Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 lipca 2018 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo M. D. o zasądzenie od pozwanego (...) kwoty 12.948,58 zł wraz odsetkami dochodzonej tytułem odszkodowania w związku z ubezpieczeniem dotyczącym prowadzonej działalności gospodarczej.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na opisanych niżej ustaleniach faktycznych i rozważaniach natury prawnej.

Powód zawarł z pozwanym umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej – obejmującą ochronę ubezpieczeniową w okresie od 19 lutego 2016 r. do 18 lutego 2017 r. – w zakresie związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą, przewidującą m.in. odpowiedzialność za szkody na rzeczach stanowiących przedmiot, obróbki, czyszczenia, naprawy, serwisu, pakowania lub innych czynności wykonywanych w ramach usług prowadzonych przez powoda. Umowa obejmowała również odpowiedzialność za szkody w rzeczach ruchomych znajdujących się w pieczy, pod nadzorem lub kontrolą pozwanego.

Umowa ubezpieczenia nie obejmowała ochroną odpowiedzialności za szkody w zakresie, w jakim odpowiedzialność cywilna jest lub winna być zgodnie z obowiązującym prawem, objęta systemem ubezpieczeń obowiązkowych w szczególności obowiązkowym ubezpieczeniem posiadaczy pojazdów mechanicznych (§ 1 ust. 4 pkt 4 OWU).

W dniu 8 kwietnia 2016 r. powód cofając pojazdem marki (...), nr rej. (...), wykorzystywanym w jego przedsiębiorstwie do przewożenia towarów, uderzył w pojazd marki (...), nr rej. (...) należący do R. S.. Uszkodzony pojazd znajdował się na terenie powoda w ramach zlecenia serwisowego z dnia 1 kwietnia 2016 r., które obejmowało wymianę rozrządu oraz wymianę akumulatora. Pojazd marki (...), nr rej. (...), był zarejestrowany na terenie Wielkiej Brytanii.

Powód łączny koszt naprawy pojazdu marki (...), nr rej. (...) po szkodzie z dnia 8 kwietnia 2016 r. oszacował na kwotę 10.676,40 zł.

Pozwany przyjął zgłoszenie przedmiotowej szkody, przeprowadził oględziny pojazdów, ostatecznie odmawiając wypłaty odszkodowania powodowi. Podstawą takiej odmowy był § 1 ust 4 pkt 4 OWU. Pozwany uznał, że do zdarzenia doszło w wyniku uderzenia pojazdu, który podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu, co wyłączało odpowiedzialność pozwanego.

Powód złożył odwołanie do decyzji pozwanego, który odmówił zmiany stanowiska w sprawie.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych oraz aktach szkody, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły jego wątpliwości, jak i nie były one kwestionowane przez strony. Jednocześnie na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. Sąd ten pominął dowód z opinii biegłego sądowego jak i zeznań stron zauważając, że wszelkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, zostały wyjaśnione. Opinia biegłego sądowego na okoliczności wyceny wartości oraz kosztów i jakości naprawy samochodu marki (...) nr rej. (...), a także wartości sprzed zdarzenia komunikacyjnego okazała się zbędna dla rozstrzygnięcia wobec przesądzenia o braku podstaw odpowiedzialności pozwanego co do zasady.

Sąd Rejonowy zważył, że w myśl art. 822 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz została zawarta umowa ubezpieczenia. W sprawie przedmiotem oceny była umowa dobrowolnego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, przy uwzględnieniu ogólnych warunków takiego ubezpieczenia.

Strony zawarły umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmującą m.in. szkody w rzeczach ruchomych znajdujących się w pieczy, pod nadzorem lub kontrolą pozwanego, zatem uszkodzenie samochodu P. stanowiło wypadek ubezpieczeniowy objęty co do zasady obowiązkiem pozwanego naprawienia zaistniałej szkody. Bezspornym jednak było, że postanowienie § 1 ust. 4 pkt 4 OWU wyłączało odpowiedzialność pozwanego za szkody w zakresie, w jakim odpowiedzialność cywilna jest lub winna być zgodnie
z obowiązującym prawem, objęta systemem ubezpieczeń obowiązkowych, w szczególności obowiązkowym ubezpieczeniem posiadaczy pojazdów mechanicznych (należało więc ustalić czy pojazd (...), w wyniku ruchu którego nastąpiła szkoda winien zostać objęty takim obowiązkowym ubezpieczeniem).

