Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Radomiu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Jacek Łata

Protokolant: Anna Bacza

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2018 roku w Radomiu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko Skarbowi Państwa - Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w S.

o zapłatę za naruszenie praw autorskich

I.  oddala powództwo

II.  nie obciąża powódki kosztami procesu.

Na oryginale właściwy podpis

Sygn. akt I C 1556/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 27 września 2017 roku powódka K. K. wniosła o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. kwoty 4.500 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że dochodzona przez nią wierzytelność wynika z praw autorskich do nagrania na automatycznej sekretarce, które funkcjonowało bez zgody powódki w Urzędzie Skarbowym w S. przez około 20 lat do dnia 28 sierpnia 2017 roku. Wezwaniem przedprocesowym z dnia 23 sierpnia 2017 roku, skutecznie doręczonym w dniu 24 sierpnia 2017 roku, powódka wezwała pozwanego do zaniechania naruszeń i wypłaty na jej rzecz odszkodowania. Skutkiem tego wezwania było usunięcie nagrania z automatycznej sekretarki przez pracownika Urzędu Skarbowego w S. – K. M. w dniu 28 sierpnia 2017 roku. Do dnia dzisiejszego nikt nie skontaktował się z powódką w sprawie odszkodowania. Powódka jest osobą bezrobotną, samotnie wychowuje małoletniego syna. W związku z tym, że pozwany nie spełnił świadczenia do dnia dzisiejszego, wniesienie pozwu jest konieczne i uzasadnione (pozew k. 2-3).

W odpowiedzi na pozew z dnia 10 kwietnia 2018 roku pozwany Skarb Państwa – Naczelnik Urzędu Skarbowego w S. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że żądanie powódki jest bezzasadne. Powódka przed wygaśnięciem z dniem 31 sierpnia 2017 roku stosunku pracy na podstawie art. 170 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 roku przepisów wprowadzających ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej wykonywała pracę w Urzędzie Skarbowym w S.. Przez wszystkie lata funkcjonowania nagrania głosu, powódka nigdy nie zgłaszała żądania jego usunięcia. Nieprawdziwe jest stwierdzenie, że nagranie na automatycznej sekretarce funkcjonowało w Urzędzie Skarbowym bez zgody powódki. Nagranie to mogło zostać dokonane wyłącznie z osobą, która wyraziła taką chęć. Ponadto, jak wskazała powódka, nagranie zostało usunięte niezwłocznie po zgłoszeniu przez nią takiego żądania. Zgodnie z art. 1 ust 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 lipca 2002 roku sygn. akt: III CKN 1096/00 „zgodnie z art. 1 ust. 1 prawo autorskie jedynie przejawy działalności twórczej o indywidualnym charakterze mogą być uznane za dzieła i podlegają ochronie tego prawa. Chodzi zatem o kreacyjny, subiektywnie nowy, oryginalny wytwór intelektu, wywołany niepowtarzalną osobowością twórcy, który – wykonany przez kogoś innego –wyglądałby inaczej’’. Utwór, aby stał się przedmiotem ochrony prawa autorskiego musi zatem spełniać cechy indywidualności i oryginalności. Nagrane na automatyczną sekretarkę zdanie, mające informacyjny charakter, takich cech nie posiada. Nie może zostać uznane za utwór w świetle prawa autorskiego i podlegać ochronie przewidzianej w tych przepisach. Należy zauważyć, że nagrania o zbliżonej lub nawet identycznej treści są odtwarzane przy połączeniu z wieloma urzędami i instytucjami. W związku z powyższym żądanie zasądzenia od powoda na rzecz powódki kwoty 4.500 złotych z tytułu praw autorskich nie zasługuje na uznanie. Z ostrożności procesowej pozwany podniósł, że powódka nie wskazała podstawy i nie uzasadniła wysokości żądanej kwoty. Pozwany nie widzi, na obecnym etapie postępowania możliwości ugodowego zakończenia sporu (odpowiedź na pozew k. 27-28).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od dnia 1 lipca 1996 roku do dnia 31 sierpnia 2017 roku powódka była zatrudniona w Urzędzie Skarbowym w S.. Około 20 lat temu jej głos został nagrany na sekretarce telefonu tego urzędu w formie wypowiedzi o długości 6 sekund: ,,Urząd Skarbowy w S.. Proszę wybrać od nowa numer wewnętrzny lub czekać na połączenie’’. Powódka została poproszona przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. o wykorzystanie jej głosu we wskazany sposób, na co wyraziła zgodę. Nie żądała wówczas zapłaty wynagrodzenia z tego tytułu. Czuła się wyróżniona. Powódka nie była autorem tekstu tej wypowiedzi, która została uprzednio zapisana na kartce papieru przez inną osobę. Przed nagraniem słuchała innej automatycznej sekretarki. Wskazane nagranie głosu powódki było wielokrotnie odtwarzane podczas połączeń telefonicznych (pozew k. 2-3, k. 5-8, płyta CD k. 12, odpowiedź na pozew k. 27-28, zeznania powódki K. K. k. 34 w związku z k. 45-46, zeznania świadka J. Z. k. 34v w związku z k. 45v-46).

