Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Marcin Strobel

Sędziowie: SA Ewa Kaniok (spr.)

SO del. Zuzanna Adamczyk

Protokolant: Aleksandra Napiórkowska

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W.

przeciwko T. K. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

z dnia 31 stycznia 2017 r., sygn. akt I C 93/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że :

a)  w punkcie pierwszym oddala powództwo;

b)  w punkcie trzecim zasądza od Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. na rzecz T. K. (1) kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

c)  w punkcie czwartym wskazaną tam kwotę nakazuje pobrać od Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W.;

II.  zasądza od Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. na rzecz T. K. (1) kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  Nakazuje pobrać od Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie kwotę 4.437 zł (cztery tysiące czterysta trzydzieści siedem złotych) tytułem opłaty od apelacji od uiszczenia której pozwany był zwolniony.

Zuzanna Adamczyk Marcin Strobel Ewa Kaniok

Sygn. akt V ACa 842/17

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym dnia 24 sierpnia 2015 r. Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. wniósł o wydanie nakazu zapłaty i zasądzenie na jego rzecz od T. K. (1) kwoty 88.761,21 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 24 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty, oraz kosztów procesu, w tym kosztów pobranej prowizji od uiszczonej przez powódkę opłaty sądowej od pozwu, oraz kosztów zastępstwa według norm przepisanych.

Powód wniósł, na wypadek przekazania sprawy do postępowania zwykłego, o wydanie orzeczenia nakazującego, aby strona pozwana zapłaciła na jej rzecz kwotę 88.761,21 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości równej czterokrotności kredytu lombardowego NBP, liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że pozwany w dniu 29 lipca 2009 r. zawarł umowę bankową z Bankiem (...) S.A., na podstawie której otrzymał określoną w umowie kwotę pieniężną, jednocześnie zobowiązując się do jej zwrotu na warunkach w niej określonych. Pozwany nie wywiązał się z umowy, wobec czego niespłacona kwota należności głównej stała się wymagalna wraz z kwotą odsetek za opóźnienie. Bank (...) wezwał pozwanego do zapłaty, a następnie poinformował o przelewie wierzytelności na rzecz powoda.

W dniu 11 stycznia 2015 r. między powodem (jako cedentem wierzytelności przysługującej Bankowi (...) S.A.), a pozwanym zwarta została ugoda, na mocy której pozwany złożył oświadczenie o uznaniu wierzytelności przysługującej wierzycielowi pierwotnemu w wysokości 84.762,29 zł i zobowiązał się do jej spłaty – w wysokości powiększonej o odsetki umowne liczone od tejże kwoty, począwszy od daty płatności pierwszej raty ugody, według stopy procentowej określonej postanowieniami umowy ugody, należne za cały okres trwania ugody. Mimo zobowiązania się do dokonywania spłat w ratach, pozwany nie dokonał żadnych wpłat objętych harmonogramem zawartym w ugodzie. Z tego powodu umowa ugody została wypowiedziana i dług stał się natychmiast wymagalny do kwoty 107.710,89 zł. W związku z powyższym, w ocenie powoda, zadłużenie pozwanego na dzień złożenia pozwu wyniosło: 84.762,29 zł tytułem należności głównej, oraz 2.861,02 zł tytułem skapitalizowanych odsetek umownych i 1.137,90 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie, co dało łącznie kwotę dochodzoną pozwem.

W dniu 11 września 2015 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Nakaz ten został doręczony pozwanemu w dniu 22 września 2015 r.

W dniu 6 października 2015 r. pozwany złożył sprzeciw od ww. nakazu zapłaty, który został uzupełniony pismami z dnia 2 czerwca 2016 r. i z dnia 24 października 2016 r. Pozwany zaskarżył przedmiotowy nakaz w całości i wniósł o oddalenie powództwa w całości, a także domagał się zasądzenia od powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany zakwestionował roszczenie zarówno co do zasady, jak i wysokości, zaprzeczył iż był dłużnikiem Banku (...) S.A., od którego powódka miała nabyć wierzytelność, oraz że powódka nabyła wierzytelność wobec pozwanego, wynikającą z umowy z (...) S.A.

