Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 23 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2014 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku Parafii Prawosławnej pod wezwaniem Świętego M. A. w W.

przy uczestnictwie: Parafii Katolickiej (...)pod wezwaniem (...)w W., Archidiecezji(...)Kościoła (...)w Polsce

o zasiedzenie nieruchomości

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Gorlicach

z dnia 1 lipca 2013 r., sygn. akt I Ns 379/05

p o s t a n a w i a :

1.  oddalić apelację,

2.  orzec, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane ze swym udziałem w sprawie.

Sygn. akt III Ca 824/13

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Gorlicach postanowieniem z dnia 1.07.2013 r. oddalił wniosek Parafii (...) pod wezwaniem (...)w W., która domagała się stwierdzenia, że nabyła z dniem 2.08.2009 r. przez zasiedzenie własność nieruchomości położonej w W.składającej się z działek ewidencyjnych nr (...)o łącznej powierzchni 0,34 ha, powstałych w wyniku podziału działki ewidencyjnej nr (...)(punkt I sentencji) oraz nakazał ściągnąć od wnioskodawcy na rzecz Skarbu Państwa kwotę 359,68 zł tytułem zwrotu wydatków wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa (punkt II sentencji) i orzekł, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie (punkt III sentencji).

Sąd Rejonowy ustalił, że działka ewidencyjna nr (...)położona w W.powstała z pgr (...)oraz z części pgr: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...)i (...). Z powodu zaginięcia arkuszy posiadłości gruntowych nie można ustalić lwh obejmujących pgr (...), (...), (...)i (...)ani właścicieli tych parceli, natomiast pozostałe parcele tworzące działkę nr (...)objęte były wykazami hipotecznymi, w których jako właściciele ujawnione były osoby prywatne.

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu wydanym dnia 13.05.2011 r. w sprawie III Ca 719/10 stwierdzono, że zgodnie z mapą podziału nieruchomości sporządzoną dnia 31.05.2001 r. przez geodetę M. P. działka ewidencyjna nr (...)uległa podziałowi na działki ewidencyjne nr (...)o powierzchni 38,24 ha, nr (...)o powierzchni 0,17 ha i nr(...)o powierzchni 0,17 ha oraz że Diecezja (...)Kościoła (...) w Polsce nabyła z dniem 1.08.1989 r. przez zasiedzenie własność działki ewidencyjnej nr (...)o powierzchni 0,17 ha.

Działka ewidencyjna nr (...)o powierzchni 0,17 ha objęta jest księgą wieczystą nr (...), w której jako właściciel ujawniona jest Parafia (...)pod wezwaniem (...) w W..

Działki nr (...)położone są na G. J.. Znajduje się na nich kaplica wzniesiona z inicjatywy oraz dzięki pomocy wiernych greckokatolickich po tym jak w 1925 r. F. D., która na G. J.doznawała objawień Matki Boskiej, podjęła starania o urządzenie tam miejsca kultu religijnego. Kaplica została oficjalnie poświęcona w dniu 14.10.1931 r. Miejsce to stało się celem pielgrzymek oraz centrum kultu (...)wiernych obrządku greckokatolickiego. Stan taki trwał do 1947 r., kiedy to w ramach akcji (...)rozpoczęto przesiedlanie ludności z tych terenów na ziemie zachodnie lub do byłego ZSRR. Zakazano wówczas wstępu do strefy nadgranicznej, a kaplica została zdewastowana przez żołnierzy (...).

Orzeczeniem z dnia 30.12.1960 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w R.stwierdziło, że istnienie Parafii (...) na terenie W.stało się bezprzedmiotowe z uwagi na wysiedlenie ludności do ZSRR.

Przedmiotowe działki nie zostały przejęte na rzecz Skarbu Państwa, bowiem w orzeczeniu Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w G.z dnia 15.09.1951 r. w sprawie przejęcia na własność Państwa nieruchomości ziemskich w gromadzie W., wydanym na podstawie dekretu z dnia 27.07.1949 r. o przejęciu na własność Państwa nie pozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich położonych w niektórych powiatach województwa (...), (...), (...)i (...)(Dz. U. z 1949 r., Nr 46, poz. 339) oraz dekretu z dnia 5.09.1947 r. o przejęciu na własność Państwa mienia pozostałego po osobach przesiedlonych do ZSRR (Dz. U. z 1947 r., Nr 59, poz. 318) nie zostały wymienione nazwiska osób, będących właścicielami parcel gruntowych, z których powstała działka nr (...). Skutku takiego nie wywołało także orzeczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w G.z dnia 31.07.1961 r. o przejęciu na własność Państwa nieruchomości stanowiących uprzednio własność parafii (...) w W., ponieważ w orzeczeniu tym dla oznaczenia nieruchomości podlegających przejęciu wpisano 4 masywy gruntów, nie wpisano natomiast masywu G. J..

