Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód M. B. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na swoją rzecz kwoty 3.600 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 06 października 2017 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wyjaśnił, że związany był z pozwanym umową ubezpieczenia na życie ze składką regularną (...). Zgodnie z umową powód obowiązany był uiszczać miesięczną składkę w wysokości 250 zł, a pozwany do udzielenia powodowi ochrony ubezpieczeniowej na wypadek śmierci lub z tytułu dożycia, a także alokacji uiszczonych składek. Powód złożył wniosek o całkowity wykup umowy i zaprzestał płacenia składek, co skutkowało rozwiązaniem umowy w dniu 16 sierpnia 2016 r. Wysokość środków zgromadzonych na lokacie powoda równa była 17.748,06 zł. Pozwany z tej kwoty potrącił kwotę 3.777,48 zł, z czego kwotę 3.600 zł tytułem opłaty likwidacyjnej, oraz kwotę 177,48 zł tytułem opłaty za wykup całkowity. Niniejszym pozwem powód dochodził zwrotu opłaty likwidacyjnej.

Powód wywodził stanowisko co do niewłaściwego naliczenia wartości Świadczenia Wykupu z treści art. 385 ³ ust. 17 k.c., zgodnie z którym, w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego.

Podniósł, że opłaty likwidacyjnej nie sposób traktować jako świadczenie główne w rozumieniu (...) § 1 k.c., co wyłączałoby kontrole klauzuli w trybie tego przepisu. Świadczenie w postaci opłaty likwidacyjnej stanowiło element ostatecznego rozliczenia stron po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego. Co więcej, wartość wykupu była niemożliwa do ustalenia w chwili zawarcia umowy i ze względu na swą nieokreśloność nie była możliwa do objęcia konsensusem stron.

Postanowienia dotyczące opłat związanych z wypowiedzeniem umowy kształtowały prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a nadto nie zostały uzgodnione indywidualnie, w związku z czym należy uznać je za klauzule niedozwolone.

Powód domagał się zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od 8 dnia po odebraniu przez pozwanego wezwania do zapłaty.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wyjaśnił, że w istotę umowy łączącej strony wpisana jest jej długoterminowość w zakresie zarówno ubezpieczenia jak i inwestowania środków powierzanych przez klienta, z czego powód zdawał sobie sprawę. Zaprzestanie uiszczania składek, a w konsekwencji jej rozwiązanie bezsprzecznie stanowi pogwałcenie postanowień kontraktu. Podał, że z uwagi na przewidywany okres trwania umowy rozłożył koszty związane z zawarciem umowy na cały okres jej trwania. Podniósł, że kwestionowane przez powoda postanowienia OWU dotyczą świadczenia głównego, w dodatku zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, co wprost przemawia za ustaleniem, że nie mogą one stanowić postanowień niedozwolonych w myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. W jego ocenie skarżone przez powoda postanowienia OWU nie kształtują praw i obowiązków powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, tym bardziej też nie naruszają jego interesów. Podważanie ich skuteczności prowadziłoby do niemożności wykonania umowy, co byłoby niekorzystne dla powoda. Wskazał, że powództwo skierowane przeciwko niemu ma na celu bezkosztowe wycofanie wpłaconych środków, powodując tym samym nieusprawiedliwione wzbogacenie po stronie powoda i stratę finansową po stronie pozwanego. Pozwany zakwestionował, jakoby stwierdzona przez (...) abuzywność postanowień wzorca umownego stosowanego przez innego przedsiębiorcę mogła mieć odniesienie w stosunku do postanowień umowy łączącej strony.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 31 maja 2010 r. strony zawarły umowę ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi „ (...) ze składką regularną”, której przedmiotem było udzielenie powodowi ochrony ubezpieczeniowej na wypadek śmierci lub z tytułu dożycia z sumą ubezpieczenia ustaloną na 100 zł, a także alokacja uiszczonych składek pomiędzy wskazane w umowie fundusze kapitałowe. Umowa została potwierdzona polisą nr (...). Powód zobowiązał się do zapłaty miesięcznej składki ubezpieczenia w wysokości 250 zł, płatnej do ostatniego dnia każdego miesiąca. Uiszczane przez powoda składki były deponowane jako jednostki uczestnictwa.

