Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 grudnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w przyznał A. G. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 23 czerwca 2017 r., tj. od zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, do 31 października 2019 r.

/decyzja – k. 72 akt ZUS/

Odwołanie od w/w decyzji w dniu 15 stycznia 2018 r. złożył wnioskodawca i wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

/odwołanie – k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 2 lutego 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie – k. 4/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca A. G. urodził się w dniu (...)

/bezsporne/

Wnioskodawca posiada wykształcenie wyższe, z zawodu jest mgr inż. leśnikiem, pracował jako dyrektor Lasów Państwowych, specjalista ds. ochrony lasu, nadleśniczy, przedstawiciel handlowy, specjalista nadzoru gospodarki drewnem, główny specjalista służby leśnej. /bezsporne – wywiad zawodowy w opinii lekarskiej, świadectwa pracy w aktach ZUS/

W dniu 11 kwietnia 2017 r została sporządzona opinia psychologiczna, z której wynika występowanie u wnioskodawcy zaburzeń lękowych, zaburzeń w zakresie procesów poznawczych wynikających z organicznych uszkodzeń w obrębie (...), występowanie łagodnych zaburzeń poznawczych bez cech otępienia, (...) 23 pkt. W porównaniu do badania skalą (...) z 2016 r /18 pkt./stan pacjenta uległ poprawie.

/opinia – k. 32 -34/

Ubezpieczony był uprawniony do świadczenia rehabilitacyjnego do dnia 22 czerwca 2017 r.

/bezsporne/

Wnioskodawca posiada wymagane okresy składkowe i nieskładkowe.

/bezsporne/

W dniu 2 czerwca 2017 r. ubezpieczony złożył wniosek o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/wniosek – k. 1 akt ZUS/

Po zapoznaniu się z dokumentacją lekarską oraz na podstawie przeprowadzonego badania Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 12 lipca 2017 r. uznał, że wnioskodawca jest częściowo niezdolny do pracy do 31 października 2019 r, a niezdolność do pracy powstała w czasie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego. Lekarz orzecznik rozpoznał organiczne uszkodzenie mózgu, padaczkę objawową, zespół psychoorganiczny, stan po krwawieniu podpajęczynówkowym z pękniętego tętniaka tętnicy szyjnej wewnętrznej lewej leczonego operacyjnie w 2010 r, numer statystyczny choroby zasadniczej F 06 (inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną)

/orzeczenie lekarza orzecznika ZUS – k.20, 113 ./

W dniu 8 sierpnia 2017 r zostało przeprowadzone badanie psychologiczne, z którego wynikało, obniżenie funkcjonowania poznawczego na podłożu zmian organicznych (...) z dominującymi deficytami w zakresie funkcji mnestycznych , wykonawczych, uwagowych i językowych, przy ogólnie obniżonej wydolności procesów poznawczych. W sferze afektywnej obserwuje się łagodne obniżenie nastroju ze zgłaszanymi zaburzeniami snu oraz podwyższonym poziomem lęku. Wymienione deficyty poznawcze mają charakter przewlekły, utrwalony oraz powodują pogorszenie funkcjonowania pacjenta w sytuacjach życia codziennego.

/opinia – k. 124 – 125 akt ZUS dok. lek./

Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 9 sierpnia 2017 r. uznała ubezpieczonego za częściowo niezdolnego do pracy do 31 października 2019 r, a niezdolność do pracy powstała w czasie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego. Komisja Lekarska rozpoznała organiczne zaburzenia osobowości, padaczkę objawową, spastyczny niedowład prawostronny, stan po krwawieniu podpajęczym i dokomorowym w przebiegu pęknięcia tętniaka, lewej tętnicy szyjnej wewnętrznej , leczonego operacyjnie w 2010 r, numer statystyczny choroby zasadniczej F 07 ( zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu).W badaniu przedmiotowym stwierdza się objawy organicznego uszkodzenia (...), z łagodnym obniżeniem funkcji poznawczych, zaburzeniami koncentracji, trudności w zapamiętywaniu nowego materiału, niewielkie deficyty w badaniu neurologicznym, wydolny krążeniowo.

/orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS – k. 27 akt ZUS, k. 126,127 dok. lek ZUS/

Powyższe orzeczenie skutkowało wydaniem decyzji z dnia 4 września 2017 r przyznającej wnioskodawcy rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 23.06.2017 do 31.10.2019, która miała charakter zaliczkowy .

/decyzja – k. 44/

Decyzją z dnia 11 grudnia 2017 r organ rentowy wydał decyzję ostateczną, na mocy której przyznał A. G. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 23 czerwca 2017 r., tj. od zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, do 31 października 2019 r.

/decyzja – k. 72 akt ZUS/

W dniu 21 lutego 2018 r została sporządzona opinia psychologiczna, z której wynika, że badanie testowe funkcji poznawczych, obserwacja chorego w trakcie badania, wywiad wskazuje na znacznego stopnia zmiany w zachowaniu chorego oraz osłabienie funkcjonowania poznawczego osiągające nasilenie zespołu otępiennego z wyraźnymi cechami zespołu czołowego./wynik (...) 21 pkt./

/opinia – k. 15/

Z punktu widzenia neurologa u wnioskodawcy stwierdza się stan po krwawieniu dokomorowym i podpajęczynówkowym w wyniku pękniętego tętniaka tętnicy szyjnej wewnętrznej lewej, stan po obliteracji tętniaka tętnicy szyjnej wewnętrznej lewej, niedowład spastyczny prawostronny niewielkiego stopnia, padaczka objawowa. Z tego powodu stwierdza się czasową niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej od daty wyczerpania świadczenia rehabilitacyjnego do dnia 31.10.2019. Wnioskodawca może być ewentualnie zatrudniony w Zakładzie Pracy (...).

/pisemna opinia biegłego neurologa – k. 75 – 79, opinia uzupełniająca tego biegłego – k. 124/

Z punktu widzenia laryngologa u wnioskodawcy rozpoznano osłabienie słuchu po stronie lewej, przytępienie słuchu na pograniczu głuchoty po stronie prawej. Z tego powodu wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolności do pracy.

/opinia biegłego laryngologa – k. 80 – 81/

Z punktu widzenia ortopedy u wnioskodawcy rozpoznawano zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego prawego bez istotnego upośledzenia funkcji z zespołem bólowym, miernego stopnia niedowład spastyczny prawostronny, po przebytym krwawieniu śródczaszkowym (2010 rok). Z punktu widzenia ortopedy wnioskodawca jest zdolny do pracy.

/pisemna opinia biegłego ortopedy – k. 88 – 91/

U wnioskodawcy stwierdzono w wyniku badania krótką Skalą Oceny S. P. występowanie zaburzeń otępiennych stopnia średniego (18 pkt.). Stwierdzono występowanie zaburzeń w zakresie percepcji wzrokowej, zdolności grafomotorycznych, funkcji językowych, procesów uwagi i znacznych zaburzeń w zakresie pamięci bezpośredniej zarówno wzrokowej jak i słuchowej na podłożu uszkodzenia centralnego układu nerwowego.

/pisemna opinia biegłego psychologa – k. 150 – 151/

U wnioskodawcy ostatecznie z punktu widzenia psychiatry, po uwzględnieniu opinii psychologicznej, o którą wnioskował biegły psychiatra, rozpoznano zaburzenia otępienne stopnia średniego oraz bardzo nasilone organiczne zaburzenia osobowości. Wnioskodawca ma złożoną symptomatologię psychiatryczną. Zaburzenia otępienne wynikały z opinii psychologicznych, poczynając od 2016 r, w 2016 i 2018 roku liczba punktów z badania jest taka sama – 18, co świadczy o otępieniu w stopniu średnim. Jest pewna ciągłość w objawach otępiennych. Jest mało prawdopodobne, by doszło do polepszenia funkcji poznawczych porównując rok 2017 i 2018. Łącznie z drugim rozpoznaniem powoduje to całkowitą niezdolność do pracy – z uwagi na znaczne zaburzenia zachowania i funkcji poznawczych. Z tego powodu uznaje się wnioskodawcę za całkowicie niezdolnego do pracy , która powstała w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, do 31.10.2019 r. Zmiana tezy orzeczniczej wynikała z ponownej analizy dokumentacji medycznej, wywiadu oraz opinii psychologicznej. Brak badania psychologicznego w trakcie badania orzeczniczego.

