Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2019r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Iwona Wysocka

Protokolant: Julianna Bigos

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 kwietnia 2019r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa M. T.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą we W.

o ochronę dóbr osobistych i zapłatę

I.  nakazuje stronie pozwanej (...) S.A. z siedzibą we W. zaprzestania naruszania dóbr osobistych powoda M. T. w postaci prawa do prywatności, spokoju i nietykalności mieszkania poprzez kierowanie do powoda korespondencji, telegramów i wykonywanie połączeń telefonicznych, przysyłania swych pracowników, współpracujących prawników i detektywów, zmierzających do windykacji należności;

II.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą we W. na rzecz powoda M. T. kwotę 15.000 zł (piętnaście tysięcy złotych) z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 10.000 zł od dnia 26.01.2017r. do dnia zapłaty i od kwoty 5.000 zł od dnia 12.01.2019r. do dnia zapłaty;

III.  zasądza od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą we W. na rzecz Fundacji (...) z siedzibą w W. kwotę 15.000 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 30.03.2019r. do dnia zapłaty;

IV.  dalej idące powództwo oddala;

V.  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu stronie pozwanej kosztów procesu;

VI.  nakazuje stronie pozwanej, aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Wrocławiu kwotę 2.713,82 zł tytułem kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 1686/16

UZASADNIENIE

Powód M. T. wniósł o zakazanie stronie pozwanej (...) S.A. z siedzibą we W. naruszania dóbr osobistych powoda w postaci prawa do prywatności, spokoju i nietykalności mieszkania poprzez kierowanie do powoda i jego rodziny korespondencji, telegramów i wykonywanie połączeń telefonicznych, przysyłanie swoich pracowników, współpracujących prawników czy detektywów, zmierzających do windykacji należności, poprzez zastępowanie uprawnień Sądu i Komornika, a nadto o zasądzenie od strony pozwanej kwoty 20.000 zł, płatnej w ciągu 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, przy czym zasądzenia połowy tej kwoty na rzecz powoda, a drugiej połowy na rzecz Stowarzyszenia (...) z siedzibą w W. z przeznaczeniem na cel społeczny statutowej działalności tego Stowarzyszenia. Powód wniósł również o zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że od kilku lat strona pozwana narusza jego dobra osobiste, nękając go przesyłaniem korespondencji pocztowej, telegramów, nachodzeniem powoda i jego rodziny w celu uzyskania zapłaty długu, co do którego swoich praw nie udowodniła. Wskazał, że w przesyłanej korespondencji strona pozwana kierowała wobec niego groźby wpisu do rejestru dłużników i biur informacji KRG i BIG, wezwania do zapłaty z groźbą skierowania sprawy do sądu, groźby „poniesienia konsekwencji”, uruchomienia publicznej sprzedaży i ujawnienia danych osobowych powoda, żądania stawienia się w celu złożenia wyjaśnień, informowała o zleceniu weryfikacji majątkowej firmie detektywistycznej. Korespondencję pocztową strona pozwana przesyłała przy tym w kopertach opatrzonych krzykliwymi obrazami i napisami „Poufne!”, „Sprzedaż rozpoczęta!”, „Uwaga”, „Odpowiedzialność”, „Wybór”, których celem miało być informowanie otoczenia powoda (w tym listonosza i sąsiadów) o ściganiu go przez windykatora, dla wywarcia presji psychicznej i uzyskania nienależnej zapłaty. Powód podniósł, że korespondencja taka była wysyłana pocztą zwykłą i mogą trafić przez pomyłkę w niepowołane ręce, np. wścibskiej sąsiadki. Wskazał, że działanie takie było obliczone na poinformowanie pracowników poczty w miejscu zamieszkania powoda i ewentualnie sąsiadów, jeżeli zobaczą koperty przy ich wyjmowaniu ze skrzynki, o prowadzeniu wobec powoda windykacji. Powód podniósł, iż szczególnie perfidnym działaniem strony pozwanej było przysyłanie do powoda ofert typu „zagraj”, „wygraj”, albowiem powód jest osobą uzależnioną od h., a przysyłanie mu listów o podobnej treści zagraża mu powrotem do nałogu. Powód podał też, że w dniu (...). pracownik strony pozwanej przyszedł do mieszkania powoda, próbując wtargnąć do środka i domagając się zapłaty długu, nie posiadał natomiast żadnych dokumentów potwierdzających istnienie długu i obowiązek jego zapłaty przez powoda.

