Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W nocy z 3 na 4 października 2012 r. około godz. 0.15 na skrzyżowaniu ul. (...) we W. P. K. podszedł do wracającego do domu, znanego mu ze szkoły, K. M.. K. M. był nietrzeźwy. P. K. zwrócił się do K. M. by ten dał mu drobne pieniądze. K. M. wyciągnął portfel. Z niego wyjął niewielką ilość pieniędzy i wręczył je P. K.. Następnie oddalił się.

dowód: zeznania K. M. k. 10-11, 34, 121;

wyjaśnienia P. K. k. 15-16;

zeznania G. W. k. 56;

Gdy K. M. oddalał się, przebywający nieopodal P. M. zaproponował P. K. i innemu nieustalonemu mężczyźnie dokonanie zaboru mienia na szkodę K. M.. Mężczyźni ci byli pod wpływem alkoholu (w 1 dm ³ powietrza wydychanego przez P. M. znajdowało się 0,87 mg alkoholu) i działali w celu pozyskania wyłącznie pieniędzy od K. M., z przeznaczeniem na zakup i spożycie alkoholu. Mężczyźni zbliżyli się do K. M.. Nie zachowywali się brutalnie ani drastycznie. Wyrażali jednak agresję swoją postawą. Nieustalony mężczyzna zwrócił się do K. M. by ten oddał portfel. Użył sformułowania, że go „zajebią”. K. M. odebrał to sformułowanie, jako groźbę realnego pobicia. W tym czasie P. M. złapał rękaw kurtki K. M. nie dotykając nawet jego ciała. Uchwyt ten nie był silny. W jego wyniku K. M. nie doznał jakichkolwiek obrażeń. Miał on możliwość uwolnienia się. K. M. początkowo nie czynił jednak tego z obawy przed napastnikami jak i obawiając się uszkodzenia materiału kurtki. Gdy nieustalony mężczyzna powtarzał wypowiadaną wcześniej groźbę, P. M. wyjął z kieszeni K. M. portfel o wartości 40 zł. Nieustalony mężczyzna zabrał również z kieszeni K. M. pałkę elektroskopową o wartości 45 zł. W czasie tego całego zdarzenia P. K. stał nieopodal obserwując, czy nikt nie nachodzi. Następnie nieustalony mężczyzna groził K. M. jak poprzednio, gdyby ten zdecydował się powiadomić o zdarzeniu Policję. Także P. K. i P. M. zwrócili się do K. M., że lepiej będzie dla niego, jeśli nie zawiadomi Policji. K. M. jednak wyrwał się sprawcom i odbiegł kilka metrów. Zatrzymał się i zadzwonił po Policję. Wówczas podszedł do niego P. M. i wręczył znajdujące się w portfelu kartę płatniczą, legitymację studencką, dowód osobisty oraz urban card wraz z portfelem. Sprawcy natomiast zatrzymali dla siebie pieniądze w kwocie 80 zł oraz pałkę elektroskopową. Po czym oddali się.

dowód: protokół z przebiegu badań stanu trzeźwości urządzeniem

elektronicznym k. 6;

zeznania K. M. k. 10-11, 63, 121-122;

wyjaśnienia P. K. k. 15-16, 143;

wyjaśnienia P. M. k. 39-40, 137, 143;

zeznania G. W. k. 56, 137;

W bardzo krótkim czasie nadjechał zmotoryzowany patrol Policji. W wyniku penetracji dzielnicy na podwórku przy ul. (...) dostrzeżono P. K., P. M. i trzeciego z mężczyzn. P. K. i nieustalony mężczyzna zdołali zbiec widząc Policjantów. Zatrzymano P. M.. Nie miał on jednak przy sobie ani pieniędzy ani pałki K. M..

dowód: protokół zatrzymania P. M. k. 5;

protokół przeszukania P. M. k. 7-9;

zeznania K. M. k. 10-11, 121;

zeznania G. W. k. 56, 137;

P. K. jest upośledzony umysłowo w stopniu lekkim. Występują u niego organiczne zaburzenia osobowości manifestujące się obniżeniem pamięci, uwagi, zaburzeniami w sferze myślenia, emocji i krytycyzmu. Cechuje go obniżony krytycyzm, płytka uczuciowość, podejmowanie działań bez zważania na następstwa i normy, posługiwanie się doraźną motywacją, impulsywność. W krytycznym czasie miał on w stopniu znacznym ograniczoną zdolność rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem.

dowód: opinia biegłych psychiatrów k. 99-101;