W tym zakresie zastosowanie znajdował przepis art. 23 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 473 ze zm.), zgodnie z którym posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu.

Jednocześnie w myśl art. 23 ust. 1a posiadacz pojazdu, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 10 lit. a) (ww. ustawy)– tj. pojazdu mechanicznego, zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem pojazdu, w odniesieniu do którego państwem członkowskim Unii Europejskiej umiejscowienia ryzyka jest państwo Unii Europejskiej, w którym pojazd ma być zarejestrowany – obowiązany jest posiadać ochronę ubezpieczeniową przez cały okres, w którym pojazd jest zarejestrowany, z wyjątkiem zarejestrowanych pojazdów historycznych.

W odniesieniu do pojazdów zarejestrowanych za granicą obowiązek ten trwa przez cały okres pozostawania tych pojazdów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Powołany przepis art. 23 ust. 1a wprowadzono z dniem 11 lutego 2012 r., przepisami art. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r., Nr 205, poz. 1210 ze zm.). W uzasadnieniu zmiany wyraźnie wskazano, że wynikają one z faktu, że przepis art. 23 ust. 2 w poprzednim brzmieniu, w części dotyczącej pojazdów zarejestrowanych za granicą, powoduje nierówne traktowanie posiadaczy pojazdów zarejestrowanych w Polsce w porównaniu do posiadaczy pojazdów zarejestrowanych za granicą. Obowiązek korzystania z ochrony ubezpieczeniowej przez posiadaczy pojazdów zarejestrowanych w Polsce jest bowiem niezależny od dopuszczenia pojazdu do ruchu, jeżeli pojazd został wcześniej zarejestrowany.

Posiadacz pojazdu zarejestrowanego za granicą był tymczasem zwolniony z obowiązku posiadania ochrony ubezpieczeniowej, jeżeli jego pojazd np. z powodu stanu technicznego, nie jest dopuszczony do ruchu. Zaproponowano zatem jednoznaczne uregulowanie, iż w odniesieniu do pojazdów zarejestrowanych za granicą obowiązek posiadania ochrony ubezpieczeniowej istnieje i – co więcej – trwa przez cały okres pozostawania tych pojazdów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Powyższe wskazywało również, że dla oceny tej nie ma znaczenia, czy pojazd jest w pełni sprawny, bądź czy właściciel pojazdu zamierza uczestniczyć nim w ruchu na drogach publicznych. Z racji szczególnych cech, jakie dotyczą wszystkich pojazdów mechanicznych, wiążących się z niebezpieczeństwem, jaki generują będąc w ruchu niezależnie od okoliczności, brak jest podstaw, by pojazd powoda obejmować odmiennym reżimem ubezpieczeniowym.

Samo zdarzenie, w którym doszło do uszkodzenia samochodu (...) potwierdza, że samochód (...) m.in. z uwagi na wielkość, masę, sposób w jaki wprowadzany jest w ruchu generuje (podobnie jak inne pojazdy mechaniczne) wysoki poziom niebezpieczeństwa dla osób i mienia. Skoro zatem ww. pojazd (...) był zarejestrowany w Wielkiej Brytanii jeszcze przed sprowadzeniem go na terytorium Polski. Pozwany podnosił tę okoliczność wielokrotnie, zaś pozwany tej okoliczności nie kwestionował. Powód nie wykazał natomiast, by doszło do jego wyrejestrowania.

Zgodnie zatem z art. 23 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych pojazd (...) winien posiadać ochronę ubezpieczeniową OC. W myśl zatem § 1 ust. 4 pkt 4 OWU łączącej strony kontrakt nie obejmował ochroną zdarzenia, w którym ruch pojazdu (...) winien być objęty obowiązkową ochrona posiadacza pojazdu mechanicznego.