Pozwany podniósł szereg zarzutów i twierdzeń

1.  nieistnienia roszczenia;

2.  nieudowodnienia istnienia i wysokości roszczenia;

3.  braku zawarcia umowy bankowej między pozwanym, a Bankiem (...) S.A.;

4.  nieważności umowy bankowej miedzy pozwaną, a Bankiem (...) S.A. z uwagi na jej podpisanie przez osoby, które nie były upoważnione do działania w imieniu Banku;

5.  braku przekazania przez Bank środków pieniężnych pozwanemu na podstawie umowy bankowej;

6.  braku podstaw do wypowiedzenia umowy przez bank;

7.  braku sporządzenia przez Bank oświadczenia o wypowiedzeniu umowy;

8.  braku otrzymania przez pozwanego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy;

9.  braku wymagalności roszczenia powódki;

10.  braku wskazania, jakie należności składają się na należność dochodzoną pozwem;

11.  nieważności umowy przelewu wierzytelności i braku nabycia wierzytelności przez powoda wobec pozwanego;

12.  przedawnienia roszczenia w całości;

13.  iż umowa przelewu wierzytelności obejmowała jedynie wierzytelności wymagalne, natomiast część rzekomej wierzytelności wobec pozwanego w dacie zawarcia umowy nie była wymagalna;

14.  braku spełnienia warunku wskazanego w umowie przelewu wierzytelności, tj. braku zapłaty przez powódkę na rzecz Banku ceny wskazanej w umowie sprzedaży wierzytelności;

15.  braku objęcia wierzytelności wobec pozwanego wskazanej w pozwie umową przelewu wierzytelności zawartą między Bankiem a powodem;

16.  że zawiadomienie o cesji wierzytelności oraz ugoda nie potwierdzają skutecznego nabycia wierzytelności;

17.  przedawnienia roszczenia – że oświadczenie pozwanego o uznaniu roszczenia zawarte w ugodzie zostało złożone osobie trzeciej (tj. (...) S. A.), a nie wierzycielowi (tj. powodowi);

18.  przedawnienia roszczenia – że między wydaniem postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności BTE, a otrzymaniem ugody przez powoda minęły trzy lata;

19.  braku zawarcia ugody między powodem, a pozwanym;

20.  że oświadczenie o wypowiedzeniu ugody nie zostało podpisane przez osobę upoważnioną do działania w imieniu powoda;

21.  braku otrzymania przez pozwanego oświadczenia o wypowiedzeniu ugody;

22.  że ugoda nie spełnia wymogów informacyjnych wskazanych w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim;

23.  że ugoda zawarta między wierzycielem, a dłużnikiem nie tworzy nowego zobowiązania;

24.  że BTE nie potwierdza istnienia i wysokości roszczenia powoda;

25.  że BTE nie ma charakteru dokumentu urzędowego;

26.  że przepisy przewidujące uprawnienie do wydawania BTE zostały uznane przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z konstytucją RP i zostały uchylone z dniem 27 listopada 2015 r.;

27.  że wydanie postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności BTE nie zmienia charakteru tego dokumentu na dokument urzędowy i nie tworzy domniemania istnienia oraz wysokości roszczenia stwierdzonego BTE;

28.  że dłużnik ma prawo do kwestionowania zasadności wystawienia BTE w niniejszym postępowaniu;

29.  że wystawienie BTE przez Bank było bezpodstawne i bezprawne;

30.  że złożenie wniosku o nadanie klauzuli BTE nie spowodowało przerwania biegu przedawnienia, gdyż BTE został wystawiony przez Bank bezprawnie;

31.  że złożenie wniosku o nadanie klauzuli BTE spowodowało przerwanie biegu przedawnienia tylko w stosunku do Banku, a nie w stosunku do powoda jako nabywcy wierzytelności niebędącego bankiem;

32.  że wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wobec pozwanego, złożony na podstawie BTE z klauzulą wykonalności przez Bank, nie spowodował przerwania biegu przedawnienia roszczenia;

33.  że powód bezpodstawnie naliczał odsetki od zaległych odsetek od dnia 11 stycznia 2015 r. do dnia 24 sierpnia 2015 r.;

34.  że nie można uznać, iż pozwany podpisując ugodę złożył oświadczenie o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia.