P. K. nie był karany. Ma 26 lat. Jest kawalerem. Nie ma nikogo na utrzymaniu. Utrzymuje się z renty w kwocie 500 zł miesięcznie, jako osoba o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Ma przeciętną opinię.

dowód: zapytanie o karalność k. 47;

wywiad środowiskowy k. 59;

orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 102

P. M. był skazany wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia z dnia 30 czerwca 2010 r. za czyn z art. 226 § 1 kk na najniższą karę grzywny, którą wykonano w dniu 11 lipca 2011 r. Ma 40 lat. P. M. jest żonaty. Ma na utrzymaniu dziecko. Utrzymuje się z prac dorywczych. Ma przeciętną opinię.

dowód: zapytanie o karalność k. 48;

wywiad środowiskowy k. 61;

P. M. i P. K. przyznali się do popełnienia zarzucanego im czynu. Wyjaśnili zgodnie z ustaleniami Sądu. P. M. zaprzeczył jednakże by pozbawił K. M. jego własności.

vide: wyjaśnienia P. M. k. 15-16, 113, 143;

wyjaśnienia P. K. k. 39-40, 113, 143;

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na zeznaniach K. M., zeznaniach G. W., wyjaśnieniach P. K., wyjaśnieniach P. M., opinii biegłych psychiatrów, orzeczeniu o niepełnosprawności P. K., protokole z przebiegu badań stanu trzeźwości P. M. urządzeniem elektronicznym, protokole zatrzymania i przeszukania P. M., kartach karnych i wywiadach środowiskowych P. M. i P. K..

K. M. zeznawał kilkakrotnie. Poczynając od pierwszych zeznań złożonych kilka godzin po zdarzeniu a kończąc na zeznaniach złożonych w toku przewodu sądowego, wszystkie jego wypowiedzi są spójne i konsekwentne. Mimo, iż K. M. był pokrzywdzonym, w jego zeznaniach nie dostrzeżono braku obiektywizmu. Przemawiają za tym wyraźnie jego spontaniczne zeznania złożone w toku przewodu sądowego, w których świadek marginalizuje drastyczność i brutalność zachowania sprawców, zarazem podkreślając ich agresywną postawę. To w sposób oczywisty odpowiada zasadom doświadczenia życiowego. Fakt napotkania około północy trzech nietrzeźwych mężczyzn, którzy po otoczeniu pokrzywdzonego, nawiązali kontakt fizyczny i używaki gróźb, sam w sobie mógł wzbudzić istotne obawy. Nadto zeznania świadka M. w przedmiocie przebiegu zdarzenia odpowiadają wyjaśnieniom P. K. i P. M. oraz pośrednio zeznaniom G. W.. Z tych powodów dano wiarę pokrzywdzonemu budując ustalenia w oparciu o jego zeznania.

Jako zbieżnym z zeznaniom K. M. dano wiarę zeznaniom G. W.. Wprawdzie G. W. nie był świadkiem zdarzenia, zapoznał się z jego przebiegiem z relacji pokrzywdzonego. Także zeznania G. W. dotyczące zatrzymania i przeszukania P. M. odpowiadają odnośnym protokołom.

Jakichkolwiek wątpliwości nie wzbudzają wymienione protokoły zatrzymania i przeszukania P. M.. Odpowiadają one wymogom formalnym zaś ich osnowa koresponduje z osobowym materiałem dowodowym.

Sąd także dał wiarę wyjaśnieniom P. K. oraz P. M., co do przebiegu zdarzenia jak i ich motywacji. Wyjaśnienia te odpowiadają sobie wzajemnie jak i zeznaniom K. M.. Znajdują one także oparcie w zasadach doświadczenia życiowego. Brak jest jakichkolwiek podstaw do odrzucenia twierdzeń P. K. oraz P. M. dotyczących stanu ich nietrzeźwości. Dlatego też niewątpliwym wydaje się przedstawiany przez nich motyw działania, iż głównym celem stało się dla nich pozyskanie środków, za które mogliby bez problemów zakupić alkohol. Temu służyło zwrócenie się P. K. o pieniądze, poprzedzające zdarzenia jak i zabranie portfela. W tej sytuacji nie można odrzucić wyjaśnień, w których P. K. i P. M. kwestionowali zamiar zaboru dokumentów jak i karty płatniczej. Przedmioty te w żaden sposób nie nadawały się do pozyskania dzięki nim alkoholu w szybki sposób. Zaś ich zwrócenie dodatkowo przemawia za przypadkowością działania sprawców wobec nich.

