Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Edyta Jefimko

Sędziowie: SA Ewa Kaniok (spr.)

SO (del.) Małgorzata Dubinowicz-Motyk

Protokolant: Małgorzata Szmit

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko M. D. i W. P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 16 stycznia 2017 r., sygn. akt II C 388/16

oddala apelację.

Małgorzata Dubinowicz-Motyk Edyta Jefimko Ewa Kaniok

Sygn. akt V ACa 675/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 13 stycznia 2016 r. (...) Bank (...) SA w W. wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i nakazanie M. S. (1) i W. P. zapłaty solidarnie na jego rzecz kwoty 495 562,11 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 351 148,79 zł od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanych kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł, że M. S. (1) zawarła z jego poprzednikiem prawnym umowę kredytową, na mocy której udzielono jej kredytu w wysokości 220 000 zł, indeksowanego do waluty obcej - franka szwajcarskiego. Stwierdził, że wierzytelność z tytułu tej umowy została zabezpieczona m.in. umową poręczenia, którego udzieliła W. P.. Wskazał, że w wyniku zaprzestania dobrowolnej spłaty kredytu przez M. S. (1), rozwiązał umowę kredytową i wezwał pozwane do spłaty wierzytelności. Podniósł, że mimo upływu terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty, należność objęta pozwem nie została uregulowana.

W dniu 26 stycznia 2016 r. w sprawie o sygnaturze II Nc 18/16 Sąd Okręgowy w Warszawie, II Wydział Cywilny wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, w którym nakazał M. S. (1) i W. P., aby w ciągu dwóch tygodni od otrzymania nakazu zapłaty zapłaciły solidarnie (...) Bank (...) SA z siedzibą w W. kwotę 495 562,11 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 351 148,79 zł od 13 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 267 zł tytułem zwrotu kosztów procesu albo wniosły w tym terminie zarzuty od nakazu zapłaty .

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwane wskazały, że zaskarżają nakaz w całości, wniosły o uchylenie nakazu i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania. Wskazały, że powód nigdy nie wypowiedział umowy kredytowej, a zatem roszczenie jest w znacznej części niewymagalne. Ponadto stwierdziły, że roszczenie jest w znacznej części przedawnione z uwagi na upływ trzyletniego terminu przedawnienia. W dalszej kolejności podniosły, że powód nie wykazał skutecznie swojego następstwa prawnego wobec (...) SA Oddział w Polsce lub jego następcy prawnego, to jest (...) SA. Odnośnie niewłaściwego trybu postępowania wskazały, że z uwagi na usunięcie ksiąg bankowych i rachunkowych z katalogu dokumentów urzędowych, w żadnych warunkach nie jest możliwe na ich podstawie wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Pozwane zakwestionowały fakt otrzymania pisemnych wezwań do zapłaty. Podniosły, że M. S. (1) do maja 2012 roku terminowo spłacała raty kredytu, a pozew został sporządzony w styczniu 2016 roku, więc wszystkie raty za 2012 rok uległy już przedawnieniu, z uwagi na 3-letni termin przedawnienia świadczeń okresowych z art. 118 k.c. Stwierdziły, że nawet gdyby przyjąć skuteczne wypowiedzenie umowy, to i tak w sprawie występuje 3-letni termin przedawnienia. Pozwane wskazały także, że W. P. poręczyła zobowiązanie M. S. (1) do kwoty 220 000 zł, a w umowie poręczenia znajduje się upoważnienie banku do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 444 000 zł. zatem nakaz zapłaty wynikający z tej umowy nie powinien przekraczać tej kwoty. Wskazały poza tym, że poręczenie dotyczyło tylko i wyłącznie zabezpieczenia hipotecznego.

Pozwany w piśmie z 28 czerwca 2016 r. wyjaśnił, że oświadczenia w przedmiocie wypowiedzenia umowy zostały doręczone pozwanym na wskazane przez nich adresy do doręczeń. oraz wskazał, że bieg przedawnienia został przerwany przez wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego i wystąpienie o nadanie mu klauzuli wykonalności.

W piśmie z 22 lipca 2016 r. pozwane zarzuciły m.in., że złożony przez pozwanego wniosek o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności zawierał taką liczbę błędów formalnych i merytorycznych, że nie mógł przerwać biegu terminu przedawnienia roszczenia. Dodatkowo podniosły, że za dług przyszły można poręczyć tylko do wysokości z góry oznaczonej.

Wyrokiem z dnia 16 stycznia 2017 r. Sąd Okręgowy w Warszawie utrzymał w mocy w całości nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w Warszawie w postępowaniu nakazowym w dniu 26 stycznia 2016 r., sygn. akt II Nc 18/16, z tym zastrzeżeniem, że pozwana M. S. (1) zmieniła nazwisko i obecnie nazywa się M. D..

