Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 maja 2018 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił powództwo M. C. przeciwko (...) spółka z o.o. w Ł. o odszkodowanie (pkt 1) oraz zasądził od powoda (...) spółka z o.o. w Ł. na rzecz pozwanego (...) spółka z o.o. w Ł. kwotę 1800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2), przyznał ze środków Skarbu Państwa Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi na rzecz adwokat K. K. 1476 zł tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (pkt 3).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujący stan faktyczny:

M. C. był zatrudniony od dnia 1 stycznia 2010 roku u pozwanej (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pomocnika operatora maszyn poligraficznych.

Miesięczne wynagrodzenie brutto powoda liczone jako ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy wynosił 3.329,36 zł.

Do głównych zadań powoda na stanowisku pomocnika operatora maszyn poligraficznych należało m.in.: pomoc przy myciu maszyn i przezbrojeniach, transport surowców pod maszyny oraz zwrot nie wykorzystanych, oklejanie i wywożenie palet, zasypywanie zakrętek do zasobników, utrzymywanie ogólnego porządku na hali produkcyjnej oraz wykonywanie poleceń przełożonego wynikających ze stosunku pracy.

Oddział pozwanej spółki jest zakładem produkcyjnym pracującym w systemie trzyzmianowym przy 8-godzinnym wymiarze czasu pracy w zespołach czterech brygad. Każda brygada pracuje w oparciu o indywidualny harmonogram pracy ustalany przez kierownika zmiany. Grafik pracy pracowników jest tworzony na okres jednego kwartału (3 miesięcy) i przekazywany pracownikom na dwa tygodnie przez rozpoczęciem danego kwartału.

Bezpośrednim przełożonym powoda był kierownik zmiany P. K..

Specyfika pracy na stanowisku pomocnika operatora maszyn poligraficznych polega na tym, że pomocnik pracuje w odrębnym miejscu na tzw. antresoli. Powód wykonywał swoje obowiązki w hali B. Na hali B jest dwóch pomocników na jednej zmianie. Główne zadania pomocnika, to w szczególności zabezpieczenie materiałów na linii produkcyjnej, mycie maszyny i zasypywanie zakrętek. W momencie, gdy jedna z linii się zatrzymuje w związku ze zmianą tzw. wyrobów, jeden z pomocników schodzi z antresoli, aby przygotować maszynę poligraficzną do nowej produkcji. Ma to na celu skrócenie czas postoju maszyny poligraficznej. W tym czasie, drugi pracownik obsługuje maszyny pracujące ze stanowiska antresoli.

Pomocnik operatora maszyn poligraficznych jest pomocnikiem drukarza. Drukarz i pomocnik nie są tożsamymi stanowiskami pracy. Drukarz może wykonywać pracę pomocnika, co czasami ma miejsce u pracodawcy. Pomocnik nie może z kolei wykonywać pracy drukarza. Pracownicy pozwanej (drukarze czy pomocnicy drukarza) przebywają na zwolnieniach lekarskich, jeśli są niezdolni do pracy na skutek choroby.

Podczas nieobecności pracownika (pomocnika operatora maszyn poligraficznych) na danej zmianie albo podczas urlopów pracowników, pozostali pracownicy pracują w systemie 12-godzinnym, tj. w godzinach nadliczbowych, za które otrzymują dodatkowe wynagrodzenie. Kierownicy zmieniają wówczas harmonogram pracy pracowników na poszczególnych halach (hala A i hala B) poprzez tzw. przesunięcia pracowników z jednych obszarów na inne.

Szkolenie nowego pracownika na stanowisku pomocnika operatora maszyn poligraficznych trwa około 4 godzin.

(...) Sp. z o.o. w Ł. prowadzi rekrutację nowych pracowników do pracy na stanowisku pomocnika operatora maszyn poligraficznych w związku z zapotrzebowaniem na w/w stanowisko pracy wynikające np. z absencji pracowników czy potrzeb produkcyjnych zakładu pracy. Pracodawca w celu utrzymania ciągłości produkcji zatrudnia pracowników na stanowisku pomocnika, w tym pracowników tymczasowych z Ukrainy.

M. C. był niezdolny do pracy w następujących okresach: od 14.03.2015 r. do 19.03.2015 r., od 5.06.2015 r. do 19.06.2015 r., 11.12.2015 r. do 23.12.2015 r., od 01.07.2016 r. do 13.07.2016 r., od 2.09.2016 r. do 27.10.2016 r., od 1.02.2017 r. do 24.02.2017 r., od 18.05.2017 r. do 31.05.2017 r., od 2.10.2017 r. do 31.10.2017 r.

