Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Barbara Bojakowska

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2018 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w G.

przeciwko K. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli

z dnia 28 sierpnia 2018 roku, sygn. akt I C 655/18 upr.

oddala apelację.

Sygn. akt I Ca 481/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 28 sierpnia 2018r. wydanym w sprawie z powództwa (...) Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w G. przeciwko K. K. o zapłatę, Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli zasądził od pozwanej solidarnie na rzecz powoda kwotę 4388,66 złotych z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od 7 marca 2018 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie, zasądził od pozwanej kwotę 1055 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu oraz rozłożył płatność zasądzonej kwoty na 36 miesięcznych rat.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł powód, zaskarżając wyrok w części w zakresie punktu 2 wyroku tj. związanym z oddaleniem powództwa co do kwoty 3994,54 zł, zarzucając rozstrzygnięciu:

I.  naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia , to jest:

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, a tym samym nieprawidłowe przyjęcie, iż powód nie udowodnił zasadności dochodzenia opłat podczas gdy z treści umowy z 16 października 2017 r. w sposób czytelny i jasny wynikają warunki na jakich została pobrana prowizja,

- art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że strona powodowa nie wywiązała się z obowiązku udowodnienia okoliczności z których wywodzi skutki prawne, w szczególności w zakresie naliczania prowizji, podczas gdy powód przedstawił umowę pożyczki, gdzie zostały wyszczególnione opłaty, a pozwany podpisując umowę wyraził na to zgodę

II.  naruszenie prawa materialnego to jest:

- art. 58 § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie i przejęcie przez Sąd, że umowa będąca podstawa dochodzonych roszczeń zawiera postanowienia sprzeczne z ustawą w zakresie określenia wysokości prowizji, w sytuacji gdy przepis ten nie ma zastosowania do postanowień określających świadczenia główne stron, w tym cena lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny

- art. 720 k.c. poprzez jego zastosowanie i częściowe oddalenie powództwa, podczas gdy powód wykazał jaką wierzytelność nabył od pożyczkodawcy,

- art. 3 w zw. art. 30 ust.1pkt 10 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim przez ich pominięcie i w konsekwencji oddalenie powództwa w zaskarżonej części, mimo iż z przedstawionych dokumentów wynikało, że jest to umowa o kredyt konsumencki,

- art. 13 ust 1 pkt 10 w zw. z art. 5 ust 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim w zw. z art. 353 ¹ k.c. poprzez jego niezastosowanie, i przyjęcie, ze dochodzona kwota tytułem prowizji stanowi postanowienie umowne, które zmierza do ominięcia przepisów o odsetkach maksymalnych, a jej zastrzeżenie jest sprzeczne z prawem i przez to nieważne, w sytuacji gdy wskazane przepisy przewidują możliwość zastrzeżenia w umowie oprócz odsetek także prowizji

W oparciu o tak sformułowane zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na swoja rzecz dodatkowo kwoty 3994,54 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie a ponadto o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja jest bezzasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy zaznaczyć, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń na podstawie zebranego w sprawie materiału, które Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za własne.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutów skarżącego naruszenia przepisów postępowania, - art. 233 k.p.c. art. 231 k.p.c., 232 k.p.c. dopiero bowiem w oparciu o niewadliwe ustalenia można rozważać prawidłowe zastosowanie prawa materialnego.

Skarżący błędnie zarzuca Sądowi Rejonowemu naruszenie prawa procesowego, które dotyczy ustaleń faktycznych, przez niego samego nie kwestionowanych, to jest faktu zawarcia umowy, jej warunków i zakresu wykonania umowy przez obie strony, oraz faktu skutecznego przelewu wierzytelności z pierwotnego wierzyciela na powoda.

Natomiast zarzuty jakie zostały przedstawione przez skarżącego na uzasadnienie naruszenia prawa procesowego w postaci przekroczenia granicy swobodnej oceny dowodów stanowią w istocie zarzut błędu subsumpcji, czyli nieprawidłowego zastosowania prawa materialnego, to jest błędne przyjęcie, że postanowienia umowy zawartej między stronami dotyczące wysokości prowizji są nieważne z powodu ich sprzeczności z dobrymi obyczajami i zasadami współżycia społecznego.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego należy przypomnieć, że istnieją dwa sposoby umożliwiające sądowi stwierdzenie, że zamieszczona w umowie klauzula stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., tj. kontrola incydentalna dokonywana przez sąd rozpoznający konkretną sprawę oraz kontrola abstrakcyjna sprawowana przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Mając na względzie brzmienie art. 385 ¹ k.c. , aby można było uznać klauzulę za abuzywną (inaczej postanowienie nieuczciwe lub niegodziwe) muszą zostać spełnione cztery przesłanki: umowa musi być zawarta z konsumentem, postanowienia tej umowy nie zostały uzgodnione z konsumentem w sposób indywidualny, a ponadto kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszając jego interesy, a postanowienie sformułowane w sposób jednoznaczny nie dotyczy głównych świadczeń stron. Niewątpliwie na co wskazywał Sąd Rejonowy, pożyczkodawca ( poprzednik prawny powoda) był przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej, między innymi w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych, a strona pozwana jako osoba fizyczna jest konsumentem. Postanowienia umowy łączącej strony nie zostały też uzgodnione indywidualnie, albowiem strona pozwana nie miała na treść umowy jakiegokolwiek wpływu. Sam fakt możliwości wyboru wariantu pożyczki czy też doręczaniu mu formularza o warunkach jej udzielenia nie oznacza uzgodnienia umowy indywidulanie.