Po roku 1956 ludność wysiedlona w ramach akcji (...) zaczęła powracać do miejsc zamieszkania. Od 1956 r. budynkiem kaplicy zaczęła się opiekować A. O. – córka F. D., której matka przekazała klucze do kaplicy. Na jej zlecenie w kaplicy wyremontowano okna i drzwi, a dach budynku pokryto papą.

Od 1958 r. nieruchomościami włada Parafia (...)pod wezwaniem (...)w W.na mocy protokołu z dnia 7.11.1958 r., którym Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w G.przekazało jej w zarząd i użytkowanie m.in. kaplicę na G. J.. A. O.udostępniła klucze do kaplicy proboszczowi prawosławnemu w W..

W 1963 r. z inicjatywy A. O., za zgodą proboszcza prawosławnego, za pieniądze zebrane przez nią z datków grekokatolików zamieszkałych za granicą, dach kaplicy został pokryty blachą. Następnie za pieniądze wiernych greckokatolickich z kraju i zagranicy A. O.zlecała wykonanie i nadzorowała szereg prac remontowych kaplicy. W 1969 r. zleciła prace przy prezbiterium, zawarła umowę na wykonanie prac przy polichromii, zleciła wykonanie obrazu Matki Boskiej. W 1984 r. W. O.– syn A. O.– zlecił realizację witraży. Prace przy nich, wraz z pracami przy polichromii, trwały około 3 lata. A. O.powyższe prace wykonywała w imieniu osób wyznania greckokatolickiego, które sponsorowały remonty. Prowadziła je w imieniu nie działającej z przyczyn politycznych parafii greckokatolickiej w celu zachowania i powiększenia substancji majątkowej należącej do Kościoła (...)i jego wiernych, a także dlatego, że jako córka F. D., poczuwała się do tego obowiązku przejawiając troskę o zachowanie związanego z tym miejscem kultu religijnego.

W latach 1959 – 1993 w kaplicy na G. J. odbywały się nabożeństwa greckokatolickie oraz msze prymicyjne. Po śmierci A. O. w 1993 r. ówczesny proboszcz parafii prawosławnej w W. ksiądz W. K. wymienił zamki w drzwiach kaplicy i odtąd wierni obrządku greckokatolickiego nie mogą swobodnie korzystać z budynku kaplicy. Nabożeństwa odprawiają na zewnątrz kaplicy, a w jej środku tylko za zgodą administracji Kościoła (...). W 1995 r. W. O. przekazał księdzu W. K. pieniądze zebrane z darowizn z przeznaczeniem na pomalowanie dachu kaplicy.

W okresie międzywojennym zgodnie z postanowieniami konkordatu pomiędzy Stolicą (...)a Rzeczypospolitą Polską z dnia 10.02.1925 r. istniała w Polsce Diecezja (...)jako część prowincji (...)obrządku (...). Po drugiej wojnie światowej znaczna jej część znalazła się poza granicami kraju, na terenie dzisiejszej Ukrainy. Po wojnie Kościół (...)nie był uznawany przez władze PRL, a ludność i duchownych tego wyznania objęto przesiedleniami. W 1946 r. Stolica (...) mianowała Prymasa Polski A. A.Administratorem dla Kościoła (...)w Polsce. Diecezja (...) K.Obrządku (...)w Polsce działała poprzez kolejnych ordynariuszy, wikariuszy i kanoników Kapituły (...). W 1989 r. J. M.został konsekrowany na biskupa, a następnie w 1991 r. nominowany na ordynariusza greckokatolickiej diecezji (...). W 1996 r. Papież J. P.II w miejsce (...)Diecezji (...)utworzył Archidiecezję P.– (...) K.Obrządku (...)w Polsce na czele z ordynariuszem J. M..

Parafia Katolicka (...)pod wezwaniem (...) w W.oficjalnie zaczęła działalność po zwrocie budynku plebanii zajętego przez straż graniczną, co nastąpiło na podstawie ugody z dnia 4.06.1996 r.

