Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w (...) I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Mikołaj Tomaszewski

Sędziowie: SA Karol Ratajczak

SA Mariola Głowacka /spr./

Protokolant: st. sekr. sąd. Agnieszka Paulus

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2018 r. w (...)

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

z siedzibą w P.

przeciwko J. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 15 listopada 2017 r., sygn. akt I C 2067/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a.  uchyla w całości wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w (...)z dnia 15 kwietnia 2015r., sygn. akt IC 3718/14,

b.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 125.603 zł (sto dwadzieścia pięć tysięcy sześćset trzy złote) oraz odsetki ustawowe:

- od kwoty 44.411 zł od dnia 18 października 2014r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 81.192 zł od dnia 28 lipca 2015r. do dnia zapłaty,

c. w pozostałym zakresie powództwo oddala,

d. zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 7.066 zł tytułem zwrotu kosztów

procesu,

II.  w pozostałym zakresie apelację oddala,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.944 zł tytułem zwrotu części kosztów

zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym,

IV.  nakazuje ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w (...)

z zasądzonego roszczenia kwotę 21.080 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych

w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Mariola Głowacka SSA Mikołaj Tomaszewski SSA Karol Ratajczak

Sygn. akt IACa 221/18

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. pozwem wniesionym w dniu 5 grudnia 2014r. w postępowaniu upominawczym domagała się zasądzenia od pozwanego J. K. kwoty 525.302 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu oraz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz 17 zł tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Na kwotę dochodzoną pozwem składały się:

- kwota 444.110 zł tytułem kary umownej,

- kwota 81.192 zł tytułem zwrotu świadczenia nienależnego, które pozwany otrzymał od powódki.

Pozwanemu doręczono odpis pozwu oraz zawiadomienie o terminie rozprawy w trybie podwójnego awizo. Pozwany nie stawił się na rozprawę w dniu 15 kwietnia 2015r.

Sąd Okręgowy w (...) wyrokiem zaocznym z dnia 15 kwietnia 2015r. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 525.302 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 grudnia 2014r. do dnia zapłaty oraz kwotę 29.422,50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Wyrok uprawomocnił się 28 maja 2015r., a w wykonaniu zarządzenia Przewodniczącego z 15 czerwca 2015r. nadano mu klauzulę wykonalności. Pozwany pismem z 27 lipca 2015r. złożył zażalenie na orzeczenia Sądu o nadaniu klauzuli wykonalności w/w wyrokowi zaocznemu i wniósł o jego uchylenie oraz ponowne doręczenie wyroku zaocznego wraz z pozwem i załącznikami. Sąd Okręgowy w (...)postanowieniem z dnia 4 sierpnia 2015r. uchylił postanowienia z 15 czerwca 2015r. o stwierdzeniu prawomocności wyroku zaocznego z 15 kwietnia 2015r. oraz o nadaniu mu klauzuli wykonalności, a także postanowienie z 24 czerwca 2015r. w przedmiocie wydania dalszego tytułu wykonawczego. W dniu 1 października 2015r. zażalenie na powyższe postanowienie wywiodła powódka i postanowieniem z 21 stycznia 2016r. sygn. akt (...)Sąd Apelacyjny w (...) zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że uchylił pkt 1 i 3 postanowienia oraz w pkt 2 postanowienia oddalił zażalenie pozwanego z 27 lipca 2015r. na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. Pozwany pismem z 17 września 2015r. wywiódł sprzeciw od w/w wyroku zaocznego wnosząc o jego uchylenie i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Zarządzeniem Przewodniczącego z 1 marca 2016r. uchylono zarządzenie z 15 czerwca 2015r. stwierdzające prawomocność wyroku zaocznego.

Sąd Okręgowy w (...) wyrokiem z 15 listopada 2017r. utrzymał w mocy wyrok zaoczny z dnia 15 kwietnia 2015r., obciążył strony kosztami postępowania powstałymi po wniesieniu sprzeciwu w zakresie poniesionym.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że pozwany J. K. jest twórcą wynalazków na które uzyskał dwa patenty krajowe (PL (...) i PL (...)), jeden patent europejski ( (...)), prawo z rejestracji wzoru przemysłowego (...) (prawo nr (...)), a także prawo z rejestracji wzoru wspólnotowego No (...)- (...). W dniu 23 grudnia 2011r. strony zawarły umowę licencyjną dotyczącą przysługujących pozwanemu praw z patentu nr (...) i patentu nr (...) oraz prawa z rejestracji wzoru przemysłowego nr (...), a także prawa z rejestracji wzoru wspólnotowego No (...)- (...). Jej przedmiotem było udzielenie powodowej Spółce licencji pełnej i nieograniczonej w czasie na wykorzystanie tych praw we własnym zakresie i na własne potrzeby do zastosowań wraz z jego know-how w produkcji oraz dystrybucji z wykorzystaniem nowej technologii profili grzewczo-chłodzących w Zakładzie Produkcyjnym w W.. W dniu 14 lipca 2012r. strony zawarły umowę, której przedmiotem były prawa wyłączne patentu PL (...) na całym terytorium RP oraz z aplikacji patentu europejskiego (...).2 i terytorium UE do wynalazku „(...)” i (...) L. S. – T. air Room H.” oraz całość know-how w zakresie pełnej wiedzy z zakresu jej redukcji, zastosowania oraz wykorzystania na potrzeby trzech rodzajów ogrzewania, chłodzenia i wykończenia pomieszczeń, pozyskiwania ciepła i energii słonecznej ze złożonych i zabudowanych nimi fasad budynków, dachów, strychów oraz innych elementów infrastruktury. Na podstawie umowy pozwany udzielił powódce licencji wyłącznej i nieograniczonej w czasie z prawem do łącznego korzystania z wyżej wymienionych wynalazków, patentu i aplikacji. Jednorazowa opłata licencyjna zastała ustalona na 2.000.000 zł netto. Miała ona być zapłacona przez powódkę w ciągu siedmiu dniu po otrzymaniu pierwszej transzy dofinansowania w ramach (...) na pierwsze wdrożenie wynalazku realizowanego w osi priorytetowej Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka” przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Stałą opłatę licencyjną ustalono na 10% wykonanego obrotu sprzedaży oraz usług w zakresie profili i wyrobów wyprodukowanych z wykorzystaniem przedmiotów licencji oraz praw podmiotowych licencjodawcy na terenie i obszarze wskazanym w umowie. W dniu 2 stycznia 2013r. strony zawarły kolejną umowę licencji. Umowę zawarto w związku z planowanym przez powódkę pozyskaniem dotacji unijnych na wdrożenie do produkcji wielofunkcyjnych profili grzewczo-chłodzących z zastosowaniem wynalazków oraz wzorów przemysłowych pozwanego oraz przystąpieniem do produkcji sprzedaży tych przedmiotów. Celem umowy było także całościowe uregulowanie uprawnień stron. Jej przedmiotem były:

1) prawa wyłączne z Patentu PL (...) na całym terytorium RP do wynalazku (...). „ Powietrzno-termiczna listwa panelowa”;

2) prawa wyłączne z aplikacji Patentu Europejskiego (...).2 na całym terytorium UE do wynalazku pt.: „Panel-L. skirting – type air room heater”;

3) prawa wyłączne z Patentu PL (...) na całym terytorium RP do wynalazku (...). (...)

4) prawa z rejestracji nr (...) na całym terytorium RP wzoru przemysłowego (...). „(...)

Zgodnie z umową pozwany udzielił powódce szczegółowo określonych licencji wyłącznej oraz niewyłącznej na korzystanie ze wskazanych powyżej praw. W umowie przewidziano również wypłatę pozwanemu:

1) jednorazowej opłaty licencyjnej (success fee) w wysokości 10% dofinansowania z (...) pozyskanego przez licencjobiorcę w okresie od 23 grudnia 2011r. w wyniku złożonych wniosków z wykorzystaniem praw objętych licencją do produkcji wielofunkcyjnych paneli grzewczo-chłodzących produkowanych z wykorzystaniem praw objętych licencją;

2) stałej opłaty licencyjnej w wysokości 2% obrotu sprzedaży oraz usług dotyczących wielofunkcyjnych paneli grzewczo-chłodzących wyprodukowanych w danym roku obowiązywania umowy z wykorzystaniem praw określonych w § 4, nie mniej jednak niż 35.000 zł rocznie.