Jako podstawę oddalenia powództwa Sąd Rejonowy powołał przepis art. 822 § 1 k.c. a contrario w zw. z § 1 ust. 4 pkt 4 OWU i w zw. z art. 6 k.c., a o kosztach procesu orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik (art. 98 i 99 k.p.c.).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, który zaskarżył go w całości. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucił :

1.  błędne przyjęcie przez Sąd, że umowa ubezpieczenia nie obejmowała ochroną zdarzenia, w którym ruch pojazdu (...) winien być objęty obowiązkową ochroną posiadacza pojazdu mechanicznego, w sytuacji gdy ww. umowa obejmowała odpowiedzialność cywilną - włącznie z odpowiedzialnością za szkody w rzeczach stanowiących przedmiot obróbki, czyszczenia, naprawy, serwisu, pakowania lub innych czynności wykonywanych w ramach usług prowadzonych przez ubezpieczonego, a także obejmowała włączenie odpowiedzialności za szkody w rzeczach ruchomych znajdujących się w pieczy, pod dozorem lub kontrolą ubezpieczonego, jak również ubezpieczenie od wszelkich ryzyk, co w pełni uzasadniało odpowiedzialność pozwanego za przedmiotowe zdarzenie, tj. naruszenie postanowień OWU w § 1 ust. 1; § 2 ust. 1,3, 6, 7, 18, 21, 22; § 3 ust. 1-3, 5; § 4 ust. 3; § 5 ust. 1, 2 pkt 3, ust.4; § 7 ust. 3, § 10 ust. 6; § 11 ust. 4; § 15 klauzula nr 4 i 5,

2.  błędne zastosowanie § 1 ust. 4 OWU, w sytuacji gdy przepis ten nie miał zastosowania w sprawie jak i poprzez nie zastosowanie przepisu art. 58 § 1 k.c. poprzez brak stwierdzenia nieważności tego przepisu OWU w sytuacji gdy był on sprzeczny z ustawą, jak i miał na celu obejście ustawy, tj. pozostawał w sprzeczności z przepisami bezwzględnie obowiązującymi w treści art. 805 k.c. i art 822 k.c., a tym samym Sąd pierwszej instancji mając na uwadze całą treść OWU winien zastosować przepis art. 58 § 3 k.c. przez zastosowanie zamiast ww. przepisu OWU rozwiązania wynikającego z art. 805 i 822 k.c.,

3.  naruszenie art. 233 § 1 w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. i art. 6 k.c. poprzez brak dostatecznego uzasadnienia motywów wyroku, w szczególności z pominięciem wyjaśnienia, dlaczego zapisy umowy w zakresie § 1 ust. 4 OWU były ważne, w sytuacji gdy powód piśmie procesowym z dnia 14 maja 2018 r. powoływał się na ich nieważność i abuzywność mającą charakter bezwzględny,

4.  naruszenie art. 232 zd. 2 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c., a także w zw. z art. 217 § 2 i 3 k.p.c. polegające na odmowie powołania dowodu z opinii biegłego w sytuacji gdy koniecznym było ustalenie wysokości szkody, który to dowód należy uznać za niezbędny dla miarodajnej oceny zasadności wytoczonego powództwa,

5.  naruszenie art. 805 § 1 k.c., art. 324 k.c. i art. 362 k.c. poprzez brak uznania, że szkoda, której wyrównania powód się domaga była objęta umową ubezpieczenia, w tym OWU w obu wariantach na podstawie ruchu przedsiębiorstwa ubezpieczenia wszelkich ryzyk, a także w zakresie i z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub użytkowania mienia, a pozwany zobowiązany był do spełnienia określonego świadczenia,

6.  naruszenie art. 98 k.p.c. przez jego błędne zastosowanie w sprawie polegające na wadliwym przyjęciu, że kosztami procesu winien zostać obciążony powód, gdy tymczasem z uwagi na powyższe naruszenia kosztami postępowania w całości winna zostać obciążona strona pozwana.

Na zasadzie art. 382 w zw. z art. 381 i art. 380 k.p.c. skarżący wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z dziedziny motoryzacji na okoliczność wyceny wartości oraz kosztów i jakości naprawy samochodu marki (...) nr rej. (...), a także wartości sprzed zdarzenia komunikacyjnego, przy uwzględnieniu materiału dowodowego dotychczas zebranego w sprawie.

W oparciu o powyższe zarzuty powód domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie żądania pozwu w całości, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy, a ponadto o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za pierwszą i drugą instancję.