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 18 marca 2008 r. M. S. (1) zawarła z (...) SA Spółką Akcyjną Oddział w Polsce z siedzibą w W. umowę kredytu firmowego na wzrost konkurencyjności firmy, indeksowanego kursem franka szwajcarskiego, nr (...), na podstawie której Bank udzielił jej kredytu w kwocie 222 000 zł na warunkach określonych w umowie oraz ,,Regulaminie kredytowania przedsiębiorców w (...). W umowie postanowiono między innymi, że zabezpieczeniem spłaty kredytu jest hipoteka kaucyjna do kwoty 444 000 zł, ustanowiona na zabezpieczenie kredytu wraz z odsetkami i innymi kosztami na nieruchomości położonej w O. przy ul. (...), cesja praw z umowy ubezpieczenia przedmiotowej nieruchomości, pisemne oświadczenie dłużnika hipotecznego o poddaniu się egzekucji oraz poręczenie według prawa cywilnego udzielone przez W. P. (§ 6).

Zgodnie z rozdziałem V Regulaminu, w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu lub w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej Bank mógł wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, a w przypadku zagrożenia upadłością kredytobiorcy z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia. W takim przypadku kredytobiorca był zobowiązany do spłaty całego niespłaconego kredytu wraz z odsetkami i kosztami wynikającymi z umowy najpóźniej w następnym dniu po upływie okresu jej wypowiedzenia. Stosownie do treści pkt 4 rozdziału VI Regulaminu, korespondencję uważa się za doręczoną po upływie 7 dni od daty wysłania na ostatni podany przez kredytobiorcę adres do korespondencji .

Sąd ustalił, że M. S. (1), w zakresie roszczeń Banku wynikających z ww. umowy kredytu firmowego, poddała się egzekucji w trybie art. 97 ust. 1-2 ustawy Prawo Bankowe oraz wyraziła zgodę na wystawienie przez Bank bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 444 000 zł w przypadku niewywiązania się ze zobowiązań. Bank miał prawo objąć bankowym tytułem egzekucyjnym obok wierzytelności kapitałowych wynikających z udzielonego kredytu także należne odsetki i koszty związane z realizacją umowy oraz wszelkie koszty związane z windykacją należności Banku z umowy, do dnia zapłaty całego roszczenia objętego bankowym tytułem egzekucyjnym wraz z kosztami zastępstwa prawnego. Bank miał prawo wystąpić o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności w terminie trzech lat od daty rozwiązania umowy kredytu .

W tym samym dniu W. P. jako poręczyciel zawarła z (...) SA Spółką Akcyjną Oddział w Polsce z siedzibą w W. (Bank) umowę poręczenia, w której:

-

potwierdziła, że jest jej znana treść zawartej w dniu 18 marca 2008 r. przez M. S. (1) umowy kredytu firmowego na wzrost konkurencyjności firmy, indeksowanego kursem franka szwajcarskiego nr (...) (§ 1),

-

oświadczyła, że udziela poręczenia za zobowiązania kredytobiorcy wobec Banku wynikające z ww. umowy kredytowej, stając się tym samym dłużnikiem solidarnym, a Bank przyjął to poręczenie,

-

zaznaczono, że poręczenie obejmuje zobowiązanie kredytobiorcy istniejące w chwili udzielenia poręczenia, jak i mogące powstać w przyszłości z tytułu ww. umowy kredytowej wraz z odsetkami, prowizjami, opłatami i innymi kosztami, na wypadek gdyby kredytobiorca nie wykonał ciążących na nim zobowiązań w oznaczonym terminie (§ 2),

-

zaznaczono, że w razie niezapłacenia przez kredytobiorcę kwot należnych Bankowi na podstawie umowy kredytowej poręczyciel zapłaci na żądanie Banku należne kwoty nie później niż w terminie 10 dni od otrzymania wezwania do zapłaty (§ 3),

-

oświadczyła, że w zakresie roszczeń Banku wynikających z umowy poręczenia poddaje się egzekucji w trybie art. 97 ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe oraz wyraża zgodę na wystawienie przez Bank bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 444 000 zł. Bank miał prawo objąć bankowym tytułem egzekucyjnym, obok wierzytelności kapitałowych, także odsetki i koszty związane z realizacją umowy kredytowej oraz wszelkie koszty związane z windykacją należności Banku wraz z kosztami zastępstwa prawnego (§ 4),

-

zobowiązała się niezwłocznie powiadomić Bank o zmianie swojego adresu. Wszelką korespondencję Bank miał kierować na adres poręczyciela wskazany w umowie poręczenia lub w późniejszym powiadomieniu. W przypadku zmiany adresu bez powiadomienia Banku, pisma miały być kierowane na ostatni znany Bankowi adres ze skutkiem doręczenia po upływie 14 dni od dnia nadania korespondencji przez Bank (§ 6) .

W dniu 15 kwietnia 2008 r. W. P. złożyła oświadczenie o poddaniu się egzekucji w którym oświadczyła, że na podstawie art. 97 ustawy Prawo bankowe w związku z ustanowieniem zabezpieczenia wierzytelności (...) SA Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w W., wynikających z ww. umowy kredytu firmowego na wzrost konkurencyjności firmy nr (...)2008 r. w postaci hipoteki kaucyjnej do kwoty 444 000 zł na nieruchomości lokalowej w postaci lokalu położonego w O. przy ul. (...), poddaje się egzekucji z ograniczeniem do wyżej wymienionej nieruchomości oraz wyraża zgodę na wystawienie przez Bank bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 444.000 zł. Bank miał prawo objąć bankowym tytułem egzekucyjnym, obok wierzytelności kapitałowych, także odsetki i koszty związane z realizacją umowy kredytowej oraz wszelkie koszty związane z windykacją należności Banku wraz z kosztami zastępstwa prawnego .

