Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2018 r. w Szczytnie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Ł. P.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w S.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz powoda Ł. P. kwotę 4.537,62 (cztery tysiące pięćset trzydzieści siedem 62/100) złotych, z odsetkami ustawowymi liczonymi od tej kwoty od dnia 19 czerwca 2018 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.144 (tysiąc sto czterdzieści cztery) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1455/18

UZASADNIENIE

Powód Ł. P. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwoty 4.537,62 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 czerwca 2018 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że wyrokiem z dnia 04 sierpnia 2017 r. w sprawie I C 758/16 Sąd Rejonowy w Szczytnie orzekł w przedmiocie roszczenia pokrzywdzonych G. i M. Ł. z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania za skutki zdarzenia drogowego z dnia 18 lipca 2014 r., którego sprawcą był powód ubezpieczony w towarzystwie ubezpieczeniowym pozwanego. Wyrok ten następnie został częściowo zmieniony wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 29 marca 2018 r. w sprawie IX Ca 1245/17. Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie powód został zobowiązany do zapłaty na rzecz G. Ł. zadośćuczynienia w kwocie 3000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lipca 2015 r. zaś na rzecz M. Ł. odszkodowania w kwocie 800 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lipca 2015 r. które powód uiścił w drodze potrącenia wzajemnych roszczeń. Zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego poszkodowani zostali obciążeni kosztami procesu i kosztami postępowania apelacyjnego w wysokości łącznej 5.117 zł. Poszkodowani uznali powyższe oświadczenie wobec czego zobowiązanie powoda uległo całkowitemu umorzeniu, a poszkodowani w dniu 22 maja 2018 r. zapłacili powodowi część kosztów procesu w kwocie 579,38 zł. Powód dochodzi pozwem zapłaty z tytułu roszczenia regresowego w stosunku do pozwanego ubezpieczyciela.

W dniu 19 października 2018 r. Sąd Rejonowy w Szczytnie wydał nakaz zapłaty w którym uwzględnił roszczenie powoda w całości.

Pozwany (...) S.A. w S. wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty w którym wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany podniósł, że przeprowadził postępowanie likwidacyjne dotyczące szkody i odmówił przyznania odszkodowania powodowi nie znajdując podstaw do uwzględnienia roszczenia. Ponadto zakwestionował roszczenie co do wysokości oraz wskazał, że odnośnie roszczenia regresowego w zakresie odszkodowania M. Ł. przedmiotowa szkoda została naprawiona. Wskazał, że odpowiedzialność ubezpieczyciela nie może obejmować opłat leasingowych. Pozwany podniósł również zarzut zwrotu kosztów procesu I i II instancji wskazując iż jego odpowiedzialność nie obejmuje kosztów sądowych, bowiem są to koszty dodatkowe, nie związane bezpośrednio ze szkodą.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

W dniu 18 lipca 2014 r. doszło do zdarzenia drogowego na trasie S.-J. w wyniku którego Ł. P. kierujący pojazdem marki F. (...) o nr. rej. (...) uderzył w samochód marka H. (...) kierowany przez G. Ł., którego pasażerką była M. Ł.. Ł. P. był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej jako posiadacz pojazdu mechanicznego w (...) Spółce Akcyjnej w S..

Pozwem z dnia 28 kwietnia 2016 r. G. Ł. i M. Ł. wnieśli o zasądzenie od Ł. P. odszkodowania i zadośćuczynienia. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt I C 758/16 i toczyła się przed Sądem Rejonowym w Szczytnie.

(bezsporne)

Pismem z dnia 30 czerwca 2016 r. pełnomocnik (...) S.A. w S. zgłosił interwencję uboczną w sprawie.

(dowód: pismo z dnia 30 czerwca 2016 r. k 193-203 akt I C 758/16 Sądu Rejonowego w Szczytnie)

Wyrokiem z dnia 04 sierpnia 2017 r. w sprawie I C 758/16 Sąd Rejonowy w Szczytnie w pkt I zasądził od Ł. P. na rzecz G. Ł. kwotę 3.000 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 15 lipca 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. Postępowanie co do powództwa M. Ł. zostało umorzone co do kwoty 902,10 złotych, a w pozostałym zakresie jej powództwo zostało oddalone.

(dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 04 sierpnia 2017 r. w sprawie I C 758/16, k. k. 394 tychże akt)

Wyrokiem z dnia 29 marca 2017 r. w sprawie IX Ca 1245/17 Sąd Okręgowy w Olsztynie zmienił wyrok Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 04 sierpnia 2017 r. w sprawie I C 758/16 w ten sposób, że zasądził od Ł. P. na rzecz M. Ł. kwotę 800 złotych z ustawowymi odsetkami od 15 lipca 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. i dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Sąd Okręgowy w Olsztynie zmienił też rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu, obniżając kwotę zasądzoną od M. Ł. na rzecz Ł. P. z 4.808,50 zł do kwoty 2.417,00 zł. Sąd Okręgowy w Olsztynie w pkt III wyroku zasądził na rzecz Ł. P. od G. Ł. kwotę 900 złotych, a od M. Ł. 1.800 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

(dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 29 marca 2017 r. w sprawie IX Ca 1245/17)

Pismem z dnia 08 maja 2018 r. pełnomocnik Ł. P. zwrócił się do M. i G. Ł. o dokonanie wzajemnych rozliczeń wynikających z treści wyroku Sądu Rejonowego w Szczytnie, zmienionego wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie.

Wskazał, że do zapłaty na jego rzecz pozostała kwota 579,38 zł, a w pozostałym zakresie dokonał wzajemnego potrącenia roszczeń, na które składały się kwoty:

- wierzytelności G. Ł. w kwocie 3.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lipca 2015 r.,

- wierzytelności M. Ł. w kwocie 800,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lipca 2015 r.,

a nadto wierzytelności Ł. P. wobec:

- G. Ł. tytułem kosztów procesu za instancję odwoławczą 900,00 zł,

- M. Ł. tytułem kosztów procesu za I instancję 2.417,00 zł,

- M. Ł. tytułem kosztów procesu za instancję odwoławczą 1800,00 złotych.

(dowód: pismo z dnia 08 maja 2018 r. k. 10)

W dniu 22 maja 2018 r. G. Ł. dokonał wpłaty kwoty 579,38 zł tytułem rozliczenia wzajemnych roszczeń dotyczących sprawy I C 758/16 Sądu Rejonowego w Szczytnie i sprawy IX Ca 1245/17 Sądu Okręgowego w Olsztynie na konto bankowe Ł. P..

(dowód: przelew bankowy z dnia 22 maja 2018 r. k. 11)

Powyższej wpłaty G. Ł. dokonał za zgodą swojej małżonki M. Ł..

(domniemanie faktyczne)

Pismem z dnia 29 maja 2018 r. Ł. P. wezwał (...) S.A. w S. do zapłaty kwoty 4.537,62 złotych, wynikającej z realizacji wyroku Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 04 sierpnia 2017 r. w sprawie I C 758/16, zmienionego wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 29 marca 2018 r. w sprawie IX Ca 1245/17 wskazując, że powyższe należności zostały przez niego uiszczone w dniu 29 marca 2018 r. w formie potrącenia wzajemnych roszczeń. Wezwanie do zapłaty zostało doręczone w dniu 04 czerwca 2018 r.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 29 maja 2018 r. k. 12-14)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych dokumentów złożonych do akt sprawy. Powołane dokumenty w większości stanowiły dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., a ich prawdziwość nie była kwestionowana przez strony. Sąd czynił również ustalenia faktycznie na podstawie akt I C 758/16 Sądu Rejonowego w Szczytnie w której pozwany uczestniczył jako interwenient uboczny. Sąd, dokonując oceny w ramach swobodnej oceny dowodów uznał je za wiarygodne i istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. W konsekwencji poczynił na ich podstawie ustalenia faktyczne, przy czym dokumenty prywatne stanowiły jedynie dowód tego, że określone w nich osoby złożyły oświadczenia o treści w nich zawartej (art. 245 k.p.c.).

Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku:

Powództwo było zasadne w całości.

Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Nie budzi wątpliwości, że w przypadku naprawienia szkody majątkowej i niemajątkowej przez samego ubezpieczonego, ubezpieczyciel jest obowiązany zwrócić ubezpieczonemu taką kwotę, jaką sam byłby obowiązany zapłacić poszkodowanemu w razie skierowania do niego żądania o odszkodowanie.

W orzecznictwie stwierdzono, że charakter prawny obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego pozwala przyjąć, że ubezpieczenie to z jednej strony służy ochronie podmiotu poszkodowanego, a z drugiej chroni majątek osoby odpowiedzialnej za szkodę przed finansowymi skutkami wyrządzenia jej innemu podmiotowi. Z tych względów we wszystkich przypadkach, w których nie powstaje regres nietypowy (art. 43 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, Dz. U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.), ubezpieczyciel powinien ponieść ekonomiczny ciężar naprawienia szkody (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., III CSK 266/06).

Jak wskazał Sąd Okręgowy w Olsztynie w uzasadnieniu wyroku w sprawie IX Ca 708/14, gdyby w identycznej sytuacji poszkodowani M. i G. Ł. skierowali roszczenie bezpośrednio przeciwko towarzystwu ubezpieczeniowemu pomijając osobę sprawcy to pozwany nie kwestionowałby swojej odpowiedzialności i musiałby zrealizować prawomocny wyrok sądu. Odpowiedzialność pozwanego w sprawie jest bowiem jedynie odpowiedzialnością za czyn cudzy, a dokładnie za czyn sprawcy. Ubezpieczyciel jako gwarant ma obowiązek wykonać zobowiązania za ubezpieczonego, bo do tego zobowiązał się w ramach umowy OC.