Uzasadniając apelację powód podniósł, że ograniczając odpowiedzialność pozwanego w § 1 ust. 4 pkt 4 OWU – z powołanie się na które Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo – strony przewidziały, że postanowienie to będzie obowiązywać „o ile nie umówiono się inaczej”. Zdaniem skarżącego w niniejszej sprawie jednak strony inaczej się umówiły, czego dowodzić ma wprost treść polisy, która obejmowała klauzule dodatkowe nr 4 i nr 5 i włączała odpowiedzialność za szkody w rzeczach stanowiących przedmiot obróbki, czyszczenia, naprawy, serwisu, pakowania lub innych czynności wykonywanych w ramach usług prowadzonych przez ubezpieczonego oraz za szkody w rzeczach ruchomych znajdujących się w pieczy, pod dozorem lub kontrolą ubezpieczonego. W ocenie skarżącego włączenia tych zapisów umownych były podstawą ustalenia składki ubezpieczeniowej, a z samej treści wprost wskazywały na objęcie umową ubezpieczenia szkód powstałych w ramach usług prowadzonych przez powoda tj. prowadzanej działalności w zakresie zaniechań jak i działań, a w szczególności ryzyk co do ruchu przedsiębiorstwa. Z tego względu zastosowanie wyłączeń – jak przyjął to Sąd Rejonowy – przeczy całkowicie zawartej umowie i wyłącza przedmiot ochrony powodując wypaczenie sensu i istoty umowy ubezpieczenia. Pozwany ubezpieczyciel bezzasadnie próbuje więc nadać prymat tych przepisów OWU, które ograniczają jej odpowiedzialność lub ją wyłączają w sprzeczności ze stanem faktycznym sprawy. Polisa w zakresie ryzyka prowadzenia przedsiębiorstwa powoda, obejmująca tak rozległy przedmiot ochrony ubezpieczeniowej, podlegała w drodze umowy stron wyłączeniom, nie mniej jednak strony objęły wpierw szerszy zakres ubezpieczenia mienia na ruch przedsiębiorstwa, a także nawet objęły ubezpieczeniem przyrównanym lub równym rzeczy ruchome powoda w ramach OC . Skoro więc strona pozwana powołuje się na wyłączenia jej odpowiedzialności wynikające z OWU to na Sądzie meriti spoczywał obowiązek określenia treści umowy ubezpieczenia, a także jej zakresu. Powód zatem miał być objęty ubezpieczeniem przedsiębiorcy, co powoduje – wbrew argumentacji strony pozwanej i zakresu OWU – konieczność zastosowania w sprawie art. 58 § 1 k.c. poprzez uznanie, że działanie pozwanego co do uchylania się od wywiązania z jego świadczenia wzajemnego to czynności prawna sprzeczna z ustawą, jak również mająca na celu obejście tej ustawy. Implikuje to zastosowanie przepisu art. 805 i 822 k.c. zgodnie z, którymi przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Sąd Rejonowy pominął także, że powód ubezpieczony był u pozwanego na podstawie polisy(...) dotyczącej prowadzonej działalności. Ubezpieczenia obejmowało mienie od pożaru i innych zdarzeń losowych w miejscu ubezpieczenia w wariancie optymalnym co oznaczało, że ubezpieczenie obejmuje wszelkie zdarzenia losowe, o ile nie zostały one wyłączone na mocy OWU. W ocenie skarżącego nawet więc gdyby przyjąć, iż w sprawie doszło do wyłączenia odpowiedzialności pozwanego (co jest sprzeczne z właściwością zobowiązania), to pozwany i tak ponosił odpowiedzialność na podstawie przedmiotowej polisy bowiem obejmowała ona również ubezpieczenie mienia od wszelkich ryzyk, w tym także OC skoro się zważy na treść OWU. Wyłączenia, na które powołuje się strona pozwana nie miały zatem zastosowania do stosunku zobowiązaniowego stron, ostatecznie bowiem strony umówiły się wyłączając to wyłączenie. Strona pozwana miałaby więc wyłącznie rację co do obowiązku ubezpieczenia pojazdu powoda powodującego szkodę w sytuacji spowodowania szkody na drodze publicznej co jednak nie miało miejsca. Przesądzenie z kolei zasady odpowiedzialności pozwanego powodowało konieczność zweryfikowania wysokości szkody na podstawie opinii biegłego czego w sprawie zabrakło.