Umowa została zawarta na okres 6 lat. W § 22 strony ustaliły, że umowa stanowi całość porozumień między nimi i zastępuje wszystkie poprzednie ustne i pisemne ustalenia, dokumenty, porozumienia pomiędzy stronami dotyczące jej przedmiotu. Tym samym z dniem wejścia w życie umowy wygasają umowa licencji wyłącznej z 23 grudnia 2011r. oraz umowa licencji wyłącznej z 14 lipca 2012r., a strony zostają zwolnione z obowiązków z nich wynikających w tym licencjodawca zrzeka się wynikających z tych umów roszczeń o zapłatę stałych jednorazowych opłat licencyjnych oraz roszczeń o zapłatę wynagrodzeń twórcy. W § 24 powódka zobowiązała się w trakcie trwania umowy informować pozwanego, w terminie 7 dni na piśmie, o złożonych w ramach (...) lub innych wszelkich wnioskach w których użyto i wykorzystano przedmiotowe prawa objęte licencją oraz o przyznanych (lub nie) środkach i ich wysokości wraz z podaniem numerów identyfikacyjnych wniosku.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że powódka kolejno starała się uzyskać w oparciu o prawa udostępnione na podstawie umowy licencji z 2 stycznia 2013r. dofinansowanie od Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (dalej jako: (...)) w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka „Pilotaż – Wsparcie mikro przedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców na pierwsze wdrożenie wynalazku” pt. „(...) (projekt (...).(...). W lutym 2013r. projekt powódki nie znalazł się na liście projektów zatwierdzonych do dofinansowania. Od decyzji (...) powodowa Spółka złożyła protest do (...), który podtrzymał stanowisko (...) zgodnie z którym panele wielofunkcyjne nie są produktem nowym. Projekt powódki nie znalazł się także na liście projektów zatwierdzonych do dofinansowania opublikowanej w dniu 29 lipca 2013r. Powódka starała się również o dofinansowanie innego wniosku złożonego w ramach (...) 4.4. – ten wniosek także częściowo związany był z wynalazkami, których twórcą jest pozwany. W dniu 17 marca 2013r. pozwany zwrócił się do powódki z prośbą o udzielenie informacji dotyczącej ostatecznego rozstrzygnięcia wniosku. Zwrócił się także z zapytaniem czy Spółka zamierza skorzystać z prawa pierwokupu praw. Tego samego dnia M. K. (1) w imieniu Spółki poinformował pozwanego, że Minister Gospodarki podtrzymał stanowisko (...) oraz, że Spółka nie jest zainteresowana skorzystaniem z prawa pierwokupu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w dniu 5 sierpnia 2013r. strony zawarły cztery umowy sprzedaży praw własności intelektualnej. Na mocy tych umów pozwany sprzedał powódce oba patenty krajowe, patent europejski oraz wzór przemysłowy za łączną kwotę 536.000 zł. W okresie negocjacji i zawarcia tychże umów wniosek powódki w ramach (...) (...) był na etapie oceniania przez ekspertów. W § 1 ust. 1 umowy sprzedaży (przeniesienia praw) europejskiego zgłoszenia patentowego, prawa do uzyskania patentu europejskiego oraz sprzedaży patentu europejskiego strony ustaliły, że z dniem 5 sierpnia 2013r. J. K. przeniósł na Spółkę (...), a Spółka nabyła zgłoszenie patentowe (...).(...) do wynalazku pt. „(...) zgłoszone 3 lipca 2008r. i opublikowane 14 stycznia 2009r. (wynalazek) oraz prawo do uzyskania patentu europejskiego na wynalazek pt. „(...)(patent). Strony zgodnie postanowiły, że mocą umowy Spółka nabyła patent europejski na wynalazek pt. „(...)” w pełnym zakresie i na obszarze wskazanym w zgłoszeniu patentowym (...).(...)) z chwilą jego udzielenia przez Europejski Urząd Patentowy. W § 1 ust. 2 umowy strony wskazały, że twórcą wynalazku, o którym mowa § 1 ust. 1, jest J. K.. Strony zgodnie ustaliły cenę sprzedaży prawa rejestracji na kwotę 110.000 zł (§ 2 ust. 1 umowy). J. K. zobowiązał się do udzielania Spółce potrzebnych wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących wynalazku oraz praw, o których mowa w § 1 ust. 1. Zobowiązał się przekazać Spółce wszystkie posiadane dokumenty, informacje i oświadczenia techniczne niezbędne do stosowania rozwiązania według wynalazku, o którym mowa w § 1 ust. 1 (§ 4 ust. 1 i 2 umowy). W § 11 ust. 2 umowy J. K. zobowiązał się, że w przypadku zaistnienia jakiegokolwiek sporu na tle wykonywania przedmiotowej umowy wszelkie informacje z tym związane w tym sam fakt zaistnienia sporu, zachowa w poufności, a w szczególności nie ujawni ich wobec jakichkolwiek podmiotów trzecich, instytucji lub organów innych niż sądy powszechne pod rygorem zapłaty na rzecz Spółki (...) kary umownej w wysokości równej sumie wszelkich otrzymanych przez J. K. od Spółki na podstawie niniejszej umowy kwot. Zapłata kary umownej miała nie wyłączać prawa Spółki do dochodzenia naprawienia szkód i strat na zasadach ogólnych.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w § 1 ust. 1 umowy sprzedaży (przeniesienia praw) prawa z rejestracji wzoru przemysłowego strony uregulowały, że z dniem 5 sierpnia 2013r. J. K. przeniósł na Spółkę (...), a Spółka nabyła prawo z rejestracji wzoru przemysłowego wpisane do rejestru wzorów przemysłowych pod nr (...), udzielone na rzecz J. K. na wzór przemysłowy (...). „(...)”. W § 1 ust. 2 umowy wskazano, że twórcą wzoru przemysłowego, o którym mowa w § 1 ust. 1, jest J. K.. Strony zgodnie ustaliły cenę sprzedaży prawa z rejestracji na kwotę 110.000 zł (§ 2 ust. 1 umowy). J. K. zobowiązał się do udzielania Spółce potrzebnych wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących prawa z rejestracji oraz wzoru przemysłowego, o którym mowa w § 1 ust. 1. Zobowiązał się przekazać Spółce wszystkie posiadane dokumenty, informacje i oświadczenia techniczne niezbędne do stosowania rozwiązania według wzoru przemysłowego, o którym mowa w § 1 ust. 1 (§ 4 ust. 1 i 2 umowy). W § 11 ust. 2 umowy J. K. zobowiązał się, że w przypadku zaistnienia jakiegokolwiek sporu na tle wykonywania przedmiotowej umowy wszelkie informacje z tym związane, w tym sam fakt zaistnienia sporu, zachowa w poufności, a w szczególności nie ujawni ich wobec jakichkolwiek podmiotów trzecich, instytucji lub organów innych niż sądy powszechne, pod rygorem zapłaty na rzecz Spółki (...) kary umownej w wysokości równej sumie wszelkich otrzymanych przez J. K. od Spółki na podstawie niniejszej umowy kwot. Zapłata kary umownej miała nie wyłączać prawa Spółki do dochodzenia naprawienia szkód i strat na zasadach ogólnych.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w § 1 ust. 1 umowy sprzedaży (przeniesienia praw) patentu strony wskazały, że z dniem 5 sierpnia 2013r. J. K. przenosi na Spółkę (...), a Spółka nabywa patent wpisany do rejestru patentowego pod nr (PL) (...), udzielony na rzecz Spółki na wynalazek (...)) (...). „(...). W § 1 ust. 2 umowy podano, że twórcą wzoru przemysłowego, o którym mowa w § 1 ust. 1, jest J. K.. J. K. zobowiązał się do udzielania Spółce potrzebnych wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących patentu oraz wynalazku, o których mowa w § 1 ust. 1. Zobowiązał się przekazać Spółce wszystkie posiadane dokumenty, informacje i oświadczenia techniczne niezbędne do stosowania rozwiązania według wynalazku o którym mowa w § 1 ust. 1 (§ 4 ust. 1 i 2 umowy). Strony zgodnie ustaliły cenę sprzedaży patentu na kwotę 140.000 zł (§ 2 ust. 1 umowy). W § 11 ust. 2 umowy J. K. zobowiązał się, że w przypadku zaistnienia jakiegokolwiek sporu na tle wykonywania przedmiotowej umowy wszelkie informacje z tym związane, w tym sam fakt zaistnienia sporu zachowa w poufności, a w szczególności nie ujawni ich wobec jakichkolwiek podmiotów trzecich, instytucji lub organów innych niż sądy powszechne, pod rygorem zapłaty na rzecz Spółki (...) kary umownej w wysokości równej sumie wszelkich otrzymanych przez J. K. od Spółki na podstawie niniejszej umowy kwot. Zapłata kary umownej miała nie wyłączać prawa Spółki do dochodzenia naprawienia szkód i strat na zasadach ogólnych.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w § 1 ust. 1 umowy sprzedaży (przeniesienia praw) patentu strony uregulowały, że z dniem 5 sierpnia 2013r. J. K. przenosi na Spółkę (...), a Spółka nabywa patent wpisany do rejestru patentowego pod nr (PL) (...) udzielony na rzecz Spółki na wynalazek (P) (...). „(...). W § 1 ust. 2 umowy wskazano, że twórcą wzoru przemysłowego, o którym mowa w § 1 ust. 1, jest J. K.. J. K. zobowiązał się do udzielania Spółce potrzebnych wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących patentu oraz wynalazku, o których mowa w § 1 ust. 1. Zobowiązał się przekazać Spółce wszystkie posiadane dokumenty, informacje i oświadczenia techniczne niezbędne do stosowania rozwiązania według wynalazku, o którym mowa w § 1 ust. 1 (§ 4 ust. 1 i 2 umowy). Strony zgodnie ustaliły cenę sprzedaży patentu na kwotę 176.000 zł (§ 2 ust. 1 umowy). Jednocześnie powódka zobowiązała się uiścić cenę w ten sposób, że kwotę 110.000 zł do dnia 12 października 2013r., natomiast kwotę 66.000 zł w dwudziestu dwóch co miesięcznych ratach po 3.000 zł płatnych do końca danego miesiąca poczynając od sierpnia 2013r. W § 11 ust. 2 umowy J. K. zobowiązał się, że w przypadku zaistnienia jakiegokolwiek sporu na tle wykonywania przedmiotowej umowy wszelkie informacje z tym związane w tym sam fakt zaistnienia sporu zachowa w poufności, a w szczególności nie ujawni ich wobec jakichkolwiek podmiotów trzecich, instytucji lub organów innych niż sądy powszechne, pod rygorem zapłaty na rzecz Spółki (...) kary umownej w wysokości równej sumie wszelkich otrzymanych przez J. K. od Spółki na podstawie niniejszej umowy kwot. Zapłata kary umownej miała nie wyłączać prawa Spółki do dochodzenia naprawienia szkód i strat na zasadach ogólnych.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że również w dniu 5 sierpnia 2013r. strony podpisały porozumienie do umowy licencji z dnia 2 stycznia 2013r. na mocy którego ją rozwiązały i oświadczyły, że z jej tytułu nie mają w stosunku do siebie żadnych roszczeń. Zapis § 11 ust. 2 każdej z w/w umów został umieszczony z inicjatywy powodowej Spółki w związku z wcześniejszą praktyką pozwanego polegającą na używaniu w negocjacjach między stronami argumentu dotyczącego możliwości zawiadomienia innych podmiotów o braku posiadania przez powódkę tytułu prawnego do korzystania z wynalazków oraz wzoru przemysłowego. Na mocy umów sprzedaży praw własności intelektualnej Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej wykreślił z rejestru patentowego pod numerem P.. (...) P.. (...) oraz z rejestru wzorów przemysłowych pod numerem Rp – (...) wpis o brzmieniu: K. J. P. oraz dokonał wpisu o brzmieniu: (...) Sp. z o.o. P. Polska (...). Analogiczne zmiany nastąpiły w (...) Patent (...) w odniesieniu do europejskiego zgłoszenia patentowego nr (...) ((...)