Pismem z dnia 6 listopada 2017 roku pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. rozwiązała z M. C. umowę o pracę zawartą w dniu 1 stycznia 2010 r. z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia, którego termin upłynął w dniu 28 lutego 2018 r. Jako przyczynę wypowiedzenia pracodawca wskazał długotrwałe, powtarzające się absencje chorobowe dezorganizujące pracę działu, wymagające podejmowania przez pracodawcę działań interwencyjnych polegających na organizowaniu zastępstw, wyznaczaniu dodatkowej pracy pozostałym pracownikom.

Stan faktyczny w sprawie Sąd Rejonowy oparł na niekwestionowanych przez strony i niebudzących wątpliwości Sądu dowodach z dokumentów w postaci akt osobowych powoda, w tym umowy o pracę na czas nieokreślony, a także w oparciu o dowód z przesłuchania stron ograniczony do przesłuchania powoda M. C. na okoliczność przyczyn rozwiązania umowy o pracę oraz na podstawie zeznań świadków J. T. (1), A. D., P. K., P. G. i M. M., które tworzą spójny i logiczny obraz przedstawiający stan faktyczny sprawy. Nadto zeznania te wzajemnie się uzupełniają.

Wobec powyższego oraz niezgłoszenia przez strony postępowania innych wniosków dowodowych Sąd I instancji uznał, że zgromadzony materiał dowodowy jest wystarczający do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie.

Na podstawie tak dokonanych ustaleń i oceny materiału dowodowego Sąd Rejonowy zważył, że powództwo nie jest zasadne.

Podniósł, że podstawą prawną dochodzonego przez powoda roszczenia jest art.45 § 1 k.p., który stanowi, iż w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu do pracy na poprzednich warunkach pracy albo o odszkodowaniu. Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45 k.p., przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (art. 47 ¹ k.p.).

Są meriti wskazał, że wypowiadając powodowi umowę o pracę, pracodawca zachował wymagania formalne wynikające z w art. 30 k.p., bowiem wypowiedzenie miało formę pisemną, została wskazana przyczyna uzasadniająca decyzję pracodawcy, a powód został pouczony o przysługującym prawie wniesienia odwołania do sądu. Ustaliwszy, iż w przedmiotowej sprawie nie doszło do naruszenia warunków formalnych, jakie winno spełniać oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, Sąd I instancji rozważył kwestię prawdziwości i zasadności wskazanej w tym dokumencie przyczyny.

Powołał przy tym stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym wskazanie przyczyny lub przyczyn rozwiązania stosunku pracy przesądza o tym, że spór przed sądem pracy może się toczyć tylko w ich granicach; okoliczności podane pracownikowi na uzasadnienie decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy, a następnie ujawnione w postępowaniu sądowym, muszą być takie same, zaś pracodawca pozbawiony jest możliwości powoływania się przed organem rozstrzygającym spór na inne przyczyny mogące przemawiać za słusznością tejże decyzji. Wskazana przyczyna powinna być przy tym na tyle konkretna i zrozumiała, aby nie stwarzała wątpliwości interpretacyjnych, przy czym interpretacja ta nie polega na wykładni oświadczenia woli, lecz na ustaleniu, jak pracownik powinien był i mógł ją zrozumieć w kontekście znanych mu okoliczności złożenia oświadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2017 r., II PK 37/16, LEX 2306364).

Sąd I instancji uznał, że wynikający z art. 30 § 4 k.p. wymóg wskazania przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest ściśle związany z możliwością oceny zasadności rozwiązania stosunku pracy w tym trybie w rozumieniu art. 45 § 1 k.p., gdyż zakreśla granice kognicji sądu rozstrzygającego powstały na tym tle spór (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2016 r., II PK 152/15, LEX 2075711).

Sąd ten ocenił, że przyczyna wypowiedzenia nie musi mieć szczególnej wagi czy nadzwyczajnej doniosłości, skoro wypowiedzenie jest zwykłym sposobem rozwiązania bezterminowego stosunku pracy. Istotne jest jednak, by u podstaw jednostronnej czynności wypowiadającej leżała nie jakakolwiek przyczyna, ale taka, której rzetelność i ciężar gatunkowy uzasadnia sięgnięcie przez pracodawcę po rozwiązanie umowy o pracę. Zasadność wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę powinna być rozważana z uwzględnieniem interesu pracownika oraz pracodawcy, co nie oznacza przyzwolenia na wypowiedzenie arbitralne, dowolne i nieuzasadnione lub sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. O zasadności wypowiedzenia umowy o pracę decyduje także ocena społeczna całokształtu okoliczności motywujących to działanie pracodawcy. Dokonanie przez pracodawcę błędnej oceny co do istnienia wystarczającej przyczyny uzasadniającej - w jego przekonaniu - rozwiązanie umowy o pracę z konkretnym pracownikiem powoduje powstanie po stronie pracownika roszczeń z art. 45 § 1 k.p., ponieważ wypowiedzenie umowy o pracę jest nieuzasadnione zarówno wtedy, gdy wskazana w nim przez pracodawcę przyczyna okazała się pozorna, jak i wówczas, gdy przyczyna ta faktycznie zaistniała i w ocenie pracodawcy uzasadniała wypowiedzenie, lecz - ze względu na jej wagę lub charakter - była niewystarczająca dla rozwiązania stosunku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 stycznia 2008 r., II PK 119/07, Legalis 121440; wyrok Sądu Najwyższego z 17 maja 2016 r., I PK 155/15, Legalis 1472869).

