Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 lipca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił K. M. prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu wskazano, że ubezpieczona nie udokumentowała 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do stażu w szczególnych warunkach ZUS nie uwzględnił okresów: 2.02.1979 – 31.12.1988 - Zakłady (...) - z uwagi na brak świadectwa pracy wykonywania prac w szczególnym charakterze oraz 5.10.1999 – 31.10.2003, 12.01.2004 – 1.11.2008 – (...) z uwagi na brak wskazania zarządzenia resortowego w zaświadczeniu wystawionym przez pracodawcę. (decyzja – k. 8 akt ZUS)

W dniu 25 lipca 2018 r. K. M. złożyła odwołanie od powyższej decyzji, podnosząc, że pracowała w warunkach szczególnych. (odwołanie – k. 2)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 9 sierpnia 2018 r. organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie – k. 4)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni K. M. urodziła się (...) (bezsporne)

W dniu 2 lipca 2018 r. K. M. złożyła wniosek o emeryturę z rekompensatą. (wniosek – akta ZUS)

Decyzjami z dnia 13 lipca 2018 r przyznano wnioskodawczyni emeryturę z FUS oraz okresową emeryturę kapitałową.

(decyzje w aktach ZUS)

Zaskarżoną decyzją z dnia 13 lipca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił K. M. prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu wskazano, że ubezpieczona nie udokumentowała 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do stażu w szczególnych warunkach ZUS nie uwzględnił okresów: 2.02.1979 – 31.12.1988 - Zakłady (...) - z uwagi na brak świadectwa pracy wykonywania prac w szczególnym charakterze oraz 5.10.1999 – 31.10.2003, 12.01.2004 – 1.11.2008 – (...) z uwagi na brak wskazania zarządzenia resortowego w zaświadczeniu wystawionym przez pracodawcę.

(decyzja – k. 8 akt ZUS)

Wnioskodawczyni była zatrudniona w Zakładach (...) w Ł. w okresie 2.01.79 – 31.12.1988, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku pomocnika w wydziale i tkacza. W okresach: 27.09.1983 – 2.09.1984, 1.07.1985 – 31.08.1985, 15.08.1986 – 31.12.1988 korzystała z urlopu wychowawczego. (świadectwo pracy – k. 5 akt ZUS)

Wnioskodawczyni w tym zakładzie od dnia 2.01. 1979 do 30.04.1979 r była zatrudniona na stanowisku pomocy w wydziale produkcyjnym, a od dnia 1 maja 1979 r – na stanowisku tkaczki.

(umowy, angaże – akta osobowe – zał. k. 35)

W dniu 4.06.1981 r oraz w dniu 19.01.1982 r została wystawiona opinia, z której wynikało, że ubezpieczona pracuje w zakładzie od 2.01.1979 r w charakterze tkaczki.

(opinia – akta osobowe – zał. k. 52)

W początkowym okresie tego zatrudnienia wnioskodawczyni przyuczała się do pracy na stanowisku tkacza, a następnie była zatrudniona jako tkacz. Obsługiwała 7 maszyn na hali, gdzie był hałas i zapylenie. Zakładała nici, szła osnowa i był wykonywany materiał. W okresie przyuczenia robiła te same czynności, co tkacz, pod okiem innego tkacza.

(zeznania wnioskodawczyni – e - prot. z dnia 25.09.18 00:01:42 w zw. z 00:30:05, zeznania świadka T. C. – 00:16:42, E. K. – 00:20:24)

Wnioskodawczyni była zatrudniona w okresie 5.10.1999 – 31.10.2003 w (...) 1900 (...) sp. zoo w Ł., na stanowisku operatora maszyn przędzalniczych. W tym okresie miała 99 dni okresów nieskładkowych.

(świadectwo pracy – akta osobowe – zał. k. 31)

Wnioskodawczyni była zatrudniona w okresie 12.01.2004 – 1.11.2008 w (...) 1900 (...) sp. zoo w Ł., na stanowisku operatora maszyn przędzalniczych. W tym okresie miała 33 dni okresów nieskładkowych.