W przypadku zatem zaspokojenia roszczenia przez samego sprawcę, za wyjątkiem tzw. regresu nietypowego, nabywa on roszczenie zwrotne wobec swojego ubezpieczyciela w zakresie odpowiedzialności cywilnej. Wobec tego, że między stronami bezsporny był fakt, że łączyła je umowa obowiązkowego ubezpieczenia posiadaczy pojazdów mechanicznych, rozważyć należało, czy doszło do spełnienia świadczenia, za które odpowiadał ubezpieczyciel, przez samego poszkodowanego, oraz czy zakres tego świadczenia odpowiadał szkodzie wyrządzonej poszkodowanym.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie doszło do spełnienia świadczenia na skutek wzajemnego potrącenia wierzytelności, które w następstwie uległy umorzeniu.

Stosownie do treści art. 498 § 1 k.c., gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Zgodnie z § 2 w/w przepisu, wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Jak stanowi natomiast art. 499 k.c., potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie.

Zwrócić należy uwagę na pogląd z orzecznictwa, zgodnie z którym w przypadku zastępowania strony przez pełnomocnika procesowego założenie celowego działania mocodawcy w kierunku wygrania procesu pozwala przyjąć, że zakresem umocowania strona objęła także złożenie w jej imieniu określonego oświadczenia woli, jeśli jest to niezbędne w ramach obrony jej praw w procesie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2004 r., I CK 181/03, LEX nr 163977). Przenosząc ten pogląd na grunt niniejszej sprawy zauważyć należy, że stosownie do art. 91 pkt 5 k.p.c. pełnomocnictwo procesowe obejmuje z mocy samego prawa umocowanie do odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej. Skoro pełnomocnictwo złożone w sprawie I C 758/16 (k. 167 tych akt) nie wyłączało odbioru kosztów procesu, założenie celowego działania mocodawcy wskazuje na to, że umocował pełnomocnika do odbioru kosztów procesu także w drodze ich potrącenia z należnością główną.

Pismo pełnomocnika powoda skierowane do G. i M. Ł. zawierało oświadczenie o potrąceniu i w sposób precyzyjny wskazywało wierzytelności, które miały ulec umorzeniu. Stanowiło ono w istocie propozycję dokonania wzajemnych rozliczeń w uproszczony sposób. Nie budziło przy tym wątpliwości Sądu umocowanie pełnomocnika do złożenia oświadczenia materialnoprawnego o potrąceniu, zważywszy że ten sam pełnomocnik reprezentował Ł. P. w sprawie I C 758/16, jak i w sprawie niniejszej.

Mając na uwadze, że G. Ł. przelał na rachunek bankowy powoda kwotę 579,38 złotych, podając w potwierdzeniu przelewu, że dotyczy ona rozliczenia wzajemnych roszczeń, stwierdzić należy że zaakceptował on stanowisko Ł. P.. Sąd wywiódł też domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.), że propozycja ta została zaakceptowana przez M. Ł., do której także była skierowana. Podstawą tego domniemania jest fakt zapłaty przez G. Ł. oraz okoliczność, że wymienieni wspólnie występowali jako powodowie w sprawach I C 758/16 Sądu Rejonowego w Szczytnie i IX Ca 1245/17 Sądu Okręgowego w Olsztynie i nic nie wskazuje na to, by po zakończeniu postępowania mieli mieć rozbieżne stanowiska.

W tych okolicznościach należy uznać, że wymienione osoby złożyły zgodne oświadczenia woli. Tym samym potrącenie nabrało umownego charakteru, który wyłącza stosowanie ograniczeń przewidzianych w art. 505 pkt 3 k.c. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 1967 r., I CR 481/67, OSNC 1968/11/186). Skoro G. i M. Ł. nie kwestionowali dopuszczalności potrącenia i przystali na propozycję dokonania wzajemnych rozliczeń, skuteczności tego oświadczenia nie może kwestionować obecnie pozwany.

Na skutek potrącenia powód zaspokoił roszczenia G. i M. Ł. w łącznej kwocie 4.537,62 złotych, na którą składały się zasądzone kwoty 3.000 złotych i 800 złotych, wraz z odsetkami ustawowymi (od 1 stycznia 2016 r. ustawowymi za opóźnienie), za okres od 15 lipca 2015 r. do dnia zapłaty.

Należy wreszcie odnieść się do kwestii zakresu obowiązku, tj. określenia czy świadczenie spełnione przez powoda odpowiadało szkodzie poniesionej przez poszkodowanych.