W ocenie Sądu a quo poza sporem w sprawie pozostają nieobecności M. C. w pracy z powodu choroby, które miały charakter częsty i długotrwały, nienadający się przewidzieć, bowiem zaświadczenia o niezdolności do pracy były wystawione w okresie od 14.03.2015 r. do 19.03.2015 r., od 5.06.2015 r. do 19.06.2015 r., 11.12.2015 r. do 23.12.2015 r., od 01.07.2016 r. do 13.07.2016 r., od 2.09.2016 r. do 27.10.2016 r., od 1.02.2017 r. do 24.02.2017 r., od 18.05.2017 r. do 31.05.2017 r., od 2.10.2017 r. do 31.10.2017 r.

Choć wymóg zasadności wypowiedzenia jest – według Sądu I instancji - istotnym elementem ochrony trwałości stosunku pracy, to jednak oceniając, czy przyczyna wypowiedzenia jest zasadna, Sąd bierze pod uwagę nie tylko interes pracownika, ale również zasługujący na ochronę interes pracodawcy. Sąd Najwyższy dał wyraz temu poglądowi w uchwale z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie o sygn. akt III PZP 10/85 stwierdzając, że ocena zasadności wypowiedzenia umowy o pracę w ramach art. 45 k.p. powinna być dokonana z uwzględnieniem słusznych interesów zakładu pracy oraz przymiotów pracownika związanych ze stosunkiem pracy.

Sąd meriti powołał się na stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym nieprzewidziane, długotrwałe i powtarzające się nieobecności pracownika w pracy, wymagające podejmowania przez pracodawcę działań natury organizacyjnej (wyznaczenie zastępstw) i pociągające za sobą wydatki na zatrudnienie pracowników w godzinach nadliczbowych lub innych osób na podstawie umów zlecenia, mogą stanowić uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę, chociażby były niezawinione przez pracownika i formalnie usprawiedliwione. Takie nieobecności sprzeczne są bowiem z celem stosunku pracy polegającym na zatrudnianiu pracownika do świadczenia przez niego pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1997 r., I PKN 422/97, OSNP 1998/20/600; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2005 r., II PK 300/04, Lex nr 1129105, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2006 roku, I PK 305/05, M.P.Pr. 2007/1/3; także por. wyrok Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 12 grudnia 2013 r., V Pa 162/13). Z drugiej jednak strony, Sąd Najwyższy wyraził również pogląd, że pracodawca, który jest przedsiębiorcą powinien organizować swą działalność gospodarczą, biorąc pod uwagę nieuchronność nieobecności pracowników, spowodowanych chorobami, urlopami i innymi usprawiedliwionymi przyczynami. Wypowiedzenie umowy o pracę z uwagi na nieobecność pracownika spowodowane chorobą może być uznane za uzasadnione tylko wówczas, gdy pracodawca wykaże ich związek przyczynowy absencji konkretnego pracownika z naruszeniem swych istotnych interesów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2001 roku w sprawie I PK 449/00).

Sąd Rejonowy zważył, że nieobecności powoda powodowały zwiększenie obowiązków innych zatrudnionych na analogicznych stanowiskach osób, a także wymuszały na pracodawcy konieczność zatrudnienia pracowników tymczasowych, w tym pracowników z Ukrainy w celu zapewnienia ciągłości produkcji w zakładzie pracy, podczas nieobecności powoda, czy innych pracowników na stanowisku pomocnika operatora maszyn poligraficznych. Podczas bowiem nieobecności powoda w pracy z powodu częstych chorób, pozostali pracownicy pracowali w systemie 12-godzinnym, tj. w godzinach nadliczbowych, za które otrzymywali dodatkowe wynagrodzenie, co generowało dodatkowe koszty dla pracodawcy. Kierownicy w trybie nagłym zmieniali harmonogram pracy pracowników (obecnych w pracy) na poszczególnych halach (hala A i hala B) poprzez tzw. przesunięcia pracowników z jednych obszarów na inne. Należy podkreślić, że pozwana spółka również była zobowiązana wywiązać się z zawartych umów z kontrahentami, stąd podejmowała decyzje o zatrudnieniu osób także z Ukrainy, przy braku pracowników na lokalnym rynku pracy.