Powód wskazał, że działania strony pozwanej naruszają jego dobra osobiste w postaci prawa do prywatności i spokoju, wywołują w nim obawę o mir domowy, powodują obniżenie nastroju i przygnębienie; przy czym trwają od wielu lat, w czasie których strona pozwana nigdy nie wystąpiła przeciwko powodowi na drogę sądową celem potwierdzenia swoich roszczeń i uzyskania tytułu egzekucyjnego, usiłując natomiast uzyskać zapłatę domniemanego długu w wyniku zastraszenia i nękania powoda.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana (...) S.A. z siedzibą we W. wniosła oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania sądowego, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Strona pozwana wskazała, że jest firmą windykacyjną, która na zlecenie wierzycieli prowadzi windykację polubowną, tj. telefoniczną, listową oraz terenową mającą na celu nakłonienie dłużnika do dobrowolnej spłaty należności przysługującej wierzycielowi, oraz przyznała, że na zlecenie Spółki (...) S.A. z siedzibą w L. prowadzi polubowne działania windykacyjne wobec powoda mające na celu nakłonienie go do spłaty zadłużenia wynikającego z umowy nr (...) zawartej przez powoda z (...) Bankiem SA. Strona pozwana zaprzeczyła, aby nękała powoda; podniosła, że wszystkie podejmowane przez nią działania były zgodne z prawem, natomiast w związku z wytoczeniem przez powoda powództwa w niniejszej sprawie wszelkie działania wobec powoda zostały zawieszone.

Strona pozwana przyznała, iż w dniu (...). (a nie w dniu (...)., jak podał powód) jej pracownik M. B. złożył wizytę w miejscu zamieszkania powoda. Podczas tej wizyty powód odmówił polubownej spłaty zobowiązania oraz zastrzegł, że nie życzy sobie dalszych wizyt. W związku z powyższym w dniu (...). sprawa została wycofana z obsługi Departamentu Windykacji Terenowej, a strona pozwana nie prowadziła wobec powoda dalszych windykacyjnych działań terenowych.

Strona pozwana wyjaśniła, iż prowadzi czynności windykacyjne z zachowaniem wysokich standardów, z poszanowaniem godności osobistej osób zadłużonych i zgodnie z „Zasadami Dobrych Praktyk”. Podniosła, iż zawarła umowę o współpracy z agencją detektywistyczną „(...) Sp. J.” z siedzibą we W., na podstawie której agencja zobowiązała się do wykonania dla strony pozwanej usług detektywistycznych polegających na uzyskiwaniu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach w sprawach wynikających ze stosunków gospodarczych zleceniodawcy oraz przekazywaniu i przetwarzaniu w/w/informacji w zależności od potrzeb zleceniodawcy. Strona pozwana podała, że zlecenie agencji detektywistycznej czynności mających na celu m.in. ustalenie aktualnej sytuacji majątkowej dłużnika jest uzasadnione i zgodne z prawem, wierzyciel bowiem ma prawo do podejmowania dozwolonych prawem działań zmierzających do spłaty zadłużenia oraz rozpoznania sytuacji maajtkowej dłużnika w celu podjęcia decyzji co do dalszego sposobu prowadzenia windyacji czy też dochodzenia wierzytelności na drodze sądowej.

Strona pozwana podniosła, iż kierowane przez nią do powoda listy nie noszą znamion bezprawności, a wygląd kopert był wynikiem kreacji tzw. marketingu windykacyjnego, którego celem jest zachęcenie adresata do otwarcia koperty i zapoznania się z treścią korespondencji. Wskazała, że nie miała wiedzy o uzależnieniu powoda od h., a zatem określenia takie jak „zagraj”, „wygraj”, które są stosowane w powszechnym użyciu, w szczególności w relacjach przedsiębiorca-konsument w kontekście szeroko zakrojonych działań marketingowych, nie mogą zostać uznane za bezprawne.

Strona pozwana podniosła również, iż biorąc pod uwagę okres prowadzonych działań windykacyjnych, ilość wysłanych listów i częstotliwość ich wysłania nie może zostać uznana za nadmierną. Zarzuciła, że powód nigdy nie kontaktował się z nią, ani nie informował, iż jej działanie uznaje za zbyt uciążliwe, wobec czego strona pozwana nie miała podstaw do zaniechania kontaktu z powodem w celu nakłonienia go do dobrowolnej spłaty zadłużenia i uprawniona była do podejmowania kolejnych prób nawiązania kontaktu. Kierowana do powoda korespondencja nie nosi znamion nękania ani gróźb i nie ma charakteru bezprawnego.

Strona pozwana oświadczyła, iż nie kwestionuje, że roszczenie wobec powoda jest przedawnione, natomiast roszczenie to nie wygasło i na dłużniku w dalszym ciągu ciąży moralny obowiązek spłaty długu. Z tego względu strona pozwana była uprawniona do informowania powoda o możliwości ujawnienia informacji o zobowiązaniu w KRD BIG S.A. oraz możliwości sprzedaży wierzytelności.

Strona pozwana podniosła także, że nie odpowiada za działania Kancelarii (...). (...), które nie nastąpiły na jej zlecenie.