/pisemna opinia biegłego psychiatry – k. 163, 164, ustna uzupełniająca opinia tego biegłego - e – prot. z dnia 18.01.2019 r 00:01:46/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów:

Sąd Okręgowy dokonał powyższych ustaleń w oparciu o załączone akta organu rentowego, dokumenty, w tym dokumentację medyczną oraz opinie biegłych neurologa, ortopedy, laryngologa, psychologa i psychiatry, przy czym decydujące znaczenie miała, w związku z tezą orzeczniczą organu rentowego, opinia biegłego psychologa i psychiatry.

Sąd nie odmawia wiarygodności i prawidłowości pozostałym opiniom, z których nie wynika całkowita niezdolność do pracy, jednakże mając na względzie rodzaj schorzeń wnioskodawcy, decydujące znaczenie ma ostateczna opinia biegłego psychiatry.

W ocenie Sądu pisemna opinia ostateczna biegłego psychiatry, a także opinia ustna uzupełniająca tego biegłego oraz opinia biegłego psychologa są w pełni wiarygodne. Zostały bowiem sporządzone przez biegłych o specjalności właściwej z punktu widzenia schorzeń wnioskodawcy w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej oraz wyniki przeprowadzonych badań własnych wnioskodawcy. Biegły psychiatra, także w oparciu o opinię psychologiczną w swojej opinii jednoznacznie uznał, iż łącznie schorzenia obniżają sprawność wnioskodawcy w stopniu powodującym długotrwałą całkowitą niezdolność do pracy od daty końcowej pobierania świadczenia rehabilitacyjnego na okres do 30.10.2019.

W ocenie Sądu brak jest podstaw by kwestionować powyższe opinie, są one rzetelne, a wynikające z nich wnioski logiczne i prawidłowo uzasadnione. Opinie nie zawierają braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. W szczególności biegły wyjaśnił z jakiego powodu zmienił pierwotną tezę orzeczniczą, wskazując, iż uczynił to po ponownej analizie dokumentacji oraz przede wszystkim po zapoznaniu się z opinią biegłego psychologa, o którą wnioskował, po zapoznaniu się z uwagami wnioskodawcy do decyzji pierwotnej, ostatecznie przyjmując, że schorzenia w postaci zaburzeń otępiennych stopnia średniego oraz bardzo nasilonych organiczne zaburzenia osobowości łącznie powodują całkowitą niezdolność do pracy. Biegły wyjaśnił, ustosunkowując się do zarzutów organu rentowego, iż wnioskodawca ma złożoną symptomatologię psychiatryczną. Zaburzenia otępienne wynikały z opinii psychologicznych, poczynając od 2016 r, w 2016 i 2018 roku liczba punktów z badania była taka sama – 18, co świadczy o otępieniu w stopniu średnim. Jest pewna ciągłość w objawach otępiennych. Jest mało prawdopodobne, by doszło do polepszenia funkcji poznawczych porównując rok 2017 i 2018. Biegły odniósł się w tym zakresie do opinii psychologicznej sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania, która w sposób szczegółowy analizowała wcześniej przeprowadzone testy, poczynając od 2016 r. Opinia biegłego psychiatry i psychologa koresponduje z opinią psychologiczną przedstawioną przez wnioskodawcę z dnia 8.08.2017 r (badanie przeprowadzone dzień przed badaniem przez Komisje Lekarską), z której wynikało obniżenie funkcjonowania poznawczego na podłożu zmian organicznych (...) z dominującymi deficytami w zakresie funkcji mnestycznych , wykonawczych, uwagowych, językowych, przy ogólnie obniżonej wydolności procesów poznawczych, a wymienione deficyty poznawcze mają charakter przewlekły, utrwalony oraz powodują pogorszenie funkcjonowania pacjenta w sytuacjach życia codziennego. Także kolejna opinia z lutego 2018 r wskazywała na to, że badanie testowe funkcji poznawczych, obserwacja chorego w trakcie badania, wywiad wskazuje na znacznego stopnia zmiany w zachowaniu chorego oraz osłabienie funkcjonowania poznawczego osiągające nasilenie zespołu otępiennego z wyraźnymi cechami zespołu czołowego./wynik (...) 21 pkt./. Organ rentowy powoływał się na badanie psychologiczne z kwietnia 2017 r, a więc bardziej odległe od daty orzekania przez ZUS o niezdolności do pracy, która w swoich konkluzjach orzeczniczych co do braku objawów otępiennych, była odosobniona. Nadto w dacie wydawania decyzji w grudniu 2018 r nie było przeprowadzone badanie psychologiczne.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego sądowego psychiatry, gdyż wniosek ten zmierzał do przedłużenia postępowania, którego dotychczasowy przebieg pozwala na sformułowanie jednoznacznych wniosków orzeczniczych.