W ocenie Sądu I instancji z zeznań świadków, w tym bezpośredniego przełożonego powoda, wynika, że absencja powoda wpływała na wydajność całego przedsiębiorstwa; jeśli bowiem pracownik, który zastępował powoda pracuje 12 godzin na jednej zmianie, staje się mniej wydajny; poza tym nieobecność pomocnika operatora maszyn poligraficznych powodowała, że maszyny podczas czyszczenia, co należy do obowiązków pomocnika, były dłużej unieruchomione, ponieważ czynności te wykonywał zastępca albo jedna osoba na zmianie (np. drukarz), zamiast dwóch osób, co było standardem. Powodowało to dezorganizację ustalonego harmonogramu czasu pracy i utrudniało pracę innym pracownikom i tylko rozdzielenie obowiązków powoda na innych pracowników mogło zapobiec zakłóceniom ciągłości produkcji, zaś brak doraźnych działań natury organizacyjnej mógł narazić pracodawcę na niewywiązywanie się z umów, a tym samym na realne straty.

Sąd meriti podkreślił, że nieobecności powoda, zwłaszcza w ostatnich dwóch latach zatrudnienia były niespodziewane, pracownicy nie mogli na powoda liczyć, a konieczność ich zatrudnienia w godzinach nadliczbowych powodowała koszty w postaci obowiązku zapłaty przez pracodawcę dodatkowego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Jeśli nawet, jak podnosił powód, pracodawca takiego wynagrodzenia pracownikom nie wypłacał, to pracownikom (indywidualnie) w takiej sytuacji (o ile wniosą powództwa) będzie służyło roszczenie o zapłatę dodatkowego wynagrodzenia. Nieobecności powoda generowały więc koszty, nawet jeśli faktyczne, co nie zostało w żaden sposób wykazane, ich poniesienie przez pracodawcę było przesunięte w czasie.

Zdaniem Sądu Rejonowego pozwany pracodawca udowodnił zatem, że nieobecności powoda w pracy pociągały za sobą wydatki pracodawcy związane z wynagrodzeniem pracowników za godziny nadliczbowe oraz wymuszały okoliczność zatrudnienia nowych pracowników tymczasowych, a pracodawca ponosił szczególne nakłady (wydatki) na zastępstwa, jak również konieczne były pewne przedsięwzięcia organizacyjne tzw. przesunięcie innych pracowników na stanowisko powoda i zwiększenie zakresu obowiązków tych, którzy go zastępowali. Zatem ilość obowiązków przejmowanych przez pracowników w pozwanej spółce podczas absencji powoda była nadmierna i kosztowna.

Sąd ten podniósł, że M. C. w trakcie postępowania dowodowego nie wykazał, że pomiędzy nim a pozwaną (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. istniał jakikolwiek spór na tle pracowniczym, co więcej przyznał, iż co do zasady nieobecność jego czy innego z pracowników musiała być przez pracodawcę zastąpiona, a w okresie absencji inny pracownik przejmował jego obowiązki pracując w systemie 12-godzinnym.

Niezależnie od powyższego Sąd ten wskazał także, że nawet, gdyby istniały inne przyczyny wypowiedzenia, niż podana powodowi w pisemnym oświadczeniu z dnia 6 listopada 2017 r., to w orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że nie ma obowiązku powoływania ich wszystkich w treści oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę. Wystarczy, że pracodawca wskaże pracownikowi kilka wybranych, lub tylko jedną z przyczyn, dla chce rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem pod warunkiem, że jest to przyczyna prawdziwa i konkretna w stopniu uzasadniającym wypowiedzenie umowy o pracę. Sąd Najwyższy zajął też stanowisko, że wypowiedzenie umowy o pracę jest uzasadnione również wówczas, gdy tylko jedna z wielu wskazanych pracownikowi przyczyn uzasadnia wypowiedzenie, choćby nawet pozostałe wskazane przez pracodawcę przyczyny tego wypowiedzenia nie uzasadniały (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r., I PK 61/05, OSNP 2006/17-18/265).

Reasumując Sąd I instancji podkreślił, że dla oceny, czy nieobecności pracownika w pracy z powodu choroby uzasadniały wypowiedzenie umowy o pracę ma znaczenie nie tylko okres tychże nieobecności, lecz przede wszystkim okoliczność, czy nieobecności te powodowały zakłócenia w procesie pracy, czy ją dezorganizowały. Zwrócił nadto uwagę, że w przypadku dłuższej nieobecności pracownika w pracy, o przewidywanym okresie trwania, pracodawca ma większe możliwości zaplanowania właściwej organizacji pracy w zakładzie i zapewnienia zastępstwa za chorego pracownika poprzez np. powierzenie jego obowiązków innym pracownikom, czy nawet zatrudnienie nowego pracownika na tzw. zastępstwo, niż w przypadku nieobecności niespodziewanych, częstych i krótkotrwałych tzw. z dnia na dzień.