Prawosławny biskup (...)i (...)wnioskiem z dnia 9.09.1998 r. zwrócił się do Komisji Regulacyjnej do Spraw Polskiego (...)Kościoła (...)o wszczęcie postępowania regulacyjnego w sprawie nieruchomości zabudowanej kaplicą na G. J.. Z powodu braku ustawy, o której mowa w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 4.07.1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego (...) Kościoła (...)(Dz. U. z 1991 r., nr 66, poz. 287 ze zm.) orzeczenie w tej sprawie nie zostało wydane. Decyzją z dnia 3.03.2003 r. Wojewoda (...)odmówił stwierdzenia przejścia z mocy prawa własności działek ewidencyjnych nr (...)na rzecz Parafii (...)w H..

Orzeczeniem z dnia 7.02.2006 r. Komisja Majątkowa przy MSWiA w W.umorzyła postępowanie o przywrócenie Parafii Katolickiej (...)pod wezwaniem (...) w W.prawa własności m.in. działki ewidencyjnej nr (...)wobec cofnięcia wniosku przez wnioskodawcę.

Na podstawie powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał, że w okresie od 7.11.1958 r. do marca 1993 r., tj. do śmierci A. O., wnioskodawca był jedynie posiadaczem zależnym nieruchomości objętej wnioskiem. Sąd Rejonowy wskazał, iż począwszy od 1956 r. wierni kościoła greckokatolickiego powracający po przesiedleniu do miejsc swojego zamieszkania wykonywali w stosunku do przedmiotowych nieruchomości akty posiadania o cechach świadczących o jego samoistności. Podał, że pomimo iż do 1996 r. Parafia (...) w W.oficjalnie nie istniała, to jednak Kościół (...)w rzeczywistości działał, a jego wierni mogli nabywać prawa w jego imieniu. W kaplicy odbywały się nabożeństwa greckokatolickie, msze prymicyjne, odpusty. Była ona celem pielgrzymek wiernych greckokatolickich. A. O.posiadała klucze do kaplicy, w związku z czym wierni greckokatoliccy mieli swobodny dostęp do kaplicy. Na swój koszt dokonywali znaczących remontów, w tym tak istotnych jak remonty dachu, polichromii, prezbiterium, witraży, zawierając w tym przedmiocie samodzielnie umowy z wykonawcami. Dzięki staraniom wiernych greckokatolickich wykonano obraz Matki Boskiej. Sąd Rejonowy uznał, że wnioskodawca w w/w okresie nie wykonywał wobec przedmiotowych nieruchomości żadnych aktów posiadania, które niweczyłyby samoistne posiadanie wiernych Kościoła (...). Wykonywane przez wnioskodawcę posiadanie zależne nie doprowadziło do pozbawienia wiernych greckokatolickich posiadania samoistnego. Podkreślił, że wnioskodawca otrzymał od Skarbu Państwa w zarząd i użytkowanie samą kaplicę, a nie grunty, na których jest ona posadowiona i zauważył, że Skarb Państwa nie uważał się za właściciela ani samoistnego posiadacza kaplicy (pismo Starosty Powiatu (...)z dnia 30.03.2005 r. – k. 91 akt I Ns 246/04).

Sąd Rejonowy uznał, że o samoistności posiadania przez wnioskodawcę przedmiotu wniosku można mówić dopiero od 1993 r., kiedy to po śmierci A. O.proboszcz Parafii (...) w W. W. K.wymienił zamki w drzwiach kaplicy na G. J., czym uzewnętrznił wolę posiadania kaplicy tylko dla wiernych Kościoła (...), z wyłączeniem wiernych Kościoła (...). Od tego momentu wierni Kościoła (...)uczestniczyli w nabożeństwach na G. J.nie wchodząc do kaplicy, ewentualnie kaplica była im udostępniana na ich każdorazową prośbę.

Zdaniem Sądu I instancji wnioskodawca był posiadaczem w złej wierze, bowiem władze Parafii (...)w W.miały świadomość, iż przed wojną teren kaplicy należał do działającej w W.Parafii (...).

Wobec powyższego Sąd Rejonowy oddalił wniosek uznając, że przewidziany w art. 172 k.c. 30 – letni termin wymagany do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie liczony od 1993 r. upłynie dopiero w 2023 r.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania wskazał Sąd Rejonowy przepis art. 520 § 1 k.p.c.