Sąd pierwszej instancji ustalił, że po zawarciu czterech umów sprzedaży praw własności intelektualnej w dniu 13 sierpnia 2013r. została opublikowana trzecia z kolei dodatkowa lista projektów rekomendowanych do dofinansowania w ramach (...) mikro przedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców na pierwsze wdrożenie wynalazku” pt. „Uruchomienie produkcji wielofunkcyjnych paneli grzewczo-chłodzących” (projekt (...) (...). Mimo wcześniejszej negatywnej oceny na liście tej znalazł się projekt powódki. Pozwany w okresie od 13 sierpnia 2013r. do stycznia 2014r. nie zgłaszał powódce żadnych uwag i zastrzeżeń dotyczących kwestii otrzymania dofinansowania. W tym czasie powódka zapłaciła pozwanemu, na podstawie w/w umów sprzedaży praw własności intelektualnej, kwotę w łącznej wysokości 485.000 zł, a dalsze kwoty do wysokości 536.000 zł powódka zapłaciła zgodnie z terminami ich wymagalności. Po otrzymaniu dofinansowania przez powódkę pozwany pismami z 25 stycznia 2014r. próbował złożyć oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych:

1) oświadczenia woli w którym zobowiązał się do przeniesienia prawa wyłącznego z Europejskiego Zgłoszenia Patentowego (...) za kwotę 110.000 zł na podstawie umowy sprzedaży (przeniesienia prawa) Europejskiego Zgłoszenia patentowego, Prawa do uzyskania Patentu Europejskiego oraz sprzedaży patentu Europejskiego w postaci zgłoszenia (...) na wynalazek pt. „(...) zawartej w dniu 5 sierpnia 2013r.;

2) oświadczenia woli w którym zobowiązał się do przeniesienia Prawa Wyłącznego z Patentu nr (...) za kwotę 140.000 zł na podstawie umowy sprzedaży (przeniesienia praw) Patentu na wynalazek (P) (...). „(...)” zawartej w dniu 5 stycznia 2013r.

W uzasadnieniu oświadczeń pozwany podał, że zawarcie umów nastąpiło z jego strony pod wpływem błędu co do mylnego wyobrażenia na temat rzeczywistego stanu rzeczy wywołanego podstępnie poprzez świadome i celowe działanie powódki w postaci przemilczenia i zatajenia informacji co do pozyskania przez powódkę środków w ramach (...) (...) Pismem z 30 stycznia 2014r. powódka uznała oświadczenia pozwanego za bezskuteczne z uwagi na fakt, że nie zachodziły przesłanki określone w art. 84 i 86 k.c. W kolejnym piśmie z 21 lutego 2014r. pozwany oświadczył powodowej Spółce, że odstępuje od umów sprzedaży praw własności intelektualnej oraz porozumienia z 5 sierpnia 2013r. Powódka w piśmie z 26 lutego 2014r. uznała to oświadczenie za bezskuteczne. Pozwany pismem z 3 marca 2014r. przesłanym drogą elektroniczną przedstawił powódce projekt zawarcia kompromisu w sprawie należnej opłaty „(...)” od osiągniętego celu, pozyskanej dotacji UE na pierwsze wdrożenie wynalazku w kwocie 795.000 zł. W odpowiedzi na propozycję pozwanego powódka wskazała, że brak jest podstawy prawnej do zapłaty przez Spółkę jakiejkolwiek części „success fee” przewidzianej umową z 2 stycznia 2013r. Spór pomiędzy stronami nasilał się wraz z kolejnymi pismami. Począwszy od 1 września 2014r. pozwany zaczął kierować do powodowej Spółki pisma w których powoływał się na niewykonane przez Spółkę zobowiązań finansowych i domagał się ich spełnienia, uprzedzając, że jeśli powódka tego nie uczyni, to zawiadomi on instytucje i urzędy związane z funkcjonowaniem funduszu europejskiego – Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, którego Spółka jest beneficjentem, o nieprawidłowościach związanych z przeniesieniem na nią praw własności intelektualnej oraz uzyskaniem dotacji ze środków unijnych i publicznych. W szczególności w pismach z 1, 19 i 26 września 2014r. pozwany wskazał, że poinformuje opinię publiczną oraz w/w instytucje o nieprawidłowościach dotyczących pozyskania przez (...) dotacji ze środków unijnych i publicznych na realizację projektów dotyczących uruchamiania produkcji paneli aluminiowych grzewczo-chłodzących oraz wdrożenie do produkcji grupy innowacyjnych paneli (...) T..

Sąd pierwszej instancji ustalił, że w oświadczeniu z 29 września 2014r. adresowanym do (...) pozwany wskazał, że jest twórcą, autorem i właścicielem technologii, praw i know-how opisanych we wnioskach (...).(...)dot. „(...)” oraz (...).(...) dot. „(...) (...) T.”. Jednocześnie pozwany wskazał, że Spółka (...) jako beneficjent ze środków publicznych nie posiada od dnia 5 sierpnia 2013r. niezbędnej części należnych praw do know-how i technologii opisanej w przedmiotowych wnioskach, co zagraża realizacji obu wyżej wymienionych projektów. O złożeniu powyższego oświadczenia pozwany poinformował powódkę w piśmie z 1 października 2014r. W odpowiedzi na oświadczenie pozwanego (...) pismem z 12 listopada 2014r. wezwała powódkę do złożenia wyjaśnień dotyczących powyższych kwestii, co do których strony pozostają w sporze. Poza oświadczeniem do (...) pozwany w okresie od września 2014r. do lipca 2015r. kierował do różnych instytucji pisma, które zawierały informacje na temat stosunków łączących strony oraz powstałego między nimi konfliktu. Pisma te zostały skierowane m.in. do Ministerstwa Infrastruktury i (...) Departament Kontroli, Ministerstwa Infrastruktury i (...) Departament Konkurencyjności i Innowacyjności, Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, Ministerstwa Gospodarki Departament Wdrażania Programów Operacyjnych oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Z uwagi na zaistniałe okoliczności powódka wezwała pozwanego pismem z 3 października 2014r. do zapłaty kary umownej w wysokości 520.712 zł na podstawie § 11 ust. 2 umów sprzedaży praw własności intelektualnej. Pozwany pismem z 9 października 2014r. odmówił zapłaty kary umownej.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że na podstawie umowy licencji z 2 stycznia 2013r. oraz umów sprzedaży praw własności intelektualnej z 5 sierpnia 2013r. pozwany w okresie od stycznia 2013r. do lipca 2014r. otrzymał od powódki łącznie kwotę 736.000 zł przy czym w 2013r. kwotę 685.000 zł. W związku z uzyskaniem przez pozwanego w 2013r. przychodu w wysokości 685.000 zł powstało po jego stronie zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych w łącznej wysokości 115.602 zł. Powódka w kwietniu 2014r. zorientowała się, że ciąży na niej obowiązek pobrania i odprowadzenia zaliczek na podatek dochodowy pozwanego, od kwot wypłaconych pozwanemu. W związku z tym powódka dokonała obliczenia kwot zaliczek na podatek w łącznej wysokości 115.602 zł, złożyła do Urzędu Skarbowego korektę deklaracji rocznej o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy za rok 2013 PIT 4R oraz sporządziła informację o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy PIT-11, którą przesłała do pozwanego. Ponadto powódka skorzystała z instytucji czynnego żalu uregulowanego w art. 16 k.k.s. wpłacając w całości kwotę 115.602 zł tytułem zaliczek na podatek dochodowy od kwot wypłacanych pozwanemu w 2013r. wraz z odsetkami, łącznie 121.758 zł. Z uwagi na popełniony błąd powódka pismem z 13 czerwca 2014r. wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 115.602 zł, jednak bezskutecznie. Powódka w związku z zaistniałą sytuacją w kwietniu 2014r. znalazła się w sytuacji w której z jednej strony miała wierzytelność wobec pozwanego w wysokości 115.602 zł, a z drugiej strony zobowiązana była do świadczeń pieniężnych na rzecz pozwanego wynikających z § 2 ust. 1 umowy sprzedaży patentu nr (...) (...) z 5 sierpnia 2013r. Na podstawie tej umowy powódka zobowiązana była m.in. do spełnienia świadczenia w wysokości 66.000 zł w dwudziestu dwóch co miesięcznych ratach po 3.000 zł w okresie od sierpnia 2013r. do czerwca 2015r. Powódka płaciła te raty pozwanemu zgodnie z umową i w terminach ich wymagalności. Ostatecznie w kwietniu 2014r. strony znalazły się w sytuacji w której powódka zapłaciła 9 z 22 rat za okres od sierpnia 2013r. do kwietnia 2014r. w łącznej kwocie 27.000 zł, pozostało do zapłaty na rzecz pozwanego 13 rat w łącznej kwocie 39.000 zł brutto, za 2014r. pozwany powinien otrzymać łączny przychód z tytułu umowy sprzedaży patentu nr (...) (...) z 5 sierpnia 2013r. w kwocie 51.000 zł brutto tj. 46.410 zł netto, pozwany do kwietnia 2014r. otrzymał od powódki 12.000 zł – cztery raty po 3.000 zł bez potrącenia podatku PIT. Tym samym powódka ustalając różnicę pomiędzy kwotą netto należną do zapłaty za rok 2014 na rzecz pozwanego – 46.610 zł, a kwotą faktycznie otrzymaną w 2014r. przez pozwanego – 12.000 zł, doszła do przekonania, że powinna zapłacić pozwanemu kwotę 34.410 zł netto, aby spełnić świadczenie w całości. Powódka pismem z 2 lipca 2014r. zdecydowała się dokonać potrącenia wzajemnych wierzytelności stron tj. kwoty 115.602 zł oraz kwoty 34.410 zł, o czym powiadomiła pozwanego i wezwała go do zapłaty pozostałej kwoty należności tj. 81.192 zł. Jednocześnie złożyła deklarację PIT-11 i wpłaciła podatek do Urzędu Skarbowego.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że pomiędzy stronami toczyło się postępowanie przed Sądem Okręgowym w (...) sygn. akt IC (...) z powództwa J. K. przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością o ustalenie, rozwiązanie umowy i zapłatę. Sąd Okręgowy w (...) wyrokiem z 24 lutego 2017r. oddalił powództwo. Pomiędzy stronami toczyło się także postępowanie przed Sądem Okręgowym w (...) sygn. akt IC (...) z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko J. K. o ochronę dóbr osobistych. Sąd Okręgowy w (...) wyrokiem z 22 czerwca 2017r. nakazał pozwanemu J. K., aby w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku w sprawie sporządził i przesłał na swój koszt do następujących podmiotów:

