którą bank rozliczył w następujący sposób:

-

na raty kapitałowe - kwotę 15.888,72 zł,

-

na raty odsetkowe - kwotę 19.807,02 zł,

-

na opłaty operacyjne - kwotę 200 zł,

-

na opłaty za monity listowne - kwotę 183,75 zł,

-

na opłaty za monity telefoniczne - kwotę 117,25 zł,

-

na opłatę za zmianę warunków umowy - 50 zł.

Na dzień 10 marca 2015 roku kapitał pozostały do spłaty wynosił kwotę141.311,28 zł.

Pismem z dnia 19 maja 2015 roku powód rozwiązał łączącą strony umowę pożyczki gotówkowej z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. W piśmie poinformowano pozwanego, że rozwiązanie umowy zobowiązuje pozwanego do niezwłocznego zwrotu kwoty należności głównej wraz z odsetkami, opłatami, prowizjami należnymi bankowi, która to należność na dzień 18 maja 2015 roku wskazana została na kwotę 148.008,39 zł. Poinformowano również pozwanego, że w przypadku niedokonania zwrotu tej kwoty zadłużenie będzie wzrastać o odsetki liczone zgodnie z Regulaminem (...).

Pismo to przesłane zostało pozwanemu na adres ul. (...) w Ł..

W dniu 24 marca 2016 roku Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wystawił wyciąg z ksiąg bankowych nr (...), w którym stwierdzono, że bankowi przysługuje wobec J. G. wymagalna wierzytelność pieniężna wynikająca z Umowy (...) z dnia 2014-01-27 w kwocie 148.008,39 zł, na którą to należność składają się następujące kwoty:

-

kwota 141.311,28 zł z tytułu niespłaconej pożyczki wraz z odsetkami umownymi ustalonymi w Regulaminie (...) w wysokości 10,00% rocznie od kwoty 141.311,28 zł liczonymi za okres od dnia 15.05.2015 roku do dnia faktycznej zapłaty,

-

kwota 6.508,11 zł z tytułu odsetek umownych za faktyczne opóźnienia w spłacie rat kredytu naliczonych zgodnie z warunkami Regulaminu (...) w wysokości 10,00% w skali roku od udzielonej pożyczki naliczonych łącznie za okres od dnia 2014-01-27 do dnia 2015-05-14,

-

kwota 189,00 zł tytułem opłat za czynności windykacyjne związane z opóźnieniem w spłacie P. oraz opłat operacyjnych za obsługę P. naliczonych zgodnie z warunkami Regulaminu (...).

Wyciąg z Ksiąg Bankowych z dnia 2016-03-24 numer (...) podpisany został przez osobę upoważnioną do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzony pieczęcią Banku.

Pismem z dnia 2 marca 2016 roku Bank (...) S.A. wezwał pozwanego do spłaty wymagalnego zadłużenia w kwocie 159.119,71 zł na dzień 26.02.2016r (kapitał 141.311,28 zł, odsetki umowne 17.619,43 zł i opłaty 189 zł) w terminie do dnia 9 marca 2016 roku, informując go że w przypadku braku spłaty wymagalnego zadłużenia bank może skierować sprawę do sądu, a następnie na drogę egzekucji, co podniesie koszty.

W rozważaniach Sąd wskazał w pierwszej kolejności, że pozwany ostatecznie nie kwestionował samej zasady powództwa (przyznał zawarcie umowy pożyczki w dniu 27 stycznia 2014 roku), kwestionował jedynie wysokość dochodzonej należności, a w zasadzie podnosił okoliczność nieudowodnienia wysokości zgłoszonego roszczenia.