W myśl postanowień Ogólnych warunków ubezpieczenia (...) na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi ze składką podstawową opłacaną regularnie (...), mających zastosowanie w stosunkach między stronami, pozwany upoważniony był do pobierania opłaty:

1) za ryzyko ubezpieczeniowe,

2) administracyjnej,

3) za zarządzanie,

4) likwidacyjnej,

5) od wykupu,

6) operacyjnej.

Jeżeli umowa ubezpieczenia uległa rozwiązaniu, Towarzystwo pobierało opłaty, o których mowa w ust. 1 pkt. 1)–3), w wysokości proporcjonalnej do okresu za który są należne (§ 40 OWU).

Opłata administracyjna zgodnie z § 42 OWU, pobierana była za obsługę umowy ubezpieczenia przez Towarzystwo i została określona kwotowo. Pozwany pobierał ją na koniec każdego miesiąca kalendarzowego, poprzez proporcjonalne umorzenie odpowiedniej liczby jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych zewidencjonowanych na rachunku podstawowym Ubezpieczającego według cen jednostek uczestnictwa obowiązujących w dniu umorzenia.

Z kolei opłata za zarządzenie była pobierana odrębnie za zarządzanie aktywami każdego ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, którego jednostki uczestnictwa były zewidencjonowane na rachunku podstawowym i rachunku dodatkowym Ubezpieczającego. Była ona określona procentowo, w stosunku do wartości jednostek uczestnictwa każdego z ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych, zewidencjonowanych odpowiednio na rachunku podstawowym lub na rachunku dodatkowym. Opłata za zarządzanie była pobierana na koniec każdego miesiąca kalendarzowego, poprzez proporcjonalne umorzenie odpowiedniej liczby jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych zewidencjonowanych na rachunku podstawowym oraz na rachunku dodatkowym według cen jednostek uczestnictwa obowiązujących w dniu umorzenia (§ 43 OWU).

Opłata likwidacyjna pobierana była przez Towarzystwo od kwot należnych Ubezpieczającemu z tytułu:

1) wypłaty wartości polisy, z wyłączeniem wypłaty wartości polisy wskutek wypowiedzenia umowy ubezpieczenia przez Ubezpieczającego w przypadku określonym w § 51 ust. 8,

2) wypłaty części wartości podstawowej polisy, w przypadku złożenia wniosku o dokonanie takiej wypłaty lub w przypadku wypowiedzenia umowy ubezpieczenia przez Ubezpieczającego w okresie pierwszych dziesięciu lat polisy.

Opłata likwidacyjna ustalana była jako iloczyn wskaźnika określonego w Tabeli opłat i limitów oraz łącznej wysokości składki podstawowej należnej za pierwszy rok polisy, z zastrzeżeniem że w przypadku wypłaty części wartości podstawowej polisy opłata likwidacyjna jest pobierana w proporcji, w jakiej kwota części wartości podstawowej polisy pozostaje w dniu naliczenia opłaty likwidacyjnej do wartości podstawowej polisy. Opłata likwidacyjna pobierana była w dniu umorzenia jednostek uczestnictwa, dokonanego w celu wypłaty wartości polisy lub części wartości podstawowej polisy poprzez potrącenie opłaty likwidacyjnej z kwoty należnej Beneficjentowi wykupu.

(okoliczności niesporne, nadto dowód: polisa – k. 10-11, OWU – k. 11-14, regulaminy – k. 15-22, tabela opłat i limitów – k. 23-28, wniosek o zawarcie umowy – k. 76-78)