Z ostrożności procesowej strona pozwana podniosła, iż powód nie wykazał, na czym polegała krzywda, której doznał, a której wystąpienie jest przesłanką zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego na podstawie art. 448 k.c.

W piśmie procesowym z dnia (...). powód podniósł, iż strona pozwana ani podczas prowadzenia czynności windykacyjnych, ani na obecnym etapie postępowania sądowego nie wykazała, że windykowany przez nią dług powstał oraz że zleceniodawca strony pozwanej, (...) S.A. z siedzibą w L., posiada jakąkolwiek wierzytelność wobec powoda. Zarzucił, że strona pozwana nie przedstawiła ani rzekomej umowy powoda z (...) Bankiem S.A., ani też dowodu nabycia takiej wierzytelności przez (...) S.A. z siedzibą w L.. Zarzucił także, iż kolorowe nadruki na kopertach nie stanowią działań marketingowych, lecz są środkiem wywierania presji psychicznej na odbiorcę takiej korespondencji.

W piśmie procesowym z dnia (...). powód zarzucił dodatkowo, iż strona pozwana nie wykazała, że otrzymała zlecenie windykacji od (...) S.A. z siedzibą w L., zaś w skierowanym do powoda piśmie z dnia (...). jako wierzyciela wskazała samą siebie. Podał, że brak przedstawienia powyższych dowodów powoduje, że działania strony pozwanej są samowolne, bezprawne i aroganckie.

W piśmie procesowym z dnia (...)r. powód zmienił powództwo w ten sposób, że wniósł o zasądzenie od strony pozwanej zadośćuczynienia w wysokości 50.000 zł, płatnego w ciągu 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, przy czym wniósł o zasądzenie kwoty 25.000 zł na rzecz powoda, a pozostałej kwoty 25.000 zł na rzecz Stowarzyszenia (...)z siedzibą w W. z przeznaczeniem na cel społeczny statutowej działalności tego Stowarzyszenia. W uzasadnieniu powód wskazał, że strona pozwana mimo deklarowanego zaniechania windykacji, ponownie podjęła wobec powoda działania windykacyjne, wysyłając do niego pismo z dnia (...)r.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Podała, że wskutek błędu systemu generującego wysyłkę pism do dłużników, wysłała do powoda pismo z dnia (...)., jednak pismo to nie nosi znamion nękania ani gróźb i nie ma charakteru bezprawnego. Podniosła, że żądana przez powoda kwota zadośćuczynienia jest rażąco wygórowana i niewspółmierna do zarzucanych naruszeń.

W piśmie procesowym z dnia (...). powód zmienił żądanie pozwu w ten sposób, że wniósł o zasądzenie połowy żądanej kwoty zadośćuczynienia, tj. 25.000 zł, na rzecz Fundacji (...) z siedzibą w W. zamiast na rzecz Stowarzyszenia (...) z siedzibą w W., albowiem stowarzyszenie to znajduje się w stanie likwidacji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strona pozwana (...) S.A. z siedzibą we W. prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem jest m in. windykacja wierzytelności na rzecz podmiotów zewnętrznych.

Pozwana spółka powstała z przekształcenia (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. w trybie art. 551 ksh.

(dowód: wydruk z KRS strony pozwanej - k. 250 – 251)

W związku z zawarciem umowy z dnia (...). o świadczenie usług windykacyjnych i administrowanie portfelem wierzytelności, (...) Sp. z o.o. została umocowana przez (...) S.A. do dokonywania na rzecz (...) S.A. czynności windykacyjnych prawnych i faktycznych wobec dłużników zleceniodawcy.

(dowód: pełnomocnictwo – k. 252)

W dniu (...). (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. zawarła z „de (...)” S.C. z siedzibą we W. umowę współpracy, na mocy której agencja detektywistyczna zobowiązała się do wykonania dla zleceniodawcy usług detektywistycznych polegających na uzyskiwaniu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej informacji o osobach, przedmiotach i zdarzeniach w sprawach wynikających ze stosunków gospodarczych zleceniodawcy oraz przekazywaniu i przetwarzaniu w/w/informacji w zależności od potrzeb zleceniodawcy.

(dowód: umowa współpracy z dnia (...)r. z załącznikami - k. 254-264)

W dniu (...)r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. zawarła z „(...)” Sp. J. we W. umowę współpracy w zakresie obsługi wierzytelności, której przedmiotem było wspieranie(...)w czynnościach windykacyjnych podejmowanych wobec dłużników (...).

(dowód: umowa współpracy z dnia (...)r. - k. 265-270)

W (...). strona pozwana rozpoczęła prowadzenie działań windykacyjnych wobec powoda M. T., obejmujących windykację listową, telefoniczną oraz terenową.