a) (...) w W.,

b) (...) i (...) w W.,

c) (...) w W.,

d) (...) w W.,

e) (...) w W.

oświadczenie o następującej treści: „Oświadczam jako twórca, że (...) Spółka z o.o. z siedzibą w P. posiada całość praw wynikających z patentów PL (...), PL (...), prawa z rejestracji nr (...) wzoru przemysłowego (...), patentu europejskiego (...) oraz praw do know-how i technologii związanych z tymi patentami, które to prawa (...) Spółka z o.o. nabyła na podstawie zawartych wcześniej ze mną umów licencji i umów sprzedaży. Składane wcześniej przeze mnie oświadczenia o nieprzysługiwaniu tych praw są niezgodne z prawdą, dlatego odwołuję je i wycofuję wszystkie zarzuty wobec (...) spółki z o.o. z siedzibą w P.. J. K..”

Sąd nadto nakazał pozwanemu J. K., aby w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku przeprosił (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w P. w formie pisemnego oświadczenia o następującej treści „ Jako twórca wynalazków: (...) (...):„(...)”,(...) (...): „(...) (...): (...)oraz wynalazku pt: „(...)” objętego europejskim zgłoszeniem patentowym (...).(...)przepraszam (...) Spółkę z o.o. z siedzibą w P. za naruszenie jej dóbr osobistych poprzez rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji i wyrażam nadzieję, iż pomimo mojego niewłaściwego zachowania proces wdrażania tych wynalazków do produkcji przez (...) Spółkę z o.o. będzie przebiegał prawidłowo. J. K.”. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz Stowarzyszenia Hospicjum (...) z K. N. Szwecja 8, (...)-(...) S. (KRS nr (...)) kwotę 5.000 zł, zakazał pozwanemu rozpowszechniania informacji o braku przysługiwania powódce (...) Spółka z o.o. z P. praw do: patentu (...), patentu (...), prawa z rejestracji nr (...) wzoru przemysłowego (...), patentu europejskiego (...) oraz praw z nimi związanych w szczególności do know-how i technologii związanych z tymi patentami.

Sąd pierwszej instancji w tak ustalonym stanie faktycznym wskazał, że w niniejszej sprawie powódka dochodziła od pozwanego zapłaty kwoty 525.302 zł. Swoje roszczenie w zakresie kwoty 444.110 zł opierała na zapisach § 11 ust. 2 umów sprzedaży praw własności intelektualnej z 5 sierpnia 2013r. tj. na karze umownej, natomiast zasądzenia kwoty 81.182 zł domagała się tytułem zwrotu świadczenia nienależnego. Powódka wyjaśniła, że mimo, iż łączna suma świadczeń pieniężnych do których była zobowiązana na podstawie czterech umów sprzedaży praw własności intelektualnej wynosiła 536.000 zł, to jednak dochodzi ona kar umownych w wysokości 444.110 zł, ponieważ jest to kwota jaką pozwany otrzymał od powódki po potrąceniu podatku dochodowego od osób fizycznych.

Sąd Okręgowy uznał, że ziściły się przesłanki zastosowania kary umownej (art. 483 k.c.), o której mowa w § 11 ust. 2 czterech umów sprzedaży praw własności intelektualnej z 5 sierpnia 2013r. Zgodnie z § 11 ust. 2 w/w umów J. K. zobowiązał się bowiem do tego, że w przypadku zaistnienia jakiegokolwiek sporu na tle wykonywania umów wszelkie informacje z tym związane w tym sam fakt zaistnienia sporu zachowa w poufności, a w szczególności nie ujawni ich wobec jakichkolwiek podmiotów trzecich, instytucji lub organów innych niż sądy powszechne, pod rygorem zapłaty na rzecz Spółki (...) kary umownej w wysokości równej sumie wszelkich otrzymanych przez J. K. od Spółki na podstawie umów kwot. Zapłata kary umownej miała nie wyłączać prawa Spółki do dochodzenia naprawienia szkód i strat na zasadach ogólnych.

Sąd pierwszej instancji stwierdził, w oparciu o dokumenty zgromadzone w sprawie, że pozwany naruszył postanowienia umów dotyczące kary umownej. W oświadczeniu z 29 września 2014r. adresowanym do (...) wskazał, że jest twórcą, autorem i właścicielem technologii, praw i (...) opisanych we wnioskach (...) (...) dot. „(...) oraz (...) (...) dot. „Wdrożenia do produkcji innowacyjnych paneli ALU-T.”. Jednocześnie pozwany wskazał, że Spółka (...) jako beneficjent ze środków publicznych nie posiada od dnia 5 sierpnia 2013r. niezbędnej części należnych praw do (...) i technologii opisanej w przedmiotowych wnioskach, co zagraża realizacji obu wyżej wymienionych projektów. Dodatkowo w okresie od września 2014r. do lipca 2015r. kierował do różnych instytucji pisma, które zawierały informacje na temat stosunków łączących strony oraz powstałego między nimi konfliktu. Pisma te zostały skierowane m.in. do (...) i (...) (...) i (...) Departament Konkurencyjności i Innowacyjności, Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, Ministerstwa Gospodarki Departament Wdrażania Programów Operacyjnych i Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. W toku postępowania pozwany w żaden sposób nie zaprzeczył, że kierował wskazane pisma do w/w instytucji. Zdaniem Sądu § 11 ust. 2 umów sprzedaży nie narusza obowiązujących przepisów oraz zasad współżycia społecznego. W ramach swobody umów strony mogły ustalić, że nie będą powoływać się na ewentualny spór co do wykonywania umów sprzedaży przed innymi podmiotami i organami niż sądy. W ocenie Sądu zapis ten należy odczytywać zgodnie z regułami wynikającymi z art. 65 k.c. Z przesłuchania reprezentanta powódki wynika, że celem takiego zapisu było powstrzymanie pozwanego przed wymuszaniem na Spółce renegocjacji umów, bądź sposobu ich wykonania poprzez stosowanie argumentu o zawiadomieniu innych podmiotów w szczególności (...) o braku uprawnień powódki do wynalazków oraz wzoru użytkowego. Z samego zapisu umów wynika także, że obowiązek pozwanego aktualizował się w przypadku zaistnienia sporu na tle wykonywania umowy. Do rozstrzygania tego typu sporów właściwe były sądy, nie zaś podmioty takie jak (...). Jednocześnie zapisy umów sprzedaży praw własności intelektualnej nie nakładały na pozwanego obowiązku takiego jak zakaz informowania, że jest on twórcą wynalazków oraz wzoru przemysłowego. W oparciu o powyższe Sąd uznał, że roszczenie powódki o zasądzenie kwoty 444.110 zł tytułem kary umownej jest w pełni uzasadnione.

