Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie:

Przewodniczący SSR Jolanta Dzitowska

Protokolant asystent sędziego Jacek Maciuszewicz

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2018r .w Giżycku na rozprawie sprawy

z powództwa D. O.

przeciwko B. O.

o ustanowienie rozdzielności majątkowej

1.  Ustanawia z dniem 12 grudnia 2018 roku rozdzielność majątkową pomiędzy powodem D. O. nazwisko rodowe O., ur. (...) w G., a pozwaną B. O. nazwisko rodowe S. ur. (...) w G., wynikającą z zawarcia przez nich w dniu 28 maja 1994 roku w G. małżeństwa – nr aktu małżeństwa 2806011/00/AM/1994/621129.

2.  W pozostałej części powództwo oddala.

3.  Zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 100 zł tytułem połowy uiszczonej opłaty.

4.  Pozostałe koszty procesu pomiędzy stronami wzajemnie znosi.

Jolanta Dzitowska

UZASADNIENIE

Powód D. O. w pozwie przeciwko B. O. wniósł o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Strony związek małżeński zawarły w dniu 28 maja 1994r. w G.. Nadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie według spisu kosztów, jeżeli zostanie złożony.

W uzasadnieniu pozwu wywodził, że strony po zawarciu związku małżeńskiego nie zawierały małżeńskich umów majątkowych. Pozwana od co najmniej kilku lat nadużywa alkoholu, a stan ten się nasila. Alkohol pije ciągami trwającymi kilka tygodni, miesiąc. Niezależnie od tego czy pozwana jest w ciągu alkoholowym, czy nie jej zachowanie stanowi zagrożenie dla całej rodziny. Strony prowadzą działalność gospodarczą, ale pozwana w zasadzie nie pracuje i pobiera z kasy pieniądze, nie zostawiając pokwitowań. Nadto nie ponosi żadnych opłat i samodzielnie zaciąga zobowiązania, które obciążają powoda. Trwoni wspólny majątek. Postawa pozwanej uniemożliwia porozumienie stron w jakichkolwiek istotnych sprawach małżeńskich, rodzinnych, majątkowych. B. O. nawiązuje bliskie intymne relacje z innymi mężczyznami i dopuszcza się zdrad małżeńskich.

Na rozprawie w dniu 15 czerwca 2018r. pełnomocnik powoda sprecyzował powództwo wnosząc o ustanowienie rozdzielności majątkowej z dniem wniesienia pozwu (k. 23). Pozwana prawidłowo zawiadomiona o terminie rozprawy nie stawiła się na nią. Do Sądu przed rozprawą wpłynęła informacja z Ośrodka (...) w J., że pozwana zgłosiła się do tamtejszego ośrodka w dniu 04.06.2018r. i została przyjęta na stacjonarny program terapii uzależnień, zaś przewidywany termin zakończenia terapii to 22.07.2018r. (k. 22, 29).

W piśmie z dnia 10 lipca 2018r. zatytułowanym „Odpowiedź na pozew” pełnomocnik procesowy pozwanej, powołując się na załączone pełnomocnictwo datowane na dzień 17.05.2018r. wyraził stanowisko procesowe pozwanej wnosząc o oddalenie powództwa, ewentualnie zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego zakończenia sprawy o rozwód między stronami jaka toczy się przed Sądem Okręgowym w Olsztynie. Nadto wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania cywilnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego według norm przepisanych oraz zwrotu kosztu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W piśmie tym, które z uwagi na przekroczenie terminu wyrażonego w art. 207§1 i 2 kpc, jak również braku zezwolenia Sądu o którym mowa w §3 wymienionego przepisu, nie można potraktować jako odpowiedzi na pozew ani pisma przygotowawczego, strona pozwana przedstawiła stanowisko procesowe wraz z wnioskami dowodowymi i ich uzasadnieniem. Sąd potraktował pismo to w istocie jako wyrażenie stanowiska procesowego przez stronę wraz z wnioskami dowodowymi i odstąpił tym samym od jego zwrotu.

Na rozprawie w dniu 3 sierpnia 2018r. strony nie modyfikowały swoich wniosków (k. 42).

W wyniku przeprowadzonej rozprawy Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. O. ur. (...) i B. O. ur. (...) związek małżeński zawarli 28 maja 1994r. w G. (d: odpis skrócony aktu małżeństwa k. 7).