Co do dokonania przez Sąd Rejonowy nieprawidłowej wykładni 58 § 2 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. należy przypomnieć, że obowiązkiem sądu jest badanie czy pożyczkodawca zachowuje się zgodnie z dobrymi obyczajami, czy umowa nie zawiera klauzul niedozwolonych. Pod pojęciem działania wbrew dobrym obyczajom kryje się wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku, natomiast przez rażące naruszenie interesów konsumenta rozumie się nieusprawiedliwioną dysproporcję - na niekorzyść konsumenta - praw i obowiązków stron, wynikających z umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2006 r., I CSK 173/06, Lex nr 395247). Dokonując oceny rzetelności określonego postanowienia umowy konsumenckiej należy zawsze rozważyć indywidualnie rozkład obciążeń, kosztów i ryzyka, jaki wiąże się z przyjętymi rozwiązaniami oraz zbadać jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone, pamiętając jednocześnie podczas dokonywania kontroli o tym, że każdorazowo istotny jest charakter stosunku prawnego regulowanego umową, który w konkretnej sytuacji może usprawiedliwiać zastosowaną konstrukcję i odejście do typowych reguł wyznaczonych przepisami dyspozytywnymi.

Sąd Okręgowy w pełni podziela zapatrywania Sądu I instancji, że tego rodzaju postanowienia umowne, przewidujące obowiązek uiszczenia przez pozwaną kosztów prowizji w wysokości równej faktycznie udzielonej pożyczki kształtowały jej prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. W ocenie Sądu Okręgowego zastrzeżenie opłaty w takiej wysokości nie miało żadnego uzasadnienia w rzeczywistej wysokości kosztów ponoszonych za takie czynności, do uznania czego wystarcza już samo doświadczenie życiowe. Nadto w ocenie Sądu ewentualne opłaty dodatkowe winny być ustalone na rozsądnym poziomie i nie mogą godzić w interesy konsumenta, a z pewnością nie mogą one stanowić aż 100% kwoty pożyczki.

Mając powyższe na uwadze należy w całości podzielić pogląd Sądu Rejonowego, że zapis umowny, który zastrzega konieczność uiszczania świadczenia dodatkowego w postaci prowizji na poziomie ustalonym we wzorcu, w sposób oczywisty narusza interesy konsumenta oraz kształtuje jego prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a tym samym stanowi klauzulę niedozwoloną w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. i należy uznać go za godzący w równowagę kontraktową tego stosunku. Skutkuje to jego bezskutecznością w zakresie wysokości przedmiotowej opłaty.

Chybiony jest przy tym pogląd skarżącego , że postanowienia dotyczące prowizji to świadczenie główne umowy, ponieważ dokonując wykładni postanowień umowy w tym § 1 i 2 wynika z nich wprost, że faktyczna kwota pożyczki to 4170 zł, a prowizja wynosi 4170 zł, która pobierana jest w momencie zawierania umowy. Samo użycie nazwy „pożyczka brutto” , nie oznacza, że jest to świadczenie główne.

Co do zasady należy zgodzić się z apelującym , że dopuszczalne przez prawo są pozaodsetkowe koszty kredytu, w tym prowizja, ale nie oznacza to braku kontroli jej wysokości przez sąd. Błędny jest jednak pogląd skarżącego, jakoby Sąd Rejonowy wykluczył możliwości pobierania prowizji. Z treści uzasadnienia sądu wnika tylko, że musi być powiązana z rzeczywistym kosztem udzielenia pożyczki, co w rozpoznawanej sprawie nie zostało wykazane.

Dlatego też zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego nie były uzasadnione. Co więcej należy w całości zgodzić się z sądem pierwszej instancji, że pożyczkodawca w spornej umowie zastosował rozwiązanie, które wypacza istotę pożyczki , tworząc sztuczne pojęcia pożyczki brutto i netto.

Nie ma też racji apelujący, że Sąd Rejonowy błędnie zastosował art. 720 k.c. Wbrew zarzutom apelującego do rozpoznanej sprawy ma zastosowanie prawo cywilne, które reguluje umowę pożyczki co do zasady, ale też uszło uwadze skarżącego, że Sąd pierwszej instancji wyraźnie podał w swym uzasadnieniu, że w odniesieniu to umów , w których pożyczkodawcą jest podmiot profesjonale nie trudniący się udzielaniem pożyczek pieniężnych, grancie korzyści określą ustawa o kredycie konsumenckim.

Wobec powyższego należy uznać, że rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest prawidłowe, a podniesione w apelacji zarzuty nie zasługiwały na uwzględnienie Uzasadnia to oddalenie apelacji na podstawie art. 385 k.p.c.