W dniu 25 lutego 2010 r. M. S. (1) powiadomiła Bank o zmianie adresu korespondencyjnego na M. ul. (...).

Postanowieniem z 23 września 2011 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego postanowił wykreślić z Krajowego Rejestru Sądowego (...) SA Spółkę Akcyjną Oddział w Polsce z siedzibą w W.. W uzasadnieniu wskazano, że w 19 września 2011 r. do rejestru został wpisany (...) SA, który powstał na skutek wniesienia wszystkich składników majątkowych Oddziału (...) SA, na mocy art. 42a ustawy Prawo Bankowe. Zaznaczono, że zgodnie z art. 42e ust. 1 Prawa bankowego z chwilą wpisania do rejestru banku utworzonego przez instytucję kredytową następuje wykreślenie z rejestru oddziału instytucji kredytowej, a zgodnie z art. 42e ust. 2 i 3 Prawa bankowego wpisany bank krajowy wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki instytucji kredytowej związane z działalnością oddziału .

Pismem z 2 lipca 2012 r. (...) SA, z powołaniem się na regulamin kredytowania przedsiębiorców w (...) SA, wypowiedział umowę kredytową z 18 marca 2008 r. zawartą z M. S. (1) z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. W piśmie wskazano numer rachunku bankowego, na który ma nastąpić zwrot wykorzystanego kredytu wraz z należnymi Bankowi odsetkami, opłatami i prowizjami oraz zaznaczono, że zwrot należności powinien nastąpić najpóźniej następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia. Pismo zostało nadane do M. S. (1) na adres przy ul. (...) w M. w dniu 5 lipca 2012 r. Pismo było dwukrotnie awizowane, nie zostało podjęte w terminie i w dniu 26 lipca 2012 r. nastąpił jego zwrot do nadawcy. Pismem z 17 lipca 2012 r. Bank poinformował o wypowiedzeniu M. S. (1) umowy kredytowej z 18 marca 2008 r. W. P.. Pismo zostało wysłane w dniu 18 lipca 2012 r. na adres przy ul. (...) w O.. Było dwukrotnie awizowane, nie zostało podjęte w terminie i w dniu 7 sierpnia 2012 r. nastąpił jego zwrot do nadawcy .

W dniu 4 kwietnia 2013 r. (...) Bank (...) SA wystawił bankowy tytuł egzekucyjny obejmujący jego roszczenia wobec M. S. (1), wynikające z umowy kredytu firmowego z 18 marca 2008 r., zawartej z poprzednikiem prawnym Banku oraz roszczenia wobec W. P., wynikające z umowy poręczenia z 18 marca 2008 r., zawartej z poprzednikiem prawnym Banku. Bankowy tytuł egzekucyjny został wystawiony na łączną kwotę 362 019,08 zł. Wnioskiem z 28 czerwca 2013 r. Bank wystąpił o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności. Postanowieniem z 5 września 2014 r. Referendarz Sądowy Sądu Rejonowego w Olsztynie oddalił ten wniosek wskazując, że wnioskodawca nie wykazał, kiedy została rozwiązana umowa kredytowa z 18 marca 2008 r. i w związku z tym nie udowodnił, że został zachowany trzyletni termin na wystąpienie o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, liczony od daty rozwiązania umowy. Ponadto stwierdził, że w bankowym tytule egzekucyjnym nie została w prawidłowy sposób określona czynność bankowa, której dotyczył tytuł, gdyż jej oznaczenie zawiera oczywistą omyłkę (wpisano 18/03/208 r. zamiast 18/03/2008) oraz błędnie wskazano numer P. M. S. (1) .

W. P. jest od 21 września 1998 r. zameldowana na pobyt stały pod adresem przy ul. (...) w O.. M. S. (1) (obecne nazwisko D.) jest zameldowana od 5 marca 2009 r. na pobyt stały pod adresem przy ul. (...) w M. . W dniu 12 grudnia 2015 r. M. S. (2) z domu P. wyszła za mąż za J. D. i zmieniła nazwisko na D..

(...) Bank (...) SA z siedzibą w W. jako spółka przejmująca połączył się z (...) SA jako spółką przejmowaną w trybie at. 492 § 1 pkt 1 k.s.h., poprzez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą. Połączenie zostało dokonane w oparciu o uchwałę walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki przejmowanej z 14 listopada 2012 r., powziętą na podstawie art. 506 § 1 k.s.h. oraz uchwałę zarządu spółki przejmującej z 14 listopada 2012 r., z uwzględnieniem art. 516 k.s.h .

Pismami z 16 listopada 2015 r. powód wezwał M. S. (1) do zapłaty kwoty 491 425,29 zł, obejmującej należności z umowy kredytowej z 18 marca 2008 r. zawartej przez nią z poprzednikiem prawnym powoda. Wezwanie zostało wysłane na dwa adresy: ul. (...) w M. oraz ul. (...) w O.. Było dwukrotnie awizowane, nie zostało podjęte w terminie i zostało zwrócone do nadawcy w dniu 8 grudnia 2015 r. W dniu 17 listopada 2015 r. powód wysłał do W. P. wezwanie do zapłaty kwoty 491 425,29 zł, obejmującej należności z umowy kredytowej z 18 marca 2008 r. zawartej przez pozwaną M. S. (1) z poprzednikiem prawnym powoda. Wezwanie zostało wysłane na adres ul. (...) w O.. Było dwukrotnie awizowane, nie zostało podjęte w terminie i zostało zwrócone do nadawcy w dniu 4 grudnia 2015 r .