Sąd natomiast nie dał wiary P. M. kwestionującemu zabór pieniędzy i pałki. Wyjaśnienia te są sprzeczne z wiarygodnymi zeznaniami K. M. oraz zasadami doświadczenia życiowego. Jak podniesiono powyżej celem działania sprawców było pozyskanie pieniędzy na zakup alkoholu. Dlatego zabrali je pokrzywdzonemu. Z kolei pałka sama w sobie może stanowić przedmiot atrakcyjny i przydatny – daleko bardziej niż dokumenty czy karta płatnicza w przypadku osób o znikomych kwalifikacjach. Opisane powyżej niewiarygodne wyjaśnienia P. M. zastały złożone wyłącznie w celu ograniczenia możliwości przypisania mu odpowiedzialności karnej.

Opinia biegłych psychiatrów J. B. oraz A. J. została sporządzona fachowo i rzetelnie. Dlatego nadano jej walor przydatności.

Jako wiarygodne z przyczyn oczywistych zostały uznane, jako podstawa ustaleń, wywiady środowiskowe i karty karne P. K. oraz P. M. a także orzeczenie o stopniu niepełnosprawności P. K..

Sąd pominął zeznania K. A. gdyż ten nie przypominał sobie zdarzenia.

Sąd zważył.

Jak wykazano P. K., P. M. wraz z nieustalonym mężczyzną działali w porozumieniu. Porozumienie jest konstruktywnym elementem współsprawstwa w rozumieniu art. 18 § 1 kk. W ujęciu tego przepisu porozumienie obejmuje wspólne wykonanie czynu zabronionego. Konieczne tu jest objęcie świadomością i wolą uczestników porozumienia wspólnego zachowania, stanowiącego realizacje znamion czynu zabronionego (por. P.Kardas /w/: Kodeks Karny Część Ogólna pod redakcją A.Zolla Komentarz, Tom I, Zakamycze 2004, s.301,302).

Warunkiem przypisania sprawcy rozboju jest ustalenie, że sprawca chcąc osiągnąć swój ostateczny cel, jakim jest zabór mienia w celu przywłaszczenia, powziął ten zamiar przed lub choćby w trakcie używania gwałtu na osobie lub grożenia jego natychmiastowym użyciem albo doprowadzeniem człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności. W orzecznictwie podkreśla się, że ustawowym znamieniem przestępstwa z art. 280 § 1 kk jest użycie jakiejkolwiek przemocy wobec osoby w celu zaboru rzeczy, a nie tylko przemocy o dużym nasileniu. Z kolei groźba natychmiastowego użycia przemocy musi być oceniania na tle całokształtu okoliczności konkretnego przypadku, w tym także stanu fizycznego i psychicznego ofiary przestępstwa. Stan taki zachodzi gdy działanie sprawcy paraliżuje u pokrzywdzonego wolę obrony posiadanego mienia. Z kolei przez stan bezbronności należy rozumieć sytuację, w której ofiara nie ma fizycznej możliwości stawiania oporu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 1966 r., sygn. V KRN 942/65, OSNPG 1966 nr 10; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 1974 r., sygn. VI KRN 37/74, OSNKW 1974/11/199; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 1979 r., sygn. III KR 69/79 niepublik.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 października 1995 r., sygn. II KR 128/95, Prok.i Pr. 1995 nr 5).

Znamieniem podmiotowym występku z art. 275 § 1 kk jak i art. 276 kk jest umyślność. Można występki te popełnić jedynie z zamiarem kierunkowym. Znamionami charakteryzującymi stronę przedmiotową występku z art. 276 kk odnoszącymi się do sposobu działania sprawcy jest zniszczenie, uszkodzenie, ukrycie i usunięcie dokumentu. Przez zniszczenie należy rozumieć umyślne unicestwienie dokumentu, natomiast uszkodzeniem jest naruszenie powłoki materialnej dokumentu lub naruszenie zawartej w nim treści. Z kolei ukryciem będzie czasowe uniemożliwienie korzystania z dokumentu przez osobę uprawnioną, usunięciem zaś - zabranie dokumentu z miejsca lub zbioru, w którym dokument powinien się znajdować (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 września 1992 r. sygn. II Akr 160/92, KZS 1992/10/20; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 4 kwietnia 1996 r. sygn. II Akr 61/96, KZS 1996/5-6/58; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 kwietnia 2000 r. sygn. II AKa 14/00, OSAG 2001/1/2).