W piśmie z dnia 23 sierpnia 2017 roku, doręczonym w dniu 24 sierpnia 2017 roku, powódka wezwała Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. do zaniechania naruszeń praw autorskich, polegających na odtwarzaniu jej głosu utrwalonego na automatycznej sekretarce w pozwanym urzędzie. Powódka zażądała usunięcia nagrania jej głosu w terminie 7 dni oraz naprawienia wyrządzonej jej szkody poprzez zapłatę na jej rzecz odszkodowania w wysokości 4.500 złotych, stanowiącego opłatę za ostatnie 3 lata wykorzystywania jej głosu tj. po 1.500 złotych rocznie, w terminie 14 dni od daty otrzymania wezwania. W związku z tym nagranie głosu powódki zostało usunięte w dniu 28 sierpnia 2017 roku przez pracowników Urzędu Skarbowego w S. (wezwanie do zaniechania naruszeń praw autorskich i wypłaty odszkodowania k. 4, odpowiedź na pozew k. 27-28, zeznania powódki K. K. k. 34 w związku z k. 45-46, zeznania świadka J. Z. k. 34v w związku z k. 45v-46).

Po rozwiązaniu stosunku pracy powódka była zarejestrowana w PUP jako osoba bezrobotna z prawem do zasiłku w wysokości 863 złote miesięcznie. Powódka sprawuje opiekę nad małoletnim synem. Od dnia 2 grudnia 2017 roku prowadzi biuro rachunkowe. Z tego tytułu uzyskuje dochód w wysokości około 300 złotych miesięcznie. (oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania powódki k. 9-11, zeznania powódki K. K. k. 34 w związku z k. 45-46).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane dowody w postaci dokumentów oraz na podstawie bezspornych twierdzeń stron. Należy wskazać, że, co do zasady, stan faktyczny nie był w niniejszej sprawie pomiędzy stronami sporny, a spór koncentrował się wokół oceny poszczególnych faktów pod względem ich skutków prawnych. Powódka przyznała, że około 20 lat temu wyraziła zgodę na utrwalenie jej głosu na sekretarce telefonu Urzędu Skarbowego w S.. Przed nagraniem odsłuchiwała innych nagrań.

Dokumenty zgromadzone w aktach sprawy niniejszej nie były kwestionowane przez strony, nie budzą one również wątpliwości Sądu zarówno pod względem formalnym jak i materialnym.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 1994, Nr 24, poz. 83) przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Zgodnie z ust. 2 cytowanego przepisu, w szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory m.in. wyrażone słowem (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe), muzyczne i słowno-muzyczne, audiowizualne.

W sprawie niniejszej spór pomiędzy stronami koncentrował się na ustaleniu czy wypowiedź powódki K. K. nagrana na sekretarce telefonu Urzędu Skarbowego w S. jest utworem, za którego wykorzystywanie należy się wynagrodzenie. Bezspornym jest, że wskazane nagranie głosu powódki było odtwarzane podczas połączeń telefonicznych przez okres około 20 lat.

Nagranie stanowi 6 sekundową wypowiedź powódki zawierającą informację dotyczącą Urzędu Skarbowego w S.. Treść nie należy do powódki, gdyż została jej napisana na kartce papieru przez inną osobę. Aby można było uznać wypowiedź za utwór, musi mieć ona indywidualny charakter i być procesem działalności twórczej. Same emocje powódki nie wskazują na to, że jej wypowiedź spełniała te kryteria. Wypowiedziane przez nią słowa pod względem formy nie zawierają żadnych walorów kulturowych, których można się dopatrzyć w przypadku utworu. W jej wypowiedzi nie występują żadne elementy wskazujące na dążenie do działalności twórczej. Nie można zatem zakwalifikować tej wypowiedzi jako utworu.

Na podstawie art. 17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że K. K. wyraziła zgodę na wykorzystanie jej głosu i na wykorzystywanie nagranej przez nią informacji. Jednocześnie nie ustaliła ona wówczas ze swoim pracodawcą tego, na jakich warunkach jej głos ma zostać wykorzystany. K. K. godziła się z faktem wykorzystania jej głosu we wskazany sposób, dopóki świadczyła pracę na rzecz Skarbu Państwa – Urzędu Skarbowego w S. nieodpłatnie. Wykorzystanie nagranie głosu nie było działaniem bezprawnym albowiem powódka wyraził zgodę na samo nagranie jak również wykorzystanie nagrania. Powódka nie wykazał aby pozwany odniósł korzyść poprzez wykorzystywanie nagrania. Dopiero po rozwiązaniu umowy o pracę uznała, że należy jej się świadczenie. Powódka nie wykazała stosunku prawnego ani innej podstawy wskazującej na wysokość wynagrodzenie. Dlatego też jej roszczenie o zapłatę jest nieuzasadnione.

Wobec powyższego oraz na podstawie wskazanych przepisów Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu zawarte w punkcie II wyroku znajduje oparcie w treści art. 102 k.p.c. W wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sąd wziął pod uwagę, że po rozwiązaniu umowy o pracę powódka była osobą bezrobotną. Obecnie sprawuje ona opiekę nad małoletnim synem i prowadzi biuro rachunkowe. Z tego tytułu uzyskuje dochód w wysokości około 300 złotych miesięcznie. Leczy się w Poradni w S..