W ramach prowadzonych działań pracownik strony pozwanej udał się pod adres zamieszkania byłej żony powoda, gdzie usiłował skontaktować się z powodem, a wobec niepowodzenia przekazał córce powoda druk przekazu i prośbę o kontakt. Pracownik strony pozwanej udał się też do miejsca pracy powoda, ale nie zastał powoda. Pracownik strony pozwanej podejmował także próby kontaktu z bliską rodziną powoda oraz jego najbliższymi sąsiadami.

Od grudnia (...). strona pozwana kierowała także do powoda korespondencję listową. W okresie od 6(...)r. wysłała do powoda drogą pocztową 39 pism zawierających wezwania do zapłaty oraz zachęty do kontaktu. Strona pozwana informowała też powoda o możliwości umieszczenia jego danych osobowych w Krajowym Rejestrze Dłużników, wystawienia wierzytelności wobec powoda do publicznej sprzedaży i ujawnienia danych osobowych powoda i wielkości jego zadłużenia, weryfikacji sytuacji majątkowej powoda przez agencję detektywistyczną, w tym przeprowadzenia wywiadów środowiskowych w miejscu zamieszkania i pracy powoda.

W dniu (...). strona pozwana wysłała do powoda telegram, w którym zwróciła się do niego o niezwłoczny kontakt telefoniczny.

Koperty, w których kierowano korespondencję do powoda, opatrzone były logo strony pozwanej i jaskrawymi obrazami i napisami, niektóre z nich nadto zawierały dopiski „Poufne!”, „Sprzedaż rozpoczęta!”, „Uwaga”, „Odpowiedzialność”, „Wybór”.

(dowód: zeznania świadka M. B. - na rozprawie w dniu 17.05.2017 r.,

korespondencja kierowana do powoda - k. 12-165, oryginały – k.

204,

wydruk z systemu „Dane o kliencie – k. 311-312,

przesłuchanie powoda - na rozprawie w dniu 25.09.2017 r.)

W dniach (...)., (...)., (...)., (...)., (...)., (...)., (...)., (...)., (...)., (...). wezwania do zapłaty skierowała do powoda Kancelaria Prawna(...)Sp. k.

(dowód: pismo z dnia (...). – k. 33- 35,

pismo z dnia (...). – k. 42-44,

pismo z dnia (...). – k. 61-63,

pismo z dnia (...). – k. 70-72,

pismo z dnia (...). – k. 85-87,

pismo z dnia (...). – k. 103-105,

pismo z dnia (...). – k. 106-109,

pismo z dnia (...). – k. 118-120,

pismo z dnia (...). – k. 124-126,

pismo z dnia (...). – k. 136-138)

W dniu (...). pismo do powoda w imieniu strony pozwanej wysłała Agencja Detektywistyczna „(...)”, która poinformowała powoda, że posiada uprawnienia do ustalenia źródeł dochodów powoda, przeprowadzenia wywiadów środowiskowych w miejscu zamieszkania i pracy powoda, w tym sporządzenia odpowiedniej dokumentacji zdjęciowej, przeprowadzenia z sąsiadami i współpracownikami powoda rozmów co do wywiązywania się powoda z zobowiązań majątkowych. Jednocześnie poinformowano powoda, że agencja odstąpi od podejmowania wskazanych czynności pod warunkiem dokonania przez powoda wpłaty aktywacyjnej oraz nawiązania przez powoda kontaktu ze stroną pozwaną w celu uzgodnienia warunków dobrowolnej spłaty pozostałej części zadłużenia.

(dowód: pismo z dnia (...). – k. 64-66)

W dniu (...)r. pracownik strony pozwanej M. B. złożył wizytę w miejscu zamieszkania powoda, powołując się na istnienie zadłużenia powoda. Podczas przeprowadzonej rozmowy powód zakwestionował istnienie swojego zobowiązania, domagając się przedstawienia sądowego nakazu zapłaty, odmówił polubownej zapłaty oraz zastrzegł, że nie życzy sobie dalszych wizyt. Powód był bardzo wzburzony tym zdarzeniem.

(dowód: zeznania świadka M. B. - na rozprawie w dniu 17.05.2017 r.,

wydruk z systemu „Dane o kliencie” – k. 311-312,

przesłuchanie powoda - na rozprawie w dniu 25.09.2017 r.)

Po wizycie M. B. u powoda strona pozwana odnotowała w swoim systemie elektronicznym czasowe zawieszenie windykacji wobec powoda do dnia (...).

(dowód: wydruk z systemu „Dane o kliencie” – k. 311-312)

W dniach (...)., (...)., (...)., (...). strona pozwana ponownie wysłała do powoda listy zawierające wezwanie do pilnego kontaktu, harmonogram proponowanych spłat, wezwanie do zapłaty. W piśmie z dnia (...). strona pozwana wskazała, że to ona jest wierzycielem powoda oraz zawiadomiła powoda, że wkrótce zostaną podjęte bardzo ważne decyzje w sprawie jego zobowiązania; jedynie kontakt z (...) może zapobiec niekorzystnym dla powoda skutkom tych decyzji; jednocześnie zwróciła się do powoda o bezzwłoczny kontakt telefoniczny.