Z powyższych względów Sąd Rejonowy uznał, że podana przez pracodawcę kwalifikacja przyczyny wypowiedzenia powodowi umowy o pracę na czas nieokreślony w postaci długotrwałych, powtarzających się absencji chorobowych dezorganizujących pracę działu, wymagających podejmowania przez pracodawcę działań interwencyjnych polegających na organizowaniu zastępstw, wyznaczaniu dodatkowej pracy pozostałym pracownikom jest rzeczywista, uzasadniona i konkretna.

Z tego względu, Sąd meriti oddalił powództwo.

O kosztach procesu, Sąd ten orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, zasądzając obowiązek ich zwrotu od powoda na rzecz pozwanej. Na koszty poniesione przez pozwaną spółkę złożyły się wydatki związane z ustanowieniem pełnomocnika ustalone na podstawie § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz.U.2015.1800), orzekając jak w punkcie 2 (drugim) sentencji.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, Sąd orzekł na podstawie § 2, § 3 w zw. z § 8 pkt 4 w zw. z § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. (t.j. Dz.U.2016.1714) przyznając ze środków Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi na rzecz adwokat K. K. kwotę 1476 zł tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Powód reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu - adwokata złożył apelację od powyższego rozstrzygnięcia, zaskarżając wyrok w części tj. w zakresie oddalenia żądania i orzeczenia o kosztach zastępstwa procesowego zasądzonych od powoda.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

I.  naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia tj. art. 233 § 1 i 316 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na:

a) pominięciu przy ustalaniu stanu faktycznego sprawy zeznań świadków J. T. (2) oraz P. G. w zakresie, w którym wskazali, ze w czasie ostatniego zwolnienia lekarskiego powoda (tj. w październiku 2017 r.) powoda zastępował pracownik pozwanej narodowości ukraińskiej przyuczający się do zawodu, który z tytułu zastępstwa powoda nie otrzymywał dodatkowego wynagrodzenia,

b) pominięciu przy ustalaniu stanu faktycznego sprawy wyjaśnień powoda w zakresie, w którym wskazał, że:

- niezadowolenie pozwanej z pracy powoda było spowodowane mniejszą dyspozycyjnością powoda do pracy w godzinach nadliczbowych w związku z urodzeniem, nie zaś jego absencjami,

- w roku 2016 pomimo większych absencji niż w 2017 r. powód dostał podwyżkę wynagrodzenia, nie zaś wypowiedzenie,

- w czasie jego ostatniego zwolnienia lekarskiego zastępował go pracownik pozwanej narodowości ukraińskiej przyuczający się do zawodu,

- zdarzały się sytuacje, gdy pomocnicy drukarza na jednej zmianie przez pewien okres wykonywali pracę w mniejszym składzie niż zwykle (dwie osoby zamiast trzech) i nie otrzymywali z tego tytułu dodatkowego wynagrodzenia,

II.  sprzeczność istotnych ustaleń Sadu z treścią materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie poprzez niewłaściwe przyjęcie, że:

a) podana przez pozwaną przyczyna wypowiedzenia powodowi stosunku pracy jest rzeczywista, uzasadniona i konkretna,

b) absencja powoda powodowała dezorganizację w procesie pracy uzasadniającą rozwiązanie z powodem umowy o pracę,

c) pozwany wykazał, że nieobecność powoda w pracy miała związek z naruszeniem istotnych interesów pozwanej

w sytuacji gdy materiał dowodowy zgromadzony w sprawie prowadzi do odmiennych wniosków.

III.  naruszenie przepisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. tj. art. § 9 ust. 1 pkt 2 poprzez jego niezastosowanie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej pełnej stawki wynagrodzenia przewidzianego w § 2 pkt 4 wskazanego rozporządzenia, nie zaś 75 % tej stawki.

W konsekwencji apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 9.988,08 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 8.850 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz od kwoty 1138,08 zł od dnia 8 maja 2018 r. do dnia zapłaty,

2.  zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania w postępowaniu przed Sądem II instancji według norm przepisanych,

3.  w przypadku zaś oddalenia apelacji w zakresie dotyczącym pkt 2 wyroku wniósł o zmianę wskazanego punktu poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kwoty 1350 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w miejsce kwoty 1800 zł.

Nadto wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu sądowym II instancji i oświadczył, że nie zostały one uiszczone w całości ani w części.

W dniu 30 lipca 2018 r. pełnomocnik strony pozwanej złożył odpowiedź na apelację wnosząc o jej oddalenie oraz o zasądzenie od strony powodowej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w części dotyczącej merytorycznego orzeczenia – oddalenia powództwa - jest niezasadna.

Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji i przyjmuje je jako własne. Podziela również wywody prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Przede wszystkim brak jest uzasadnionych podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. i art. 316 §1 k.p.c.

