Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariusz Bartnik

Protokolant: st. Sekr. Sąd Aneta Graban

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2018 r. w Gdańsku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. G.

przeciwko (...) S. A. z siedziba w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności,

1)  pozbawia wykonalności w całości tytuł wykonawczy, stanowiący bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) z dnia 9 marca 2012 roku wydany przez (...) S. A. z siedzibą w W., zaopatrzony w sądowa klauzulę wykonalności nadaną na rzecz (...) S. A. z siedzibą w W. postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 11-09-2012 roku w sprawie VII Co 4071/12, a także któremu tenże Sąd nadał klauzule wykonalności na podstawie postanowienia z dnia 1 lipca 2013 roku w sprawie VII Co 2294/13 na rzecz (...) S. A. z siedziba w W.;

2)  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) Bank (...) S. A. z siedziba w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Gdańsku kwotę 27.000 zł ( dwadzieścia siedem tysięcy złotych 00/100 ) tytułem kosztów sądowych w zakresie opłaty od pozwu.

UZASADNIENIE

A. G. wystąpił z powództwem przeciwko (...) S.A. w W., domagając się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...), wydanego na rzecz (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. w dniu 09.03.2012 r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 11.09.2012 r. (sygn. akt VII Co 4071/12) oraz w klauzulę wykonalności na rzecz (...) S.A. w W. postanowieniem z dnia 01.07.2013 r. (sygn. akt VII Co 2294/13). W uzasadnieniu wskazał, iż na podstawie powyższego BTE, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, pozwany uzyskał tytuł egzekucyjny na kwotę 540.000 zł wraz z kosztami procesu. W 2013 r. komornik wszczął postępowanie egzekucyjne nr (...) z nieruchomości powoda położonej w G., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...). W dniu 07.10.2016 r. Sąd Rejonowy w Gdyni wydał postanowienie nakazujące komornikowi umorzenie postępowania (...) z mocy prawa. Następnie, w wyniku połączenia akt, postępowanie prowadzono pod sygn. akt (...). W dniu 10.11.2016 r. komornik wydał postanowienie o umorzeniu postępowania (...) z mocy prawa. W dniu 21.02.2017 r. Sąd Rejonowy w Gdyni wydał postanowienie nakazujące umorzenie postępowania (...) na podstawie art. 823 kpc.

W dniu 31.03.2017 r. powód odebrał zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z wniosku pozwanego - z nieruchomości położonej w G. - przez komornika sądowego w G. na podstawie tytułu egzekucyjnego (sygn. akt (...)). Powód wskazał, iż BTE nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej, dlatego też nie stosuje się do niego dziesięcioletniego terminu przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym postanowieniem sądu. Okres przedawnienia BTE wynosi trzy lata i biegnie od daty uzyskania klauzuli wykonalności, to jest od dnia 01.07.2013 r. Wobec powyższego, należność wynikająca z BTE przedawniła się z dniem 01.07.2013 r. Roszczenie pozwanego jest więc bezzasadne a powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego konieczne.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu wskazał, iż jedyną intencją wszczętego postępowania jest zamiar obstrukcji postępowania egzekucyjnego. Zarzut przedawnienia z kolei nie przysługuje powodowi, jako że zgodnie z treścią BTE, odpowiada on jako dłużnik rzeczowy - właściciel nieruchomości, na której ustanowiono hipotekę kaucyjną. BTE bowiem wprost wskazuje, iż dłużnik odpowiada wobec wierzyciela jedynie z tytułu ustanowienia przez A. G. hipoteki do kwoty 540.000 zł na nieruchomości w G., dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą KW (...). Wierzyciel hipoteczny może więc żądać od dłużnika hipotecznego zapłaty przedawnionej wierzytelności jedynie od niego, lecz nie może dochodzić nadwyżki ponad tę sumę.

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

W oparciu o bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) wydany przez (...) S.A. z siedzibą w W. w dniu 9 marca 2012 r., zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 11 września 2012 r. (sygn. akt VII Co 4071/12) oraz klauzulę wykonalności na rzecz (...) S.A. w W. z dnia 1 lipca 2013 r. (sygn. akt VII Co 2294/13), prowadzone było postępowanie egzekucyjne z nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni - J. D. pod sygnaturą akt (...). Nieruchomość ta stanowi własność powoda.

W dniu 7 października 2016 r. Sąd Rejonowy w Gdyni wydał postanowienie nakazujące umorzenie tegoż postępowania na podstawie art. 823 kpc. Po połączeniu akt sprawy (...) ze sprawą z wniosku Wspólnoty Mieszkaniowej (...), postępowanie prowadzone było pod sygnaturą akt (...). W dniu 21 lutego 2017 r. Sąd Rejonowy w Gdyni wydał postanowienie nakazujące umorzenie postępowania (...) na podstawie art. 823 kpc. Postępowanie (...) zostało umorzone na mocy postanowienia z dnia 10 listopada 2016 r.