Na kopercie pisma z dnia (...). znajdował się kolorowy napis „W prezencie niskie raty”, a na kopercie pisma z dnia (...). napis „Otwórz list Otwórz się na niskie raty!”.

(dowód: pisma strony pozwanej - k.283-290)

Członkowie rodziny powoda informowali go, że wypytują o niego nieznane osoby, które poszukują powoda pod nieaktualnym miejscem zamieszkania. Informacje te wzbudzały u powoda niepokój.

Również otrzymywana korespondencja listowa powodowa budziła u powoda uczucie nękania, powód czuł się zastraszany. Korespondencja wysyłana była listami zwykłymi i powód obawiał się, że kolorowe, krzykliwe nadruki na kopertach wzbudzą zainteresowanie listonosza i spowodują plotki na temat powoda. Raz zdarzyło się, że list został omyłkowo wrzucony do skrzynki sąsiadki, która odniosła go powodowi; powód czuł się skrępowany tym, że sąsiadka posądzi go o niepłacenie długów.

(dowód: przesłuchanie powoda - na rozprawie w dniu 25.09.2017 r.)

W dniu (...). strona pozwana ponownie wysłała do powoda pismo, w którym zachęcała powoda do kontaktu telefonicznego celem ustalenia warunków spłaty zobowiązania. W piśmie tym strona pozwana m. in. wskazała, że spłata długów daje ogromną swobodę; przestaną wówczas dzwonić doradcy i dopytywać, kiedy zostanie zapłacona kolejna rata. Podała też, że tylko od powoda zależy, jak będzie wyglądała jego przyszłość.

(dowód: pismo z dnia (...)r. – k. 471-472)

Powód M. T. jest niepełnosprawny w (...) stopniu. Powód jest uzależniony od hazardu oraz leczy się na d.. Powód choruje również na n..

(dowód: legitymacja osoby niepełnosprawnej k. 166,

przesłuchanie powoda - na rozprawie w dniu 25.09.2017 r.)

Sposób działań windykacyjnych przez stronę pozwaną w negatywny sposób mógł oddziaływać na sferę psychiczną powoda M. T.. Działania te mogły w negatywny sposób oddziaływać na homeostazę powoda w obszarze psychofizycznym: sfery motywacji, sfery somatycznej, sfery psychologicznej, sfery osobowościowej, sfery poczucia skuteczności, sfery poczucia wpływu na wydarzenia, sfery poczucia o samostanowieniu o sobie i własnym życiu.

Powód ze względu na diagnozę z.ma zwiększoną podatność na oddziaływania sytuacji stresowych i trudnych oraz zagrażających. Powód należy do osób o zwiększonej podatności na stres i działania windykacyjne. U powoda rozpoznano (...), co w połączeniu z działaniami windykacyjnymi znacznie silniej i o konsekwencjach negatywnych oddziaływać mogło na następujące obszary psychofizyczne: sferę motywacji, sferę somatyczna, sferę psychologiczną, sferę osobowościową, sferę poczucia skuteczności, sferę poczucia wpływu na wydarzenia, sferę poczucia o samostanowieniu o sobie i własnym życiu.

(dowód: opinia biegłej sądowej z zakresu psychologii D. B. - k. 428-

460)

Powód nie odpowiadał na pisma strony pozwanej, ponieważ obawiał się nasilenia aktywności strony pozwanej. Dopiero po wizycie M. B. w miejscu zamieszkania powoda, powód zdecydował się na wystąpienie przeciwko stronie pozwanej na drogę sądową.

(dowód: przesłuchanie powoda - na rozprawie w dniu 25.09.2017r.)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powód domagał się zakazania stronie pozwanej naruszania jego dóbr osobistych w postaci prawa do prywatności, spokoju i nietykalności mieszkania, a także zasądzenia od strony pozwanej zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych.

Zgodnie z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Powołany przepis art. 23 k.c. nie stanowi zamkniętego katalogu tych dóbr, a zatem oprócz przykładowo wskazanych dóbr osobistych istnieją także inne, z których każde zasługuje na ochronę. Do dóbr takich należy m. in. prawo do prywatności i spokoju.

Zgodnie z art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

W myśl art. 448 zd. 1 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Niemajątkowa ochrona dóbr osobistych uzależniona jest od dwóch przesłanek: naruszenia (albo zagrożenia) dóbr osobistych oraz bezprawności zachowania osoby naruszającej dobro osobiste, zaś ochrona majątkowa wymaga także winy sprawcy.