Sąd pierwszej instancji za podstawę prawną roszczenia powódki w zakresie kwoty 81.192 zł przyjął art. 410 k.c. (świadczenie nienależne). Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie ziściły się przesłanki z art. 410 § 2 k.c., gdyż powódka spełniła na rzecz pozwanego świadczenie do którego w ogóle nie była zobowiązana. Pozwany w 2013r. otrzymał od powódki łącznie kwotę 685.000 zł. W związku z tym powstało po jego stronie zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych w łącznej wysokości 115.602 zł. Jednocześnie powódka, w wyniku błędu, nie pobierała i nie odprowadzała zaliczek na podatek dochodowy pozwanego od kwot wypłaconych pozwanemu, do czego była zobowiązana na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym Sąd uznał, że powódka zamiast odliczyć sumę zaliczek na podatek dochodowy pozwanego od sumy wypłaconych mu kwot (co umniejszyłoby kwotę wypłaconą na rzecz pozwanego) doliczyła sumę zaliczek na podatek do sumy kwot wypłaconych pozwanemu. W związku z tym w 2013r. pozwany otrzymał od powódki kwotę 685.000 zł, zamiast 569.398 zł. Z uwagi na popełniony błąd powódka dokonała obliczenia kwot zaliczek na podatek w łącznej wysokości 115.602 zł, złożyła do Urzędu Skarbowego korektę deklaracji rocznej o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy za rok 2013 PIT-4R oraz sporządziła informację o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy PIT-11, którą przesłała do pozwanego. Ponadto skorzystała z instytucji czynnego żalu uregulowanego w art. 16 k.k.s. wpłacając w całości kwotę 115.602 zł tytułem zaliczek na podatek dochodowy od kwot wypłacanych pozwanemu w 2013r. wraz z odsetkami, łącznie 121.758 zł. Tym samym powódka znalazła się w sytuacji w której miała wierzytelność wobec pozwanego w kwocie 115.602 zł. Powódka kolejno dokonała stosownych potrąceń wzajemnych wierzytelności stron, do czego była uprawniona stosownie do treści art. 498 k.c. Sąd podkreślił, że w wyniku potrąceń wierzytelność powódki z tytułu świadczenia nienależnego wyniosła ostatecznie 81.192 zł, a pozwany nie przedstawił żadnych dowodów, które podważałyby prawdziwość i wiarygodność dokonanych przez powódkę wyliczeń. Sąd uznał więc, że roszczenie powódki i w tym zakresie tj. zasądzenia kwoty 81.192 zł tytułem świadczenia nienależnego jest w pełni uzasadnione. W oparciu o powyższe rozważania Sąd na podstawie art. 347 k.c. w całości utrzymał wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w (...) z 15 kwietnia 2015r.

Sąd pierwszej instancji o kosztach postępowania powstałych po wniesieniu sprzeciwu orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. i obciążył nimi strony w zakresie poniesionym.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany J. K. zaskarżając wyrok w całości. Pozwany zarzucił nieważność postępowania i rażące naruszenie przepisów postępowania w tym:

1) art. 379 ust.3 k.p.c. (winno być art. 379 pkt 3 k.p.c.) gdyż zaskarżony wyrok zapadł w zakresie tych samych roszczeń pomiędzy tymi samymi stronami co w sprawie wszczętej z powództwa pozwanego przeciwko powodowej Spółce przed Sądem Okręgowym w (...) o ochronę własności intelektualnej (w tym praw osobistych i majątkowych twórcy technologii i 4 praw przemysłowych oraz know-how) sygn. akt I (...)

2) art. 321 k.p.c. w zakresie w jakim Sąd złamał zakaz wyrokowania co do przedmiotów, które nie były objęte żądaniem faktycznym i dowodowym w zakresie ustalenia, że powódka nabyła i posiadała 3 licencje pozwanego w okresie składania wniosków, wobec niedopuszczalności tego rodzaju roszczenia i samego rozstrzygania w tym trybie pozwu oraz braku postępowania dowodowego w tym zakresie;

3) art. 207, 210 i 217 § 1 k.p.c. polegające na niedopuszczeniu istotnych oraz żądanych od powódki dowodów dla uzasadnienia twierdzeń i wniosków pozwanego dla obrony i odparcia bezpodstawnych, bezzasadnych i bezprawnych wniosków i twierdzeń powódki,

4) art. 328 § 2 w zw. z art. 227, 228, 229, 230, 231, 232, 234 i 233 § 1 i 2 k.p.c. polegające na braku wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dowodów oraz przyczyn dla których dowodom wnioskowanym przez pozwanego Sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej w tym w której części zeznaniom pozwanego złożonym przed Sądem Rejonowym we (...) nie dał wiary i uznał je za mało przekonujące i niewiarygodne oraz dlaczego dokonał zwrotu wniosków i pism z 12 grudnia 2016r., 23 marca 2017r., 26 października 2017r., 27 kwietnia 2017r. i 16 sierpnia 2017r.;

5) art. 365 i 366 k.p.c. w zakresie związania Sądu własnym postanowieniem z 1 marca 2016r. oraz postanowieniem Sądu Apelacyjnego w (...)z 16 czerwca 2016r. w zakresie prawomocnego ustalenia i orzeczenia nimi sprzeczności kary umownej z bezwzględnym prawem do wynagrodzenia twórcy i uprawnionego;

6) art. 483 k.c. co do warunku zastosowania w wypadku powstania szkody jako skutku nienależytego wykonania przepisów szczególnych ustawy Prawo własności przemysłowej i odpowiednich przepisów k.p.c. w zakresie postępowania w sprawach o roszczenia pracowników dotyczących wynagrodzenia twórcy 5 praw przemysłowych oraz innych praw autorskich objętych pozwem i sprawą w toku przed Sądem Okręgowym w (...) sygn. akt (...) przepisów szczególnych ustawy Prawo własności przemysłowej oraz prawa do wyłącznych rozporządzeń uprawnionego z 5 praw przemysłowych na warunkach określonych 3 umowami licencyjnymi oraz innych autorskich objętych pozwem i sprawą w toku przed Sądem Okręgowym w (...) sygn. akt (...) przepisów szczególnych ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zakresie nadzoru autorskiego nad dziełem (technologie, wzory, modele, opracowania, B+R, wdrożenia, itd.) objętych pozwem i sprawą w toku przed Sądem Okręgowym w (...) sygn. akt (...)

W związku z powyższymi zarzutami dotyczącymi zakazu orzekania w sprawie o to samo roszczenie między tymi samymi stronami, co w sprawie Sądu Okręgowego w (...) sygn. akt (...) (art. 379 pkt 3 k.p.c.) pozwany zarzucił rażące naruszenie przepisów prawa materialnego w tym:

1) art. 16 i 17 w zw. z art. 60, 78 i 79 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w zakresie niezbywalności i zrzeczenia się więzi twórcy z jego dziełem oraz nadzoru nad sposobem korzystania z utworu (wzorami plastycznymi, utworami naukowymi, opracowanymi technologiami, (...), itd. powołanymi w sprawie I C 1170/15Sądu Okręgowego w (...);

2) art. 471 k.c. w zakresie obowiązków i odpowiedzialności wynikających dla stron z postanowień kontraktowych i odszkodowawczych oraz warunkowych umowy licencji z 2 stycznia 2013r. w tym warunków dokonanego rozporządzenia prawami twórcy pod cele jednoznacznie w niej określone;

3) art. 405 k.c. w zw. z art. 8, 11, 12, 17, 20, 21, 22, 23 ustawy Prawo własności przemysłowej w zw. z art. 63 i 76 Prawa autorskiego;

4) art. 65 k.c. w zakresie oświadczeń woli złożonych przez strony 3 umów licencji w tym z dnia 2 stycznia 2013r., porozumienia z 5 sierpnia 2013r. i 4 umów przeniesienia z dnia 5 sierpnia 2013r.;

5) art. 56, 58 i nast. k.c. w zw. z art. 65 k.c. w zakresie zamiaru stron i celu 3 umów licencji i 4 zbycia praw przemysłowych oraz czynności prawnych sprzecznych z zasadami współżycia społecznego i zwyczajów, a także przepisów szczególnych w/w ustaw;

6) art. 66 i nast. k.c. w zakresie nieważności oferty złożonej jakoby przez pozwanego w celu zawarcia 4 umów przeniesienia praw przemysłowych, poprzez jej odrzucenie i nieskorzystanie przez powódkę z prawa pierwokupu w trybie ustalonym dla typu zawarcia 4 umów przeniesienia praw z 5 sierpnia 2013r.;

7) art. 84 w zw. z art. 86, 87 i 88 k.c. w zakresie uchylenia się przez pozwanego od skutków prawnych oświadczeń woli z 5 sierpnia 2013r. złożonych pod wpływem wywołanego podstępnie błędu, nacisku i gróźb;

8) art. 89 i nast. k.c. w zakresie warunku ujętego w § 13 umowy licencji z 2 stycznia 2013r. stanowiącego jednoznacznie, kiedy umowa ta może być rozwiązana, wypowiedziana i cofnięta, tj. warunków na jakich rozporządzenie prawami nastąpiło, wobec faktów wykrytych po dacie jej rozwiązania, tj. kłamstwa co do zmiany punktacji wniosku (...)kwalifikującego wniosek (...) do wsparcia; kłamstwa co do uregulowań opłat jednorazowych wstępnych „(...)" za wykorzystane licencje; bezprawnych potrąceń z umowy z 2 stycznia 2013r. i 4 umów przeniesienia z 5 sierpnia 2013r. bez zgody i wbrew woli twórcy, uprawnionego i autora całości innowacji oraz aneksu do tych umów; naliczenia przez powódkę kar z umowy z 2 stycznia 2013r. i 4 umów przeniesienia z 5 sierpnia 2013r. wbrew ich zapisom (za coś, co nie miało miejsca tj. celu tej kary zastopowania przez pozwanego wpisów w Rejestrach Patentowych i Praw Ochronnych (...) i (...) zmiany uprawnionego) oraz samej instytucji kary umownej, która nie może zmierzać do odebrania i pozbawienia tak twórcy jak i uprawnionego czy pracownika bezwzględnego wynagrodzenia za pracę wykonaną na rzecz powodowej Spółki; kłamstw świadków na okoliczność odprowadzenia podatków za rok 2011, 2012 i 2013, zmian w umowach i bezprawnych rozporządzeń oraz ich rzekomego i prawidłowego wykonania przez powódkę zgodnie z ich celem i warunkami rozporządzenia prawami wyłącznymi przez pozwanego określonymi w zapisach siedmiu umów, w tym 3 licencji i 4 przeniesienia praw wyłącznych z 5 sierpnia 2013r., zaplanowanego z pełnym rozmysłem i świadomością oszustwa w celu wyłudzenia 3 licencji oraz 4 praw, skutkujące nie tylko zarzutami pozwanego w tej sprawie, ale także w sprawie (...) Sądu Okręgowego w(...) co do naruszenia własności intelektualnej pozwanego, a zwłaszcza naruszenia prawa karnego oraz karnoskarbowego,

8) naruszenie podstawowych praw pozwanego jako obywatela, twórcy i właściciela tj.