Sąd Okręgowy uznał, że roszczenie jest uzasadnione, a zgłoszone zarzuty nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd I instancji nie podzielił stanowiska pozwanych, że w niniejszej sprawie brak było przesłanek do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Pozwane trafnie wskazały, że księgi bankowe i rachunkowe banków nie znajdują się już w katalogu dokumentów urzędowych, jednak nie oznacza to, że na podstawie tego dokumentu nie można wydać nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. W niniejszej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym nie został wydany na podstawie art. 485 § 1 pkt 1 k.p.c., który dotyczy wydania nakazu zapłaty na podstawie dołączonego do pozwu dokumentu urzędowego, ale na podstawie art. 485 § 3 k.p.c. Ostatnio powołany przepis stanowi, że sąd może wydać nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeżeli bank dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych, podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty. Do pozwu zostały dołączone przedmiotowe dokumenty i Sąd uznał, że wniosek o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym jest uzasadniony. Odnośnie zarzutu pozwanych, że powód nie przedstawił dowodu doręczenia im wezwań do zapłaty sąd wskazał, że wraz z samymi wezwaniami powód przedłożył koperty, z których wynika, że przedmiotowe wezwania zostały nadane do każdej z pozwanych w dniu 17 listopada 2015 r., były dwukrotnie awizowane i nie zostały odebrane w terminie. Sąd miał na uwadze, że wezwania zostały doręczone pozwanym na adresy, pod którymi pozwane są zameldowane na pobyt stały od 21 września 1998 r. (W. P.) oraz od 5 marca 2009 r. (M. S. (1)), co wynika z informacji z Centrum Personalizacji Dokumentów MSW. Były to adresy podane przez same pozwane jako adresy do korespondencji i są to adresy, pod którymi pozwane nadal zamieszkują. Z obu umów, dla każdej z pozwanych wynikał przy tym obowiązek powiadamiania Banku o ewentualnych zmianach adresu do korespondencji. Żadna z pozwanych nie podnosiła, że w dacie wysłania wezwań do zapłaty mieszkała pod innym adresem, niż wskazany w wezwaniach. Gdyby przyjąć tok rozumowania pozwanych, Bank nigdy nie zdołałby doręczyć dłużnikowi wypowiedzenia umowy ani wezwania do zapłaty, gdyż dłużnik zwyczajnie nie odbierałby korespondencji od Banku. Sąd wskazał, że zgodnie z art. 61 § 1 zd. 1 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła ona zapoznać się z jego treścią. Mając na uwadze powołany przepis należy stwierdzić, że wysłanie wezwań do zapłaty na prawidłowe adresy jest równoznaczne z dojściem tych wezwań do pozwanych w taki sposób, że mogły one zapoznać się z ich treścią. Każda z pozwanych miała po 14 dni na odebranie kierowanej do niej przesyłki, a jej niepodjęcie obciąża wyłącznie pozwane. Powołany art. 61 § 1 zd. 1 k.c. nie stanowi, że dana osoba ma faktycznie zapoznać się z treścią kierowanego do niej oświadczenia, tylko że oświadczenie ma do niej dojść w taki sposób, żeby mogła zapoznać się z jego treścią. Obie pozwane mogłyby zapoznać się z treścią kierowanych do nich wezwań, gdyby odebrały awizowane przesyłki. Pozwane nie podnosiły aby którejkolwiek z nich niespodziewane zdarzenie losowe przeszkodziło w terminowym odbiorze korespondencji.

Sąd I instancji stwierdził, że prawidłowo zaadresowane koperty, dwukrotnie awizowane i zwrócone z powodu nieodebrania przez pozwane korespondencji w terminie stanowią dowód doręczenia pozwanym pisemnych wezwań do zapłaty. Takie ustalenie prowadzi do wniosku, że powód dołączył do pozwu wszystkie dokumenty, o których mowa w art. 485 § 3 k.p.c., a zatem w niniejszej sprawie było możliwe wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.

Sąd Okręgowy nie podzielił także zarzutu pozwanych, że powód nie wykazał swojego następstwa prawnego po (...) SA Spółce Akcyjnej Oddział w Polsce z siedzibą w W. oraz (...) SA. Drugi z powołanych podmiotów był uniwersalnym następcą prawnym pierwszego z wymienionych podmiotów ( postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z 23 września 2011 r.). Pozwane nie kwestionowały przedmiotowego orzeczenia. Z kolei następstwo prawne powoda względem (...) Spółki Akcyjnej wynika z informacji z Krajowego Rejestru Sądowego. Zgodnie treścią informacji zawartej w (...) Bank (...) SA z siedzibą w W., jako spółka przejmująca połączył się z (...) SA jako spółką przejmowaną w trybie at. 492 § 1 pkt 1 k.s.h., to jest przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą. Połączenie zostało dokonane w oparciu o uchwałę walnego zgromadzenia akcjonariuszy spółki przejmowanej z 14 listopada 2012 r., powziętą na podstawie art. 506 § 1 k.s.h. oraz uchwałę zarządu spółki przejmującej z 14 listopada 2012 r. Połączenie zostało dokonane z uwzględnieniem art. 516 k.s.h. Sąd nie zgodził się z twierdzeniem pozwanych, że przedmiotowa informacja potwierdza jedynie fakt poprawnego udzielenia pełnomocnictwa J. G., którego podpis widnieje pod pozwem.