Strony nie zawierały umów dotyczących ustroju majątkowego, jak również nie toczyła się wcześniej między nimi sprawa o ustanowienie rozdzielności majątkowej (d: zeznania D. O. k. 164, zeznania B. O. k. 165v).

Posiadają jednego dorosłego syna – T. (d: sprawozdanie k. 77).

Pozwana od około 7 – 5 lat nadużywa alkoholu, zaś nasilenie tego stanu nastąpiło około 2 lat temu. Zdarzało się dotychczas, że B. O. spożywała alkohol pijąc tzw. „ciągami”, które trwały nawet kilka tygodni. Pożycie stron nie układało się poprawnie. Strony zarzucają sobie wzajemnie niewłaściwe postępowanie i tak powód wraz z przesłuchanym w charakterze świadka synem T. O. zwracali uwagę, że pozwana pod wpływem alkoholu wywołuje awantury domowe, przez co powód zmuszony jest nawet uciekać z domu. Pozwana miała także znikać na kilka dni z domu i prowadzić rozwiązły tryb życia, nadto nie wykazywać jakiegokolwiek zainteresowania sprawami domowymi. Pozwana z kolei zarzucała stronie przeciwnej, że była w przeszłości ofiarą przemocy domowej, została pobita oraz, że to powód utrudniał jej walkę z chorobą alkoholową, gdyż sam nadużywał alkoholu (d: zeznania T. O. k. 23v 24, zeznania D. O. k. 164 – 165, zeznania B. O. k. 165v – 167v).

W miejscu zamieszkania stron miały miejsce liczne interwencje policji ze zgłoszeń powódki, która informowała służby o przemocy ze strony syna T. oraz męża D., jak również ze zgłoszeń synów D., T., a także matki pozwanej – C. S., którzy wzywali policję z powodu agresywnego zachowania się B. O., wywoływania przez nią awantur domowych (d: informacja k. 86 - 87).

W rodzinie była prowadzona procedura tzw. „Niebieskiej karty” (d: dokumentacja k. 101 – 158).

Z uwagi na istniejący problem alkoholowy pozwana uczestniczyła dotąd w wielu terapiach, w tym odwykowych oraz lecznictwa stacjonarnego. Postanowieniem tutejszego Sądu z dnia 15 grudnia 2017r. sygn. akt III RNs 295/17 B. O. zobowiązana została do poddania się leczeniu odwykowemu w niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego, a na czas trwania tego obowiązku ustanowiono nadzór kuratora sądowego (d: zaświadczenie k. 29, 32, epikryza k. 41, postanowienie k. 73, dokumentacja z nadzoru k. 74 – 80).

Strony przez wiele lat prowadziły wspólnie, w formie spółki cywilnej działalność handlową w zakresie sprzedaży odzieży. Prowadzenie księgowości firmy zlecone zostało biuru rachunkowemu, natomiast powód zajmował się wyjazdami po zakup towaru i jego sprzedażą. Pozwana pomagała mężowi w wyjazdach po towar oraz zajmowała się sprawami kadrowymi, wystrojem sklepów. W przeszłości, w czasie wspólnego wyjazdu stron celem nabycia towaru miała miejsce sytuacja, że pozwana, która miała kupić wówczas damską garderobę, wróciła z zakupów pijana (wyjaśnienia D. O. k. 42v, wyjaśnienia B. O. k. 43).

Przedsiębiorstwo stron popadło w zadłużenie z powodu zawarcia niekorzystnej umowy na wynajęcie lokalu w Galerii (...). Strony straciły z tego powodu ok. 200 tys. zł. Umowę rozwiązano w 2017r. Bilans przedsiębiorstwa za 2017r. wykazał stratę. Firma stron posiada znaczne zadłużenie. Obecnie małżonkowie posiadają jedynie sklep w CH D. w G.. Aktualnie małżonkowie uzgodnili, że będą wspólnie zajmować się sklepem i w nim pracować. Powód zarzucał w toku sprawy pozwanej, iż nie wywiązuje się z tych ustaleń i przychodzi do pracy na krótko i nieregularnie. B. O. utrzymywała, że to ona spędza więcej czasu w pracy (d: zeznania D. O. k. 164 – 165v, zeznania B. O. k. 165v – 167v).