W siódmym roku związania umową powód złożył wniosek o wypłatę wartości polisy i zaprzestał płacenia składek, co skutkowało rozwiązaniem umowy w dniu 16 sierpnia 2016 r., na mocy § 33 pkt. 3 OWU, statuującym rozwiązanie umowy po upływie 90 dni od dnia zakończenia okresu prolongaty – jeżeli wymagalne składki podstawowe nie zostały zapłacone w terminie mimo uprzedniego wezwania przez Towarzystwo do ich zapłaty w terminie nie krótszym niż 7 dni (…). W takiej sytuacji Towarzystwo miało dokonać wypłaty Wartości Polisy (§ 29 pkt. 1, 3 i 4 OWU) w terminie 30 dni od daty doręczenia Towarzystwu wypełnionego wniosku o wypłatę. Kwota wartości polisy miała być pomniejszona o należną opłatę likwidacyjną i opłatę od wykupu w wysokości określonej w Tabeli Opłat i Limitów. Zgodnie z treścią Tabeli Opłat i Limitów, pkt. 11, opłata likwidacyjna w siódmym roku polisy wynosiła 1,2 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy. W związku z tym, że składka opłacana przez powoda wynosiła 250 zł miesięcznie, wartość opłaty likwidacyjnej wynosiła 3.600 zł. Zgodnie z pkt. 12 Tabeli, powoda obciążała dodatkowo opłata od wykupu w wysokości 1% wypłacanej wartości podstawowej polisy.

Pismem z dnia 22 sierpnia 2016 r. w odpowiedzi na pismo powoda, pozwany poinformował powoda, że wartość polisy na dzień rozwiązania umowy wynosiła 17.811,32 zł, z czego kwota potrąceń 3.777,48 zł (w tym opłata likwidacyjna 3.600 zł).

(okoliczności niesporne, nadto dowód: pismo pozwanego wraz z wyliczeniem kwoty do wypłaty – k. 29, OWU – k. 11-14, regulaminy – k. 15-22, tabela opłat i limitów – k. 23-28)

Pismem z dnia 26 września 2017 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 3.600 zł w terminie 7 dni. Pismo to zostało pozwanemu doręczone w dniu 28 września 2017 r. W odpowiedzi pozwany odmówił wypłaty jakichkolwiek środków.

(okoliczności niesporne, nadto dowód: wezwanie do zapłaty – k. 30, dowód nadania – k. 31, wydruk doręczenia – k. 32, pismo pozwanego z 03.10.2017r. – k. 33)

Sąd zważył, co następuje:

W świetle ustalonego w niniejszej sprawie stanu faktycznego, powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o dowody z dokumentów złożone przez strony, których prawdziwość i wiarygodność nie była kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Zbędne dla rozstrzygnięcia były pozostałe zawnioskowane dowody. Powód nie kwestionował okoliczności w jakich doszło do zawarcia umowy między stronami. Osią sporu pozostawało ustalenie, czy postanowienia OWU, na podstawie których pozwany zatrzymał kwotę 3.600 zł tytułem tzw. opłaty likwidacyjnej nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego tj. czy stanowią niedozwolone klauzule umowne w myśl normy z art. 385 ³ ust. 17 k.c.

Na wstępie należy zauważyć, że podstawę dochodzenia zapłaty przez powoda stanowią postanowienia łączącej strony umowy ubezpieczenia na życie. Zważyć należy nadto, że umowa stanowiąca podstawę roszczeń stron zawarta została pomiędzy przedsiębiorcą zawodowo trudniącym się działalnością ubezpieczeniowo – inwestycyjną i konsumentem.

Strony łączyła umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Umowa ta stanowi rodzaj umowy ubezpieczenia osobowego - umowy ubezpieczenia na życie (art. 829 § 1 pkt. 1 k.c.), w której wypadkiem ubezpieczeniowym jest śmierć osoby ubezpieczonej. Do essentialia negotii umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym należą: zobowiązanie ubezpieczyciela do wypłaty oznaczonego w umowie świadczenia w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego oraz zobowiązanie ubezpieczającego do zapłaty składki (art. 805 § 1 k.c.). Te postanowienia nie określają jednak wszystkich specyficznych cech umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym.

Cechą charakterystyczną tej umowy jest wyodrębnienie dwóch elementów: części ubezpieczeniowej i części obejmującej fundusz kapitałowy, którego dotyczy odrębne administrowanie i który składa się z kupowanych przez ubezpieczyciela na rzecz ubezpieczonego jednostek. W umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym zobowiązanie ubezpieczyciela obejmuje dwa główne świadczenia: wypłatę sumy ubezpieczenia na wypadek śmierci osoby ubezpieczonej oraz zarządzanie na zlecenie ubezpieczającego aktywami ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego. Świadczeniom tym odpowiadają dwa główne świadczenia ubezpieczającego: zapłata składki oraz zapłata opłaty za zarządzanie. Charakter takiej umowy, pomimo nazwania jej umową ubezpieczenia, w istocie przemawia za uznaniem jej za umowę mieszaną, w której przeważającą rolę odgrywa czynnik inwestycyjny.