Za nieuzasadniony Sąd Okręgowy uznał również zarzut niewymagalności roszczenia ze względu na brak wypowiedzenia przez Bank umowy. Powód wykazał, że umowa została wypowiedziana, składając pisma w sprawie wypowiedzenia umowy wraz z dowodami ich doręczenia. Również tych przesyłek pozwane nie odebrały i również te przesyłki - ze wskazanych wyżej przyczyn - należy uznać za skutecznie doręczone. Oba oświadczenia doszły bowiem do pozwanych w taki sposób, że mogły one zapoznać się z ich treścią (art. 61 § 1 zd. 1 k.c.) i nie ma znaczenia fakt, że żadna z pozwanych nie odebrała kierowanej do niej korespondencji. Bank skutecznie wypowiedział umowę kredytu, zawartą z M. S. (1) oraz skutecznie zawiadomił W. P. o wypowiedzeniu tej umowy. Tym samym zarzut dotyczący braku wymagalności roszczenia był niezasadny. Wraz z upływem okresu wypowiedzenia umowy - stosownie do treści rozdziału V Regulaminu, który stanowił integralną część umowy kredytowej - cały niespłacony kredyt wraz z odsetkami i kosztami wynikającymi z umowy stał się wymagalny w następnym dniu po upływie okresu wypowiedzenia.

W ocenie Sądu Okręgowego nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut przedawnienia roszczenia. 30-dniowy okres wypowiedzenia umowy upłynął z dniem 23 sierpnia 2012 r. Zgodnie z treścią rozdziału V Regulaminu, stanowiącego integralną część umowy, w pierwszym dniu po upływie okresu wypowiedzenia wymagalne stały się wszelkie roszczenia wynikające z zawartej umowy kredytu. Od dnia 24 sierpnia 2012 r. zaczął zatem biec termin przedawnienia roszczeń wynikających z przedmiotowej umowy (art. 120 § 1 zd. 1 k.c.). Stosownie do treści art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. W okolicznościach niniejszej sprawy roszczenie określone w pozwie wynika z prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej, a zatem podlega 3-letniemu terminowi przedawnienia, licząc od dnia jego wymagalności. Roszczenie powoda uległoby zatem przedawnieniu z upływem 24 sierpnia 2015 r. Zdaniem Sądu termin przedawnienia został jednak przerwany na skutek złożenia przez powoda do Sądu wniosku o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności.

Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Taką właśnie czynnością, która przerwała bieg przedawnienia, było złożenie do sądu wniosku o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z 4 kwietnia 2013 r. klauzuli wykonalności. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z 4 kwietnia 2013 r. został sporządzony w dniu 28 czerwca 2013 r., jednak w aktach nie ma informacji kiedy wniosek został złożony. Nie ulega jednak wątpliwości, że wniosek został oddalony postanowieniem referendarza sądowego z 5 września 2014 r., a zatem z pewnością można stwierdzić, że wniosek musiał zostać złożony przed upływem terminu przedawnienia. Zgodnie z art. 124 § 1 k.c. po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. W razie jednak przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem termin przedawnienia nie biegnie, dopóki postępowanie nie zostanie zakończone. Wniosek powoda został oddalony w dniu 5 sierpnia 2014 r., zatem bieg przedawnienia roszczenia rozpoczął się ponownie w dniu 6 sierpnia 2014 r. i zakończyłby się w dniu 6 sierpnia 2018 r. Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony 13 stycznia 2016 r. i na skutek tej czynności bieg przedawnienia roszczenia powoda ponownie został przerwany.

Sąd Okręgowy nie zgodził się z twierdzeniem pozwanych, że złożenie wniosku o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności nie przerwało biegu przedawnienia ze względu na oddalenie wniosku. Brak jest bowiem przepisu który stanowiłby, że oddalenie pozwu czy wniosku nie wywołuje skutków, które ustawa wiąże z wniesieniem pozwu czy wniosku do sądu. Taki skutek kodeks postępowania cywilnego wiąże ze zwrotem pozwu (wniosku) oraz z cofnięciem pozwu (wniosku) (art. 130 § 2 k.p.c. i art. 202 § 2 k.p.c.). Nie istniał i nie istnieje natomiast żaden przepis, który stanowiłby że oddalenie powództwa (wniosku) powoduje, że ich wniesienie nie wywołuje skutków, które ustawa wiąże z wniesieniem tych pism do sądu, w tym że nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia. Z tych przyczyn nietrafna jest argumentacja pozwanych, że jedynie uwzględnienie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przerywa bieg terminu przedawnienia roszczeń.