Strony ustaliły, że na własne potrzeby będą brały z kasy przedsiębiorstwa kwoty po 50 zł dziennie. Powód w toku postpowania zarzucał pozwanej, że przed tymi ustaleniami pobierała pieniądze z kasy firmy bez jego wiedzy. Podnosił przy tym, że po ustaleniach dotyczących kwoty 50 zł pozwana nadal bierze większe sumy (d: zeznania D. O. k. 164 – 165v).

Powód i pozwana nadal jeżdżą wspólnie po towar i ostatni raz po zakup byli w listopadzie i grudniu 2018r. (d: zeznania D. O. k. 164 – 165v).

D. O. przesyła pozwanej fotokopie dokonywanych przez siebie przelewów oraz stanu konta. Pozwana nigdy nie dokonywała przelewów, czy opłat związanych z prowadzoną działalnością. Nie zna hasła do konta bankowego stron. Posiada kartę bankomatową, lecz jak podała, nie aktywowała jej (d: zeznania B. O. k. 165v – 167v).

Strony obecnie nie mieszkają razem. Około miesiąc przed ostatnią rozprawą powód i pozwana sprzedali należący do ich garaż i ustalili, że uzyskaną kwotą dzielą się po połowie i przeznaczają ją na spłatę zadłużenia przedsiębiorstwa. Strony uzyskały wówczas kwoty po 18 tys. zł i na spłatę zaległości przeznaczyły kwoty po 8 tys. zł. (d: zeznania D. O. k. 164 – 165v, zeznania B. O. k. 165v – 167v).

Pozwana w dniu 24 września 2018r. wypowiedziała ze skutkiem na dzień 31 grudnia 2018r. swój udział w spółce cywilnej zawartej z mężem (d: wypowiedzenie k. 162).

Przed Sądem Okręgowym w Olsztynie toczy się sprawa o rozwód stron wytoczona przez pozwaną. Powód uznaje powództwo i również wnosi o orzeczenie rozwiązania przez rozwód małżeństwa stron (d: zeznania D. O. k. 164).

Sąd zważył, co następuje:

Sąd, dał wiarę zeznaniom stron, które w zakresie wyżej przytoczonego stanu faktycznego w większości były zgodne. Małżonkowie różnili się przede wszystkim oceną ich pożycia oraz wskazywanymi przyczynami rozpadu związku, które to okoliczności nie są zbyt istotne z punktu widzenia przedmiotu niniejszego postępowania. Podkreślić należy, że strony wprawdzie prezentowały sprzeczne oceny i opinie odnośnie istnienia przyczyn uzasadniających ustanowienie między nimi rozdzielności majątkowej, o tyle jednakże wyrażane przez nich sądy pozostają poza sferą faktów, które można rozpatrywać pod kątem prawdy i fałszu. W takim zakresie stanowią one wyraz subiektywnych ocen - odczuć stron.

Podobnie Sąd podzielił zeznania przesłuchanych w sprawie świadków: T. O. (d: k. 23v-24), C. S. (d: k. 70v – 71), H. P. (d: k. 71-72) w zakresie w jakim zeznawali oni o stosunkach majątkowych łączących małżonków. Zauważalne jest, iż świadkowie w sposób różny relacjonowali przyczyny rozpadu związku stron, nie byli zgodni, co do takich okoliczności jak zdrady małżeńskie, czy zachowania wobec współmałżonka. Dostrzegalnym jest, że świadkowie opowiadali się mocno po tej stronie procesowej, przez którą zostali zawnioskowani. Z tych względów Sąd z dużą ostrożnością podszedł do ich relacji odnoszących się do kwestii, które jak już wspomniano nie stanowią meritum sprawy. Sąd podzielił również dowody w postaci dokumentów zgromadzonych w sprawie, których strony nie kwestionowały.

Zgodnie z treścią art. 31 § 1 krio z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Ustrój ustawowej wspólności majątkowej ma na celu ochronę rodziny, zapewnienia małżonkom równych praw w dziedzinie stosunków majątkowych.

Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej, która powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia – rt. 52 § 1 i 2 kr i o. „W judykaturze Sądu Najwyższego wskazano, że ważne powody to sytuacja pociągająca za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny oraz wynikająca z nieporozumień małżeńskich utrata zdolności do wykonywania zarządu majątkiem wspólnym” (Komentarz do art. 52 kr i o T. Sokołowski LEX 2013). Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem ważnym powodem do zniesienia przez Sąd wspólności majątkowej małżeńskiej jest separacja faktyczna małżonków, uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym. Obojętne przy tym jest, czy zachodzi zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego, gdyż to nie sfera o charakterze rodzinnoprawnym, lecz aspekt prawno – majątkowy nabiera istotnego znaczenia przy wykładni art. 52 krio (por. np. SN w wyroku z dnia 26 stycznia 2000r. sygn. III CKN 585/98). Przesłanką zastosowania tego artykułu zatem jest trwałe zerwanie wszelkich stosunków majątkowych oraz brak możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych (wyrok SN z dnia 14.01.2005r. sygn. III CK 112/04).

Roszczenie o ustanowienie rozdzielności majątkowej przysługuje niezależnie od oceny postawy żądającego. Naganność zachowania, czy też wina małżonka żądającego zniesienia wspólności nie powinna sama przez się uzasadniać oddalenia jego żądania. Byłoby to bowiem równoznaczne z zastosowaniem zasady rekryminacji, której nie zawiera przepis art. 52 k.r.o (wyrok SN z dnia 23 lutego 2001r. sygn. III CKN 398/00). Z żądaniem zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej może wystąpić nawet małżonek wyłącznie winny separacji faktycznej, natomiast wina małżonka żądającego zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej oraz wzgląd na dobro rodziny lub pozwanego małżonka powinny być brane pod uwagę jedynie przy ocenie żądania zniesienia wspólności z punktu widzenia zasad współżycia społecznego (art. 5 KC), albowiem ugruntowanym jest w orzecznictwie, iż oddalenie powództwa w tym przedmiocie na podstawie art. 5 KC nie jest wyłączone. Przy ocenie żądania zniesienia wspólności ustawowej małżeńskiej z punktu widzenia zasad współżycia społecznego powinny być brane pod uwagę między innymi takie okoliczności, jak wzgląd na dobro rodziny lub pozwanego małżonka, jak też wina małżonka, który wystąpił z żądaniem (wyrok SN z 4 kwietnia 2014r. sygn. III CSK 387/13, wyrok SN z 19 września 2000r. IV CKN 100/00).

Małżonkowie O. uznać należy pozostają aktualnie w separacji faktycznej. Nie mieszkają razem, nie utrzymują ze sobą towarzyskich kontaktów, nie spędzają razem wolnego czasu. Okoliczności te są bezsporne. Przebieg niniejszego postępowania pozwala wysnuć Sądowi także ocenę, iż pozostają oni głęboko skonfliktowani. W ocenie Sądu nastąpiło między nimi także zerwanie wszelkich stosunków majątkowych, co stanowi podstawę do ustanowienia rozdzielności majątkowej, choć z inną datą początkową niż wnioskowana przez powoda.

Zerwanie stosunków majątkowych to stan w którym każda ze stron gospodarzy określoną częścią majątku samodzielnie i podejmuje własne, nieuzgodnione z małżonkiem decyzje w przedmiocie jego zarządu. W przedmiotowej sprawie głównym elementem łączącym strony w wymiarze majątkowym jest ich wspólne przedsiębiorstwo – sklep odzieżowy.

Co do pozostałej części majątku wspólnego, strony w toku postępowania nie podnosiły większych zastrzeżeń, co znajduje odzwierciedlenie choćby w tym, że w ostatnim czasie zgodnie rozdysponowały jego częścią w postaci garażu. Powód wskazywał wprawdzie, że pozwana nie przyczynia się do utrzymania wspólnego domu w tym sensie, że nie wykazywała zainteresowania domowymi finansami i przeznaczała znaczne sumy na alkohol, jednakże w obecnym stanie faktycznym, gdy strony są w toku postępowania rozwodowego i nie mieszkają wspólnie, kwestie te z punktu widzenia przedmiotu niniejszej sprawy nie odgrywają wiodącej roli. Podobnie już na wstępie odnieść się należy do licznych okoliczności, które strony podnosiły w toku procesu. I tak zauważyć należy, że poza przedmiotem niniejszej sprawy leżą kwestie rozkładu pożycia, a w szczególności jego przyczyn. Bezspornym, co do zasady jest, że strony pozostają w stanie separacji faktycznej, a okoliczność ta znajduje swój wyraz choćby w fakcie, że toczy się aktualnie między D. O. i B. O. sprawa o rozwód, w której pozwany ma uznawać powództwo i również wnosić o rozwiązanie małżeństwa stron.