Pozwany odpierając twierdzenia powoda wskazywał, że pobranie spornej opłaty było konieczne celem pokrycia kosztów Towarzystwa, na wypadek rozwiązania umowy, skutkującego niemożliwością pokrycia kosztów z periodycznych opłat. Jednocześnie nie można pominąć tego, że wspomniane opłaty (likwidacyjna i od wykupu) nie były jedynym źródłem finansowania działalności pozwanego. Zgodnie z treścią § 42 i § 43 OWU, za obsługę umowy ubezpieczenia oraz za zarządzanie środkami ubezpieczonego ubezpieczyciel pobierał opłatę (administracyjną i za zarządzanie) proporcjonalną do wysokości zgromadzonych jednostek uczestnictwa. Ubezpieczyciel pobierał opłaty na koniec każdego miesiąca poprzez proporcjonalne umorzenie odpowiedniej liczby jednostek uczestnictwa ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych. Oznacza to, że koszty jego działalności i zysk były pokrywane sukcesywnie w toku realizacji umowy. Skoro zatem umowa została rozwiązana wobec zajścia przewidzianego przez ubezpieczyciela zdarzenia, nie musiał on dalej świadczyć na rzecz ubezpieczonego usług, generujących po jego stronie koszty wymagające wynagrodzenia. Jednocześnie zastrzegł na swoją rzecz opłaty na wypadek zakończenia stosunku umownego pomiędzy stronami.

Możliwość zastrzeżenia opłaty likwidacyjnej, jako opłaty pobieranej w przypadku wypowiedzenia umowy, musi być rozstrzygana po pierwsze w zakresie prawnej dopuszczalności, a po drugie w zakresie jej wysokości.

Do łączącej strony umowy zastosowanie miały postanowienia Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi ze składką podstawową opłacaną regularnie (...) oraz Tabela Opłat i Limitów.

Z ich treści wynika, że w sytuacji takiej, jak w niniejszej sprawie tj. rozwiązania umowy ubezpieczenia na skutek zaprzestania płacenia składek przez powoda w siódmym roku trwania umowy, Towarzystwo miało dokonać wypłaty Wartości Polisy (§ 29 pkt. 1, 3 i 4 OWU) w terminie 30 dni od daty doręczenia Towarzystwu wypełnionego wniosku o wypłatę. Kwota wartości polisy miała być pomniejszona o należną opłatę likwidacyjną i opłatę od wykupu w wysokości określonej w Tabeli Opłat i Limitów. Zgodnie z treścią Tabeli Opłat i Limitów, pkt. 11, opłata likwidacyjna w siódmym roku polisy wynosiła 1,2 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy. W związku z tym, że składka opłacana przez powoda wynosiła 250 zł miesięcznie, wartość opłaty likwidacyjnej wynosiła 3.600 zł.

Treść złożonych dokumentów wskazuje, że powód nie miał możliwości uniknięcia bądź uchylenia się od obowiązku uiszczenia wymienionej opłaty, bowiem pobierana one była w drodze potrącenia z kwoty przeznaczonej do wypłaty.

W ocenie Sądu, przywołane okoliczności doprowadziły do rażącej dysproporcji pozycji stron umowy.