Nietrafna jest w ocenie Sądu Okręgowego argumentacja pozwanych opierająca się na stwierdzeniu, że powód wykazał rażący brak staranności, jeśli chodzi o sformułowanie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, oraz że z powodu licznych błędów powoda wniosek ten został oddalony, a zatem nie można uznać, że jego wniesienie przerwało bieg przedawnienia. Z postanowienia Referendarza Sądowego, oddalającego wniosek powoda nie wynika, że wniosek ten zawierał rażące, nadzwyczajne błędy czy niedokładności tego rodzaju, że przedmiotowego wniosku w ogóle nie można uznać za pismo procesowe, którego wniesienie do sądu przerywa bieg przedawnienia. Z uzasadnienia postanowienia referendarza wynika, że zasadniczym powodem oddalenia wniosku było niewykazanie przez powoda, że zachowany został termin na złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności, przy czym ze złożonych w przedmiotowej sprawie dokumentów wynika, że termin ten zachowany został. Pozostałe wskazywane przez Referendarza uchybienia dotyczyły daty umowy (pomyłkę tę Referendarz sam uznał za oczywistą omyłkę), oraz błędnego Peselu pozwanej. Również tę ostatnią pomyłkę należy uznać za oczywistą, gdyż z Bazy Pesel wynika, że osoba o podanym przez powoda numerze PESEL nie istnieje, a zatem nie można uznać, żeby istniały wątpliwości kogo dotyczy przedmiotowy bankowy tytuł egzekucyjny.

Nie budzi zdaniem Sądu żadnych wątpliwości, że złożony wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu dotyczył tych samych osób i tych samych roszczeń, których dotyczy niniejszy pozew.

Sąd Okręgowy wskazał, że oddalenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z powodu tych uchybień, na które wskazał w swoim postanowieniu Referendarz Sądowy, nie pozwala na uznanie, że powód nie przerwał skutecznie biegu przedawnienia swojego roszczenia.

Również zarzuty, że wezwania do zapłaty zawierały braki polegające na niezawarciu w nich propozycji ugodowego zakończenia sprawy, co miało stać na przeszkodzie wydaniu nakazu zapłaty w niniejszej sprawie, są w oczywisty sposób niezasadne. Sąd podkreślił, że powód ma jedynie obowiązek zawarcia w pozwie informacji, czy strony podjęły próbę mediacji czy innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu (art. 187 § 1 pkt 3 k.p.c.), natomiast żadne przepisy nie nakładają na powoda prowadzenia z dłużnikami rozmów ugodowych, a tym bardziej czynienia na ich rzecz ustępstw.

Jako bezzasadne Sąd uznał również zarzuty dotyczące ograniczenia odpowiedzialności pozwanej W. P.. Twierdzenia te stoją w sprzeczności z § 2 pkt 1 podpisanej przez pozwaną umowy poręczenia z 18 marca 2008 r., z którego wyraźnie wynika, że W. P. udzieliła poręczenia za zobowiązanie kredytobiorcy M. S. (1) wobec Banku nie tylko do wysokości, w jakiej został udzielony kredyt, to jest do kwoty 222.000 zł, ale także za zobowiązania, które mogą powstać w przyszłości, takie jak odsetki, prowizje czy opłaty. Kwota wskazana w oświadczeniu pozwanej o wyrażeniu zgody na wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego nie stanowi ograniczenia odpowiedzialności pozwanej, a jedynie stanowi górną granicę roszczeń, które mogły być dochodzone w uproszczonym trybie (na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego). Roszczeń przekraczających tę kwotę Bank mógłby dochodzić jedynie w postępowaniu zwykłym. Również oświadczenie W. P. złożone jako oświadczenie dłużnika hipotecznego nie stanowi ograniczenia jej odpowiedzialności jako poręczyciela, tylko dodatkowe zabezpieczenie kredytu poprzez ustanowienie hipoteki na stanowiącej jej własność nieruchomości. Odpowiedzialność pozwanej byłaby ograniczona do wartości nieruchomości wyłącznie wówczas, gdyby pozwana była tylko dłużnikiem rzeczowym, co w niniejszej sprawie nie ma miejsca.