Przepis art. 233 § 1 k.p.c. stanowi, iż sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd dokonuje oceny wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, LEX nr 80266). Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137). Poprawność rozumowania sądu powinna być możliwa do skontrolowania, z czym wiąże się obowiązek prawidłowego uzasadniania orzeczeń (art. 328 § 2 k.p.c.).

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem wykazania, iż sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Natomiast zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swej skuteczności konkretyzacji i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych, z naruszeniem których apelujący łączy taki skutek, lecz również przez określenie, jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy, a ponadto podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu pierwszej instancji w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia.

Zarzuty skarżącego sprowadzają się w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd i jako takie nie mogą się ostać. Apelujący przeciwstawia bowiem ocenie dokonanej przez Sąd pierwszej instancji swoją analizę zgromadzonego materiału dowodowego. Odmienna ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego przedstawiona przez powoda, a w zasadzie odmienne wnioski wyprowadzone na podstawie tych samych okoliczności pozostają jedynie w sferze dyskusji i nie są wystarczające do uznania, że Sąd Rejonowy dopuścił się obrazy przepisów postępowania, a jego ocena jest dowolna.

Wbrew twierdzeniom powoda Sąd Rejonowy wszechstronnie rozważył cały zebrany w sprawie materiał dowodowy, odniósł się do wszystkich dowodów i wskazał na jakich dowodach oparł się przy ustalaniu stanu faktycznego.

Sąd Rejonowy poprawnie zważył, że nieobecności powoda powodowały zwiększenie obowiązków innych zatrudnionych na analogicznych stanowiskach osób, a także wymuszały na pracodawcy konieczność zatrudnienia pracowników tymczasowych, w tym – jak to podnosi powód w apelacji - pracowników z Ukrainy.

Działania te słusznie Sąd a quo uznał za podjęte w celu zapewnienia ciągłości produkcji w zakładzie pracy, podczas nieobecności powoda

Wbrew twierdzeniu apelanta – Sąd meriti nie pominął przy ustalaniu stanu faktycznego sprawy zeznań świadków J. T. (2) oraz P. G. w zakresie, w którym wskazali, ze w czasie ostatniego zwolnienia lekarskiego powoda (tj. w październiku 2017 r.) powoda zastępował pracownik pozwanej narodowości ukraińskiej przyuczający się do zawodu. Fakt zaś, że osoba ta z tytułu zastępstwa powoda nie otrzymywała dodatkowego wynagrodzenia pozostaje bez wpływu na właściwie wyprowadzony przez Sąd Rejonowy wniosek, że absencja skarżącego wprowadziła koniczność reorganizacji zatrudnienia.

Sąd ten prawidłowo ustalił, że podczas nieobecności powoda w pracy z powodu częstych chorób, pozostali pracownicy pracowali w systemie 12-godzinnym, tj. w godzinach nadliczbowych, za które otrzymywali dodatkowe wynagrodzenie, co generowało dodatkowe koszty dla pracodawcy; kierownicy w trybie nagłym zmieniali harmonogram pracy pracowników (obecnych w pracy) na poszczególnych halach (hala A i hala B) poprzez tzw. przesunięcia pracowników z jednych obszarów na inne.

Bez znaczenia pozostaje także fakt podwyżki wynagrodzenia powoda w 2016 roku oraz przyczyna niezadowolenia pozwanej z pracy powoda, skoro prawidłowo zostało ustalone, że wypowiedzenie nastąpiło z powodu absencji i obiektywnej potrzeby reorganizacji toku pracy w 2017 roku.

Chybiony jest także zarzut apelanta, opierający się na stwierdzeniu, że u pozwanej zdarzały się sytuacje, gdy pomocnicy drukarza na jednej zmianie przez pewien okres wykonywali pracę w mniejszym składzie niż zwykle (dwie osoby zamiast trzech) i nie otrzymywali z tego tytułu dodatkowego wynagrodzenia. Czym innym jest bowiem prawo do dodatkowego wynagrodzenia, a czym innym jego faktyczna wypłata. Nadto, nie bez znaczenia pozostaje okres absencji, ich powtarzalność i czas trwania. Inaczej bowiem – jak słusznie wskazał to Sąd Rejonowy – pracodawca planuje pracę spodziewając się długiej nieobecności pracownika, a inaczej gdy niezdolność do pracy orzekana jest na krótkie okresy.

Słusznie dla Sądu Rejonowego nie bez znaczenia pozostawała okoliczność, że pozwana spółka również była zobowiązana wywiązać się z zawartych umów z kontrahentami, stąd podejmowała decyzje o zatrudnieniu osób także z Ukrainy, przy braku pracowników na lokalnym rynku pracy.