Postanowienie powyższe wnioskodawca zaskarżył apelacją, w której zarzucił:

1.  naruszenie przepisu art. 172 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed zmianą dokonaną ustawą z dnia 28.07.1990 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. z 1990 r., Nr 55, poz. 321) poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie prowadzące do przyjęcia, że w niniejszej sprawie nie doszło do nabycia przez zasiedzenie prawa własności objętych wnioskiem nieruchomości oznaczonych nr (...)o powierzchni 0,17 ha i nr (...) o powierzchni 0,17 ha zabudowanych kaplicą;

2.  naruszenie przepisów art. 337 k.c. w zw. z art. 336 k.c. poprzez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie prowadzące do przyjęcia, że aktom posiadania wykonywanym przez Parafię (...)pod wezwaniem (...) w W.nie można przypisać charakteru samoistnego posiadania w dobrej wierze od 2.08.1989 r.;

3.  naruszenie przepisu art. 7 k.c. poprzez przyjęcie wadliwego, niczym nieudokumentowanego stwierdzenia, że tytuł do samoistnego posiadania w okresie od 7.11.1958 r. do marca 1993 r. przynależał do wiernych Kościoła (...);

4.  naruszenie przepisu art. 233 k.p.c. poprzez wadliwe ustalenie stanu faktycznego sprawy i dowolne przyjęcie, wbrew zgromadzonym dowodom z zeznań świadków oraz przedstawicieli wnioskodawcy, iż posiadanie Parafii (...) od dnia 2.08.1989 r. nie miało charakteru właścicielskiego i nie miała ona dobrej wiary co do charakteru posiadania przedmiotowych nieruchomości.

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i stwierdzenie, że wnioskodawca nabył z dniem 2.08.2009 r. przez zasiedzenie własność działek nr (...)o powierzchni 0,17 ha i nr (...) o powierzchni 0,17 ha położonych w W., a powstałych zgodnie z mapą uzupełniającą podziału nieruchomości sporządzoną dnia 31.05.2001 r. przez geodetę M. P., ewentualnie domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu w Gorlicach do ponownego rozpoznania. Wniósł także o zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy akceptuje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je za swoje.

Podniesiony przez apelującą zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. przez wadliwe ustalenie stanu faktycznego sprawy nie może być uznany za skuteczny. Jak wynika z uzasadnienia apelacji wadliwości tej apelująca upatruje w błędnej ocenie rodzaju i charakteru czynności podejmowanych przez wnioskodawcę w stosunku do nieruchomości objętej wnioskiem skutkującej przyjęciem, iż posiadanie Parafii (...) od dnia 2.08.1989 r. nie miało charakteru właścicielskiego i nie była ona posiadaczem przedmiotowych nieruchomości w dobrej wierze. Zdaniem bowiem apelującej wykonywane przez nią akty posiadania w postaci remontu kaplicy polegającego na wymianie drzwi i okna, pomalowaniu dachu i elewacji, wymianie zgniłych podwalin, wykonaniu nowych schodów przy głównych drzwiach i wiodących do zakrystii oraz wykonaniu odwodnienia wokół kaplicy, utwardzeniu placu, zamontowaniu nowych ławek, postawieniu wiaty, odnowieniu krzyża, przebudowie studni, ogrodzeniu działki, systematycznym wykaszaniu trawy, przycinaniu krzaków świadczą o jej samoistnym posiadaniu w dobrej wierze.

Odnosząc się do powyższego wskazać trzeba, że Sąd Rejonowy nie poczynił w sprawie ustaleń faktycznych co do tego, jakie konkretnie akty posiadania w stosunku do nieruchomości objętej wnioskiem wykonywał wnioskodawca. Wadliwość ta nie ma jednakże ostatecznie wpływu na wynik sprawy. Nawet gdyby bowiem uznać, że po dniu 1.08.1989 r. wnioskodawca podejmował w stosunku do przedmiotowych nieruchomości wskazane wyżej działania, brak byłoby podstaw do uwzględnienia wniosku z przyczyn, które zostaną wskazane poniżej.