Zgodnie zaś z brzmieniem art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W przypadku uznania, że konkretne postanowienia nie wiążą konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie zgodnie z § 2 cytowanego przepisu. Stosownie do art. 385 ¹ § 3 k.c., nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy to takie, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Pojęcie "głównych świadczeń stron" jest niejednoznaczne. W doktrynie wskazuje się, że może być rozumiane jako obejmujące te elementy umowy, które są konieczne do tego, aby umowa w ogóle doszła do skutku, lub też, alternatywnie, elementy typizujące daną umowę jako ukształtowaną w określony sposób. W orzecznictwie wyrażono poglądy o tym, iż omawiany termin należy interpretować ściśle, jako obejmujący jedynie klauzule wprost odnoszące się do obowiązku głównego realizowanego w ramach umowy (por. uchwała Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2007 roku, III CZP 62/07, Legalis nr 83959). Przy ścisłej wykładni pojęcia „główne świadczenia stron” należało w ocenie Sądu przyjąć, że sporne postanowienia nie posiadały takiego charakteru. Określenie opłaty likwidacyjnej nie stanowiło bowiem świadczenia, którego wprowadzenie do umowy jako jej elementu było konieczne do tego, aby umowa w ogóle doszła do skutku.

Umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym jest przede wszystkim umową ubezpieczenia i musi spełniać warunki wynikające z jej essentialia negotii. Jak wskazano, w umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym zobowiązanie ubezpieczyciela obejmuje dwa świadczenia główne: wypłatę sumy ubezpieczenia na wypadek śmierci osoby ubezpieczonej oraz zarządzanie na zlecenie ubezpieczającego aktywami ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego. Świadczeniom tym odpowiadają dwa główne świadczenia ubezpieczającego: zapłata składki oraz zapłata opłaty za zarządzanie.

Kwestia obciążenia ubezpieczającego opłatą likwidacyjną na wypadek rozwiązania umowy przed terminem nie jest elementem koniecznym umowy. Umowa funkcjonowałaby także wówczas, gdyby w jej zapisach brak było w ogóle odniesienia do obciążenia opłatą likwidacyjną. Obliczenie i wypłata świadczenia wykupu następowała po rozwiązaniu umowy w związku m.in. z brakiem uiszczenia przez ubezpieczającego składki regularnej. Świadczenie wykupu stanowiło element ostatecznego rozliczenia stron po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego.

adto postanowienia OWU i Tabeli Opłat odwołują się do opłaty z tytułu operacji wykupu, niemniej w żaden sposób nie przedstawiają powiązania pomiędzy kosztami tej operacji a zasadnością pobrania określonej ułamkowo wartości środków na rachunku. Nie wskazano również algorytmu wyliczenia tychże kosztów. W sprawie niniejszej bez znaczenia był zaś fakt poniesienia przez pozwanego kosztów związanych z zawarciem umowy ubezpieczenia czy też kosztów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. W stosunku zobowiązaniowym między stronami podmiotem profesjonalnym prowadzącym działalność gospodarczą był wyłącznie pozwany, w związku czym to na nim spoczywa ryzyko z tym związane. Zagwarantowanie towarzystwu zysków lub minimalizacja jego kosztów nie uzasadnia przenoszenia ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej na konsumenta. Wysokość opłat likwidacyjnych winna być uzależniona wyłącznie od rzeczywiście poniesionych kosztów zwianych z rozwiązaniem umowy. W OWU nie zostało w istocie zdefiniowane, w związku z czym naliczana jest wspomniana 1,2-krotność rocznej składki ubezpieczenia i jak ma się ona do innych opłat określonych w OWU. Pozwany przewidział dla ubezpieczającego swoistą sankcję za rozwiązanie umowy, bez powiązania jej z realnie poniesionymi wydatkami, przy czym owo zastrzeżenie ma charakter uniwersalny, tzn. jest całkowicie niezależne od wartości posiadanych przez ubezpieczającego jednostek uczestnictwa.

Na marginesie wskazać trzeba, iż pozwany nie wykazał, jakie koszty musi ponosić w związku z rozwiązaniem umowy. Złożona do akt pismo oznaczone jako szczegółowe dane dotyczące umów ubezpieczenia oraz załączone do niej pismo informacyjne, w żadnym razie nie mogą stanowić dowodu na okoliczność wysokości kosztów poniesionych przez pozwanego, a związanych z rozwiązaniem umowy ubezpieczenia przez powoda. Moc dowodowa dokumentu złożonego do akt sprawy na tę okoliczność (k. 133-134) jest znikoma. Dokument ten stanowi jedynie dowód, że osoba która go podpisała, złożyła oświadczenie określonej treści.