(świadectwo pracy – akta osobowe – zał. k. 31)

W okresie tego zatrudnienia wykonywała z bawełny i wełny nici, na maszynie przędzarce. Zakładała szpule, napuszczała nici i pilnowała nitek. Praca odbywała się na hali, gdzie stały maszyny. Panował tam hałas i zakurzenie.

(zeznania wnioskodawczyni – e - prot. z dnia 25.09.18 00:01:42 w zw. z 00:30:05, zeznania świadka D. G. – 00:23:14, M. P. – 00:26:18)

W dniu 8 czerwca 2018 r zostało wystawione zaświadczenie przez (...) 1900 (...) sp. zoo w Ł. , zgodnie z którym K. M. była zatrudniona w okresie 5.10.1999 – 31.10.2003 i stale , w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę na stanowisku operator maszyn przędzalniczych – Wykaz A, Dział VII, pkt. 1 Rozporządzenia RM z dnia 7.02.1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

( zaświadczenie – k. 6 akt ZUS)

W dniu 8 czerwca 2018 r zostało wystawione zaświadczenie przez (...) 1900 (...) sp. zoo w Ł. , zgodnie z którym K. M. była zatrudniona w okresie 12.01.2004 – 1.11.2008 i stale , w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę na stanowisku operator maszyn przędzalniczych – Wykaz A, Dział VII, pkt. 1 Rozporządzenia RM z dnia 7.02.1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

( zaświadczenie – k. 5 akt ZUS)

W dniu 25 czerwca 2018 r zostało wystawione świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze przez (...) sp. z (...) w Ł., z którego wynikało, że od dnia 7.01.2014 r K. M. wykonuje stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace na stanowisku operator maszyn przędzalniczych – wymienione w wykazie A dział VII poz. 1 – obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie – Rozporządzenia RM z dnia 7.02.1983 r w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

(świadectwo – k. 7 akt ZUS)

W dniu 25 lipca 2018 r zostało wystawione świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze przez (...) 1900 (...) sp. zoo w Ł. , zgodnie z którym K. M. była zatrudniona w okresie 5.10. 1999 – 31.10.2003, 12.01.2004 – 1.11.2008 i stale , w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę na stanowisku operator maszyn przędzalniczych – Wykaz A, Dział VII, pkt. 1 Rozporządzenia RM z dnia 7.02.1983 r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

( zaświadczenie – k. nienum. akt ZUS)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt sprawy oraz zeznań odwołującej się i świadków. Zeznania wnioskodawczyni i świadków Sąd ocenił jako wiarygodne, gdyż korespondują ze złożonymi dokumentami. Organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających na celu wykazać okoliczności przeciwne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych ( tj. Dz. U. z 2017 r. , poz. 664) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołująca się nie nabyła prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t. j. Dz. U. z 2017 r. , poz. 1383) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawczyni domagała się ustalenia, że w okresie zatrudnienia w (...) oraz (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w warunkach szczególnych i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawczynię w powyższym okresie była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

W ocenie Sądu Okręgowego analiza zgromadzonego materiału dowodowego daje podstawę do stwierdzenia, iż wnioskodawczyni, będąc zatrudniona w spornych zakładach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace wymienione:

- w wykazie A stanowiącym załącznik do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w dziale VII pkt. 1 (obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie) poz. 9 – przędzarz, w pkt. 4 (prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych) – poz. 7 – tkacz, poz. 46 - pomocnik w oddziale produkcyjnym,

- w wykazie A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Dział VII,pkt.1 (obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie), pkt. 4( prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych).

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Przedkładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że z ustaleń wynika, iż wnioskodawczyni była zatrudniona w Zakładach (...) w Ł. w okresie 2.01.79 – 31.12.1988, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku pomocnika w wydziale i tkacza. W okresach: 27.09.1983 – 2.09.1984, 1.07.1985 – 31.08.1985, 15.08.1986 – 31.12.1988 korzystała z urlopu wychowawczego.