Na marginesie tylko należy zauważyć, że zakwalifikowanie wskazanych wyżej działań wnioskodawcy w stosunku do nieruchomości objętej wnioskiem jako posiadania samoistnego w dobrej wierze lub zależnego nie należy do sfery stanu faktycznego, a zastosowania przepisu prawa materialnego, tj. art. 336 k.c. i art. 7 k.c.

W pierwszej kolejności wskazać należy na znaczenie dla niniejszej sprawy prawomocnego postanowienia z dnia 13.05.2011 r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Nowym Sączu w sprawie III Ca 719/10. Postanowieniem tym stwierdzono, że Diecezja (...)Kościoła (...)w Polsce nabyła z dniem 1.08.1989 r. przez zasiedzenie własność działki ewidencyjnej nr (...)o powierzchni 0,17 ha powstałej z podziału działki nr (...).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto, że w świetle art. 366 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. moc wiążąca prawomocnego postanowienia stwierdzającego, że określona osoba nabyła w danym dniu w wyniku zasiedzenia własność nieruchomości, obejmuje też przesłanki prawotwórcze stanowiące podstawę nabycia (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 18.02.2009 r., I CSK 337/08, LEX nr 560506, z dnia 9.12.2009 r., IV CSK 297/09, LEX nr 584771, z dnia 13.06.2012 r., II CSK 444/11, LEX nr 1215426).

Postanowienie stwierdzające zasiedzenie zapada po ustaleniu przez sąd z urzędu, niezależnie od wniosków uczestników postępowania, wszystkich uprawnionych posiadaczy samoistnych nieruchomości (art. 609 § 2 i 3 k.p.c. i art. 610 k.p.c. w związku z art. 677 § 1 k.p.c.). Tym samym merytoryczne przesłanki zasiedzenia są tu nierozerwalnie związane z treścią orzeczenia i oznaczają nie tylko to, że nabywcą nieruchomości jest osoba wskazana w sentencji orzeczenia, ale i to, że nie było w chwili zamknięcia rozprawy innych osób, które nabyły własność tej nieruchomości wskutek zasiedzenia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18.09.1998 r., III CKN 608/97, LEX nr 50637 i z dnia 28.03.2003 r., IV CKN 1951/00, LEX nr 121730).

Odnosząc powyższe do okoliczności niniejszej sprawy stwierdzić należy, że materialne przesłanki zasiedzenia stwierdzonego na rzecz Diecezji (...)Kościoła (...)w Polsce wykluczały uznanie, że Parafii (...)pod wezwaniem (...) w W.przed tą datą przysługiwał status posiadacza samoistnego działki ewidencyjnej nr (...). Jak trafnie uznał Sąd Rejonowy, do dnia 1.08.1989 r. wnioskodawca był posiadaczem zależnym działki nr (...).

Warunkiem uwzględnienia wniosku o zasiedzenie działki nr (...) było zatem wykazanie przez wnioskodawcę, że po dniu 1.08.1989 r. stał się posiadaczem samoistnym tej działki i posiadał ją przez czas wymagany do nabycia własności przez zasiedzenie.

Objęcie bowiem nieruchomości w posiadanie zależne nie przesądza o bezzasadności wniosku o zasiedzenie, gdyż w prawie polskim dopuszczalna jest zmiana przez posiadacza w czasie posiadania tytułu i rodzaju posiadania. Jednakże zmiana taka wymaga zamanifestowania na zewnątrz otoczeniu w jednoznaczny sposób, gdyż nie można wówczas uznać za wystarczającą samej intencji posiadacza (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia: 12.05.1959 r. I CR 167/59, OSNCK 1961/1/8, 12.03.1971 r. III CRN 516/70, OSP 1971/11/207, 7.10.1997 r. I CKN 224/97, LEX nr 737240, 13.03.1998 r. I CKN 538/97, LEX nr 305699, 17.12.1999 r. III CKN 9/99, LEX nr 529749, 10.07.2009 r. II CSK 70/09, LEX nr 530699, 20.09.2012 r., IV CSK 41/12, LEX nr 1232472).

W razie zmiany posiadania zależnego na samoistne, ciężar dowodu, że zmiana taka nastąpiła spoczywa na posiadaczu i w takiej sytuacji nie korzysta on z domniemania przewidzianego w art. 339 k.c. Również samo istnienie posiadania samoistnego powinno być na zasadach ogólnych (art. 6 k.c.) wykazane przez wnioskodawcę, z tym tylko, że wówczas korzysta on z domniemania prawnego przewidzianego w powyższym przepisie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20.09.2012 r., IV CSK 41/12, LEX nr 1232472).