W ocenie Sądu nie może budzić wątpliwości w niniejszej sprawie - w świetle zgromadzonego materiału dowodowego - że pozwany w pewnym momencie uchybił obowiązkowi terminowej spłaty kredytu, a wręcz przestał go płacić. Strona powodowa miała zatem, według treści przedmiotowej umowy, prawo wypowiedzenia umowy, co też uczyniła z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia i postawienia całego zadłużenia wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności. Pozwany został zawiadomiony o wypowiedzeniu umowy i pouczony o obowiązku natychmiastowej spłaty całości zadłużenia oraz konsekwencjach, jakie wynikną z niedokonania zapłaty, to jest możliwości wystąpienia na drogę sądową a następnie egzekucyjną. Wprawdzie pozwany fizycznie nie otrzymał tej korespondencji, ale Sąd podkreślił, że wynika to z zaniedbań samego pozwanego i w konsekwencji to jego obciążają skutki tych zaniedbań, gdyż zgodnie z Regulaminem oraz umową pożyczki gotówkowej to strona pozwana była zobowiązana do każdorazowego, niezwłocznego informowania powoda o wszelkich zmianach danych osobowych, w szczególności telefonów, adresów, w tym adresów internetowych, a także zmianie źródeł uzyskiwania dochodu oraz istotnym pogorszeniu się sytuacji finansowej. Powód nie otrzymał od pozwanego informacji o zmianie adresu korespondencyjnego, który wskazany został w umowie. Pozwany był poinformowany przez bank o konieczności złożenia dyspozycji zmiany adresu korespondencyjnego, jednakże do chwili obecnej tego nie uczynił. W tej sytuacji wypowiedzenie umowy pożyczki przesłane na adres wskazany przez samego pozwanego uznać należało za skuteczne.

Sąd zważył również, że wysokość zadłużenia pozwanego wobec powodowego banku określa wyciąg z ksiąg banku nr (...) z dnia 24 marca 2016 roku, załączony do pozwu. Wprawdzie Sąd wskazał, że wyciąg z ksiąg bankowych utracił walor dokumentu urzędowego w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta, lecz nie oznacza to, że w ogóle nie ma żadnej mocy dowodowej. W ocenie Sądu wyciąg z ksiąg bankowych stanowi bez wątpienia dokument prywatny, którym strona może posługiwać się w procesie dla udowodnienia swoich twierdzeń i może on stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Odnosząc się do tego dokumentu Sąd Okręgowy uznał go za wiarygodny dowód wysokości zobowiązania pozwanego wobec powoda podkreślając dodatkowo, że oprócz tego dokumentu powód przedstawił również zestawienie operacji na koncie pożyczki udzielonej pozwanemu, w którym wykazano wpłaty dokonywane na poczet tej pożyczki i sposób ich zaliczania przez bank.

W ocenie Sądu powodowy bank przestawił zatem - obok wyciągu z ksiąg bankowych - inny dokument, z którego wynikała wysokość zobowiązania pozwanego, a pozwany nie przedstawił żadnego innego dowodu kwestionującego jego wiarygodność i tym samym nie zdołał podważyć dowodów przedstawionych przez Bank (...) SA, z których wynikała wysokość zadłużenia pozwanego wobec tego banku.

Za chybiony Sąd Okręgowy uznał zarzut pozwanego przedstawienia kserokopii dokumentów, zamiast ich oryginałów czy odpisów, podnosząc, że w aktach sprawy znajdują się oryginały lub odpisy poświadczone za zgodność z oryginałem przez występującego radcę prawnego. Egzemplarze przeznaczone dla strony nie musiały zaś spełniać tych warunków. Podkreślił również, że wystawiony wyciąg z ksiąg bankowych podpisany został przez pracownika banku upoważnionego do dokonywania tych czynności zgodnie z pełnomocnictwem procesowym i materialnym rodzajowym.

Za uzasadnione Sąd uznał także żądanie zasądzenia kwoty niespłaconego kapitału pożyczki odsetek umownych wg zmiennej stopy procentowej w wysokości 10% rocznie. Zdaniem Sądu zapis postanowień umownych, zgodnie z którymi do chwili spłaty zadłużenia wobec banku, również po rozwiązaniu umowy, bankowi przysługują odsetki od należnych, a niespłaconych w terminie kwot pożyczki w wysokości odsetek umownych wyliczonych w oparciu o oprocentowanie określone w umowie, z uwzględnieniem wysokości odsetek maksymalnych określonych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi. W tej sytuacji sąd zasądził od kwoty 141.311,28 zł odsetki umowne w wysokości 10 % rocznie, z tym zastrzeżeniem jednak, że odsetki te nie mogą być wyższe niż odsetki maksymalne za opóźnienie, to jest dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie. Zastrzeżenie to umieszczone zostało z urzędu wobec zmiany przepisów kodeksu cywilnego dotyczących odsetek.