Dokonane ustalenia pozwoliły na niewątpliwe wykazanie stosowania wobec K. M. gróźb użycia wobec niego przemocy w postaci pobicia jak i użycia tejże przemocy w postaci uchwycenia za odzież. Zachowania te miały na celu zabór mienia w postaci portfela z pieniędzmi oraz pałki. Zamiar zaboru pieniędzy zaistniał u sprawców jeszcze przed podjęciem aktywności wobec pokrzywdzonego. Z kolei zamiar zaboru pałki zrodził się już w trakcie zdarzenia gdy pałka została ujawniona. Natomiast w żaden sposób nie można wykazać doprowadzenia K. M. do stanu bezbronności. Ryzykując jedynie możliwością uszkodzenia kurtki miał on pełną możliwość oswobodzenia się, co uczynił. Również ustalenia te pozwoliły na przyjęcie instytucji współsprawstwa wobec P. K. oraz P. M.. Między sprawcami zaistniał podział ról w celu zaboru mienia pokrzywdzonego. P. K. obserwował otoczenie, P. M. przytrzymywał pokrzywdzonego i zabrał mu mienie. Natomiast trzeci z mężczyzn kierował wobec pokrzywdzonego groźby.

Mając na uwadze zebrany materiał dowodowy Sąd nie dostrzegł możliwości przypisania sprawcom zamiaru zaboru karty płatniczej. Jak wskazano, sprawcom zależało przede wszystkim na pieniądzach z przeznaczeniem na zakup alkoholu oraz na pałce, która wydała im się atrakcyjna. O istnieniu karty płatniczej podobnie jak i pozostałych dokumentów dowiedzieli się dopiero w momencie penetracji portfela, z którego wyjęli pieniądze. Zwrócenie tej karty wraz z innymi dokumentami jednoznacznie wskazuje, iż nie była ona celem ich działania. To samo należy odnieść do zwróconych dokumentów. Te elementy podmiotowe nakazały dokonanie zmiany w opisie czynu przypisanego P. K. i P. M.. Nadto niemal w sposób natychmiastowy zwracając znajdujące się w portfelu dokumenty nie zrealizowali oni żadnego z przedmiotowych znamion występku z art. 276 kk.

Tego sposobu myślenia nie można zastosować odnośnie portfela. Zabierając go pokrzywdzonemu sprawcy mieli świadomość jego istnienia (podobnie jak pałki w odwrotności do karty płatniczej i dokumentów) a co za tym idzie, w tym zakresie zrealizowali znamiona zaboru. Dlatego późniejsze zwrócenie portfela należy oddać jedynie jako wyraz częściowego naprawienia szkody.

Tym samym uznano, iż zachowując się w sposób jak im przypisano P. K. i P. M. zrealizowali znamiona czynu z art. 280 § 1 kk.

P. M. nie cierpiał jakichkolwiek niedostatków w zakresie własnej poczytalności. Oprócz chęci pozyskania środków z przeznaczeniem na zakup alkoholu oraz pałki nie dostrzeżono żadnych innych motywów jego postępowania. Dlatego też uznano go winnym zarzucanego mu czynu.

P. K. także działał wyłącznie tym samym celu jak P. M.. Jednakże jego poczytalność była ograniczona w stopniu znacznym. Stąd uznano go winnym występku z art. 280 § 1 kk w zw. z art. 31 § 2 kk.

Sąd realizując uprawnienie do wymierzenia kary według własnego uznania, zobowiązany jest jednocześnie do respektowania przewidzianych przez ustawę granic wymiaru kary (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2008 r., sygn. II KK 268/08, OSNwSK 2008/1/2155). Swoboda Sądu co do wyboru rodzaju i rozmiaru kary nie może być utożsamiana z dowolnością lub arbitralnością. Sąd zobowiązany jest uwzględniać zasady prawidłowego rozumowania oraz wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego (art. 7 kpk). Dotyczy to w szczególności ustaleń psychologii, socjologii, psychiatrii, etiologii przestępczości czy kryminologii. Dokonując oceny naganności czynu popełnionego przez sprawcę, Sąd zobowiązany jest do uwzględniania aksjologii i hierarchii wartości stojącej u podstaw Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy karnej (por. W.Wróbel /w/: Kodeks karny. Część szczególna. Tom I. Komentarz do art. 1 – 116 kk, Zakamycze 2004, s. 804).