W dniu 31 marca 2017 r. powód odebrał zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z powyższej nieruchomości na podstawie tytułu wykonawczego w postaci Bankowego Tytułu Egzekucyjnego nr (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, prowadzonego pod sygn. akt (...) przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni J. D..

D. ód: bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) (k. 6), postanowienie z dnia 11.02.2012 r. sygn. akt II Co 4071/12 o nadaniu klauzuli wykonalności, postanowienie z dnia 01.07.2013 r. sygn. akt VII Co 2294/13 o nadaniu klauzuli wykonalności (k. 8), dokumenty zgromadzone w aktach sprawy (...): wniosek o wszczęcie egzekucji k. 2-3, postanowienie o umorzeniu postępowania z dnia 10.11.2016 r. k. 123, dokumenty zgromadzone w aktach sprawy (...): wniosek egzekucyjny k. 1-2, zarządzenie w sprawie połączenia akt (...) ze sprawą (...) k. 6, postanowienie z dnia 21.02.2017 r. k. 70, postanowienie o umorzeniu postępowania z dnia 17.03.2017 r. k. 73, dokumenty zgromadzone w aktach sprawy VII Co 5093/13: postanowienie z dnia 07.10.2016 r. o nakazaniu umorzenia postępowania k. 21, postanowienie z dnia 21.02.2017 r. o nakazaniu umorzenia postępowania k. 40, dokumenty zgromadzone w aktach sprawy (...): wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego k. 1-2, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z dnia 28.03.2017 r. k. 10, treść księgi wieczystej nr (...) (k. 146-150) - okoliczności bezsporne.

S ąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w całości w oparciu o przedłożone dokumenty, a także dokumenty zgromadzone w aktach spraw (...), (...), VII Co 5093/13 oraz (...). Prawdziwość ani moc dowodowa powyższych nie była kwestionowana przez żadną ze stron, a zatem należało uznać je za wiarygodne źródło ustaleń faktycznych.

Sąd miał na uwadze, iż okoliczności faktyczne sprawy pozostawały bezsporne. Spór skoncentrował się natomiast na podniesionej przez powoda kwestii przedawnienia.

Zgodnie z art. 840 § 1 kpc, dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

1.  przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności, gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2.  po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne;

3.  małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

Zdarzeniami, wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane, są: przedawnienie roszczenia stwierdzonego tytułem egzekucyjnym (art. 117 § 2 kc), odroczenie spełnienia świadczenia oraz rozłożenie świadczenia na raty przez wierzyciela. Do zdarzeń, wskutek których zobowiązanie wygasło, zalicza się natomiast wykonanie zobowiązania (art. 450 kc), wydanie wyroku na korzyść jednego z dłużników solidarnych w następstwie uwzględnienia zarzutu wspólnego dla wszystkich dłużników (art. 375 § 2 kc), świadczenie zamiast spełnienia (art. 453 kc), niemożliwość świadczenia wskutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności (art. 475 kc), potrącenie (art. 498 kc), odnowienie (art. 506) oraz zwolnienie dłużnika z długu przez wierzyciela (art. 508 kc). Z treści art. 840 § 1 pkt 2 kpc, w którym jest mowa o „zdarzeniu, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane", wynika, że ustawodawca odnosi się wyłącznie do zdarzeń o charakterze materialnoprawnym. Chodzi o te zdarzenia, które nastąpiły po powstaniu tytułu egzekucyjnego bądź po zamknięciu rozprawy w wypadku orzeczenia sądowego i spowodowały, że przymusowe egzekwowanie obowiązku dłużnika utraciło sens i nie ma już podstaw do dalszego chronienia interesów wierzyciela.