Bezprawne jest zachowanie sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Za bezprawne uważa się każde działanie naruszające dobro osobiste, jeżeli nie zachodzi żadna ze szczególnych okoliczności usprawiedliwiających je. Do okoliczności wyłączających bezprawność zalicza się działanie w ramach porządku prawnego, tj. działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy, wykonywanie prawa podmiotowego, zgodę pokrzywdzonego oraz działanie w obronie uzasadnionego interesu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 04.06.2003r., I CKN 480/01). Nie działa bezprawnie ten, kto wykonuje swoje prawo podmiotowe, jeżeli prawo to jest skuteczne wobec osoby, której dobro osobiste zostaje naruszone, a działanie jest zgodne z treścią przysługujących uprawnień i nie stanowi ich nadużycia (art. 5 k.c.).

Drugą z wyżej wymienionych przesłanek ochrony dóbr osobistych interpretuje się w ten sposób, że wszelkich rozważań o naruszeniu lub stanie zagrożenia dokonywać należy pod kątem skutków, jakie wywołuje ono w świecie zewnętrznym. Ocena, czy dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszone wymaga zastosowania kryteriów o charakterze obiektywnym. Ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, nie może być dokonana według miary indywidualnej wrażliwości osoby, która czuje się dotknięta zachowaniem innej osoby, ale musi być dokonana przy stosowaniu kryteriów obiektywnych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 sierpnia 1996 r., I ACr 341/96, OSP 2/97, poz. 42).

Podnieść należy, że o ile przepis art. 24 § 1 k.c. ustanawia domniemanie bezprawności działania sprawcy (które ten może wzruszyć), to ciężar wykazania, że doszło do naruszenia lub zagrożenia dóbr osobistych spoczywa na powodzie. Zgodnie bowiem z art. 6 k.c. ciężar dowodu spoczywa na tym, kto z danego faktu wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne.

Powód wskazał, iż działania strony pozwanej naruszyły jego dobra osobiste w postaci prawa do prywatności, spokoju i nietykalności mieszkania.

Prawo do prywatności to "prawo do bycia pozostawionym w spokoju". Sfera prywatności obejmuje sfery życia rodzinnego i osobistego. Jej naruszeniem jest np. upublicznienie informacji dotyczących zadłużenia (por. wyr. SA w Białymstoku z 14.6.1995 r., I ACr 143/95, OSA 1995, Nr 7–8, poz. 49), przy czym nawet wykazanie prawdziwości wypowiedzi nie wyłącza bezprawności naruszenia prywatności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11.3.1986 r., I CR 4/86, OSPiKA 1987, Nr 4, poz. 86). Prywatność bowiem to okoliczności dotyczące sfery życia osobistego i rodzinnego jednostki, stanowiące obszar niedostępności, chroniony przed ciekawością i wścibstwem innych, sferę wolną od zewnętrznych ingerencji, w której każdy ma prawo schronić się przed innymi (por. M. Pazdan „System (…), s. 1261).

Prawo do nietykalności mieszkania uwzględnia aspekt niematerialny, którego istotą jest stan psychiczny i emocjonalny, jaki daje człowiekowi poczucie bezpiecznego i niezakłóconego korzystania z własnego mieszkania, stanowiącego centrum aktywności życiowej, z którą związana jest prywatność każdej osoby (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6.3.2009 r., II CSK 513/08, Legalis). Naruszenie nietykalności mieszkania może nastąpić nie tylko przez bezpośrednią ingerencję fizyczną, ale także przez podsłuchiwanie, nagrywanie itd. Naruszeniem nietykalności mieszkania może być wtargnięcie do danego obiektu, inne działanie, które ogranicza swobodę używania mieszkania (np. założenie podsłuchu), utrudnia do niego dostęp, polega na niepokojeniu kogoś w obrębie mieszkania.

Na podstawie przedstawionej przez powoda korespondencji, zeznań świadka M. B., dokumentu zatytułowanego „Dane o kliencie” oraz przesłuchania powoda Sąd ustalił, że strona pozwana (i jej poprzednik prawny (...) Sp. z o.o.) od (...). prowadziła wobec powoda działania windykacyjne. W ramach prowadzonych działań pracownik strony pozwanej udał się pod adres zamieszkania byłej żony powoda, gdzie usiłował skontaktować się z powodem, a wobec niepowodzenia przekazał córce powoda druk przekazu i prośbę o kontakt. Pracownik strony pozwanej udał się też do miejsca pracy powoda, ale nie zastał powoda. Pracownik strony pozwanej podejmował także próby kontaktu z bliską rodziną powoda oraz jego najbliższymi sąsiadami. Od grudnia (...). strona pozwana kierowała także do powoda korespondencję listową. W okresie od (...)r. do (...)r. wysłała do powoda drogą pocztową 39 pism zawierających wezwania do zapłaty oraz zachęty do kontaktu. Strona pozwana informowała też powoda o możliwości umieszczenia jego danych osobowych w Krajowym Rejestrze Dłużników, wystawienia wierzytelności wobec powoda do publicznej sprzedaży i ujawnienia danych osobowych powoda i wielkości jego zadłużenia, weryfikacji sytuacji majątkowej powoda przez agencję detektywistyczną, w tym przeprowadzenia wywiadów środowiskowych w miejscu zamieszkania i pracy powoda. Strona pozwana wysłała też do powoda telegram, w którym wzywała go do pilnego kontaktu. Na zlecenie strony pozwanej w dniu (...). pismo do powoda wysłała Agencja Detektywistyczna „(...)”, która poinformowała powoda, że posiada uprawnienia do ustalenia źródeł dochodów powoda, przeprowadzenia wywiadów środowiskowych w miejscu zamieszkania i pracy powoda, w tym sporządzenia odpowiedniej dokumentacji zdjęciowej, przeprowadzenia z sąsiadami i współpracownikami powoda rozmów co do wywiązywania się powoda z zobowiązań majątkowych.