Wymierzając karę Sąd miał na uwadze dyrektywy wymienione w art. 53 § 1 i 2 kk w odniesieniu do art. 115 § 2 kk. W odniesieniu do P. K.szczególnego znaczenia nabiera w tym aspekcie fakt jakim była jego poczytalność ograniczona w stopniu znacznym. To z kolei nakazywało rozważenie zgodnie z art. 31 § 2 kk zastosowania instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary. Należy tu mieć na uwadze, iż z treści art. 31 § 2 kk nie wynika, że w wypadkach ograniczonej poczytalności nadzwyczajne złagodzenie kary stanowi regułę. Rozstrzygnięcie o zastosowaniu lub niezastosowaniu dobrodziejstwa wynikającego z art. 31 § 2 kk jest rozstrzygnięciem w kwestii wymiaru kary i jako takie musi uwzględniać wszystkie ogólne dyrektywy wymiaru kary zawarte w art. 53 kk, czyli również cele kary w zakresie jej społecznego oddziaływania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 8 stycznia 2008 r., sygn. II AKa 243/07, Prok. i Pr.-wkł. 2009/5/31; A.Wilkanowska - Płóciennik: wpływ ograniczenia poczytalności sprawcy na stopień winy i wymiar kary, WPP 2008/4/15-22).

Wymierzona sankcja karna w żaden sposób nie może przekroczyć stopniem swej dolegliwości przypisanego sprawcom stopnia winy. Rozpoznawalność przez sprawcę sytuacji oraz oceny prawnej sytuacji jest pochodną błędu, a możliwość przeprowadzenia prawidłowego procesu motywacyjnego i podjęcia właściwej decyzji oraz zdolność pokierowania swoim zachowaniem są pochodnymi niedojrzałości, niepoczytalności, stanu wyższej konieczności w warunkach anormalnej sytuacji motywacyjnej oraz działania na rozkaz. Stąd też zmniejszonym stopniem winy cechuje się przestępstwo popełnione w warunkach niedostatecznego rozpoznania stanu prawnego - sprawca działa w warunkach nieusprawiedliwionego błędu co do bezprawności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lubinie z dnia 17 listopada 1999 r., sygn. II AKa 183/99, OSA 2000/4/25; G.Łabuda/w/: Kodeks Karny. Część ogólna. Komentarz, Lex 2007, uwagi do art. 66 kk). O ile P. M.miał niczym nieograniczoną możliwość właściwej oceny sytuacji to już P. K.takiej możliwości nie miał w pełnym zakresie, jak wskazuje jednoznacznie opinia biegłych psychiatrów.

Kara powinna realizować dyrektywę prewencji indywidualnej, nakazującej brać pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do oskarżonych. Efekt „odstraszający” kary ma zmaterializować się w umyśle sprawcy, ma wytworzyć w jego umyśle przeświadczenie o nieopłacalności popełniania przestępstw w przyszłości, przekonanie o tym, że ponowne popełnianie przestępstw podobnych nieuchronnie prowadzi do istotnego podwyższenia wymiaru kary ponad próg dolnego zagrożenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 14 marca 2007 r., sygn. II AKa 58/07, KZS 2007/9/52). W ocenie Sądu już sam fakt prowadzenia postępowania karnego o czyn z art. 280 § 1 kk wobec osób o przeciętnej opinii i prawidłowo realizujących swe społeczne powinności na miarę swoich możliwości stanowi wystarczający asumpt do przestrzegania w przyszłości porządku prawnego. Dlatego też mając na uwadze prewencję indywidualną nie dostrzeżono konieczności epatowania P. K. oraz P. M. wysokością kary.

Wzgląd na społeczne oddziaływanie kary jako jeden z celów kary podyktowany jest potrzebą przekonania społeczeństwa o nieuchronności kary za naruszenie dóbr chronionych prawem i nieopłacalności zamachów na te dobra, wzmożenia poczucia odpowiedzialności, ugruntowania poszanowania prawa i wyrobienia właściwego poczucia sprawiedliwości oraz poczucia bezpieczeństwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia 1977 r., sygn. V KR 190/77, OSNKW 1978/4-5/44). W ocenie Sądu w tym aspekcie nie można odchodzić od charakteru zdarzenia a mianowicie jego przypadkowości i ograniczonej drastyczności działania sprawców. Zarazem społeczeństwo powinno otrzymać jednoznaczny sygnał, iż nawet takie działania, o wyraźnie ograniczonym ładunku złej woli, nie będą prawnie tolerowane.