W ocenie skarżącego Sąd Rejonowy w ogóle nie omówił także w uzasadnieniu dlaczego odmówił zastosowania przywoływanych przez stronę powodową przepisów zarówno stosunku zobowiązaniowego łączącego strony - OWU, jak i w ogóle nie dokonał analizy prawnej sprzeczności argumentów przywoływanych przez pozwaną z istotą stosunku prawnego - umowy ubezpieczenie mienia. Co więcej Sąd Rejonowy także nie rozróżnił w zakresie zawartej umowy ubezpieczenia podwójnego ubezpieczenia co do ryzyka prowadzenia przedsiębiorstwa w tym jego najszerszego zakresu - szkody w ruchu, oraz objęciem odpowiedzialność równą lub tożsamą OC rzeczy ruchomych wchodzących w składa tego przedsiębiorstwa - pojazdu (...).

Zdaniem powoda nie powinna mieć miejsca sytuacja w której mimo objęcia ubezpieczeniem strona pozwana wyłącza się od odpowiedzialności wbrew obowiązkowi świadczenia wzajemnego i abuzywnie czyni to poprzez chybioną i wyłączną jej interpretację. Takie rozumowanie nakazuje w myśl art. 58 § 3 k.c. zastąpienie takiej konstrukcji prawnej, poprzez doprowadzenie przez Sąd do stanu lojalności kontraktowej (zgodnej z istotą stosunku zobowiązaniowego).

W odpowiedzi na apelację pozwany domagał się jej oddalenia, a także zasądzenia od powoda kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany podniósł, że jeśli zarzut skarżącego dotyczyć miał niewłaściwego zastosowania lub błędnej wykładni OWU, które nie stanowią przecież źródeł prawa, to zakwestionowanie ich zastosowania byłoby możliwe poprzez sformułowanie zarzutu z art. 65 § 2 k.c., czego skarżący nie uczynił. Skarżący w tym zakresie błędnie utożsamia rozszerzenia odpowiedzialności pozwanego wynikające z klauzul nr 4 i 5 z odpowiedzialnością objętą systemem ubezpieczeń obowiązkowych. Zgodnie z § 1 pkt 4 OWU o ile nie umówiono się inaczej pozwany nie obejmuje ochroną odpowiedzialności cywilnej za szkody w zakresie w jakim odpowiedzialność taka jest lub winna być, zgodnie z obowiązującym prawem, objęta systemem ubezpieczeń obowiązkowych, w szczególności obowiązkowym ubezpieczeniem pojazdów mechanicznych. Pozwany podniósł, że strony umowy dobrowolnego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej – wbrew twierdzeniom skarżącego – nie umówiły się inaczej, tj. za pomocą żadnej z klauzul nie wyłączyły ograniczenia odpowiedzialności pozwanego określonego w § 1 pkt 4 OWU. Wbrew twierdzeniom skarżącego, klauzule nr 4 i 5 dotyczą całkowicie innego przedmiotu odpowiedzialności – tj. za szkody w rzeczach stanowiących m.in. przedmiot naprawy czy serwisu, a także znajdujących się w pieczy, pod dozorem lub kontrolą ubezpieczonego. Odpowiedzialność w zakresie określonym w ww. klauzulach nie jest objęta systemem ubezpieczeń obowiązkowych, dlatego też powyższy zarzut należy uznać za całkowicie chybiony. Ponadto, jeżeli umowa (OWU stanowią jej integralną część) ogranicza odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń, to ubezpieczyciel nie jest zobowiązany do spełnienia świadczenia. Trudno zatem dopatrzeć się niezgodności postanowienia OWU z art. 805 k.c. Nie ulega także wątpliwości, że przepis art. 822 k.c. – dotyczący umowy ubezpieczenia OC – dopuszcza umowne ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela. Nie można w konsekwencji uznać, by § 1 pkt 4 OWU był sprzeczny z ustawą, jak i miał na celu obejście ustawy. Pozwany wskazał przy tym, że powyższy przepis jest powszechnie stosowany w ogólnych warunkach ubezpieczeń dobrowolnych. Pozwany podkreślił, że istotą wyłączenia odpowiedzialności zawartego w § 1 pkt 4 OWU jest wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela w sytuacji, gdy odpowiedzialność cywilna jest lub winna być objęta systemem ubezpieczeń obowiązkowych. W sytuacji zatem braku powyższego wyłączenia, szkody wyrządzane przez pojazdy mechaniczne nie posiadające ważnej polisy OC, mogłyby być pokrywane np. z dobrowolnych umów ubezpieczenia OC przedsiębiorcy - co stanowiłoby obejście systemu obowiązkowych ubezpieczeń posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Pozwany podkreślił, że rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji opiera się przede wszystkim na interpretacji OWU oraz przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Sąd ten prawidłowo uznał, że skoro pojazd (...) był zarejestrowany w Wielkiej Brytanii i nie został wyrejestrowany, to na jego posiadaczu ciążył obowiązek zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Wyrządzenie szkody w związku z ruchem tego pojazdu aktualizuje natomiast postanowienia OWU, które wyłączają odpowiedzialność pozwanego za szkody, w sytuacji gdy odpowiedzialność cywilna winna być objęta systemem ubezpieczeń obowiązkowych. Błędne i pozbawione podstaw są twierdzenia powoda, że szkoda powstała w związku z ruchem przedsiębiorstwa. Powód całkowicie pomija ustalenia dokonane przez Sąd pierwszej instancji w przedmiocie ciążącego na nim obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego w związku z posiadaniem pojazdu (...), zarejestrowanego na terenie Wielkiej Brytanii. Nadto pozwany zwrócił uwagę na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 4 września 2018 r., w sprawie C-80/17 Fundo de Garantia Automóvel/ Alina Antonia Destapado Pao Mole Juliana i Cristiana Micaela Caetano Juliana, z którego wynika, że pojazd, który nie został wycofany oficjalnie z ruchu i który jest zdolny do jazdy, powinien być objęty ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej podlegała oddaleniu jako niezasadna.