Obowiązek uiszczenia opłaty likwidacyjnej i opłaty od wykupu w wysokości ponad wypracowany zysk należy uznać za niedozwolone postanowienie umowne, a w konsekwencji należy wyeliminować wskazane postanowienie ze stosunku prawnego jako bezskuteczne ex lege (zob. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 lutego 2013 r. I CSK 408/12, Lex nr 1311834). Prowadzi to do konstatacji, iż strona pozwana nie była uprawniona do pomniejszenia wypłacanej powodowi kwoty o kwotę 3.600 opłaty likwidacyjnej. Naliczenie 1,2-krotności rocznej składki nie ma też charakteru świadczenia odszkodowawczego. Należy przyjąć, iż zakwestionowane postanowienie wzorca podpada pod dyspozycję art. 385 ³ pkt 17 k.c. Przedmiotowe postanowienie narusza dobre obyczaje, gdyż sankcjonuje przejęcie przez pozwanego znacznej części środków w postaci pomniejszenia świadczenia należnych powodowi, niezależnie od tego, czy zakwalifikuje się je jako swego rodzaju „odstępne”, czy też jako sankcję finansową – w całkowitym oderwaniu od skali poniesionych przez pozwanego wydatków.

W orzecznictwie jako sprzeczne z dobrymi obyczajami kwalifikowane są w szczególności wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron umowy, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami stosunku obligacyjnego. Natomiast o rażącym naruszeniu interesów konsumenta można mówić w przypadku prawnie relewantnego znaczenia tego nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy ( vide m.in.: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 3 lipca 2014 r., VI ACa 1313/13, LEX nr 1504530).

W ocenie Sądu postanowienia Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, w szczególności w zakresie uprawniającym pozwanego do pomniejszania kwoty wartości polisy przeznaczonej do wypłaty o opłatę za całkowity wykup wartości polisy w części, w kontekście regulacji art. 385 ¹ § 1 k.c., stanowią co najmniej klauzulę niedozwoloną, a można nawet stwierdzić ich nieważność na podstawie art. 58 § 2 k.c.

Pozwany nie miał podstaw ani w postanowieniach łączącej strony umowy, ani w bezwzględnie obowiązujących przepisach prawa, aby pobierać od powoda zatrzymaną kwotę i czynność tą należy uznać za sprzeczną z dobrymi obyczajami i zasadami współżycia społecznego.

Ostatecznie zważyć należy, że porozumienie zawarte z UOKiK na które powołuje się pozwany, w żaden sposób nie legalizuje postanowień umownych zawartych w treści umów pozwanego, a uznanych za klauzule niedozwolone. Wyrażone w porozumieniu stanowisko nie pozbawiło również konsumentów dochodzenia dalej idących roszczeń ponad ograniczenia wynikające z w/w porozumienia. Postępowanie Prezesa UOKiK i zawarte w jego konsekwencji porozumienie służyć miało wyłącznie ograniczeniu skali nadużyć pozwanego i zmniejszeniu negatywnych ich skutków, na co wskazuje sama treść decyzji Nr (...).

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 405 w związku z art. 410 § 1 i 2 k.c. zasądzono od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3.600 zł. O odsetkach orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu i treścią art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Ponieważ żądanie zawrotu świadczenia nienależnego jest zobowiązaniem bezterminowym, jego wymagalność zależy od działania wierzyciela, tj. wezwania dłużnika do zapłaty. W przedmiotowej sprawie powód wezwał pozwanego do zapłaty spornej kwoty w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Wobec doręczenia pisma w dniu 28 września 2017 r., zakreślony w wezwaniu termin minął bezskutecznie z dniem 5 października 2017 r. Od dnia następującego po tym dniu pozwany pozostawał w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia, wskutek czego winien zapłacić powodowi odsetki od spornej kwoty (pkt I wyroku).

O kosztach orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. Pozwany przegrał proces w całości, należało zatem zasądzić na rzecz powoda zwrot całości poniesionych przez niego kosztów tj. kwotę 1.017 zł (900 zł + 17 zł + 100 zł) (pkt II wyroku).

Z tych wszystkich powodów Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

SSR Piotr Żywicki

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

O., (...)