Postanowieniem z dnia 8 grudnia 2015 r. przekazano sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu Warszawa-Praga w Warszawie (k. 17).

Wyrokiem z dnia 31 stycznia 2017 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie w punkcie pierwszym zasądził od T. K. (1) na rzecz Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W. kwotę 88.737,99 zł z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 24 sierpnia 2015 roku do dnia zapłaty; w punkcie drugim powództwo oddalił w pozostałym zakresie; w punkcie trzecim zasądził od T. K. (1) na rzecz Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W. kwotę 4.727 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.600 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego; w punkcie czwartym nakazał pobrać od T. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa Praga w Warszawie kwotę 3.329 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, których powód nie miał obowiązku uiścić.

Z ustaleń faktycznych jakie legły u podstaw tego rozstrzygnięcia wynika, że w dniu 29 lipca 2009 r. T. K. (1) zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. umowę o kredyt w rachunku bieżącym nr (...), na mocy której uzyskał od banku kredyt w rachunku bieżącym w wysokości 50.000 zł na finansowanie bieżącej działalności gospodarczej, ze zmienną stopą oprocentowania i oprocentowaniem kredytu przeterminowanego w stawce wynoszącej trzykrotną wysokość stopy kredytu lombardowego NBP, zabezpieczony oświadczeniem o poddaniu się egzekucji bankowej.

W dniu 4 stycznia 2012 r. Bank (...) S. A. z siedzibą we W. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny (BTE), w którym stwierdził istnienie przysługującego mu względem pozwanego zobowiązania w wysokości 62.763,40 zł należności (na którą składały się 50.000,00 zł kapitału oraz 1.779,06 zł odsetek umownych liczonych od dnia 24 września 2010 r. do dnia 26 września 2010 r., a także 10.984,34 zł odsetek karnych od dnia 27 września 2010 r. do dnia 3 stycznia 2012 r.). Na mocy postanowienia Referendarza Sądowego w Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z dnia 18 stycznia 2012 r. tytułowi temu została nadana klauzula wykonalności z ograniczeniem egzekucji do kwoty 100.000,00 zł.

W dniu 12 lutego 2013 r. Bank (...) S.A. złożył do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi-Północ wniosek o wszczęcie egzekucji wobec pozwanego, w oparciu o bankowy tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, o których mowa wyżej. Komornik Sądowy przesłał pozwanemu zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, które ten odebrał w dniu 6 marca 2013 r. Na podstawie wniosku Banku (...) S. A. Komornik Sądowy w dniu 28 lipca 2014 r. wydał postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wszczętego przeciwko pozwanemu.

Na mocy umowy z dnia 24 grudnia 2014 r. Bank (...) S. A. sprzedał Prokurze Niestandaryzowanemu Sekurytyzacyjnemu Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu wierzytelność wynikającą z umowy, o której mowa wyżej. Przedmiotową umowę sprzedaży wierzytelności w imieniu Banku (...) podpisywali ustanowieni pełnomocnicy – C. S. i B. B.. Powódka zaś była reprezentowana przez (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S. A. z siedzibą we W., której pełnomocnikiem była M. T..

W dniu 11 stycznia 2015 r. powód, reprezentowany przez (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą we W. (za pośrednictwem jej Dyrektora Obszaru Doradców Kredytowych T. K. (2)), zawarł z pozwanym ugodę, na mocy której pozwany w § 1 ust. 1 zdanie ostatnie oświadczył, że uznaje wierzytelność wobec powoda w kwocie 84.762,29 zł i zobowiązał się do jej zapłaty na zasadach szczegółowo opisanych w ugodzie. Powód wyraził zgodę na spłatę przedmiotowej wierzytelności, powiększonej o odsetki umowne, w 72 ratach do dnia 15 grudnia 2020 r.