Organ rentowy nie zgłosił zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc, w związku z oddalonym wnioskiem dowodowym.

W ocenie Sądu Okręgowego, opinia biegłego psychiatry, zarówno pisemna jak i ustna uzupełniające w sposób wystarczający obrazują stan zdrowia wnioskodawcy. Opinie są jasne, a wnioski końcowe wynikają w sposób logiczny z ich treści. Ponadto wszelkie niejasności, jakie mogłyby powstać, w ocenie Sądu zostały wyjaśnione przez biegłego w sposób nie budzący wątpliwości interpretacyjnych w opinii uzupełniającej. W ocenie Sądu brak było podstaw do powoływania kolejnego biegłego sądowego.

Należy zauważyć, iż dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a mianowicie korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 II CR 817/73 nie publ), a taka sytuacja w sprawie nie wystąpiła.

Sąd oddalił wnioski dowodowe osobowe wnioskodawcy w postaci zeznań świadków z uwagi na to, że w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy, Sąd ocenia kwestię niezdolności do pracy w oparciu o wiadomości specjalne zawarte w opiniach wydanych przez biegłych dysponujących wiedzą medyczną co do występujących schorzeń i ich wpływu na zdolność do wykonywanie pracy zarobkowej. Powyższy dowód w postępowaniu sądowym jest jedyną drogą pozyskania koniecznych do rozstrzygnięcia wiadomości specjalnych i nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową (np. przesłuchaniem świadka lub eksperymentem sądowym bez udziału biegłego, dokumentacją medyczną pochodzącą od lekarzy prowadzących ani też orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS lub orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS), zaś sąd orzekający nie jest uprawniony do samodzielnego (bez oparcia się na opinii właściwych biegłych) ustalania okoliczności, dla których wyjaśnienia wymagane jest posiadanie wiadomości specjalnych (do których należy w szczególności wiedza z zakresu medycyny)/tak wyrok SA w Poznaniu z dnia 25 stycznia 2017 r. ,III AUa 552/16 LEX nr 2265713/.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy jest zasadne i jako takie skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(Dz.U.2017.1383 t.j.) , renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

- jest niezdolny do pracy;

- ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

- niezdolność do pracy powstała w wymienionych okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Zgodnie z art. 12 powyższej ustawy, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się, stosownie do art. 13 ust 1 ustawy stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Zdefiniowanie pojęcia "poziom kwalifikacji", użytego w tym przepisie ma istotne znaczenie, bowiem stanowi ono podstawę do ustalania rodzajów prac, które są w zasięgu możliwości ubezpieczonego, mimo stwierdzanego upośledzenia sprawności organizmu, a co za tym idzie, do ustalenia czy ograniczenie zdolności do pracy można zakwalifikować, jako znaczne. O poziomie posiadanych kwalifikacji do pracy decyduje nie tylko wykształcenie, lecz także uzyskana poprzez przyuczenie do zawodu umiejętność wykonywania specjalistycznej, kwalifikowanej pracy, także pracy fizycznej. Niższy jest zatem poziom kwalifikacji osób wykonujących proste prace fizyczne, niewymagające przyuczenia zawodowego niż poziom kwalifikacji osób wykonujących prace wymagające określonych specjalistycznych umiejętności nabywanych na podstawie przygotowania zawodowego./tak SA w wyroku z dnia 19 listopada 2015 r , III AUa 786/15, Lex nr 1950585/.