W ocenie Sądu zarzuty pozwanego dotyczące wysokości roszczenia były całkowicie niezasadne. Należy wskazać, że pozwany jako interwenient uboczny po stronie Ł. P., brał udział w zakończonym prawomocnie postępowaniu z powództwa G. i M. Ł..

Stosownie do treści art. 82 k.p.c., interwenient uboczny nie może w stosunku do strony, do której przystąpił, podnieść zarzutu, że sprawa została rozstrzygnięta błędnie albo że strona ta prowadziła proces wadliwie, chyba że stan sprawy w chwili przystąpienia interwenienta uniemożliwił mu korzystanie ze środków obrony albo że strona umyślnie lub przez niedbalstwo nie skorzystała ze środków, które nie były interwenientowi znane.

W tym kontekście stwierdzić należy, że pozwany już na wstępnym etapie sprawy przystąpił do procesu w charakterze interwenienta ubocznego. W związku z tym statusem otrzymywał korespondencję związaną z przebiegiem postępowania i miał możliwość aktywnego uczestniczenia w sprawie. Wobec tego zgodnie z art. 82 k.p.c. stracił obecnie prawo do podnoszenia zarzutów odnoszących się do przebiegu i wyniku poprzedniego procesu. Zapadłe w tej sprawie rozstrzygnięcie jest prawomocne i jednoznacznie określa zakres odpowiedzialności Ł. P. wobec G. i M. Ł.. Powód spełnił świadczenie w zakresie, jaki wprost wynika z tego wyroku.

Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Wobec treści tego przepisu Sąd nie mógł podważać zasadności rozstrzygnięcia sprawy z powództwa G. i M. Ł. przeciwko Ł. P.. Dziwić wobec tego musi pomijanie zapadłych w tamtej sprawie rozstrzygnięć w argumentacji pozwanego.

Odnosząc się do zarzutu żądania przez powoda zwrotu kosztów procesu za I i II instancję postępowania sądowego Sąd nie znajduje podstaw, by kwestionować fakt ich poniesienia. W wyniku działań pozwanego ubezpieczyciela, który w sposób nieprawidłowy przeprowadził postępowanie likwidacyjne powód został pozwany przez poszkodowanych do Sądu. Biorąc pod uwagę stopień skomplikowania tamtej sprawy, powód korzystał z pomocy fachowego pełnomocnika. Powód nie domaga się przy tym pokrycia przez ubezpieczyciela poniesionych przez siebie kosztów procesu. Świadczenie w tym zakresie zostało spełnione przez G. i M. Ł., którzy wyrazili zgodę na dokonanie wzajemnego potrącenia. Ponownie podkreślić należy, że powód dochodził zapłaty regresu z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia, świadczenie z takiego tytułu spełnił bowiem na rzecz wymienionych poszkodowanych.

W tym kontekście bezprzedmiotowe dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy są także wywody pozwanego dotyczące niezasadności zrekompensowania świadczenia z tytułu opłat leasingowych M. Ł., podczas gdy Ł. P. spełnił na jej rzecz świadczenie jedynie w zakresie wynikającym z orzeczenia Sądu Okręgowego w Olsztynie.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Zaspokojone przez powoda roszczenie poszkodowanej wynikało z kosztów najmu pojazdu zastępczego, stanowiąc odszkodowanie za wydatki poniesione w związku z najmem pojazdu zastępczego przez drugi miesiąc. Szkoda ta niewątpliwie wynikała zatem z uszkodzenia mienia.

Zwraca przy tym uwagę, że ubezpieczyciel sam uznał swoją odpowiedzialność z tego tytułu co do zasady, wypłacając M. Ł. odszkodowanie za wydatki związane z korzystaniem z pojazdu zastępczego przez pierwszy miesiąc. Niezrozumiałe jest zatem, z jakich względów odpowiedzialność powoda wobec poszkodowanych za dodatkowy miesiąc, wynikająca z wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie, miałaby być wyłączna. Sąd uznał, że jest to odpowiedzialność in solidum z pozwanym ubezpieczycielem.

Mając na uwadze powyższe w pkt I wyroku Sąd zasądził kwotę dochodzoną pozwem tj. 4.537,62 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 19 czerwca 2018 r. do dnia zapłaty, a podstawę przyznania tych odsetek stanowił art. 481 § 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Powód poniósł koszty w postaci opłaty od pozwu (227 zł), opłaty od pełnomocnictwa (17 zł) i kosztów zastępstwa procesowego (900 zł), a zatem w pkt II wyroku zasądzono od pozwanego na jego rzecz kwotę 1.144 zł.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować,

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego,

3.  przedłożyć z apelacją lub za 14 dni.

S., 10 stycznia 2019 r.