W ocenie Sądu Okręgowego, rozpoznającego niniejszą sprawę w postępowaniu uproszczonym (art. 505 ¹ pkt 1 w zw. z art. 505 ⁹ – 505 ¹³ k.p.c.), podniesione w apelacji zarzuty nie są uzasadnione, a w konsekwencji nie mogą stanowić podstawy do zmiany czy też uchylenia zaskarżonego wyroku.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że bezpodstawny jest zarzut naruszenia w niniejszej sprawie art. 233 § 1 w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. mającego polegać na braku dostatecznego uzasadnienia motywów wyroku. Dla uzasadnienia tego zarzutu skarżący nie powołał jednak żadnych argumentów dotyczących zakwestionowania dokonanej przez Sąd a quo oceny dowodów wskazujących na brak logiki w wysnuwaniu wniosków wynikających ze zgromadzonego materiału dowodowego, bądź też poczynienie ich wbrew zasadom doświadczenia życiowego co jest konieczne dla skutecznego podniesienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (zob. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906, a także postanowienie tego Sądu z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, LEX nr 53136).

W judykaturze utrwalony jest ponadto pogląd, że obraza art. 328 § 2 k.p.c. może być skutecznym zarzutem apelacji tylko wtedy, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera tak kardynalne braki, które uniemożliwiają kontrolę instancyjną. Naruszenie powyższego przepisu, określającego wymagania, jakim winno odpowiadać uzasadnienie wyroku sądu może być ocenione jako mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy tylko w sytuacjach wyjątkowych, do których zaliczyć można takie, w których braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej kontroli przez Sąd odwoławczy (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 stycznia 2013 r., I ACa 1075/12, LEX nr 126734, a także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 r., III CSK 293/12, OSNC 2012, Nr 12, poz. 148). sfera motywacyjna zaskarżonego wyroku, także gdy chodzi i o to roszczenie, została ujawniona w stopniu pozwalającym na poddanie go kontroli instancyjnej.