Częściowo niezdolny do pracy jest pracownik, który w wyniku choroby ma w istotny sposób ograniczoną zdolność do pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Może on natomiast wykonywać zatrudnienie niżej kwalifikowane, o niższych zarobkach, w obniżonym wymiarze godzin. Wykonywanie pracy o takim charakterze nie świadczy o odzyskaniu zdolności do pracy./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 19 stycznia 2016 r, III Aua 342/15, Lex nr 2026205/

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci dowodu z opinii biegłego psychiatry wydanej w oparciu o opinię biegłego psychologa wynika, że wnioskodawca jest osobą całkowicie okresowo niezdolną do pracy.

U wnioskodawcy stwierdzono w wyniku badania krótką Skalą Oceny S. P. występowanie zaburzeń otępiennych stopnia średniego. Stwierdzono występowanie zaburzeń w zakresie percepcji wzrokowej, zdolności grafomotorycznych, funkcji językowych, procesów uwagi i znacznych zaburzeń w zakresie pamięci bezpośredniej zarówno wzrokowej jak i słuchowej na podłożu uszkodzenia centralnego układu nerwowego.

U wnioskodawcy ostatecznie z punktu widzenia psychiatry, po uwzględnieniu opinii psychologicznej, o którą wnioskował biegły psychiatra, rozpoznano zaburzenia otępienne stopnia średniego oraz bardzo nasilone organiczne zaburzenia osobowości. Wnioskodawca ma złożoną symptomatologię psychiatryczną. Zaburzenia otępienne wynikały z opinii psychologicznych, poczynając od 2016 r, w 2016 i 2018 roku liczba punktów z badania jest taka sama – 18, co świadczy o otępieniu w stopniu średnim. Jest pewna ciągłość w objawach otępiennych. Jest mało prawdopodobne, by doszło do polepszenia funkcji poznawczych porównując rok 2017 i 2018. Łącznie z drugim rozpoznaniem powoduje to całkowitą niezdolność do pracy – z uwagi na znaczne zaburzenia zachowania i funkcji poznawczych. Z tego powodu uznaje się wnioskodawcę za całkowicie niezdolnego do pracy , która powstała w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, do 31.10.2019 r.

Sąd Okręgowy nie podzielił zastrzeżeń organu rentowego ,albowiem biegły psychiatra w pisemnej opinii ostatecznej oraz opinii uzupełniającej wyjaśnił wszelkie wątpliwości oraz udzielił odpowiedzi na wszystkie pytania.

Nadto należy wskazać, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy na ogólnodostępnym rynku pracy, z wyłączeniem zatrudnienia w warunkach specjalnie przystosowanych dla potrzeb osób niepełnosprawnych, spełnia przesłanki całkowitej niezdolności do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 u.e.r.f.u.s. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 4 listopada 2016 r., III AUa 1811/15, LEX nr 2174885). Należy w tym miejscu podnieść, iż biegły neurolog odpowiadając na zastrzeżenia wnioskodawcy wskazał, że wnioskodawca mógłby podjąć zatrudnienie w zakładzie pracy chronionej, a zatem nie na otwartym rynku pracy.

Mając na względzie powyższe Sąd przyznał ubezpieczonemu rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 23. 06.2017 r do 31.10.2019 r.

Data początkowa jest związana z datą kończącą pobieranie przez ubezpieczonego świadczenia rehabilitacyjnego, a data końcowa wynika z opinii biegłego.

Mając powyższe na uwadze, wobec zaistnienia podstaw do uwzględnienia odwołania Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.