Od pozostałej kwoty 6.697,11 zł odsetki ustawowe za opóźnienie zasądzone zostały od daty wytoczenia powództwa, czyli od dnia 6 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy oddalił jedynie żądanie zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od kwoty 189 zł od dnia 10 marca 2016 roku do dnia 5 kwietnia 2016 roku. Strona powodowa nie wykazała bowiem, iż w zapłacie kwoty 189 zł pozwany pozostawał w opóźnieniu począwszy od dnia 10 marca 2016 roku.

O kosztach procesu Sąd pierwszej instancji orzekł w oparciu o art. 100 k.p.c. zaznaczając, że powód w nieznacznym zakresie ustąpił przeciwnikowi, a zatem pozwany powinien zwrócić powodowi całość poniesionych kosztów procesu.

O kosztach pomocy prawnej świadczonej pozwanemu z urzędu Sąd orzekł na podstawie § 4 i § 8 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.

Powyższe orzeczenie zaskarżył apelacją pozwany w części tj. w zakresie pkt 1 i 3 wyroku zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.

a)  art. 232 k.p.c. przez przyjęcie, że powód wywiązał się z obowiązku udowodnienia okoliczności z których wywodzi skutki prawne, tj. że należycie wykazał, że zadłużenie pozwanego opiewa aktualnie na kwotę (łącznie) 148,008,39 złotych wraz z odsetkami, podczas gdy z materiału dowodowego wynika, że kwota ta po dokonanych przez pozwanego spłatach w wysokości 15.888,72 złotych tytułem rat kapitałowych oraz 19.807,02 złotych tytułem rat odsetkowych winna być mniejsza;

a)  art. 232 k.p.c. przez przyjęcie, że powód wywiązał się z obowiązku udowodnienia okoliczności z których wywodzi skutki prawne, tj. że należycie wykazał, że zadłużenie pozwanego opiewa aktualnie na kwotę (łącznie) 148,008,39 złotych wraz z odsetkami, podczas gdy stanowisko to zostało oparte wyłączenia na oświadczeniu woli złożonym przez stronę powodową w postaci dokumentu prywatnego i nie zostało w uznane przez pozwanego;

b)  art. 233 k.p.c. przez wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków niemających uzasadnienia w dokumentach przedstawionych przez stronę powodową, w szczególności poprzez wskazanie, że pozostała do zapłaty przez pozwanego kwota 189 złotych tytułem opłat za czynności windykacyjne związane z opóźnieniem w spłacie pożyczki oraz opłat operacyjnych za obsługę pożyczki, podczas gdy z załączonego w poczet materiału dowodowego wyciągu banku wynika, że z kwot jakie uiścił pozwany tytułem rat kapitałowo-odsetkowych zostały już pokryte należności tytułem opłat za monity listowne w kwocie 183,75 zł., opłat za monity telefoniczne w kwocie 117,25 zł. oraz opłat operacyjne w kwocie 200 zł.

1.  naruszenie prawa materialnego poprzez naruszenie art. 6 k.c. i uznanie, iż konieczność wykazania wysokości zadłużenia przypadającego do spłaty, spoczywa w myśl tego przepisu na stronie pozwanej, podczas gdy to powód winien przy pomocy obiektywnych źródeł dowodowych wykazać, iż przysługują mu kwoty, o których traktuje złożony pozew.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części tj. w pkt 1 i 3 wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna.

Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego oraz podziela wyprowadzone na ich podstawie wnioski. Nie jest zaś trafny przede wszystkim pogląd skarżącego, że zaoferowane przez powoda dowody nie są wystarczające do przyjęcia za udowodnione okoliczności, których ciężar wykazania, wobec stanowiska pozwanego kwestionującego istnienie dochodzonej pozwem wierzytelności, istotnie spoczywał właśnie na nim stosownie do art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Przeciwnie Sąd Apelacyjny podziela ocenę Sądu pierwszej instancji , że powód sprostał obowiązkowi wykazania zarówno istnienia jak i kwestionowanej wysokości dochodzonej wierzytelności.

Strona powodowa przestawiła bowiem dwa dokumenty, z których wynikało wyliczenie zadłużenia pozwanego. Wprawdzie jak słusznie wywodził apelujący wyciąg z ksiąg bankowych, na który się bank powoływał nie jest dokumentem urzędowym, to jednak przedmiotowe zagadnienie Sąd Okręgowy szczegółowo omówił, także w oparciu o wskazane w uzasadnieniu stanowisko Sądu Najwyższego, a dokonaną w tym zakresie ocenę materiału dowodowego Sąd Apelacyjny podziela i także przyjmuje za własną bez potrzeby jej szczegółowego powtarzania.

Nie ulega bowiem wątpliwości, że dokument prywatny jest jednym z dowodów wymienionych w kodeksie postępowania cywilnego i podlega ocenie tak, jak wszystkie inne dowody. Może stanowić podstawę ustaleń faktycznych i wyrokowania, a materialna moc dowodowa dokumentu prywatnego zależy od jego treści merytorycznej, i o tej materialnej mocy dowodowej rozstrzyga sąd według ogólnych zasad oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.). Podobnie jak w wypadku innych dowodów, sąd ocenia, czy dowód ten ze względu na jego indywidualne cechy i okoliczności obiektywne zasługuje na wiarę, czy nie. Wynikiem tej oceny jest przyznanie lub odmówienie dowodowi z dokumentu waloru wiarygodności, ze stosownymi konsekwencjami w zakresie jego znaczenia dla ustalenia podstawy faktycznej orzeczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2011 r., sygn. akt II CSK 712/10).

Nadanie waloru wiarygodności temu dowodowi przez Sąd Okręgowy nie budzi sprzeciwu. Pozwany nie przedstawił argumentów mogących podważyć taką ocenę, gdyż jego stanowisko nie było oparte na żadnym dowodzie. W uzasadnieniu apelacji pozwany także nie przedstawia żadnej merytorycznej argumentacji poza próbą własnego rozliczenie kwot, które przedstawione zostały przez Bank w zestawieniu operacji na koncie pożyczki udzielonej pozwanemu, obrazującym wpłaty dokonywane na poczet pożyczki i sposób ich zaliczania przez bank. Tymczasem przedstawione przez powoda rozliczenia są dotknięte podstawowymi błędami. Przede wszystkim pozwany błędnie w nich zakłada, że całkowita kwota pożyczki wynosiła 150.000 zł. Z umowy kredytowej wynika, że istotnie taka kwota została pozwanemu oddana do dyspozycji, jednakże cała kwota pożyczki opiewała na 157.200 zł (§ 2 pkt 2 umowy pożyczki). Poza tym trudno dostrzec zasadności pomniejszania pozostałego do spłaty kapitału o uiszczone wraz z ratami kapitałowymi raty odsetkowe w wysokości 19.807,02 zł. W związku z tym pozwany nie podważył przyjętych przez Sąd Okręgowy wyliczeń i wniosku Sądu Okręgowego iż przedstawienie przez bank dokumentów w postaci wyciągów z ksiąg bankowych oraz rozliczenia konta pożyczki było wystarczające dla wykazania wysokości dochodzonego roszczenia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelacje pozwanego jako niezasadną.

O kosztach pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu Sąd Apelacyjny orzekł w oparciu o § 2 w z. z § 4 ust 1 i 3 wz. z § 8 ust 6 w z. z § 16 ust 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. poz. 1715 z późn. zm.).