Pozwany nie uiścił żadnej raty ustalonej na mocy ugody w terminach w niej określonych, w związku z czym pismem z dnia 1 czerwca 2015 r., powód, działając poprzez reprezentującą ją (...) S.A. z siedzibą we W. (za pośrednictwem jej Dyrektora Obszaru Zarządzania Procesami Operacyjnymi P. K.), złożył pozwanemu oświadczenie o wypowiedzeniu ugody. Wypowiedzenie zostało wysłane na adres pozwanego w dniu 2 czerwca 2015 r.

Sąd Okręgowy uznał, że na mocy ugody zawartej między stronami w dniu 11 stycznia 2015r., pozwany w sposób ważny i skuteczny względem powoda uznał – zarówno co do zasady, jak i wysokości – przysługującą powodowi wobec niego wierzytelność w kwocie 84.762,29 zł, po czym zobowiązał się do jej zapłaty na zasadach szczegółowo opisanych w ugodzie. Z faktu tego wynika legitymacja czynna powódki jako wierzyciela.

Zgodnie z art. 509 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania; wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. W ocenie Sądu, na podstawie zebranego materiału dowodowego wywnioskować można, iż doszło do ważnego i skutecznego względem pozwanego przelewu wierzytelności, wynikającej z łączącej pozwanego i Bank (...) S.A. umowy kredytu. Przemawiają za tym zarówno znajdujące się w aktach sprawy: umowa o kredyt w rachunku bieżącym, którą pozwany zawarł z Bankiem, umowa sprzedaży wierzytelności – wraz z dokumentacją notarialną ich dotyczącą, jak również całokształt załączonych do akt niniejszej sprawy akt egzekucyjnych Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Pragi Północ o sygn. Km 3219/13. W związku z tym twierdzenia pozwanego kwestionujące zarówno ważność jego zobowiązania względem Banku, oraz ważność umowy sprzedaży przedmiotowej wierzytelności powodowi, nie znajdują oparcia w rzeczywistości.

Z doniosłości faktu uznania przez pozwanego przedmiotowego zobowiązania już na etapie, w którym w roli wierzyciela występował powód wynika też, iż zbędnym jest czynienie rozważań w przedmiocie zastrzeżeń co do bankowego tytułu egzekucyjnego i ewentualnego przedawnienia roszczenia wynikającego z BTE, gdyż z istnienia i doniosłości prawnej tego dokumentu powód nie wywodzi swojego roszczenia. Podstawą faktyczną żądania pozwu było zawarcie miedzy stronami ugody, zawarte w niej oświadczenie pozwanego o uznaniu długu i fakt wypowiedzenia przez powoda tej umowy oraz wymagalność roszczenia nabytego przez powoda od wierzyciela pierwotnego.

Sąd I instancji wskazał, że podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia zobowiązania jest chybiony. Konsekwencją uznania zobowiązania w ugodzie jest fakt, iż nawet jeśliby uznać, że przed datą jej podpisania przedmiotowe zobowiązanie uległo przedawnieniu, to akt uznania długu pociągał za sobą walor zrzeczenia się przez dłużnika zarzutu przedawnienia. W takim układzie termin przedawnienia zaczął biec na nowo od dnia, w którym dłużnik uznał dług.

Sąd Okręgowy rozpoznając w całości podzielił pogląd przedstawiony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie o sygnaturze akt V CK 620/03.

Nie budziła wątpliwości Sądu I Instancji okoliczność, iż wobec dokonania przez pozwanego uznania długu dochodzi do zmiany rozkładu ciężaru dowodu w procesie cywilnym i w takiej sytuacji to na pozwanym ciąży ciężar udowodnienia, że dług nie istnieje. Treść § 4 zawartej między stronami ugody przewidywał, że w przypadku opóźnienia pozwanego w płatnościach, stanowiących równowartość dwóch pełnych rat ugody, zgodnie z jej § 2 ust. 2, powódka zastrzega sobie prawo pisemnego wypowiedzenia ugody z zachowaniem 7-dniowego terminu wypowiedzenia i po jego upływie cała pozostała do zapłaty kwota miała stawać się natychmiast wymagalna. Na wypadek wypowiedzenia umowy ugody w § 4 ust. 5 zastrzeżono spłatę całości zadłużenia oraz wysokość oprocentowania wymagalnej należności.