W niniejszej sprawie żadna z powołanych wyżej okoliczności jednak nie zachodzi. W szczególności Sąd Rejonowy przytoczył argumenty – przede wszystkim natury prawnej, w sytuacji gdy stan faktyczny sprawy w istocie rzeczy nie był przedmiotem sporu – przemawiające za oddaleniem powództwa z uwagi na wyłączenie odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela za zaistniałą szkodę na podstawie § 1 ust. 4 pkt 4 OWU ( zob. k. 20 akt).

W ocenie Sądu odwoławczego wskazać przede wszystkim trzeba, że przepisu art. 805 k.c. określającego istotę umowy ubezpieczenia – także w zakresie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (art. 822 k.c.) – nie można interpretować w ten sposób, że umowa ubezpieczenia nie może zawierać żadnych zastrzeżeń ograniczających odpowiedzialność ubezpieczyciela (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 1982 r., I CR 407/82, LEX nr 8495). Należy w pełni zgodzić się w niniejszej sprawie z pozwanym, że istotą przedmiotowego postanowienia umownego jest wyłączenie jego odpowiedzialności (jako ubezpieczyciela) w sytuacji, gdy odpowiedzialność cywilna jest lub winna być objęta systemem ubezpieczeń obowiązkowych. Oczywiste jest, że w przypadku braku powyższego wyłączenia szkody wyrządzane przez pojazdy mechaniczne nie posiadające ważnej polisy OC, mogłyby być pokrywane np. z dobrowolnych umów ubezpieczenia OC przedsiębiorcy - co stanowiłoby obejście systemu obowiązkowych ubezpieczeń posiadaczy pojazdów mechanicznych.

W konsekwencji należy uznać, że Sąd Rejonowy w sposób niewadliwy dokonał oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Sąd drugiej instancji w pełni podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne stanowiące podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia, zgadza się także z prawidłową argumentacją prawną przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Szczegółowe powtarzanie przedstawionej tam analizy dowodów oraz wnioskowań prawniczych jest zatem w tym miejscu uzasadnienia niecelowe (zob. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997 r., II UKN 61/97, OSNCP 1998, nr 3, poz. 104, a także wyrok tego Sądu z dnia 8 lutego 2007 r., I CSK 410/06, LEX nr 439229 oraz uzasadnienie wyroku z dnia 18 lutego 2014 r., III PK 65/13, OSNP 2015, nr 5, poz. 63). W konsekwencji uzasadnienie Sądu drugiej instancji ograniczać się musi w niniejszej sprawie jedynie do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem właściwych przepisów (art. 505 ¹³ § 2 k.p.c.). W tym kontekście należy wyjaśnić, że prawidłowo Sąd Rejonowy powołał jako podstawę obowiązku objęcia pojazdu marki (...), nr rej. (...) obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu przepisy art. 23 ust. 1 i art. 23 ust. 1a w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 10 lit. a) ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 473 ze zm.), którego brak aktualizował wyłączenie odpowiedzialności pozwanego stosownie do § 1 ust. 4 pkt 4 OWU. Należy przy tym zauważyć, że w żadnym w pozostałych postanowień umownych – w szczególności w klauzuli nr 4 i 5 OWU – strony nie umówiły się co do modyfikacji powyższego wyłączenia. Powołane klauzule odnoszą się bowiem jedynie do przedmiotowego rozszerzenia zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela, w ich treści zaś wyraźnie wskazano – w ust. 2 każdej z ww. klauzul – że pozwany nie odpowiada w zakresie wskazanym w danej klauzuli „za szkody za które jego odpowiedzialność jest wyłączona na mocy pozostałych postanowień (…) o.w.u.” ( zob. k. 26 akt).

W świetle powyższego nie jest więc również uzasadniony zarzut naruszenia art. 232 zd. 2 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c., a także w zw. z art. 217 § 2 i 3 k.p.c. Dowód z opinii biegłego był bowiem w niniejszej sprawie zbędny, skoro przesądzony został brak odpowiedzialności pozwanego za zaistniałą szkodę.

W konsekwencji zaskarżone rozstrzygnięcia należy uznać za prawidłowe, także w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu – zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik – w przypadku strony wygrywającej reprezentowanej przez radcę prawnego (art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c.).

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 505 ¹⁰ § 1 i 2 k.p.c. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 i art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c., a także w zw. z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 265)