Sąd meriti prawidłowo też uznał, że nieobecności powoda, zwłaszcza w ostatnich dwóch latach zatrudnienia były niespodziewane, pracownicy nie mogli na powoda liczyć, a konieczność ich zatrudnienia w godzinach nadliczbowych powodowała koszty w postaci obowiązku zapłaty przez pracodawcę dodatkowego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Jeśli nawet, jak podnosił powód, pracodawca takiego wynagrodzenia pracownikom nie wypłacał, to pracownikom (indywidualnie) w takiej sytuacji (o ile wniosą powództwa) będzie służyło roszczenie o zapłatę dodatkowego wynagrodzenia. Nieobecności powoda generowały więc koszty, nawet jeśli faktyczne, co nie zostało w żaden sposób wykazane, ich poniesienie przez pracodawcę było przesunięte w czasie.

Sąd Rejonowy właściwie też ustalił, że przyczyną rozwiązania stosunku pracy z powodem były jego częste absencje chorobowe w pracy, które pociągały za sobą wydatki pracodawcy związane z wynagrodzeniem pracowników za godziny nadliczbowe oraz wymuszały konieczność zatrudnienia nowych pracowników tymczasowych, a nadto pracodawca ponosił wydatki na zastępstwa, jak również konieczne były przedsięwzięcia organizacyjne tzw. przesunięcie innych pracowników na stanowisko powoda i zwiększenie obowiązków tych, którzy go zastępowali.

Należy wskazać, że celem regulacji zawartej w art. 30 § 4 k.p. (konieczność wskazania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy) jest umożliwienie pracownikowi obrony przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Ujęcie przyczyn wypowiedzenia powinno być na tyle konkretne i precyzyjne, aby mógł on podjąć rzeczową obronę w razie ewentualnego procesu. Z tego właśnie względu wskazanie przyczyny (przyczyn) wypowiedzenia przesądza o tym, że spór przed sądem pracy może się toczyć tylko w jej (ich) granicach (zob. wyr. SN z 2.10.2012 r., II PK 60/12, L.).

Jak słusznie więc zważył Sąd Rejonowy, przyczyna wskazana przez pozwanego w rozwiązaniu umowy była konkretna, rzeczywista i uzasadniona - powodowała zwiększenie kosztów po stronie pracodawcy oraz konieczność reorganizacji pracy.

Co zaś się tyczy zarzutu naruszenie art. 316 §1 k.p.c., to w tym wypadku Sąd Okręgowy nie miał możliwości zweryfikowania jego zasadności. Skarżący nie wykazał bowiem na czym miałoby polegać naruszenie wymienionego przepisu. Brak wskazania w jakim zakresie uchybił Sąd meriti powyższej normie powoduje, że Sąd drugiej instancji nie ma możliwości dokonania oceny, czy w rzeczywistości doszło do jakichkolwiek naruszeń, skoro skarżący ograniczył się jedynie do wskazania tego przepisu. Tym samym wskazany zarzut należało uznać za bezpodstawny.

Mając na względzie powyższe zarzuty naruszenia prawa procesowego należy uznać za chybione.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację w powyższym zakresie, jako bezzasadną.

Jeśli chodzi o zarzut naruszenia przepisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. to jest on zasadny, jednakże z innych względów niż wskazane przez skarżącego.

Przepis art.98 § 1 k.p.c. stanowi, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.).

Stawki minimalne należne tytułem zastępstwa prawnego przez radcę prawnego określa szczegółowo rozporządzanie z Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (DZ. U. z 2015 r., poz. 1800).

W myśl § 9 ust.1 tego rozporządzenia stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa pracy o:

1) nawiązanie umowy o pracę, uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, przywrócenie do pracy lub ustalenie sposobu ustania stosunku pracy - 180 zł;

2) wynagrodzenie za pracę lub odszkodowanie inne niż wymienione w pkt 4 - 75% stawki obliczonej na podstawie § 2 od wartości wynagrodzenia lub odszkodowania będącego przedmiotem sprawy;

3) inne roszczenia niemajątkowe - 120 zł;

4) ustalenie wypadku przy pracy, jeżeli nie jest połączone z dochodzeniem odszkodowania lub renty - 240 zł;

5) świadczenie odszkodowawcze należne z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej - 50% stawki obliczonej na podstawie § 2 od wartości odszkodowania będącego przedmiotem sprawy.

Należy wskazać, że zgodnie z uchwałą 7 sędziów SN z dnia 24 lutego 2011 r., I PZP 6/10 (OSNP 2011, nr 21-22, poz. 268, LEX nr 707475), mającej moc zasady prawnej, stawka wynagrodzenia radcowskiego określona obecnie w § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia, a nie stawka określona w § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia znajduje odpowiednie zastosowanie w sprawach o odszkodowanie dochodzone na podstawie art.56 § 1 k.p., zaś wyrażona w tej uchwale argumentacja jest aktualna również w przypadku odszkodowań dochodzonych na podstawie art. 45 § 1 k.p. Sąd Najwyższy wskazał w uzasadnieniu tej uchwały na konieczność odmówienia przez sądy stosowania § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 461 z późn. zm.) z racji niezgodności tego przepisu, na gruncie postępowań o odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów prawa (art. 56 § 1 k.p. w zw. z art. 58 k.p.), z przepisami rangi ustawowej, a to art. 16 ust. 3 prawa o adwokaturze, przy czym zasada ta odpowiednio stosuje się do § 9 ust. 1 pkt 2 niniejszego rozporządzenia. W drodze analogii powołana uchwała zdaje się znajdować zastosowanie również w sprawach dotyczących odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony (art. 45 § 1 i 2 k.p.).