Natomiast odnośnie drugiej z działek ewidencyjnych objętych wnioskiem, tj. działki nr (...), wprawdzie nie ma miejsca wskazane wyżej związanie prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 13.05.2011 r., sygn. akt III Ca 719/19, niemniej nie powinno budzić wątpliwości, że również ta działka co najmniej do dnia 1.08.1989 r. znajdowała się w samoistnym posiadaniu wiernych Kościoła (...)w Polsce. Podkreślenia wymaga, że obie działki, tj. (...)i (...)tworzą jedną całość. Działka nr (...)stanowi polanę leśną częściowo zabudowana kaplicą. Pozostała część kaplicy, jak również krzyż oraz studnia znajdują się na działce nr (...). Działka nr (...)stanowiła własność Parafii (...)p.w. (...)w W.. Akty posiadania wykonywane w stosunku do obu działek miały taki sam charakter. Podobnie jak w przypadku działki ewidencyjnej nr (...), również odnośnie działki ewidencyjnej nr (...)akty posiadania wykonywane były zarówno przez wnioskodawcę, jak i Parafię Katolicką (...)p.w. (...)w W.. Wnioskodawca wszedł w posiadanie działki ewidencyjnej nr (...)na podstawie protokołu z dnia 7.11.1958 r., którym Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w G.przekazało mu w zarząd i użytkowanie kaplicę na G. J.. Natomiast akty posiadania wykonywane przez Parafię Katolicką (...)pod wezwaniem (...) w W.miały swe źródło w przysługującym jej do działki ewidencyjnej nr (...)prawie własności. W sprawie nie wykazano, by wnioskodawca przejął działkę nr (...)w posiadanie w zakresie uprawnień jej właściciela, skoro ten posiadał nieruchomość realizując tym samym prawo, które mu do niej przysługiwało.

W konsekwencji nie ulega wątpliwości, że co najmniej do dnia 1.08.1989 r. wnioskodawca w stosunku do działki nr (...) – podobnie jak do działki nr (...) – wykonywał akty, które nosiły cechy posiadania zależnego. Za takim charakterem posiadania wnioskodawcy w stosunku do obu działek przemawia również stanowisko samego wnioskodawcy, który określił początek biegu terminu zasiedzenia na dzień 2.08.1989 r.

Wobec powyższego warunkiem uwzględnienia wniosku o zasiedzenie działki nr (...) było – podobnie jak odnośnie działki nr (...) - wykazanie, że doszło po stronie wnioskodawcy do zmiany charakteru posiadania tej działki z zależnego na samoistne.

Z dokonanych w sprawie ustaleń wynika, że w 1993 r. po śmierci A. O., proboszcz Parafii (...) w W. W. K.wymienił zamki w drzwiach kaplicy na G. J.i od tego czasu wierni Kościoła (...)korzystali z kaplicy tylko za zezwoleniem Administracji Kościoła (...), bądź uczestniczyli w nabożeństwach odprawianych na zewnątrz kaplicy. W ocenie Sądu I instancji wnioskodawca uzewnętrznił wówczas wolę posiadania kaplicy tylko dla wiernych Kościoła (...), z wyłączeniem wiernych Kościoła (...)i od tego czasu można mówić o samoistnym posiadaniu przez wnioskodawcę przedmiotu wniosku.

Zdaniem Sądu Okręgowego zawładnięcie przez wnioskodawcę w 1993 r. budynkiem kaplicy świadczy o przekształceniu wykonywanego przez wnioskodawcę posiadania zależnego w samoistne, ale tylko w odniesieniu do tej części przedmiotu wniosku, na której położony jest budynek kaplicy. Wnioskodawca nie objął jednak wówczas w posiadanie samoistne pozostałej części nieruchomości. Parafia Katolicka (...)po wezwaniem (...)w W.będąc właścicielem przedmiotu wniosku wykonywała na pozostałej części nieruchomości akty posiadania, w szczególności polegające na tym, iż odbywały się na zewnątrz kaplicy nabożeństwa odprawiane przez (...).