Odnosząc się do stopnia społecznej szkodliwości czynu P. M. i P. K. posłużono się wykładnią art. 115 § 2 kk zaprezentowaną w orzecznictwie i literaturze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 1970 r., sygn. Rw 450/70, OSNKW 1970/9/102; uchwała Sądu Najwyższego Izby Karnej oraz Wojskowej z dnia 29 stycznia 1971 r., sygn. VI KZP 26/69 Wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w zakresie wykładni i stosowania ustaw karnych dotyczących warunkowego umorzenia postępowania, OSNKW 1971/3/33; A.Marek: Kodeks Karny. Komentarz, Lex 2010, uwagi do art. 115 kk). Oczywiście uwzględniono tylko te elementy, które mogą odnosić się do występku z art. 280 § 1 kk. W tym zakresie przyjęto niewielki rozmiar wyrządzonej szkody w postaci stosunkowo niedużej wartości mienia utraconego przez pokrzywdzonego. Także ewidentnie przypadkowy charakter działania sprawców, wyrażający się w podjętym działaniu przeciwko pokrzywdzonemu pod wpływem chwilowego i nieprzemyślanego impulsu, w sposób daleko odbiegający od brutalności, ma niewątpliwy wpływ na ograniczenie stopnia społecznej szkodliwości ich czynu. Te właśnie okoliczności podmiotowo-przedmiotowe pozwalały rozważać możliwość przyjęcia typu uprzywilejowanego występku rozboju w rozumieniu art. 283 kk. Jednakże w ocenie Sądu zarówno wielokrotne powtarzanie groźby użycia przemocy jak i wysokość szkody, którą jednak nie można uznać za symboliczną uniemożliwiły przyjęcie tego typu przestępstwa.

Interpretując okoliczności związane z samym podmiotem czynu, tj. sprawcą w osobach oskarżonych w aspekcie zaleceń art. 53 § 2 kpk, jako okoliczność łagodzącą należy odnieść przeciętne opinie o oskarżonych oraz wyrażenie skruchy. Nie może tu jednak ujść uwadze, iż wyrażenie skruchy to nastąpiło dopiero w toku rozprawy. Wymierzając karę zwrócono także uwagę na sytuację rodzinną oskarżonych, zwłaszcza P. M. (por. W.Wróbel/w/: Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 1 – 116 kk, Zakamycze 2004, s. 845). P. M. będąc żonatym utrzymuje dziecko z prac dorywczych. To wskazuje, że potrafi dostosowując się do reguł współżycia społecznego oraz odnaleźć się w miejscu zamieszkania, co pozytywnie charakteryzuje jego postawę oraz właściwości i warunki osobiste. Był natomiast karany, ale nie za przestępstwo podobne. Z kolei P. K. nie był karany jak i nie uwikłał się w konflikty, co także pozytywnie określa jego dotychczasowy sposób życia. Zachowanie to nie uległo zmianie po popełnieniu przestępstwa. Szczerze wyraził skruchę. Dotychczasowa niekaralność co do zasady powinna wpływać łagodząco na wymiar kary. Świadczyć może bowiem o incydentalnym charakterze popełnionego czynu zabronionego, a także braku szczególnych potrzeb w zakresie zapobiegania popełnieniu przez sprawcę przestępstwa w przyszłości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1983 r., sygn. II KR 239/83, OSNKW 1984/5-6/53; W.Wróbel/w/: Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 1 – 116 kk, Zakamycze 2004, s. 850). Tak też ujęto tę okoliczność w odniesieniu do oskarżonego K..

Dokonywanie rozbojów przez nietrzeźwych sprawców celem zdobycia pieniędzy na zakup alkoholu jest obecnie zjawiskiem nagminnym. Wśród okoliczności mających znaczenie dla wymiaru kary w art. 53 kk wprost nie została wymieniona nagminność popełniania przestępstw określonego rodzaju. Okoliczność ta nie ma także wpływu na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu zabronionego w myśl art. 115 § 2 kk. Może być natomiast rozważana w perspektywie potrzeb z zakresu prewencji generalnej, w szczególności społecznej potrzeby karania (por. W.Wróbel/w/: Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 1 – 116 kk, Zakamycze 2004, s. 857). Tak właśnie okoliczność ta została ujęta w niniejszym postępowaniu. Sąd w tym przypadku podzielił poglądu Sądu Najwyższego zawartego w wyroku z dnia 9 lipca 1974, sygn. IV KR 61/74 (niepublikowany). W wyroku tym Sąd Najwyższy podniósł, że nagminność popełniania czynu nie powinna być uwzględniana na niekorzyść sprawcy, ponieważ stanowi okoliczność leżącą poza czynem. Nie można bowiem pominąć, mając na uwadze fundamentalne i bezdyskusyjne zadania kary, jej funkcję zaspokajania społecznego poczucia sprawiedliwości. Do tej zaś funkcji wprost odnosi się podniesiona poprzednio społeczna potrzeba karania.