Poza zainteresowaniem Sądu pozostają w szczególności takie okoliczności jak zdrady małżeńskie jakich dopuszczać miała się pozwana, wskazywany przez nią romans powoda z koleżanką z pracy, przyczyny alkoholizmu pozwanej, którego B. O. upatrywała w niewłaściwym zachowaniu rodziny, czy zarzuty znęcania się i wszczynania awantur domowych. Sąd w tym zakresie nie widzi ani możliwości, ani potrzeby rozstrzygania, jeżeli, zasadniczo sam fakt skonfliktowania stron jest bezsporny.

Na podstawie przeprowadzonych dowodów stwierdzić można, że pozwana w określonym stopniu aktywna była w zarządzie majątkiem wspólnym do grudnia 2018r., choć podnoszone w toku sprawy były pewne nierówności w zarządzie tym majątkiem.

Jak ustalono w toku postępowania działalność gospodarcza stron obarczona jest zadłużeniem. Powód podnosił, że jego małżonka nie udziela się w pracy, do której przychodzi jedynie okazjonalnie, a nadto marnotrawi pieniądze. Jednakże w świetle zeznań stron stwierdzić należy, że jeszcze do niedawna strony współpracowały ze sobą w sferze majątkowej. O ile zarzut powoda dotyczący pobierania pieniędzy z kasy przez B. O. spotkał się z jej zdecydowanym zaprzeczeniem, o tyle już sam D. O. informował Sąd, że obecnie takie sytuacje nie mają miejsca. Niezależnie zatem od tego, czy rzeczywiście pozwana dopuszczała się takich czynów w przeszłości, nie można stwierdzić, iż zdarzenia takie miały miejsce bezpośrednio w czasie orzekania. Istotnym jest także, że jeszcze w listopadzie i grudniu 2018r. strony wspólnie jeździły po zakup towaru do sklepu. Także już w toku postępowania – o czym wspomniano wcześniej – dokonały zgodnego zbycia majątku w postaci garażu i podzieliły się uzyskaną sumą, której część przeznaczyły na spłatę zadłużenia. W tej sytuacji orzeczenie rozdzielności majątkowej między stronami już z dniem wniesienia pozwu – jak wnosiła strona powodowa, nie jest uzasadnione.

W ocenie Sądu za datę zerwania przez strony łączących je stosunków majątkowych uznać należy 12 grudnia 2018r. – a więc czas zamknięcia rozprawy. Aktualnie strony zamieszkują oddzielnie. Kontaktują się ze sobą wyłącznie w sprawach dotyczących przedsiębiorstwa, jednakże uznać należy, że zerwały łączące je stosunki majątkowe. Istotnym przy tym jest, że pozwana, choć wnosiła o oddalenie powództwa i stała na stanowisku, że współpraca z małżonkiem, mimo faktycznego rozstania się stron, przebiega dobrze, to jednocześnie wypowiedziała swój udział w spółce cywilnej zawartej z powodem. Nieprzekonująca przy tym jest jej argumentacja, że mimo wypowiedzenia spółka działa dalej, a także, że jest zainteresowana nawet dalszą działalnością z mężem. B. O. stoi w tym zakresie w sprzeczności, bowiem z faktu wypowiedzenia spółki, biorąc pod uwagę całość ustaleń dotyczących stosunków łączących strony, uzasadnionym jest twierdzenie, że sama dąży jednocześnie do zerwania tych stosunków.

Mając na względzie powyższe ustalenia Sąd ustanowił z dniem 12 grudnia 2018r. rozdzielność majątkową między stronami, zaś w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

Sąd biorąc po uwagę wynik postępowania, na podstawie art. 102 kpc zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 100 zł tytułem połowy uiszczonej opłaty oraz na podstawie art. 100 kpc zniósł między stronami pozostałe koszty procesu.