Podnoszone przez apelującą okoliczności, a mianowicie wykonanie przez wnioskodawcę remontu kaplicy polegającego na wymianie drzwi i okna, pomalowanie dachu i elewacji, wymiana zgniłych podwalin, wykonanie nowych schodów przy głównych drzwiach i wiodących do zakrystii oraz wykonanie odwodnienia wokół kaplicy, utwardzenie placu, zamontowanie nowych ławek, postawienie wiaty, odnowieniu krzyża, przebudowa studni, ogrodzenie działki, systematyczne wykaszanie trawy, przycinanie krzaków nie mogą świadczyć o zmianie charakteru posiadania z zależnego na samoistne w sytuacji, gdy właściciel nieruchomości nadal z niej korzystał, a więc nie ustąpił ze swego corpus i animus co do całości prawa.

Na marginesie tylko należy zaznaczyć, że nawet gdyby uznać że po 1.08.1989 r. poprzez w/w akty doszło do zmiany posiadania zależnego w samoistne i tak brak byłoby podstaw do uwzględnienia wniosku o zasiedzenie z uwagi na brak wymaganego do zasiedzenia nieruchomości okresu samoistnego posiadania.

W okolicznościach sprawy brak byłoby bowiem podstaw do uznania wnioskodawcy za samoistnego posiadacza w dobrej wierze.

W nawiązaniu do zawartych w apelacji twierdzeń co do niezasadnego, nie dającego się pogodzić z kanonami etyki chrześcijańskiej i podstawowymi dogmatami wiary obu Kościołów przypisania wiernym Kościoła (...)i samej Parafii (...)pod wezwaniem (...) w W.złej wiary podkreślić trzeba, że w sprawie chodzi o dobrą czy złą wiarę w znaczeniu normatywnym, a nie o dobrą czy złą wiarę jako elementu moralności czy etyki chrześcijańskiej. Chroniąc dobrą wiarę ustawodawca kieruje się nie tyle względami etycznymi, co dążeniem do zapewnienia spójności stanowionych przez siebie regulacji prawnych.

Przepisy kodeksu cywilnego nie definiują pojęcia dobrej czy złej wiary. Pojęcia te budziły kontrowersje, ale ostatecznie w orzecznictwie opowiedziano się za tradycyjną koncepcją dobrej wiary (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6.12.1991, III CZP 108/91, OSNC1992, nr 4, poz. 48), zgodnie z którą w dobrej wierze jest posiadacz, który pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami sprawy przeświadczeniu, że przysługuje mu prawo własności. Dobrą wiarę posiadacza wyłącza więc jego wiedza o rzeczywistym stanie prawnym (stanie własności) oraz jego niedbalstwo. Pozostaje również w złej wierze osoba, która przy dołożeniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że nie jest właścicielem nieruchomości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4.12.2009 r., III CSK 79/09, LEX nr 677888).

Zgodnie z art. 7 k.c., jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. W myśl art. 234 k.p.c. omawiane domniemanie wiąże sąd dopóki osoba podważająca je nie przeprowadzi dowodu z przeciwieństwa. Obalenie powyższego domniemania może nastąpić za pomocą wszelkich środków dowodowych.

Przepisy kodeksu cywilnego nie określają początku terminu zasiedzenia. Zgodnie z art. 175 k.c. mają w tym zakresie odpowiednie zastosowanie przepisy o przedawnieniu (art. 120 k.c.). Stosując odpowiednio ten przepis należy stwierdzić, że bieg terminu zasiedzenia zaczyna się od dnia, w którym osoba nie będąca właścicielem rzeczy stała się posiadaczem samoistnym. Wobec tego początek biegu terminu zasiedzenia jest zbieżny z momentem uzurpowania sobie przez posiadacza cudzego prawa własności. W przypadku gdy posiadacz zależny stanie się posiadaczem samoistnym termin zasiedzenia należy liczyć nie od dnia objęcia rzeczy w posiadanie, lecz od momentu rozpoczęcia przez posiadacza czynności świadczącej o władaniu rzeczą w charakterze właściciela (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 7.03.2013 r., II CSK 462/12, LEX nr 1314393).

W świetle powyższego nawet gdyby uznać, że w jakimś zakresie wnioskodawca uzyskał samoistne posiadanie nieruchomości w 1993 r., to ustalone w sprawie okoliczności nie dają podstaw do przyjęcia, by można było uznać wnioskodawcę za posiadacza w dobrej wierze.