Powyższe stwierdzenia oczywiście musiały znaleźć odzwierciedlenie w karach wymierzonych oskarżonym. W przypadku P. M., z uwagi na powyższe, przyjęto za wystarczające wymierzenie mu kary w granicach jej dolnego ustawowego zagrożenia. Natomiast w przypadku P. K., któremu przypisano zdecydowanie zmniejszoną winę, właśnie przy uwzględnieniu okoliczności odnoszących się do art. 53 § 1 i 2 kk, stwierdzono konieczność zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia kary. Brak rozróżnienia kary wymierzonej sprawcy dotychczas niekaranemu i działającemu w warunkach ograniczonej poczytalności w odniesieniu do kary wymierzonej P. M. świadczyłby o braku spójności wyroku i byłby społecznie niezrozumiały w aspekcie prewencji ogólnej.

Ustawodawca ustanowił prymat kar wolnościowych. Z art. 58 § 1 kk wynika obowiązek rozważenia przez Sąd w każdym przypadku, gdy orzeka karę, której wykonanie można warunkowo zawiesić, zasadność jej zawieszenia (por. M.Budyn-Kulik/w/: Kodeks karny. Komentarz praktyczny, Oficyna 2007, uwagi do art. 69). Podstawy rozważań w przedmiocie możliwości warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającej dwóch lat, a taką karę wymierzono oskarżonym (art. 69 § 1 kk) należy wyinterpretować z art. 69 § 2 kk.

Wątpliwości wzbudza tu aspekt społecznego oddziaływania kary i odesłanie do dyspozycji art. 53 kk. W orzecznictwie jak i literaturze spotykane są poglądy akcentujące konieczność zwrócenia się do zasad wymienionych w art. 53 kk w tym i społecznego oddziaływania kary (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 maja 2002 r., sygn. II AKa 95/02, KZS 2002/10/67; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 listopada 2000 r., sygn. II AKa 217/00, Prok. i Pr.-wkł. 2001/6/16; A.Marek: Kodeks karny. Komentarz, LEX 2007, uwagi do art. 69). Najpełniej pogląd ten wyraził A.Zoll. Stwierdził on, iż zawieszenie wykonania orzeczonej kary nie powinno rodzić w opinii społecznej przekonania, że sprawca przestępstwa pozostał w zasadzie bezkarny (A.Zoll/w/: Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Komentarz do art. 1 – 116 kk, Zakamycze 2004, s. 1022). Odmienne stanowisko przyjął Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 12 czerwca 2002 r., sygn. akt II AKa 182/02 (OSA 2002/11/77) gdzie wprost stwierdził, iż przepis art. 69 kk nie uzależnia decyzji o warunkowym zawieszeniu wykonania kary od celów ogólnoprewencyjnych kary. Pogląd ten znajduje oparcie tak w orzecznictwie jak i literaturze (por. M.Budyn-Kulik/w/: Kodeks karny. Komentarz praktyczny, Oficyna 2007, uwagi do art. 69; G.Łabuda/w/: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, LEX 2007, uwagi do art. 69; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 października 2004 r., sygn. II AKa 184/04, KZS 2004/10/14; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 listopada 2003 r., sygn. II AKa 391/03, Prok.i Pr.-wkł. 2004/11-12/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 czerwca 2009 r., sygn. II Aka 102/09, LEX nr 513126). Wnikliwa analiza treści art. 69 § 2 kk nie pozwala na dostrzeżenie elementu odnoszącego się do kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, tak jak to można wyczytać z art. 53 § 1 kk. Także w art. 69 kk nie ma odesłania do art. 53 kk. W tej sytuacji, mimo że katalog zawarty w art. 69 kk pozostaje otwarty, doszukiwanie się w nim niezawartych treści ujętych za to w innych przepisach byłoby nadinterpretacją. Gdyby bowiem wolą ustawodawcy było odniesienie się do prewencji ogólnej jako przesłanki warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary z pewnością zawarłby w art. 69 kk odpowiedni zapis lub odesłanie do art. 53 kk. Brak takowej regulacji nakazuje stwierdzić, iż wolą ustawodawcy było rozróżnienie zasady wymiaru kary i środków karnych oraz przesłanek warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary. Inne bowiem przesłanki decydują o rodzaju i wysokości orzeczonej kary, inne zaś decydują o postaci, w jakiej kara ta ma być orzeczona - bezwzględna czy z warunkowym zawieszeniem jej wykonania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 12 czerwca 2002 r., sygn. akt II AKa 182/02, OSA 2002/11/77). Identycznie Sąd odniósł się do znaczenia społecznej szkodliwości czynu jako przesłanki warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary wbrew poglądowi wyrażonemu w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 maja 2002 r., sygn. II AKa 95/02 (KZS 2002/10/67).