Wnioskodawczyni w tym zakładzie od dnia 2.01. 1979 do 30.04.1979 r była zatrudniona na stanowisku pomocy w wydziale produkcyjnym, a od dnia 1 maja 1979 r – na stanowisku tkaczki.

W dniu 4.06.1981 r oraz w dniu 19.01.1982 r została wystawiona opinia, z której wynikało, że ubezpieczona pracuje w zakładzie od 2.01.1979 r w charakterze tkaczki.

W początkowym okresie tego zatrudnienia wnioskodawczyni przyuczała się do pracy na stanowisku tkacza, a następnie była zatrudniona jako tkacz. Obsługiwała 7 maszyn na hali, gdzie był hałas i zapylenie. Zakładała nici, szła osnowa i był wykonywany materiał. W okresie przyuczenia robiła te same czynności, co tkacz, pod okiem innego tkacza.

Biorąc pod uwagę, iż w tym okresie wnioskodawczyni korzystała z urlopów wychowawczych, okresy te należało pominąć przy ustaleniu okresu pracy w warunkach szczególnych /por. w tym zakresie wyrok SN z dnia 19.04.2016 , II UK 193/15, lEX nr 2048968/. W konsekwencji do okresu pracy w warunkach szczególnych zaliczeniu podlegał okres 6 lat, 6 miesięcy, 7 dni. (nie zaliczono łącznie 3 lat, 5 miesięcy i 22 dni).

Wnioskodawczyni była także zatrudniona w (...) 1900 (...) sp. zoo w Ł. na stanowisku operatora maszyn przędzalniczych okresie:

- 5.10.1999 – 31.10.2003 - 4 lata i 26 dni

- 12.01.2004 – 1.11.2008 – 4 lata 10 miesięcy i 20 dni.

W okresie tego zatrudnienia wykonywała z bawełny i wełny nici, na maszynie przędzarce. Zakładała szpule, napuszczała nici i pilnowała nitek. Praca odbywała się na hali, gdzie stały maszyny. Panował tam hałas i zakurzenie.

Zatrudnienie w warunkach szczególnych zostało potwierdzone przez pracodawcę, który sporządził dwa zaświadczenia i świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, wskazując na zapisy Rozporządzenia RM. Odnosząc się do zarzutu organu rentowego co do treści tych dokumentów należy podnieść, że decydujący jest zapis Rozporządzenia RM, bowiem uregulowania resortowe, mają charakter uzupełniający, nadto postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczona wykonywała pracę w warunkach szczególnych wymienionych w rozporządzeniu i doprecyzowanych w zarządzeniu resortowym.

Łącznie z poprzednim okresem zatrudnienia w (...) dawało to łącznie 15 lat, 5 miesięcy i 23 dni zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Należy jednak zwrócić uwagę, że w okresie zatrudnienia w (...) wnioskodawczyni w obu okresach miała łącznie 132 dni okresów nieskładkowych (4 miesiące i 12 dni).

Należy wskazać, że ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach (Dz. U. Nr 121, poz. 1264), która weszła w życie z dniem 1 lipca 2004 roku, do artykułu 32 dodano ustęp 1a. Zgodnie z pkt 1 tego przepisu przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 roku wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Zatem odliczeniu podlegał okres 4 miesięcy i 12 dni okresów nieskładkowych, co nadal dawało 15 lat, 1 miesiąc i 11 dni okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych .

Sąd pominął przy ustalaniu tego okresu - okresu wynikającego ze świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wystawionego przez (...) sp. z (...) w Ł., z którego wynikało, że od dnia 7.01.2014 r K. M. wykonuje stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace na stanowisku operator maszyn przędzalniczych – wymienione w wykazie A dział VII poz. 1 – obróbka surowców włókienniczych i ich przędzenie – Rozporządzenia RM z dnia 7.02.1983 r w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, bowiem okres ten przypadał już po dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych.

Podsumowując, stwierdzić należy, że po uwzględnieniu spornych okresów zatrudnienia wnioskodawczyni, spełnia wymóg co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Mając na względzie powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego i art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawczyni prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.