Pozwany dopuścił się uchybień w dochowywaniu terminów płatności, zatem powódka nabyła uprawnienie do jej wypowiedzenia, a co za tym idzie, postawienia całości wierzytelności pozostającej do spłaty w stan wymagalności po upływie przewidzianego w umowie okresu wypowiedzenia.

Nie ulegało zatem wątpliwości Sądu Okręgowego, iż zarzuty podniesione przez pozwanego były niezasadne.

Wystawienie przez Bank (...) SA bankowego tytułu egzekucyjnego nie miało w sprawie znaczenia, także zgłoszony zarzut przedawnienia nie mógł zostać uwzględniony.

Wobec uznania przez pozwanego roszczenia wobec powoda w oświadczeniu złożonym w umowie ugody z dnia 11 stycznia 2015r. w kwocie 84.762,29 zł oraz zawarciu postanowień, co do rozłożenia tej kwoty na raty wraz z ustaleniem oprocentowania od zaległości, nawet o ile zostało złożone już po upływie okresu przedawnienia, należało dopatrywać się dorozumianego zrzeczenia się zarzutu przedawnienia (art. 65 § 1 i 2 k.c. oraz art. 117 § 2 k.c.). Uznanie roszczenia w ugodzie bez jednoczesnego zrzeczenia się przedawnienia byłoby pozbawione sensu i takie znaczenie należało przydać oświadczeniu pozwanego zawierającego umowę ugody i uznającego dług.

Powód wskazywał odsetki skapitalizowane przez niego od dnia 11 stycznia 2015 r. (dzień zawarcia umowy ugody) do dnia 6 lipca 2015r. w wysokości 2.861,02 zł i od dnia 7.07.2015 r. do dnia 24 sierpnia 2015r. w wysokości 1.137,90 zł. Po dokonaniu ponownego obliczenia dochodzonych odsetek, Sąd uznał je za zasadne w mniejszej wysokości z uwagi na zakres czasowy ich obliczenia, gdyż pozew został złożony do sądu w dniu 24 sierpnia 2015 r., a zatem odsetki należało skapitalizować za okres od dnia 11 stycznia 2015 r. do dnia 23 sierpnia 2015 r., a nie jak wskazał powód do 24 sierpnia 2015 r.

O odsetkach ustawowych od zasądzonego roszczenia Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c. przyjmując, że należą się one od dnia 24 sierpnia 2015 r. (dzień złożenia pozwu).

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając go w części tj. pkt I, III i IV i zarzucił naruszenie:

1.  art. 6 k.c., art. 61 § 1 k.c. i art. 78 k.c. oraz przepisów postępowania, tj. art. 232 k.p.c., art. 245 k.p.c. i art. 253 k.p.c., polegające na uznaniu, iż powód udowodnił wymagalność swojego roszczenia, podczas gdy nie wykazał aby wypełnił wszelkie wymagane umową oraz obowiązującymi przepisami prawa przesłanki do wypowiedzenia stronie pozwanej umowy kredytu;

2.  art. 231 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c. i art. 232 k.p.c. oraz prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. oraz art. 509 § 1 i 2 k.c., polegające na nieprawidłowym ustaleniu, że powód wykazał fakt skutecznego nabycia objętej pozwem wierzytelności, podczas gdy okoliczności te nie wynikają w sposób jednoznaczny z zebranego w sprawie materiału dowodowego;

3.  art. 118 k.c., art. 65 § 1 i 2 oraz art. 117 § 2 k.c., polegające na uznaniu, iż strona pozwana skutecznie zrzekła się wobec powoda zarzutu przedawnienia, podczas gdy zawarcie przez pozwanego z powodem ugody nie może być poczytane za skuteczne zrzeczenie się zarzutu przedawnienia, a wobec tego roszczenie objęte pozwem, w chwili wniesienia pozwu było przedawnione i powództwo ulec powinno oddaleniu;

