Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2018 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2018 r. w Gdyni

sprawy z powództwa Gminy M. G.

przeciwko M. S.

o eksmisję

I.  nakazuje pozwanemu M. S. opuścić opróżnić i wydać powódce Gminie M. G. lokal mieszkalny numer (...) położony w G. przy ul. (...);

II.  ustala, że pozwanemu przysługuje prawo do lokalu socjalnego

III.  wstrzymuje wykonanie punktu I wyroku do czasu złożenia pozwanemu przez Gminę M. G. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego;

IV.  nie obciąża pozwanego kosztami procesu.

Sygnatura akt: I C 578/18

UZASADNIENIE

Powódka Gmina M. G. wniosła pozew przeciwko M. S. domagając się nakazania pozwanemu opuszczenia, opróżnienia oraz wydania powódce lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku przy ul. (...) w G., a także wniosła o nie orzekanie o prawie do lokalu socjalnego oraz o zwrot kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, iż jest właścicielem spornego lokalu, natomiast pozwany nie posiada tytułu prawnego do tego lokalu z uwagi na rozwiązanie umowy najmu. Na przestrzeni lat pozwany wielokrotnie zalegał z zapłatą czynszu znacznie przekraczając trzy okresy płatności. Wezwania do zapłaty należności w dodatkowym terminie jednego miesiąca pod rygorem rozwiązania stosunku najmu nie przyniosły oczekiwanego rezultatu. Na skutek dokonanego w trybie na podstawie art. 11 ust. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów (…) wypowiedzenia umowy, doszło do jej rozwiązania w dniu 31 marca 2018r. Pozwany mimo otrzymania wezwania do dobrowolnego opuszczenia lokalu nie wydał go powódce i nadal zamieszkuje w nim. Powódka oświadczyła, iż nie są jej znane okoliczności uzasadniające przyznanie pozwanemu prawa do lokalu socjalnego.

(pozew k. 3-5)

Pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew, nie złożył wyjaśnień ustnie, nie stawił się na rozprawę ani też nie zażądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka Gmina M. G. jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...). Na podstawie umowy najmu zawartej w dniu 4 września 1969r. najemcami przedmiotowego lokalu byli E. i E. S.. Na mocy aneksu do umowy najmu z dnia 28 lipca 2004r. najemcą ww. lokalu został pozwany M. S..

(dowód: wydruk z księgi wieczystej nr (...) k. 7, decyzja o przydziale lokalu mieszkalnego z dnia 14 lipca 1969r. 8, stwierdzenie przedmiotu i warunków najmu – umowa o najem lokalu mieszkalnego z dnia 4 września 1969 k. 9-12, aneks do umowy najmu z dnia 28 lipca 2004r. k. 13)

Pozwany posiadał zaległości w zapłacie czynszu w wysokości przekraczającej należności za trzy pełne okresy płatności. Pismami z dnia 6 kwietnia 2016r. i 15 listopada 2017r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty zaległości w terminie miesiąca pod rygorem wystąpienia z powództwem o zapłatę na drogę sądową oraz rozwiązania umowy najmu. Przesyłka zawierająca ostatnie z wezwań po dwukrotnym awizowaniu, została zwrócona nadawcy w dniu 8 grudnia 2017r.

(dowód: wezwania do zapłaty k. 15-16, kopia koperty k. 42v)

Pismem z dnia 12 lutego 2018r. powódka wypowiedziała pozwanemu umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...) z powodu zaległości w zapłacie czynszu w wysokości przekraczającej trzy pełne okresy płatności. Przesyłka po dwukrotnym awizowaniu, została zwrócona nadawcy w dniu 6 marca 2018r. Zaległość pozwanego na koniec stycznia 2018r. wynosiła 5.009,23 zł. Stawka czynszu w 2018r. kształtowała się w przedziale 439,57 - 462,69 zł. Mimo wypowiedzenia pozwany dotąd nie wydał lokalu.

(dowód: wypowiedzenie umowy najmu k. 17, kopia koperty k. 41v, dane syntetyczne za rok 2017 i 2018 k. 18-19, pismo z dnia 11 kwietnia 2018r. k. 21)

Pozwany korzysta z pomocy społecznej, otrzymuje zasiłek stały w kwocie 604 zł. Świadczenie zostało mu przyznane z tytułu niepełnosprawności na okres od 1 czerwca 2017r. do 31 sierpnia 2019r. Pozwany posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, które zostało wydane do dnia 31 sierpnia 2019r.