Podnieść należy, że choć powód nie przedłożył listów wysyłanych do niego przez stronę pozwaną przed (...)., to zeznania powoda o wcześniejszym prowadzeniu wobec niego windykacji Sąd uznał za wiarygodne, albowiem znajdują one potwierdzenie w sporządzonym przez stronę pozwaną dokumencie zatytułowanym „Dane o kliencie”, z którego wynika, iż w (...). podjęto próbę kontaktu z powodem w jago dawnym miejscu zamieszkania oraz w miejscu pracy, rozmawiano też z członkami rodziny powoda, wypytując o niego. Na podstawie zeznań świadka M. B., dokumentu „Dane o kliencie” oraz przesłuchania powoda Sąd ustalił także, że w dniach (...). i(...). M. B., działając w imieniu i na rzecz strony pozwanej, przyszedł do mieszkania powoda, jednak nikogo nie zastał, natomiast podczas wizyty w dniu (...). rozmawiał powodem, domagając się zapłaty na rzecz strony pozwanej.

W ocenie Sądu takie działania strony pozwanej naruszały dobra osobiste powoda w postaci prawa do prywatności, spokoju i nietykalności mieszkania. Zachowanie strony pozwanej wobec powoda nosiło cechy uporczywego nękania, tj. zachowań polegających na wzbudzaniu poczucia zagrożenia jego sfery wolności i prywatności. Na nękanie powoda jednoznacznie wskazuje intensywność działań strony pozwanej, częstotliwość wysyłanych wezwań i zachęt do zapłaty, a także długotrwałość podejmowanych działań – trwają one bowiem od(...)lat. Podkreślenia wymaga przy tym fakt, że wbrew twierdzeniom strony pozwanej, po zakomunikowaniu przez powoda M. B., że odmawia zapłaty i nie życzy sobie kontaktów ze stroną pozwaną, strona pozwana nie zaprzestała prowadzonych działań: w dniach (...)., (...)., (...)., (...). wysłała do powoda kolejne wezwania do pilnego kontaktu, harmonogram proponowanych spłat, wezwanie do zapłaty. Wezwanie do zapłaty wysłała też do powoda w dniu (...)., tj. w toku procesu.

Strona pozwana nie obaliła domniemania bezprawności naruszenia dobra osobistego, o którym mowa w art. 24 § 1 k.c. poprzez wykazanie, że jej zachowanie mieściło się w ramach obowiązującego porządku prawnego oraz zasad współżycia społecznego. Strona pozwana twierdziła, że działała na zlecenie (...) S.A., która to spółka jest wierzycielem powoda; dla wykazania tych twierdzeń nie przedstawiła jednak żadnych dowodów. Strona pozwana nie wykazała nie tylko tego, że (...) S.A. jest wierzycielem powoda (i z jakiego tytułu), ale i tego, że (...)S.A. zleciła stronie pozwanej prowadzenie windykacji wobec powoda - fakt ten nie wynika bowiem z treści przedłożonego pełnomocnictwa. Podkreślić należy, że okoliczności te powód konsekwentnie kwestionował, zatem ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na stronie pozwanej.