Za nieuzasadniony Sąd uznał zarzut pozwanych, że za dług przyszły można poręczyć tylko do wysokości z góry oznaczonej, a w niniejszej sprawie wysokość tego długu nie została określona. Zgodnie z art. 878 § 1 k.c. można poręczyć za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej. Takie brzmienie powołanego przepisu nie przesądza jednak - wbrew stanowisku pozwanych - o tym, że w umowie poręczenia za dług przyszły należy wskazać wysokość długu przyszłego kwotowo. Taka wykładnia przedmiotowego przepisu była prezentowana w dawniejszym orzecznictwie, ale aktualne poglądy judykatury są odmienne. Ważność poręczenia za dług przyszły nie jest zależna od wskazania w umowie poręczenia kwoty tego długu, lecz wystarczy aby można było uznać taki dług za określony - wystarczy ustalenie jedynie zakresu długu, co nie musi być jednoznaczne ze wskazaniem wysokości świadczenia pieniężnego, w szczególności wówczas, gdy w chwili udzielania poręczenia nie da się go precyzyjnie określić. Oznaczenie górnej granicy, a więc zakresu odpowiedzialności poręczyciela musi więc nastąpić w chwili składania przezeń pisemnego oświadczenia o przyjęciu poręczenia za dług przyszły, a nadto musi być na tyle wyraźne, aby można było się zorientować w sposób nie budzący wątpliwości, jaki zakres odpowiedzialności przejmuje poręczyciel. Jeśli więc oznaczenie górnej granicy odpowiedzialności poręczyciela nie jest ścisłe lub nie zostało dokonane w sposób nie budzący wątpliwości, to nie można uznać, iż doszło do dokonania ważnego poręczenia za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej. W umowie poręczenia należy wówczas określić stosunek prawny, z którego powstanie zabezpieczana wierzytelność. Nie podlega ograniczeniu z art. 878 § 1 k.c. poręczenie za dług z umowy pożyczki obejmujący kapitał i odsetki umowne, których rozmiaru (kwoty) nie można z góry przewidzieć. Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy, mając w szczególności na uwadze § 1 i § 2 umowy poręczenia zawartej przez W. P. w dniu 18 marca 2008 r. sąd wskazał, że odczytując umowę poręczenia wraz z umową kredytu i załącznikami oraz postanowieniami regulaminu, który stanowił integralną część umowy kredytowej, nie można przyjąć, że wierzytelność przysługująca Bankowi względem M. S. (1), a za którą poręczyła W. P., nie była w umowie poręczenia określona. W. P. wyraźnie oświadczyła, że treść umowy kredytowej jest jej znana. Wysokość długu przyszłego, za który poręczyła W. P. w dniu 18 marca 2008 r., była możliwa do określenia na podstawie tej umowy kredytowej zawartej przez M. S. (1) w tym samym dniu i załączników do tej umowy. Umowa poręczenia, na podstawie której odpowiada w niniejszej sprawie W. P., nie była zatem sprzeczna z art. 878 § 1 k.c.

Dodatkowo Sąd zaznaczył, że z zaświadczenia z systemu P. wynika, że M. S. (2) z domu P. w dniu 12 grudnia 2015 r. wyszła za mąż za J. D. i zmieniła nazwisko na D., co zostało uwzględnione przy wydaniu orzeczenia.

Zgodnie z art. 496 k.p.c. po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Mając na uwadze wyniki postępowania dowodowego Sąd utrzymał nakaz zapłaty z 26 stycznia 2016 r. w mocy w całości.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli pozwani zaskarżając go w całości i zarzucili:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż w okolicznościach niniejszej sprawy powód w sposób należyty wykazał tak co do zasady jak i wysokości roszczenie dochodzone w niniejszym postępowaniu;

2.  naruszenie art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powód wywiązał się z obowiązku wykazania okoliczności będących podstawą niniejszego powództwa, podczas gdy zebrany materiał dowodowy, składający się w głównej mierze z dowodów nieposiadających waloru dokumentów, wyciągów z dokumentów jest niewystarczający do stwierdzenia tak zasady jak i wysokości kwestionowanego przez pozwane roszczenia;

3.  naruszenie art. 123 k.c. poprzez przyjęcie, że wniosek złożony przez powoda stanowił czynność przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia, skutkującą przerwaniem biegu przedawnienia

4.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i przyjęcie, że roszczenie powoda jest zasadne i udowodnione, pomimo, że przedłożone dowody nie pozwalają na przyjęcie, że powód udowodnił swoje roszczenie.

W konkluzji skarżący wnieśli o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. Zarzut naruszenia art. 233 par. 1 k.p.c. jest chybiony.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenie sądu I instancji, iż złożenie przez pozwanego wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przerwało bieg przedawnienia dochodzonego roszczenia. Sąd I instancji prawidłowo wyłożył art. 123 par. 1 pkt 2 k.c. i prawidłowo go zastosował. Nie ma racji apelująca, że bankowy tytuł egzekucyjny nie zawierał oznaczenia czynności bankowej, z której wynika dochodzone roszczenie. W treści owego tytułu wyraźnie wskazano, że roszczenie wynika z umowy kredytu Firmowego na Wzrost Konkurencyjności Firmy indeksowanego kursem franka szwajcarskiego nr (...), wskazano również datę zawarcia umowy a omyłka co do owej daty dotycząca oznaczenia roku, w którym umowę zawarto ( 208 zamiast 2008) nie stanowiła przeszkody w identyfikacji daty dokonania czynności bankowej, zwłaszcza że rok zawarcia umowy wskazany został również w oznaczeniu numeru umowy ( (...) – k.89 akt), a sama umowa dołączona została do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności.

Nie ma również wątpliwości, kogo bankowy tytuł egzekucyjny dotyczył. Pozwana M. S. (1) oznaczona została nie tylko poprzez wskazanie numeru PESEL. W bankowym tytule egzekucyjnym zamieszczono informację, że prowadzi ona działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w O. i posiada REGON (...). Numer REGON z pewnością umożliwiał identyfikację pozwanej. Wskazano również prawidłowy adres pozwanej. Odnośnie W. P. wskazano prawidłowy numer PESEL oraz adres zamieszkania. Nie sposób zatem zasadnie twierdzić, że na podstawie treści bankowego tytułu egzekucyjnego nie można było ustalić, czy osoby wskazane w bankowym tytule egzekucyjnym są tymi samymi osobami, które były stroną czynności bankowej stanowiącej podstawę wystawienia owego tytułu. Wystąpienie przez powoda z wnioskiem o nadanie bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności nie było działaniem pozornym, zmierzającym wyłącznie do uzyskania przerwy biegu przedawnienia lecz działaniem przedsięwziętym bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia przed sądem uprawnionym do nadania bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności.