4.  art. 207 § 6 k.p.c. oraz art. 217 § 2 k.p.c., polegające na uwzględnieniu przez Sąd I instancji przy orzekaniu spóźnionych twierdzeń i dowodów przedłożonych przez powoda w postaci pism procesowych z dnia 17.02.2016 r. i 06.07.2016 r. oraz załączonych do tych pism dokumentów, podczas gdy powód nie wykazał aby nie miał możliwości przedstawienia tych twierdzeń i dowodów już w treści pozwu, przy czym tak późne przedstawienie tych twierdzeń i dowodów rzutowało na terminowość rozpoznania sprawy, w związku z czym Sąd I instancji powinien był te twierdzenia i dowody pominąć jako spóźnione.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, zasądzenie zwrotu kosztów postępowania w obu instancjach wraz z kosztami zastępstwa procesowego w wysokości czterokrotności stawki minimalnej oraz kwotą 17 zł tytułem uiszczonej przez pozwanego opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Powód wniósł o oddalenie apelacji pozwanego w całości oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania wywołanego wniesieniem apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja jest uzasadniona i pociąga za sobą zmianę zaskarżonego wyroku w oparciu o art. 386 par. 1 k.p.c.

Zgodnie z art. 321. § 1. K.p.c., Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie.

Powód wywodził swoje roszczenie z faktu nabycia wierzytelności w drodze umowy cesji z dnia 25.06.2013r., oraz z faktu zawarcia z pozwanym w dniu 11.01.2015r. ugody, w której pozwany uznał w/w wierzytelność i zobowiązał się do jej spłaty, co w ocenie powoda oznacza, iż pozwany zrzekł się zarzutu przedawnienia.

Sąd Okręgowy w zaskarżonym wyroku ustalił, że powód nabył wierzytelność objętą pozwem nie na podstawie umowy cesji z dnia 25.06.2013r. lecz na podstawie umowy cesji z dnia 24.12.2014r. i na tej podstawie faktycznej uwzględnił powództwo, co stanowi wyjście poza podstawę faktyczną powództwa, albowiem powód w pozwie nie powoływał się na umowę cesji z 24.12.2014r.

Niezależnie od powyższego sąd I instancji ustalił, że na mocy umowy ugody z dnia 11.01.2015r. pozwany uznał wierzytelność dochodzoną pozwem i zrzekł się zarzutu przedawnienia, pomimo że w w/w umowie ugody pozwany uznał wierzytelność, którą powód nabył na podstawie umowy przelewu z dnia 25.06.2013r.

Istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia ma okoliczność, czy powód nabył wierzytelność dochodzoną pozwem na podstawie umowy cesji z dnia 25.06.2013r., czy na podstawie umowy cesji z dnia 24.12.2014r. ponieważ umowa ugody zawarta 11.01.2015r. odnosi się do wierzytelności nabytej przez powoda na podstawie umowy cesji z dnia 25.06.2013r.

Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia musi być wyraźne, dłużnik musi mieć świadomość zarówno istnienia wierzytelności przedawnionej jak i świadomość komu owa wierzytelność przysługuje. Powołanie się wierzyciela w ugodzie zawieranej z dłużnikiem na tytuł nabycia wierzytelności ma to znaczenie, że dłużnik może ów tytuł kwestionować a także sprawdzić czy tytuł ów nie jest wadliwy. W sytuacji gdy wierzyciel w umowie ugody powołuje się na nieistniejący tytuł nabycia wierzytelności, nie może w sposób dorozumiany dojść do skutecznego zrzeczenia się przez dłużnika zarzutu przedawnienia chociażby wierzytelność ugodzona przysługiwała wierzycielowi na podstawie innego tytułu prawnego. W takim wypadku nie można domniemywać, że dłużnik zrezygnował z podniesienia wobec wierzyciela zarzutu przedawnienia roszczenia. Zamiar zrzeczenia się zarzutu przedawnienia musi wynikać w sposób niewątpliwy z towarzyszących temu oświadczeniu okoliczności.