Dodatkowo przywołać można argumentację wyrażoną w uchwale z dnia 7 sierpnia 2002 r., III PZP 15/02 (OSNP 2002, nr 8, poz. 3, LEX nr 54760), w myśl której: „jeżeli pracownik dokonał wyboru jednego z przysługujących mu alternatywnie roszczeń, a roszczenie to okaże się nieuzasadnione, sąd pracy może z urzędu uwzględnić inne roszczenie alternatywne. Ta możliwość działania przez sąd pracy z urzędu, wbrew woli pracownika, jest podstawowym argumentem przemawiającym za tym, aby przy zasądzaniu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w sprawie toczącej się na skutek odwołania pracownika od wypowiedzenia umowy o pracę, wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika było określane według tych samych zasad (na tej samej podstawie) niezależnie od wyboru żądania przysługującego pracownikowi i niezależnie od tego, które z przysługujących alternatywnie roszczeń uwzględni sąd pracy. Inaczej mówiąc, stawka minimalna opłat za czynności adwokata lub radcy prawnego powinna być taka sama zarówno w sprawie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne (o przywrócenie do pracy), jak i w sprawie o odszkodowanie z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę albo z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia. W każdej z tych spraw rodzaj i stopień zawiłości sprawy oraz wymagany i niezbędny nakład pracy pełnomocnika jest taki sam, niezależnie od wybranego przez pracownika lub uwzględnionego przez sąd pracy z urzędu alternatywnego roszczenia” – komentarz wyd. II – Opłaty za czynności radców prawnych –P. A., P. T. (LEX/El. 2017)

Podsumowując, Sąd Okręgowy podziela stanowisko, że odszkodowanie, o którym mowa w art. 56 § l k.p. w związku z art. 58 k.p. jest roszczeniem alternatywnym wobec roszczenia o przywrócenie do pracy, którego uwzględnienie wiąże się z możliwością zasądzenia zwrotu kosztów zastępstwa jedynie w kwocie 180 zł na podstawie §9 ust. l pkt l rozporządzenia (§12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia z 28 września 2002 r.) . Niepożądaną jest natomiast sytuacja w której strona, dysponująca alternatywnymi roszczeniami, w zależności od wyboru może liczyć na zwrot kosztów postępowania w różnej wysokości . Właśnie alternatywność roszczeń o przywrócenie do pracy i odszkodowania z art. 56 § l k.p. doprowadziła Sąd Najwyższy do przekonania o konieczności stosowania w obu tych rodzajach spraw stawki minimalnej wskazanej w § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia (§9 ust. l pkt l rozporządzenia).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy powód wystąpił z żądaniem zasądzenia odszkodowania. Wobec powyższego biorąc pod uwagę, iż żądanie odszkodowania stanowi roszczenie alternatywne w stosunku do żądania przywrócenia do pracy - art. 45 § 1 w związku z art. 47 ¹ k.p., wysokość stawki minimalnej zasądzonej tytułem zastępstwa adwokata należało określić na podstawie w § 9 ust. 1 pkt 1 w/w rozporządzenia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (DZ. U. z 2015 r., poz. 1800).

Wobec tego zgodnie z żądaniem skarżącego są podstawy do zmniejszenia przyznanych powodowi przez Sąd kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 1800 zł i zasądzenia od powoda na rzecz pozwanej spółki kwoty 180 zł z tego tytułu.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 §1 k.p.c. w zw. art. 397 §2 k.p.c. zmienił zaskarżone rozstrzygnięcie zawarte w pkt 2 zaskarżonego wyroku w ten sposób, że zasądził od powoda na rzecz pozwanej spółki kwotę 180 zł.

Z uwagi na to, że stronę pozwaną, która w postępowaniu apelacyjnym wygrała sprawę w całości reprezentował pełnomocnik z wyboru, Sąd Okręgowy zasądził od powoda rzecz strony pozwanej kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję, zgodnie z treścią art. 98 k.p.c. w zw. z § 10 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804)

Na podstawie § 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r. poz. 1714) Sąd w pkt 4 sentencji wyroku przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa kasy Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi na rzecz adwokata K. K. kwotę 73,80 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu M. C..

Z tych wszystkich względów Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Agnieszka Olejniczak – Kosiara SSO Paulina Kuźma SSO Agnieszka Gocek

K.K.-W.