- art. 45, 64 i 73 Konstytucji w zakresie prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy w sposób bezstronny przez Sąd, ograniczenia prawa własności intelektualnej, wolności działalności twórczej oraz badawczej i godziwego wynagrodzenia za nią;

- art. 4 i 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w zakresie prawa do rzetelnego procesu oraz zakazu świadczenia pracy przymusowej bez wynagrodzenia;

- art. 1 Protokołu Nr (...) do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w zakresie ochrony własności;

- art. 3 w zw. z art. 6, 8 i 13 Dyrektywy (...) z 29 kwietnia 2004r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej, pozwanego w tej, a powoda w sprawie I(...) zainicjowanej pozwem wniesionym przez niego przed datą wniesienia pozwu w niniejszej sprawie;

- przepisów prawa międzynarodowego w szczególności Porozumienia w Sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej (...)/ (...), Konwencji Berneńskiej i Konwencji Paryskiej.

Podnosząc powyższe zarzuty pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, a także uchylenie wyroku zaocznego z 15 kwietnia 2015r. „lub zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością postępowania i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Ewentualnie pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy z uwagi na nierozpoznanie przez Sąd samej istoty sprawy dotyczącej faktów, że powodowa Spółka złożyła wnioski na podstawie rozwiązanych i nienabytych licencji z którym to właśnie faktem wiązały się wszystkie wystąpienia pozwanego do instytucji i organów z zawiadomieniem o nieprawidłowościach w tych wnioskach i żądaniem ich uzupełnienia przez powódkę do stanu zgodnego z prawem oraz nieprzeprowadzenia w całości żądanego przez pozwanego postępowania dowodowego co do faktu pewności nabycia i posiadania przez powodową Spółkę 3 licencji pozwanego, na podstawie których to Spółka aplikowała i otrzymała dotacje w ramach (...), działanie (...) i działanie (...), a także postępowania dowodowego co do stwierdzenia faktu nabycia technologii oraz samego know-how wobec faktu zawisłości sprawy Sądu Okręgowego w (...) sygn. akt (...) o ochronę i naruszenia praw.

Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja pozwanego w części zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności zaznaczyć trzeba, że Sąd odwoławczy podzielił w całości ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, które mają oparcie w należycie zebranym i ocenionym materiale dowodowym, a przy tym nie zostały skutecznie zakwestionowane przez pozwanego w postępowaniu apelacyjnym. Ponadto Sąd Apelacyjny co do zasady aprobuje rozważania jurydyczne Sądu I instancji dokonane w niniejszej sprawie. Sąd nie aprobuje jedynie stanowiska Sądu pierwszej instancji co do wysokości kary umownej, którą zasądzono zaskarżonym wyrokiem.

W związku z podniesionym przez apelującego zarzutem odnoszącym się do tożsamości podmiotowej i przedmiotowej sprawy niniejszej i sprawy toczącej się przed Sądem Okręgowym w (...) sygn. akt I(...), zatem zarzutem co do nieważności postępowania w niniejszej sprawie, Sąd Apelacyjny w pkt 2 postanowienia zapadłego na rozprawie apelacyjnej w dniu 12 grudnia 2018r. (k. 1074) dopuścił dowód z akt sprawy Sądu Okręgowego w (...) z powództwa J. K. przeciwko (...) Spółce z o. o. z siedzibą w P. sygn. akt (...), oraz załączył do akt niniejszej sprawy kserokopię wybranych kart z akt sprawy I(...) (k. 982-1071 akt niniejszej sprawy). W myśl art. 379 pkt 3 k.p.c. nieważność postępowania zachodzi, jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona. Sąd Apelacyjny po przeanalizowaniu akt sprawy Sądu Okręgowego w (...) sygn. akt (...)doszedł do wniosku, że sprawa ta – wbrew twierdzeniom apelującego – dotyczy zupełnie innych roszczeń tj. ochrony praw autorskich J. K.. Sprawa niniejsza dotyczy zaś roszczeń powodowej Spółki przeciwko J. K. o zapłatę należności z tytułu kary umownej oraz zwrotu świadczenia nienależnego. Nie zachodzi zatem zarzucana w apelacji nieważność niniejszego postępowania. Co więcej, za brakiem podstaw do stwierdzenia nieważności niniejszego postępowania (art. 379 pkt 3 k.p.c.) przemawia także fakt, że spór w niniejszej sprawie zainicjował pozew z 5 grudnia 2014r., pozew zaś w sprawie (...) Sądu Okręgowego w (...)wniesiono natomiast później tj. w dniu 18 sierpnia 2015r. (k. 982). Nadto sprawa (...) Sądu Okręgowego w (...) nie została dotąd prawomocnie osądzona, gdyż postanowieniem z 20 sierpnia 2018r. (k.1066) podjęto zawieszone postępowanie i do dnia 12 grudnia 2018r. nie wydano wyroku w sprawie. art. Zarzuty więc naruszenia art. 379 pkt 3 k.p.c. i art. 321 k.p.c. nie były trafne. Przy czym w uzasadnieniu do apelacji nie podano na czym konkretnie miałby polegać zarzut naruszenia art. 321 k.p.c.

Wbrew zarzutowi przytoczonemu w apelacji Sąd pierwszej instancji ocenił moc i wiarygodność przeprowadzonych dowodów (str. 19 - 20 uzasadnienia k. 919-920). Podkreślić należy, że skuteczne postawienia zarzutu naruszenia przez Sąd art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu Sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2009r. (...)). W celu wykazania naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. strona nie może jedynie ograniczyć się do przytoczenia treści tegoż przepisu, lecz musi wykazać jakich dowodów Sąd nie ocenił lub które z dowodów ocenił wadliwie. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważania zebranego materiału; taka ocena dokonywana jest na podstawie przekonań Sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010r. (...)). Sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych; reguła ta współokreślająca granice swobodnej oceny dowodów nie będzie zachowana, jeżeli wnioski wyprowadzone przez Sąd przy ocenie dowodów nie układają się w logiczną całość zgodną z doświadczeniem życiowym, lecz pozostają ze sobą w sprzeczności, a także, gdy nie istnieje logiczne powiązanie wniosków z zebranym w sprawie materiałem dowodowym (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2009r. (...). Pozwany w apelacji zarzucając naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. takiej treści zarzutów nie przytoczył w szczególności nie zarzucił, że Sąd pierwszej instancji dokonując oceny wiarygodności i mocy dowodów uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego.

Przepis art. 227 k.p.c. określa wyłącznie co może być przedmiotem dowodu i jest przede wszystkim adresowany do stron. Nie mógł więc on zostać naruszony w niniejszej sprawie przez Sąd pierwszej instancji, a pozwany w apelacji nie podał w czym konkretnie to naruszenie miałoby się przejawiać. Z kolei art. 228 k.p.c., art. 229 k.p.c. art. 230 k.p.c., art. 231 k.p.c. i art. 234 k.p.c. w ogóle nie znajdowały zastosowania w sprawie. Niezrozumiałym jest zarzucenie w apelacji naruszenia art. 232 k.p.c. w sytuacji, gdy nie zarzucono jednocześnie braku podjęcia przez Sąd pierwszej instancji inicjatywy dowodowej z urzędu. W apelacji pozwany nawet nie twierdzi, że Sąd pierwszej instancji zobowiązany był dopuścić dowód nie wskazany przez strony. Także zarzut zmierzający do wykazania uchybienia przez Sąd Okręgowy treści art. 328 § 2 k.p.c. nie zasługiwał na uwzględnienie. Podkreślić należy, że naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. z reguły nie ma wpływu na treść wyroku, gdyż uzasadnienie sporządzane jest po jego wydaniu (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2015r.(...)). W orzecznictwie wskazuje się, że o skutecznym postawieniu zarzutu naruszenia przywołanego przepisu można mówić jedynie wówczas, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera elementów pozwalających na weryfikację stanowiska przyjętego przez Sąd, braki uzasadnienia w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że okoliczności determinujące wydanie orzeczenia pozostają nieujawnione, bądź są co prawda ujawnione, lecz w sposób uniemożliwiający poddanie ich ocenie instancyjnej. Zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może odnieść skutek jedynie w tych wyjątkowych sytuacjach w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu pierwszej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania zaskarżonego orzeczenia (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001r. (...) wyrok Sądu Apelacyjnego w(...) z dnia 30 kwietnia 2015r. (...). W niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny nie dostrzegł, aby sporządzone przez Sąd pierwszej instancji uzasadnienie wyroku obarczone było rażącymi błędami czy też, aby zawierało braki wykluczające przeprowadzenie jego kontroli instancyjnej.