Ani rodzaj dobra naruszonego przestępstwem, ani skutki przestępczego zachowania nie mogą mieć wpływu na ocenę Sądu, czy oskarżony zasługuje na dobrodziejstwo warunkowego zawieszenia wykonania kary. Zgodnie bowiem z treścią art. 69 kk, warunkowo zawieszając wykonanie kary, Sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa (art. 69 § 2 kk), a także ocenia, czy warunkowe zawieszenie kary będzie wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa (art. 69 § 1 kk). Innymi słowy, na warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary zasługują jedynie sprawcy, co do których istnieje pozytywna prognoza resocjalizacyjna na przyszłość. Dotychczasowa postawa i sposób życia muszą zatem wskazywać na to, że mimo niewykonania kary zostaną osiągnięte cele kary, a w szczególności, iż sprawca nie powróci ponownie na drogę przestępstwa (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 stycznia 2002 r., sygn. II AKa 267/01, Prok.i Pr.-wkł. 2004/4/18, KZS 2004/5/36). Przy tym wiodące znaczenie przy rozstrzyganiu o możliwości warunkowego zawieszenia wykonania kary ma przede wszystkim ocena psychicznego stosunku sprawcy do inkryminowanego mu czynu - w myśl reguły, że im działanie bardziej premedytowane, tym potrzeba orzeczenia kary w bezwzględnej postaci jest bardziej oczywista (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 czerwca 2001 r., sygn. II AKa 90/01, Prok.i Pr.-wkł. 2002/4/23, KZS 2002/5/57).

Wywód w zakresie elementów wskazanych przez ustawodawcę w art. 69 § 1 i 2 kk i zaakcentowanych powyżej w części rozważań poświeconych wymiarowi kary należy wzbogacić o wątek dotyczący oceny psychicznej stosunku oskarżonych do przypisanego im czynu w świetle uwag zawartych w omawianym wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 czerwca 2001 r., sygn. II AKa 90/01. W ocenie Sądu w kryminalnym zachowaniu oskarżonych nie sposób dostrzec jakiejkolwiek premedytacji. Należy je bowiem ocenić jako przypadkowy i incydentalny wyraz bezmyślności. Zarówno P. K. jak i P. M. prawidłowo funkcjonują w lokalnej społeczności. Nawet dalej – P. M. prawidłowo realizuje swoje powinności jako ojciec i mąż. Oboje także wyrazili skruchę.

Te ustalenia pozwalają na dostrzeżenie u oskarżonych pozytywnej prognozy resocjalizacyjnej nakazującej warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej wobec nich kary pozbawienia wolności. Tej konkluzji nie nawet wyklucza fakt wcześniejszej karalności P. M., jako iż dotyczy on przestępstwa niepodobnego do przestępstwa rozboju tj. występku znieważenia funkcjonariusza publicznego.

Ustalając długość okresu próby Sąd abstrahował od stopnia społecznej szkodliwości czynu i winy, które miały decydujący wpływ na wymiar kary, której wykonanie Sąd zdecydował się warunkowo zawiesić (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 5 grudnia 2001 r., sygn. II AKa 279/00, KZS 2002/1). Kierował się wyłącznie tym, aby okres ten zapewniał skuteczne wychowawcze oddziaływanie na oskarżonych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 1980 r., sygn. RW 92/80, OSNKW 1980/5-6/47). W tym zakresie Sąd dostrzegł potrzebę maksymalnego wydłużenia tego okresu wraz z poddaniem oskarżonego M. nadzorowi kuratora właśnie z uwagi na jego wcześniejszą karalność. To nakazuje wzmocnienie czynności mających na celu uchronienie go od wejścia w kolizję z prawem jak i utrwalenie prawidłowej postawy społecznej. Podobnie koniecznością utrwalenia tej postawy kierowano się stosując probację wobec P. K. mającego problemy osobowościowe związane z ograniczeniem poczytalności.

O kosztach orzeczono z uwagi na sytuację oskarżonych.