W sprawie niniejszej powód nie wykazał, że skutecznie nabył wierzytelność dochodzoną pozwem w oparciu o umowę cesji z 25.06.2013r.

Powód w pozwie twierdził, że nabył wierzytelność na podstawie umowy przelewu z dnia 25.06.2013r. Umowa ta załączona została do akt na k.37- 48, wraz z wyciągiem z elektronicznego załącznika, który nie został prawidłowo poświadczony za zgodność (brak daty i miejsca poświadczenia).

Przy piśmie procesowym z 11.07.2016r. ( k.95) powód załączył umowę sprzedaży wierzytelności z dnia 24.12.2014r. ( k.115-125) wraz z wykazem wierzytelności wchodzących w skład portfela (k.136-137), prawidłowo poświadczonym za zgodność z oryginałem. Oba wykazy wierzytelności obejmują wierzytelność dochodzoną pozwem. Wobec nieprawidłowego poświadczenia za zgodność załącznika do umowy cesji z 25.06.2013r. ( k.48), przyjąć należy, że wierzytelność objęta pozwem była przedmiotem cesji w dniu 24.12.2014r.

Jeśli chodzi o umowę cesji z 25.06.2013r., powód nie wykazał, że zawarta została przez osoby do tego umocowane. Nie złożono wyciągu z rejestru funduszy inwestycyjnych aktualnego na dzień 25.06.2013r. W aktach znajduje się wyciąg z tego rejestru z dnia 13 marca 2015r. Zgodnie z tym wyciągiem powód reprezentowany jest przez K. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą we W., którą reprezentuje dwóch członków zarządu łącznie. Członkowie zarządu to: S. S. - Prezes zarządu, K. K. (2) – członek zarządu, K. R. – członek zarządu (k.33).

Umowę z 25.06.2013r. w imieniu K. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą we W. podpisali: S. S. oraz M. Z. (1) (k.37 i 45). Poświadczając podpis M. Z. (1) notariusz nie wskazał w jaki sposób zweryfikował, iż M. Z. (1) jest członkiem zarządu K. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą we W., nie wskazał, że upewnił się, że osoba składająca podpis to M. Z. (1) ( brak informacji o tym, że M. Z. (1) okazał dokument tożsamości, nie wpisano numeru PESEL k.45). Z odpisu z KRS z 1.08.2014 nie wynika aby M. Z. (1) był członkiem zarządu w/w Towarzystwa.

Ponieważ pozwany kwestionował legitymację czynną powoda a przede wszystkim fakt skutecznego nabycia przez powoda wierzytelności dochodzonej w pozwie na podstawie umowy z 25.06.2013r., a brak jest dowodu na to, że umowa została zawarta przez osoby umocowane do reprezentowania powoda, przyjąć należy, że podniesiony przez pozwanego zarzut jest skuteczny.

Uznanie dokonane w formie umowy ugody z 11.01.2015r. ma charakter deklaratoryjny tzn. potwierdza istnienie roszczenia ale nie tworzy nowego zobowiązania. Samo potwierdzenie przez pozwanego istnienia wierzytelności nie prowadzi do uzyskania przez powoda tytułu prawnego do dochodzenia tej wierzytelności, jeśli wcześniej takiego tytułu nie nabył. Treść i deklaratywny charakter uznania właściwego zakłada, że zawarcie tej umowy poprzedza istnienie między stronami zobowiązania, które bądź generalnie, bądź w pewnym zakresie generuje spory lub niepewność, z których strony chcą się wycofać i zawrzeć porozumienie.

Skoro na podstawie umowy cesji z dnia 25.06.2013r. powód nie nabył wierzytelności dochodzonej pozwem, to samo zawarcie ugody z pozwanym w dniu 11.01.2015r. ( k.49) nie jest wystarczające do uwzględnienia powództwa, natomiast fakt nabycia przez powoda w/w wierzytelności na podstawie umowy cesji z dnia 24.12.2014r. wykracza poza podstawę faktyczną powództwa i nie może stanowić podstawy wyrokowania. Już tylko ta okoliczność jest wystarczająca do zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa z uwagi na brak legitymacji czynnej powoda.