Przechodząc do merytorycznej oceny zarzutów zawartych w apelacji Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko pozwanego, że Sąd pierwszej instancji w realiach niniejszej sprawy powinien był zastosować art. 484 § 2 k.c. Stosownie do treści art. 484 § 1 k.c. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły. Zaakcentować należy, że kara umowna stanowi sankcję cywilnoprawną na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. W doktrynie i judykaturze wskazuje się na dwie najistotniejsze funkcje tego zastrzeżenia umownego. Przyjmując, że kara umowna jest surogatem odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania wskazuje się na jej funkcję kompensacyjną, gdyż pozwala ona wierzycielowi dochodzić wyrównania poniesionej przez niego szkody bez konieczności wykazywania jej wysokości. Równie istotnym zadaniem kary umownej jest także zabezpieczenie wykonania zobowiązania i tym samym zwiększenie realności spełnienia umówionego świadczenia oraz ułatwienie naprawienia szkody. Takie oddziaływanie jest określane mianem funkcji stymulacyjnej kary umownej, bowiem jej zastrzeżenie ma mobilizować dłużnika do prawidłowego wykonania zobowiązania. Kara umowna zapobiegając niewykonaniu zobowiązania, służy niewątpliwie ochronie interesów prawnych wierzyciela. Jednocześnie wysokość ustalonej kary umownej, wybrany rodzaj kary, a także wzgląd na łatwość dochodzenia tego świadczenia także ma oddziaływanie stymulujące na dłużnika. Nie ulega przy tym wątpliwości, że kara umowna należy się wierzycielowi tylko wtedy, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (vide: wyroki Sądu Najwyższego z 2 czerwca 1970r. (...), opubl. (...)Nr(...), poz.(...) z 30 czerwca 2005r. (...), (...) z 26 września 2012r. (...) (...)). Wierzyciel dochodzący roszczenia o zapłatę kary umownej musi wykazać istnienie i treść zobowiązania łączącego go z dłużnikiem, a także fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 27 czerwca 2000r. (...)). Jeżeli dłużnik wykaże, że nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie (nienależyte wykonanie) zobowiązania, będzie wówczas zwolniony z obowiązku zapłaty kary umownej (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2007r. III (...)). Dopuszczalne jest także rozszerzenie zakresu okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność i zastrzeżenie odpowiedniej kary umownej. Odpowiedzialność dłużnika w zakresie kary umownej bez względu na przyczynę niewykonania zobowiązania powinna być w umowie wyraźnie określona, nie ma bowiem podstaw do dorozumienia rozszerzonej odpowiedzialności dłużnika (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 6 października 2010r. (...).

Odnosząc powyższe rozważania prawne na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że nie ulegało wątpliwości także Sądu Apelacyjnego, że strony skutecznie zawarły w dniu 5 sierpnia 2013r. cztery umowy sprzedaży (przeniesienia praw) patentów i praw z rejestracji wzorów przemysłowych z których uprzednio powódka korzystała na podstawie umów licencji z 2 stycznia 2013r. Wbrew stanowisku apelującego to on, a nie powodowa Spółka zabiegał o skorzystanie przez powódkę z prawa pierwokupu przedmiotów licencji. Kwestia nieskuteczności oświadczeń pozwanego zmierzających do odstąpienia od umów z 5 sierpnia 2013r. i uchylenia się od oświadczeń woli wyrażonych w pismach z 13 stycznia 2014r. i 21 lutego 2014r. została przy tym przesądzona przez Sąd Okręgowy w(...)w wyroku z 24 lutego 2017r. sygn. akt (...) (k. 1033; 1034-1040) oraz Sąd Apelacyjny we (...) który wyrokiem z 8 grudnia 2017r. sygn. akt (...) (k. 1046-1058) oddalił apelację J. K..

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu pierwszej instancji, że pozwany naruszył obowiązki zachowania tajemnicy określone w § 11 umów z 5 sierpnia 2013r. Nie ulega bowiem wątpliwości, że zawiadomił on wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku instytucje o rzekomo bezprawnym korzystaniu przez powodową Spółkę z nabytych przez nią patentów i praw z rejestracji wzorów przemysłowych. Uczynił to zatem wbrew postanowieniom § 11 pkt 2 umów, w których zobowiązał się, że w przypadku zaistnienia jakiegokolwiek sporu na tle wykonywania przedmiotowej umowy wszelkie informacje z tym związane, w tym sam fakt zaistnienia sporu, zachowa w poufności, a w szczególności nie ujawni ich wobec jakichkolwiek podmiotów trzecich, instytucji lub organów innych niż sądy powszechne, pod rygorem zapłaty na rzecz Spółki (...) kary umownej w wysokości równej sumie wszelkich otrzymanych przez niego od Spółki na podstawie niniejszej umowy kwot. Pozwany nie dochował obowiązków wynikających z umów, zatem żądanie przez powódkę zapłaty kary umownej było co do zasady usprawiedliwione. Pozwany nie wykazał przy tym żadnych okoliczności zwalniających go od obowiązku zapłaty kary umownej.

Mimo, że pozwany nie kwestionował sposobu i podstawy wyliczenia kary umownej, to jednak w apelacji podniósł zarzut związany z pozbawieniem go w ten sposób prawa do wynagrodzenia za sprzedane powódce patenty i prawa z rejestracji. Sąd Apelacyjny uznał, że w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki do zastosowania instytucji miarkowania kary umownej, gdyż zobowiązanie zostało w całości przez pozwanego wykonane (przeniósł własność praw na powódkę), strona powodowa nie wykazała zaś poniesienia szkody, nadto żądana z tego tytułu kwota jest rażąco wygórowana. Wysokość kary umownej w rzeczywistości stanowi bowiem niemal 100% kwoty należnego pozwanemu wynagrodzenia. Powódka wypłaciła mu z tego tytułu łączną kwotę 536.000 zł domagając się zapłaty kary umownej w kwocie 444.110 zł. Po uwzględnieniu kwoty świadczenia nienależnego po dokonanym przez powódkę potrąceniu (81.192 zł), która to kwota objęta jest żądaniem pozwu w niniejszej sprawie uznać trzeba, że w rzeczywistości pozwany uiszczając karę umowną w żądanej kwocie zostałby pozbawiony należnego mu wynagrodzenia (będąc zobowiązanym do zwrotu na rzecz powódki łącznie 525.302 zł z otrzymanych 536.000 zł). Stosownie do treści art. 484 § 2 k.c. jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej, to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Dłużnik może zatem żądać zmniejszenia (miarkowania) kary umownej jeżeli wykaże, że nastąpiła jedna z dwóch enumeratywnie wskazanych w przepisie okoliczności. Istotne jest, że uprawnienia tego strony nie mogą wyłączyć w umowie. Możliwość miarkowania kary umownej jest niezależna od charakteru kary umownej (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 11 października 2007r. IV (...),opubl. (...) Nr 2, poz. 48). Jeżeli przesłanki te wystąpiłyby równocześnie, to wówczas zmniejszenie kary umownej winno uwzględniać obie przyczyny redukcji. Instytucja miarkowania kary umownej winna być jednak stosowana szczególnie ostrożnie, gdyż ma ona wyjątkowy charakter i nie może doprowadzić do całkowitego zwolnienia dłużnika (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2003r. (...)). Dokonując oceny czy zachodzą podstawy do miarkowania kary umownej rozważyć należy także czy wysokość kary umownej jest „rażąco wygórowana”. Ustawodawca posługując się w przywołanym wyżej przepisie pojęciem „rażącego wygórowania” kary umownej nie wskazał ścisłych kryteriów w tym zakresie. Użycie tego niedookreślonego zwrotu pozostawia zatem Sądowi możliwość dostosowania przyjętych kryteriów oceny do występujących in casu postanowień kontraktowych dotyczących kary umownej, jak również do okoliczności faktycznych i skutków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (vide: wyroki Sądu Najwyższego z 30 listopada 2006r. (...), LEX nr(...) i z 12 maja 2006r. (...). Ocena wysokości kary umownej powinna zatem uwzględniać całokształt okoliczności faktycznych sprawy. W orzecznictwie i literaturze jako kryteria odniesienia dla dokonywanej przez Sąd oceny wysokości kary umownej w kontekście jej rażącego wygórowania wskazuje się w szczególności: stosunek pomiędzy wysokością kary, a wartością całego zobowiązania głównego; zakres i czas trwania naruszenia przez dłużnika powinności kontraktowych; wagę naruszonych postanowień kontraktowych (obowiązki główne, obowiązki uboczne); zagrożenie dalszymi naruszeniami powinności kontraktowych (zwłaszcza w razie powiązania kary umownej z obowiązkiem zaniechania określonych działań przez dłużnika); zgodny zamiar stron w zakresie ustalenia celu zastrzeżenia kary umownej w określonej wysokości (np. uwypuklenie przez strony funkcji represyjnej); jak również relację między wysokością kary umownej i wartością zobowiązania ustaloną w umowie. Żądanie miarkowania kary umownej uzasadnione jest także wówczas, gdy kara jest rażąco wygórowana w porównaniu z poniesioną przez wierzyciela szkodą, jeżeli dłużnik wykaże, że wierzyciel szkody nie poniósł albo wprawdzie ją poniósł, ale w niewielkim rozmiarze. Instytucja miarkowania kary umownej należąc do tzw. praw sędziowskich pozostawia zatem sądowi wybór kryteriów na podstawie których wysokość kary umownej zostanie poddana kontroli (vide: (...)