Kwestia, iż Bank złożył dwa tytuły egzekucyjne o różnej treści mogła budzić wątpliwości sądu klauzulowego odnośnie tego, który z nich jest wystawiony prawidłowo, nie jest jednak wystarczająca do uznania, że uchybienie tego rodzaju uniemożliwia ocenę działania banku jako czynności przerywającej bieg przedawnienia.

Jeśli chodzi o wykazanie roszczenia co do zasady i co do wysokości to zgodnie z art. 485 par. 3 k.p.c., Sąd może wydać nakaz zapłaty, jeżeli bank dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty.

Wymogi wskazane w w/w przepisie zostały zachowane. Bank przedłożył wyciąg z ksiąg bankowych ( k.4) oraz dowody doręczenia dłużniczkom pisemnego wezwania do zapłaty, zatem sąd I instancji uprawniony był do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. W art. 485 par. 3 k.p.c. ustawodawca przyjął, że dokumenty tam wskazane są wystarczające do udowodnienia roszczenia. W postępowaniu nakazowym wystarczające jest zatem udowodnienie okoliczności uzasadniających żądanie pozwu w granicach wyznaczonych specyfiką dokumentów wymienionych w art. 485 k.p.c. i dołączonych do pozwu (por. wyrok SN z dnia 4 października 2006 r., II CSK 229/06, LEX nr 337525).

Wprawdzie od dnia 20 lipca 2013 r. dokument bankowy, o którym mowa w art. 95 ust. 1 ustawy z 1997 r. Prawo bankowe, w postępowaniu cywilnym jest traktowany jako dokument prywatny, czyli zgodnie z art. 245 k.p.c. jest dowodem tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie w nim zawarte, jednak przepis art. 485 par. 3 k.p.c. nie uległ zmianie po 20 lipca 2013r., nadal zatem wyciąg z ksiąg bankowych podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzony pieczęcią banku oraz dowód doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty stanowią dokumenty wystarczające do wydania nakazu zapłaty.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwane nie kwestionowały, iż doszło do zawarcia umowy Kredytu, przyznały również, że jedynie do maja 2012r. dokonywano terminowych spłat rat kredytu ( k.40). Podniosły, że niezapłacone raty kredytu uległy przedawnieniu ale zarzut ten okazał się chybiony. Ponadto wywodziły, że umowa nie została skutecznie wypowiedziana i nadal wiąże strony, ale i ten zarzut okazał się chybiony. Wreszcie wywodziły, że powód nie podjął próby polubownego załatwienia sporu i nie kwestionowały należności dochodzonych pozwem co do wysokości. W zarzutach od nakazu zapłaty pozwane w żaden sposób nie odniosły się do wyciągu z ksiąg bankowych ani do wyliczenia należności przedstawionego w wezwaniu do zapłaty.

Zgodnie z art. 493 par. 1 k.p.c. pozwany co do zasady powinien bez zwłoki, tj. w zarzutach od nakazu zapłaty, przedstawić wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na poparcie swych twierdzeń. Spóźnione twierdzenia i dowody sąd ma obowiązek pominąć. Zostaną one jednak uwzględnione, jeżeli strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w zarzutach bez swojej winy lub, że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo, że występują inne wyjątkowe okoliczności.

Podniesienie dopiero w apelacji, że roszczenie nie zostało wykazane co do wysokości jest spóźnione, co więcej pozwane jedynie w ogólnikowy sposób zakwestionowały wysokość roszczenia nie wskazując konkretnych zarzutów ani własnych wyliczeń. Zweryfikowanie przez pozwane wysokości roszczenia nie powinno nastręczać trudności albowiem szczegółowy harmonogram spłaty kredytu był im znany, podobnie znana jest im wysokość zapłaconych rat i wielkość spłaconego kapitału zwłaszcza, że zgodnie z umową kredyt miał być spłacany w równych ratach kapitałowo-odsetkowych przez okres 300 miesięcy ( paragraf 3 umowy k.5v). W tych okolicznościach zarzut nieudowodnienia roszczenia nie może odnieść skutku w postaci zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa.

Zarzut, że wypowiedzenie nie zawiera określonych przyczyn z jakich zostało dokonane nie został podniesiony w zarzutach od nakazu zapłaty, a więc jest spóźniony, niemniej jednak nie znajduje potwierdzenia w treści wypowiedzenia. Jak wynika z treści wypowiedzenia ( k.81) , jego podstawę stanowi rozdział II punkt 12a) i rozdział VI Regulaminu Kredytowania. Punkt 12a) tego regulaminu stanowi, że kredytobiorca jest zobowiązany do wywiązywania się ze zobowiązań zawartych w umowie oraz regulaminie, a rozdział VI stanowi, że w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu lub w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej Bank może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia ( k.88v).

Z treści wypowiedzenia wynika zatem, że jego podstawę stanowi nie wywiązywanie się kredytobiorcy ze zobowiązań zawartych w umowie oraz regulaminie. Pozwana W. P. została powiadomiona o wypowiedzeniu umowy oraz o wysokości zadłużenia ( k84)-85).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji i na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił ją.

Ewa Kaniok Edyta Jefimko Małgorzata Dubinowicz - Motyk