Sąd Najwyższy opowiedział się jednoznacznie za możliwością odpowiedniego stosowania do skutków prawnych umorzenia egzekucji sądowej ex lege przepisu art. 182 § 2 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2003 r., sygn. akt II CK 113/02 (OSP 2004, z. 11, poz. 141) wyjaśniono, że złożenie przez bank wniosku o wszczęcie egzekucji przerywa bieg przedawnienia (art. 123 § 1 pkt 1 kc), przy czym do oceny skutków prawnych wniosku o wszczęcie egzekucji, w razie jej umorzenia na podstawie art. 823 kpc, stosuje się odpowiednio art. 182 § 2 kpc (tak również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 2009 r., IV CSK 244/09). W orzecznictwie zaakcentowano potrzebę stosowania art. 182 § 2 kpc również w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego ex lege, a nie tylko w przypadku postępowania rozpoznawczego. Podobne względy jak w postępowaniu rozpoznawczym przemawiają za przyjęciem również i w postępowaniu egzekucyjnym ochrony interesu drugiej strony postępowania, gdy wierzyciel nie wykazuje przez określony czas stosownej aktywności. Wobec powyższego, umorzenie ex lege postępowania egzekucyjnego powinno wywoływać - przy powołaniu się na przepis art. 182 § 2 kpc - taki efekt prawny, że złożony wniosek o wszczęcie egzekucji nie wywiera już żadnych skutków prawnych (także w zakresie biegu egzekwowanego roszczenia), jakie ustawa wiąże z jego złożeniem. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 1996 r., III CZP 44/96 (OSNC 1996, z. 9, poz. 117) stwierdzono, że postanowienie sądu o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, które uległo umorzeniu z mocy prawa, jest w istocie postanowieniem jedynie stwierdzającym to umorzenie (art. 823 kpc). Skoro skutek umorzenia następuje ex lege, zbędnym staje się wydanie stosownego postanowienia o umorzeniu przez organ egzekucyjny.

W świetle powyższych rozważań należy podkreślić, iż złożone przez stronę pozwaną wnioski o wszczęcie postępowania egzekucyjnego zgodnie z art. 823 kpc (obecnym art. 824 § 1 pkt 4 kpc) nie zaskutkowały przerwaniem biegu terminu przedawnienia. W zależności bowiem od tego, co jest podstawą egzekucji, różny jest okres przedawnienia roszczeń wskazanych w tytule egzekucyjnym Nie każdy tytuł egzekucyjny powoduje wydłużenie okresu przedawnienia roszczenia do lat dziesięciu. Powoduje to jedynie taki tytuł egzekucyjny, który określono w art. 125 § 1 kc. Zgodnie z nim, roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu bądź sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem, sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu - chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Oznacza to, iż wierzyciel w okresie 10 lat musi złożyć wniosek egzekucyjny aby przerwać upływ okresu przedawnienia. Inaczej jest natomiast w przypadku BTE. Termin przedawnienia nie ulega wydłużeniu i na podstawie art. 118 kc wynosi 3 lata jako roszczenie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jego bieg liczyć należy od daty nadania przez sąd klauzuli wykonalności. Stanowisko to wyraził m. in. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 24 listopada 2011 r., sygn. akt V ACa 572/11. Stwierdził, iż roszczenie, które stwierdzono BTE, a nie prawomocnym orzeczeniem sądu, ulega z chwilą upływu 3-letniego terminu przedawnienia. Kredytodawca (bank) jest bowiem niewątpliwie przedsiębiorcą, którego działalność gospodarcza polega na udzielaniu kredytów.

Słusznie pozwany podnosił, iż art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece z dnia 6 lipca 1982 r. stanowi wyjątek. Zgodnie bowiem z art. 77 ukwh, przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej.

Hipoteka więc, istotnie, chroni wierzyciela przed negatywnymi reperkusjami przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej. Nie ulega wątpliwości, iż (...) S.A. w W. generalnie posiada uprawnienie do zaspokojenia się z nieruchomości. Źródłem tego uprawnienia nie jest jednak bankowy tytuł egzekucyjny. Art. 77 ukwh dotyczy bowiem przedawnienia wierzytelności, podczas gdy roszczenie powoda dotyczy pozbawienia wykonalności tytułu bankowego. Wierzytelność główna wynika zaś z zawartej pomiędzy powodem i pozwaną w dniu 29.07.2008 r. umowy kredytowej, którego spłata zabezpieczona została hipoteką kaucyjną.

W świetle powyższych rozważań prawidłowym było przyjęcie, iż 3 letni termin przedawnienia należy liczyć od dnia 1 lipca 2013 r. - dnia nadania klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 1 lipca 2013 r. (sygn. akt VII 2294/13), a złożone następnie wnioski o wszczęcie postępowań egzekucyjnych wskutek podstawy umorzenia (art. 823 kpc) nie przerwały biegu przedawnienia. Warto zwrócić uwagę, iż zawieszone postępowanie (...) zostało wszczęte po upływie trzyletniego terminu.

Zważając, iż podniesiony zarzut przedawnienia okazał się całkowicie zasadny, bezprzedmiotowym stało się rozważanie pozostałych okoliczności sprawy. Mając więc na uwadze przytoczone wyżej przepisy, należało orzec jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach postępowania orzekł Sąd w punkcie 2 wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu - na podstawie art. 98 § 1 i 2 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc oraz art. 113 ust. 1 uksc, zgodnie z którym kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Na koszty te złożyła się nieuiszczona opłata od pozwu w kwocie 27.000 zł.