Skoro kara umowna miałaby wynosić 444.110 zł przy wypłaconym skarżącemu wynagrodzeniu w kwocie 536.000 zł, to uznać ją należy za rażąco wygórowaną. Jak wynika z orzecznictwa przepis art. 484 § 2 k.c. może znaleźć zastosowanie zawsze wówczas, gdy w świetle oceny określonego stanu faktycznego można mówić o tym, że kara umowna w zastrzeżonej wysokości jawi się jako nieadekwatna. Katalog kryteriów pozwalających na zmniejszenie kary umownej nie jest zamknięty. Stosując instytucję miarkowania Sąd powinien mieć na względzie podstawowe funkcje kary umownej jakimi są funkcja stymulująca wykonanie zobowiązania, funkcja represyjna w postaci sankcji za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy oraz funkcja kompensacyjna polegająca na naprawieniu szkody, jeśli wierzyciel ją poniósł, choć bez konieczności precyzyjnego wyliczania jej wysokości. W realiach niniejszej sprawy nie można zatem pominąć tego, że powódka nie wykazała poniesienia szkody w wyniku niedochowania tajemnicy przez pozwanego, a nawet nie twierdziła, że szkodę z tego tytułu poniosła. Pisma kierowane przez pozwanego do instytucji publicznych nie implikowały bowiem np. konieczności zwrotu dotacji. Oceniając wysokość kary umownej w związku z rozważeniem jej miarkowania, trzeba wziąć pod uwagę istnienie szkody oraz jej rozmiar (vide: wyroki Sądu Najwyższego z 16 stycznia 2009r. (...), LEX nr(...) z 21 listopada2007r. (...)). Wierzyciel może bowiem co do zasady dochodzić kary umownej bez względu na wysokość poniesionej szkody, czyli w pełnej wysokości, co oznacza że jest on zwolniony z obowiązku dowodzenia istnienia i wysokości szkody (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w (...) z 9 października 2012r. I(...)niepubl.; uchwała Sądu Najwyższego z 6 listopada 2006r. (...) opubl. (...). Trzeba jednakże w tym miejscu podkreślić, że o ile, zgodnie z dominującym w orzecznictwie sądowym stanowiskiem, kwestia poniesionej szkody nie ma znaczenia dla zasadności naliczenia kary umownej, to może być ona brana pod uwagę jako jedna z przyczyn jej miarkowania. Ocena zaistniałej z powodu nienależytego wykonania zobowiązania szkody ma wpływ na ograniczenie wysokości dochodzonej kary umownej. Sąd podzielił w tym względzie stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu uchwały z 6 listopada 2003r. podjętej w składzie siedmiu sędziów Sądu Najwyższego ( (...), (...) w której wskazano, że brak szkody lub jej nieznaczna wysokość może stanowić kryterium redukowania kary umownej na podstawie art. 484 § 2 k.c. (podobny pogląd został wyrażony w wyrokach Sądu Najwyższego z 2 czerwca 1970r. (...),opubl. (...) z 13 czerwca 2003r. (...), niepubl.; z 14 kwietnia 2005r. (...)). Dlatego brak wystąpienia po stronie powodowej szkody stanowi niewątpliwie okoliczność, która winna zostać uwzględniona przy ocenie zasadności miarkowania wysokości kary umownej. Nie można również pominąć, że zobowiązanie przez pozwanego zostało w całości wykonane. Z drugiej strony należy mieć jednak na uwadze cel dla którego strony zastrzegły w umowach z 5 sierpnia 2013r. kary umowne tj. przeciwdziałanie rozpowszechnianiu przez pozwanego informacji o zaistniałych pomiędzy nimi sporach na tle wykonywania przedmiotowych umów. Mając to wszystko na uwadze Sąd Apelacyjny uznał, że wysokość zasądzonej (a wcześniej żądanej) kary umownej była niewspółmierna w odniesieniu do wartości całego zobowiązania i w istocie skutkowała nadmiernym i nieuzasadnionym obniżeniem wynagrodzenia pozwanego. Zarówno zachwiana relacja pomiędzy wysokością wynagrodzenia, a wysokością kary umownej, jak i całkowity brak szkody po stronie powódki stanowiły bowiem okoliczności przemawiające za stwierdzeniem, że kara umowna była rażąco wygórowana. Sąd Apelacyjny kierując się doświadczeniem życiowym uznał, że kara umowna w niniejszej sprawie nie powinna przekraczać 10% kwoty otrzymanej przez pozwanego od powódki po potrąceniu podatku dochodowego od osób fizycznych tj. winna wynieść 44.411 zł.

Zarzuty pozwanego, które w istocie sprowadzały się do prezentacji własnych odmiennych ocen i wniosków co do naliczenia należności z tytułu kary umownej w ogóle nie mogły odnieść zamierzonego skutku. Sąd Apelacyjny podziela nadto stanowisko Sądu pierwszej instancji co do zasadności roszczenia powódki o zwrot nienależnego świadczenia w kwocie 81.192 zł z tytułu uiszczonego przez powódkę zobowiązania podatkowego po skutecznym potrąceniu wierzytelności. Apelujący nie kwestionował bowiem ustaleń w tym zakresie. Stąd zarzut naruszenia art. 405 k.c. (i innych przepisów powiązanych z tym przepisem) nie zasługiwał na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny w pkt 1 postanowienia wydanego na rozprawie apelacyjnej oddalił wnioski dowodowe zgłoszone przez pozwanego w pkt 1-4 pisma procesowego z dnia 12 listopada 2018r., gdyż pozwany nie wskazał na jaki fakt lub fakty Sąd Apelacyjny miałby przeprowadzić dowód z akt kontroli podatkowej, akt komorniczych czy wniosków powódki do (...), zaś zgodnie z art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

Nie jest wiadomym, gdyż nie wynika to z uzasadnienia do apelacji w jaki sposób Sąd pierwszej instancji miałby naruszyć art. 207 k.p.c., art. 210 k.p.c. (nie podano który z paragrafów) czy art. 217 § 1 k.p.c. Kwestia nieskuteczności oświadczeń pozwanego zmierzających do odstąpienia od umów z 5 sierpnia 2013r. i uchylenia się od oświadczeń woli wyrażonych w pismach z 13 stycznia 2014r. i 21 lutego 2014r., a także nieważności umów na podstawie art. 58 § 1 i 2 k.c. była przedmiotem oceny przez Sąd Okręgowy w (...) w wyroku z 24 lutego 2017r. sygn. akt (...) oraz Sąd Apelacyjny we (...), który wyrokiem z 8 grudnia 2017r. sygn. akt (...) oddalił apelację J. K.. Zarzuty dotyczące art. 84 k.c., art. 86 k.c. - 88 k.c. i art. 58 k.c. rozważał już Sąd Okręgowy w (...)w sprawie sygn. akt (...) która zakończyła się prawomocnym oddaleniem powództwa J. K.. W sytuacji, gdy zapadł prawomocny wyrok oddalający powództwo J. K. o ustalenie nieważności czterech umów zawartych w dniu 5 sierpnia 2013r. lub ich rozwiązanie, Sąd pierwszej instancji w niniejszej sprawie nie był uprawniony do ponownej oceny zarzutów podnoszonych przez pozwanego dotyczących pozorności lub nieważności zawartych umów, gdyż powyższe kwestie zostały przesądzone w/w prawomocnym wyrokiem z 24 lutego 2017r. sygn. akt (...)Sądu Okręgowego w (...)W konsekwencji zarzut naruszenia art. 65 k.c., art. 66 k.c. jak i przepisów ustawy z dnia 30 czerwca 2000r. Prawo własności przemysłowej (j.t. (...)) wyszczególnionych w apelacji nie zasługiwały na uwzględnienie. W niniejszej sprawie w ogóle nie znajdował zastosowania art. 89 k.c. traktujący o warunku.

Nie jest wiadomym na czym miałoby w niniejszej sprawie polegać naruszenie przez Sąd pierwszej instancji przepisów Konstytucji RP, konwencji o Ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i podanej w apelacji dyrektywy, gdyż w uzasadnieniu do apelacji w odniesieniu do tych zarzutów nie zawarto uzasadnienia.

W konsekwencji, po uwzględnieniu kwoty zmiarkowanej kary umownej oraz kwoty świadczenia nienależnego Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 347 k.p.c. i orzekł jak w pkt I sentencji wyroku. Odsetki zasądzono zgodnie z art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. mając na uwadze termin płatności kary umownej wskazany w wezwaniu do zapłaty z 3 października 2014r. Odnośnie do wierzytelności związanej ze zwrotem nienależnego świadczenia Sąd odwoławczy przyjął datę wymagalności roszczenia od pisma pozwanego z dnia 28 lipca 2015r. (k. 206) do którego pozwany załączył zawiadomienie o wszczęciu egzekucji przy czym w piśmie tym zarzucił, że nie otrzymał odpisu pozwu i odpisu wyroku zaocznego. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne.

Orzeczenie o kosztach postępowania przed Sądem pierwszej instancji (pkt I lit. d sentencji wyroku) zapadło w oparciu o przepis art. 100 k.p.c. mając na uwadze, że powódka wygrała sprawę w ok. 24%, a na poniesione przez nią koszty w kwocie 29.442,50 zł złożyły się opłata od pozwu oraz wynagrodzenie jej pełnomocnika (7.200 zł) w stawce ustalonej na podstawie § 6 pkt 7 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. 2002 nr 163 poz. 1349). W pozostałym zakresie apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. (pkt II). O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono jak w pkt III zgodnie z art. 100 k.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 1.944 zł tytułem zwrotu części (24%) kosztów jej zastępstwa procesowego wynoszących 8.100 zł (§ 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

O kosztach sądowych orzeczono jak w pkt IV stosownie do art. 113 ust. 2 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych(t.j. Dz.U. z 2018r. poz. 300). Pozwany został zwolniony od obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od apelacji (27.737 zł). Mając zaś na uwadze, że pozwany przegrał postępowanie apelacyjne w 76%, ściągnięciu od powódki z zasądzonego w pkt I wyroku roszczenia podlega kwota 21.080 zł.

Mariola Głowacka Mikołaj Tomaszewski Karol Ratajczak