Wnioskodawca od samego początku wiedział, że wchodząc w posiadanie nieruchomości nie jest jej właścicielem. Z dokumentu stanowiącego podstawę objęcia nieruchomości w posiadanie, tj. protokołu z dnia 7.11.1958 r., wynika, że nieruchomość oddano wnioskodawcy w „zarząd i użytkowanie”. W okresie późniejszym nie zaszły żadne okoliczności, które usprawiedliwiałyby przekonanie wnioskodawcy co do przysługiwania mu prawa własności w stosunku do objętej wnioskiem nieruchomości. Wbrew twierdzeniom apelującego brak podstaw do uznania, że począwszy od dnia 2.08.1989 r. uzyskał on status posiadacza samoistnego w dobrej wierze, jak również brak jest podstaw do przyjęcia, że w 1993 r. wnioskodawca znajdował się w usprawiedliwionych okolicznościami przekonaniu, że służy mu prawo własności do nieruchomości objętej wnioskiem. Przeciwnie, sam wnioskodawca w ramach informacyjnego przesłuchania w dniu 26.10.2005 r. (k.37) podał, że: „w mojej ocenie zasiedzenie nastąpiło w złej wierze, gdyż wiedzieliśmy, że te nieruchomości należały kiedyś częściowo do Parafii (...), a częściowo do osób prywatnych”. W okolicznościach sprawy zatem dobrą wiarę wnioskodawcy wyłączała wiedza o rzeczywistym stanie prawnym nieruchomości. Także uzyskanie przez wnioskodawcę wiedzy co do tego, iż właścicielem działki ewidencyjnej nr (...)stała się z dniem 1.08.1989 r. Diecezja (...)Kościoła (...) w Polsce przemawia przeciwko uznania go za posiadacza w dobrej wierze. Wobec powyższego należało uznać, że domniemanie z art. 7 k.c. zostało w niniejszej sprawie obalone.

Wbrew twierdzeniom apelującej w niniejszej sprawie mają zastosowanie terminy zasiedzenia określone w art. 172 k.c. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28.07.1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. nr 55, poz. 321), która weszła w życie dnia 1.10.1990 r., a mianowicie termin 20 lat w przypadku posiadania w dobrej wierze i 30 lat w przypadku posiadania w złej wierze. Obowiązujące poprzednio krótsze terminy zasiedzenia nieruchomości (10 i 20 lat) miałyby zastosowanie, gdyby upłynęły one przed dniem 1.10.1990 r. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10.01.1991 ., III CZP 73/90, OSNC 1991/7/83, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13.09.2001 r., IV CKN 448/00, LEX nr 52709).

Uznanie zatem wnioskodawcy za posiadacza samoistnego nieruchomości w pewnym zakresie od 1993 r. nie mogło skutkować uwzględnieniem wniosku nawet w części, bowiem nie upłynął jeszcze okres trzydziestu lat, usprawiedliwiający nabycie własności przez posiadacza w złej wierze w drodze zasiedzenia.

Na marginesie należy zauważyć, że uznanie wnioskodawcy za posiadacza w złej wierze skutkowałoby oddaleniem wniosku o zasiedzenie z powodu braku wymaganego terminu posiadania nieruchomości nawet gdyby w niniejszej sprawie wnioskodawca udowodnił – co jednak nie nastąpiło - swoje twierdzenia o samoistnym posiadaniu przedmiotu wniosku już od 2.08.1989 r.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że wniosek Parafii Katolickiej (...)pod wezwaniem (...) w W.z dnia 23.03.2004 r. o zasiedzenie nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...)złożony w sprawie I Ns 246/04 Sądu Rejonowego w Gorlicach skutkował przerwą biegu zasiedzenia tej działki na rzecz wnioskodawcy w niniejszej sprawie.

W tym stanie rzeczy podniesione w apelacji zarzuty naruszenia art. 172 k.c., art. 336 k.c. i art. 7 k.c. okazały się niezasadne. Natomiast niezrozumiały jest zarzut naruszenia art. 337 k.c. Zgodnie z w/w przepisem posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne. W niniejszej sprawie przepis ten nie ma jednak zastosowania, bowiem to Skarb Państwa oddał nieruchomość wnioskodawcy w posiadanie zależne.

Z przytoczonych względów uznając apelację za niezasadną Sąd Okręgowy oddalił ją na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w oparciu o przepis art. 520 § 1 k.p.c. nie znajdując podstaw do odstąpienia od wyrażonej w tym przepisie zasady orzekania o kosztach postępowania nieprocesowego.