(dowód: pismo MOPS z dnia 23 lipca 2018r. k. 34, pismo (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w G. k. 57)

Sąd zważył, co następuje:

Z uwagi na fakt, iż wydany w niniejszej sprawie wyrok ma charakter zaoczny, powyższy stan faktyczny został ustalony w całości na podstawie dowodów z dokumentów, przedłożonych przez stronę powodową oraz wezwane instytucje. Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej powołanych powyżej dokumentów. Zważyć bowiem należy, iż przedłożone przez powoda dokumenty nie budzą żadnych wątpliwości Sądu co do ich autentyczności, nie noszą żadnych śladów podrobienia czy przerobienia ani innej ingerencji w ich treść.

Podstawę prawną roszczenia powódki o wydanie przedmiotowego lokalu stanowi przepis art. 222 § 1 kc, zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela prawo do władania rzeczą. W świetle powołanego przepisu przesłankami roszczenia windykacyjnego są:

1)własność podmiotu podnoszącego roszczenie;

2)faktyczne władanie rzeczą przez podmiot, przeciwko któremu kierowane jest roszczenie;

3)brak skutecznego względem właściciela uprawnienia do władania rzeczą, które przysługiwałoby osobie, która rzeczą faktycznie włada (por. M. Gutowski (red.) Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1-449 ¹¹ , wyd. 1, 2016).

W świetle przedłożonych dokumentów uznać należało, że powódka Gmina M. G. jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...). Okoliczność ta została wykazana za pomocą dokumentu w postaci wydruku z aktualnej treści księgi wieczystej. Z kolei, w świetle treści pisma z dnia 11 kwietnia 2018r. nie ulegało również wątpliwości, że pozwany faktycznie włada spornym lokalem mieszkalnym i dotąd nie wydał go właścicielowi.

Przesądziwszy powyższe należało ustalić, czy pozwany posiada skuteczny względem powoda tytuł prawny do władania lokalem. Dla rozstrzygnięcia tej kwestii konieczne było odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz.U. z 2018 r. poz. 1234), które regulują m.in. zasady nawiązania i rozwiązania stosunku najmu lokali mieszkalnych. Na wstępie, zauważyć należy, iż z przedłożonych dokumentów wynika, że pozwany M. S. był najemcą przedmiotowego lokalu na podstawie umowy najmu, a więc był stroną odpłatnego stosunku prawnego.

Zgodnie z treścią art. 11 ust. 1 powołanej ustawy stanowi, że jeżeli lokator jest uprawniony do odpłatnego używania lokalu, wypowiedzenie przez właściciela stosunku prawnego może nastąpić tylko z przyczyn określonych w przepisie tego artykułu, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 4 i 5. Wypowiedzenie powinno być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie oraz określać przyczynę wypowiedzenia. Zgodnie z przepisem art. 11 ust. 2 pkt. 2 wypowiedzenie z powodu zalegania z zapłatą czynszu powinno nastąpić nie później niż na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego pod warunkiem, że lokator jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu co najmniej za trzy pełne okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności.

W świetle przedłożonych przez stronę powodową dokumentów uznać należało, iż wszystkie przesłanki, o jakich mowa w art. 11 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, zostały spełnione. Zważyć należy, iż pozwany posiadał zaległości w zapłacie czynszu w wysokości przekraczającej należności za trzy pełne okresy płatności. Z dokumentu w postaci danych syntetycznych za lata 2017-2018 wynika, że w styczniu 2018r. zadłużenie pozwanego wynosiło 5.009,23 zł, podczas gdy stawka czynszu w 2018r. kształtowała się w przedziale 439,57 - 462,69 zł. Zgodnie z powołaną powyżej procedurą, pismem z dnia 15 listopada 2017r. powódka wezwała najemcę do zapłaty zaległości w terminie miesiąca pod rygorem rozwiązania umowy najmu. Wezwanie zostało pozwanemu doręczone per awizo. Wobec bezskuteczności wezwania, pismem z dnia 12 lutego 2018r. powódka wypowiedziała pozwanemu umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...) jako przyczynę wypowiedzenia wskazując zaległości w zapłacie czynszu w wysokości przekraczającej trzy pełne okresy płatności. Wypowiedzenie zostało doręczone pozwanemu per awizo ze skutkiem na dzień 6 marca 2018r. Z upływem miesiąca od daty doręczenia doszło do rozwiązania umowy najmu. Bez wątpienia zatem, powódka wykazała, iż dokonała wypowiedzenia pozwanemu stosunku najmu z zachowaniem rygorów, o których mowa w art. 11 pkt. 2 ust. 2 wskazanej wyżej ustawy, co w konsekwencji pobawiło pozwanego tytułu prawnego do zajmowania lokalu i zrodziło po stronie powodowej skuteczne roszczenie windykacyjne. Z tych przyczyn Sąd uznał, iż skoro pozwanemu nie przysługuje uprawnienie do władania rzeczą, to żądanie powódki zasługuje na uwzględnienie i na podstawie art. 222 § 1 kc orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