Jeśli chodzi o kwestię przedawnienia to niewątpliwie dochodzona wierzytelność uległa przedawnieniu ponieważ Bankowy Tytuł Egzekucyjny wystawiony został 4.01.2012r. (k.57), zaś pozew w sprawie niniejszej wniesiony został 24.08.2015r. tj. po upływie 3 letniego terminu przedawnienia.

Przerwa biegu przedawnienia wynikająca z dokonania czynności związanych z bankowym tytułem egzekucyjnym odnosi skutek wyłącznie wobec podmiotu, który mógł wystawić ten tytuł i dochodzić na jego podstawie roszczeń. W konsekwencji, jeżeli nabywca wierzytelności ( powód) nie może posługiwać się bankowym tytułem egzekucyjnym, przerwa biegu przedawnienia nie odnosi wobec niego skutku; z chwilą przeniesienia wierzytelności traktuje się ją tak, jak gdyby nie miała miejsca.

Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przez dłużnika ( art. 117 par. 2 k.c.) musi być wyraźne, powinno jednoznacznie wskazywać na wyraźny zamiar rezygnacji przez dłużnika z możliwości podniesienia wobec wierzyciela tego zarzutu. Konieczna jest więc po stronie dłużnika świadomość przedawnienia roszczenia.

Zgodnie z art. 65. § 1. k.c., oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.

§ 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Niewątpliwie zgodnym zamiarem i celem stron była spłata zadłużenia przez pozwanego w określonym w ugodzie terminie. Przedawnienie nie powoduje wygaśnięcia roszczenia i nie pozbawia go przymiotu zaskarżalności. Może więc być ono dochodzone w postępowaniu cywilnym dopóki dłużnik nie podniesie zarzutu przedawnienia. Zawarcie ugody oznacza jedynie tyle, że w chwili zawierania ugody dłużnik nie skorzystał z zarzutu przedawnienia. Jego intencją było dobrowolne zaspokojenie wierzyciela. Wola zaspokojenia zobowiązania naturalnego nie może być utożsamiana ze zrzeczeniem się zarzutu przedawnienia. Zamiar zrzeczenia się zarzutu przedawnienia musi wynikać w sposób niewątpliwy z towarzyszących temu oświadczeniu okoliczności. Powód nie wykazał istnienia takich okoliczności, które o zamiarze zrzeczenia się przez pozwanego z zarzutu przedawnienia mogłyby świadczyć.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w okolicznościach niniejszej sprawy samo uznanie długu i zobowiązanie się do jego spłaty nie jest wystarczające do przyjęcia, że pozwany zrzekł się zarzutu przedawnienia, sama tylko wola zapłaty zobowiązania nie oznacza, że wolą dłużnika jest wywołanie skutków, o jakich mowa w art. 117 § 2 k.c.

Powód jest profesjonalistą, skoro ugoda miała w jego zamierzeniu prowadzić do zrzeczenia się przez dłużnika zarzutu przedawnienia, to powinien był dążyć do zawarcia w treści ugody stosownego postanowienia, skoro tego nie uczynił, to miał w tym swój cel. Strony na temat przedawnienia w ugodzie milczą, co oznacza że kwestia korzystania przez dłużnika z zarzutu przedawnienia nie była ugodą objęta.

Z uwagi na powyższe roszczenie objęte pozwem jako przedawnione nie może być uwzględnione ( art. 117 par. 2 k.c.), co także uzasadnia zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, dlatego orzeczono jak w wyroku na podstawie art. 386 par. 1 k.p.c. przyjmując za własne jedynie te ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji, które nie pozostają w sprzeczności z ustaleniami poczynionymi w ramach niniejszego uzasadnienia.

O kosztach postępowania za I i II instancję Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, w oparciu o art. 98 par. 1 i 3 k.p.c.

Ewa Kaniok Marcin Strobel Zuzanna Adamczyk