W świetle zebranego materiału dowodowego nie sposób uznać by żądanie zgłoszone przez powódkę stanowiło nadużycie prawa. W orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalony można uznać obecnie pogląd, zgodnie z którym możliwość nieuwzględnienia roszczenia windykacyjnego na podstawie art. 5 kc może mieć miejsce tylko w sytuacjach wyjątkowych. Oddalenie powództwa na podstawie art. 5 kc oznacza bowiem pozbawienie właściciela ochrony przysługującego mu prawa własności, którego ochrona jest zasadą konstytucyjną (por: orzeczenie SN z 22.11.1994r. II CRN 127/94 niepublikowany; wyr. SN z 27.01.1999r. II CKN 151/98, wyrok SN z 22.03.2000r. I CKN 440/98). Sąd Najwyższy trafnie stwierdził w orzeczeniu z dnia 25 maja 1973r. III CRN 86/73, że zasady współżycia społecznego chronią wprawdzie przed nadużyciem prawa, ale nie mogą tego prawa w ogóle unicestwić. W szczególności przy żądaniu eksmisji mogą one jedynie powodować odroczenie eksmisji, a nie pozbawienie uprawnionego jego prawa podmiotowego w zupełności. Zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie daje żadnych podstaw do uznania sytuacji życiowej pozwanych za szczególną w rozumieniu art. 5 kc. Nie ma żadnych danych ku temu, by stwierdzić, że pozwany jest osobą obłożnie chorą, wymagającą stałej opieki osób trzecich, czy też aby w stosunku do niego zachodziły inne szczególne okoliczności.

Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, Sąd zobowiązany był z urzędu badać przesłanki w zakresie orzeczenia o uprawnieniu do lokalu socjalnego wobec osób których dotyczy nakaz opróżnienia lokalu. Przepis art. 14 ust. 4 ustawy stanowi, że sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec:

1) kobiety w ciąży,

2) małoletniego, niepełnosprawnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414, Nr 106, poz. 668, Nr 117, poz. 756 i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 20, poz. 170, Nr 79, poz. 885 i Nr 90, poz. 1001 oraz z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr 19, poz. 238) lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą,

3) obłożnie chorych,

4) emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej,

5) bezrobotnych,

6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały

- chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.

W niniejszej sprawie istniały przesłanki obligatoryjne do przyznania pozwanemu lokalu socjalnego. Jak wynika z informacji przekazanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w G. oraz (...) ds. Orzekania o Niepełnosprawności w G. pozwany jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, korzystającą z pomocy społecznej w zakresie zasiłku stałego w kwocie 604 zł. Zważywszy na wysokość dochodu pozwany spełnia również spełnia również kryterium dochodowe, określone w uchwale Rady Miasta G..

Wobec powyższego, skoro pozwany spełnia przesłankę obligatoryjną o jakiej mowa w art. 14 ust. 4 pkt 2 i 6 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, to Sąd zobowiązany był do ustalenia mu uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego, zaś na podstawie art. 14 ust. 6 wyżej cytowanej ustawy, Sąd nakazał wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia pozwanym przez Gminę M. G. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 102 kpc i odstąpił od obciążania pozwanego kosztami. Nie ulega wątpliwości, że przepis art. 102 kpc urzeczywistnia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Zważyć jednak należy, iż nieskonkretyzowanie w tym przepisie „wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 2 października 2015r. I ACa 2058/14 LEX nr 1820933 Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że sposób skorzystania z przepisu art. 102 kpc jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 22 lutego 2011r. II PZ 1/11 trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 kpc. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania że jest ona wadliwa. Nadto, należy zwrócić uwagę, że zastosowanie przepisu art. 102 kpc nie wymaga osobnego wniosku od strony przegrywającej. Powinno ono być ocenione w całokształcie okoliczności konkretnego przypadku, z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego do kręgu tych okoliczności zalicza się między innymi ciężką sytuację strony przegrywającej (por. wyrok SN z dnia 17 listopada 1972r., I PR 423/72, OSNC 1973, Nr 7-8, poz. 138).

Jak wskazano powyżej pozwany utrzymuje się ze świadczeń pomocy społecznej w kwocie 604 zł miesięcznie, jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym. W tym stanie rzeczy obciążenie pozwanego nawet częścią kosztów procesu może wpłynąć tylko i wyłącznie na pogorszenie i tak złej sytuacji materialnej pozwanego oraz spowodować, że nie będzie miał wystarczających środków na pokrycie kosztów bieżącego utrzymania. Zresztą, zważywszy na przewidziane w odrębnych przepisach ograniczenia w prowadzeniu egzekucji ściągnięcie powyższych kosztów od pozwanego zapewne okazałoby się bezskuteczne. Dlatego też sytuacja majątkowa i osobista pozwanego przemawia za odstąpieniem od obciążania jej kosztami procesu.