W tej sytuacji brak jest podstaw do przyjęcia, że działania strony powodowej były zgodne z prawem. Niewątpliwie wierzyciel ma uprawnienie do domagania się od dłużnika spłaty roszczenia, jednak - jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 października 2018 r. I ACa 387/18 - wierzycielowi przysługuje kompetencja do wzywania dłużnika do spełnienia świadczenia jedynie o tyle, o ile przysługuje mu skuteczne wobec niego roszczenie. Skierowanie nawet jednego wezwania do spełnienia świadczenia, które wierzycielowi nie przysługuje, jest działaniem bezprawnym. Bezprawności wezwania do spełnienia świadczenia nie można ograniczać tylko do sytuacji, w której powództwo wierzyciela o zapłatę zostało prawomocnie oddalone, lecz należy odnieść ją także do roszczenia spornego niestwierdzonego tytułem wykonawczym. Przyjęcie przeciwnego poglądu prowadziłoby do legalizacji nieformalnych działań windykacyjnych prowadzonych bez podstawy prawnej w postaci tytułu wykonawczego z pominięciem kompetencji uprawnionych organów egzekucyjnych. W sytuacji, w której roszczenie jest sporne, ryzyko naruszenia dóbr osobistych dłużnika czynnościami windykacyjnymi obciąża wierzyciela. Sąd ten wskazał też, że skoro znaczenie prawne dla wymagalności roszczenia (art. 455 k.c.) oraz obciążenia kosztami procesu w przypadku uznania powództwa przez dłużnika (art. 101 k.p.c.) ma tylko jedno wezwanie do zapłaty, to każde kolejne musi być oceniane jako działanie mające na celu wywarcie presji na dłużniku w celu skłonienia go do spełnienia świadczenia. Przedstawiony pogląd prawny Sąd orzekający w niniejszej sprawie w całości podziela.

Skoro więc powód nie posiada wobec rzekomego mocodawcy strony pozwanej żadnego zadłużenia, to działanie strony pozwanej ma charakter bezprawny, stanowiąc nękanie, tj. uporczywe i niechciane niepokojenie, pozbawiające powoda spokoju i bezpieczeństwa, wzbudzające poczucie zagrożenia sfery prywatności oraz nietykalności mieszkania, niezgodne z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami, a mające na celu wywarcie ma powodzie presji w celu uzyskania nienależnej zapłaty, zastraszenie go. Podejmowane przez stronę pozwaną działania obiektywnie były dolegliwe i uciążliwe dla powoda i wywołały w nim poczucie frustracji i obawy o to, jakie jeszcze dalsze środki zostaną wobec niego zastosowane w celu doprowadzenia do zapłaty. Podkreślić należy, że za naruszające prawo powoda do prywatności należało uznać listy strony pozwanej także w kontekście ich formy – koperty były bowiem tak oznakowane, że już na pierwszy rzut oka można się było zorientować, że dotyczą niezrealizowanych zobowiązań, gdyż znajdowały się na nich napisy „Co się odwlecze…”, „Poufne!”, „Sprzedaż rozpoczęta!”, „Uwaga”, „Odpowiedzialność”, „Wybór”, „Dogadajmy się”.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd ustalił, że dobra osobiste powoda w postaci praw do prywatności, spokoju i nietykalności mieszkania pozostają zagrożone bezprawnym działaniem strony pozwanej, a tym samym na uwzględnienie zasługuje żądanie powoda zakazania stronie pozwanej ich naruszania poprzez kierowanie do powoda korespondencji, telegramów i wykonywanie połączeń telefonicznych, przysyłanie swych pracowników, współpracujących prawników i detektywów, zmierzających do windykacji należności. Nie polegają bowiem na prawdzie twierdzenia strony pozwanej, że po rozmowie powoda z M. B. zaprzestała ona windykacji. Twierdzeniom tym przeczy nie tylko to, że w dniach (...)., (...)., (...)., (...). strona pozwana ponownie wysłała do powoda pisma dotyczące zapłaty, lecz także to, że nawet już po doręczeniu jej odpisu pozwu w niniejszej sprawie, w toku procesu, w dniu (...). strona pozwana ponownie wysłała do powoda pismo nakłaniające go do zapłaty. W żadnym razie nie stanowi usprawiedliwienia działań strony pozwanej twierdzenie, że wysłanie przesyłki nastąpiło wskutek błędu systemu; systemem tym zarządza bowiem strona pozwana. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej, pismo z dnia (...). ma charakter bezprawny i nosi znamiona nękania, gdyż jednoznacznie stanowi wezwanie do kontaktu celem spłaty rzekomego zadłużenia, zawiera przy tym sugestię dalszego nękania („Doradcy przestaną dzwonić i pytać kiedy zostanie zapłacona kolejna rata”, „Tylko od Ciebie zależy jak będzie wyglądała Twoja przyszłość”).

Powód nie wykazał natomiast, by strona powodowa po wytoczeniu powództwa podejmowała jakieś działania skierowane do rodziny powoda.

Z tych też względów orzeczono jak w punkcie I wyroku.

Na częściowe uwzględnienie zasługiwało także żądanie zasądzenia zadośćuczynienia na rzecz powoda oraz na wskazany przez powoda cel społeczny. Działanie strony pozwanej było bowiem nie tylko bezprawne, ale i zawinione – zarówno obiektywnie, jak i subiektywnie. Obiektywny element winy wypełnia każde niewłaściwe zachowanie, sprzeczne z zasadami etycznymi, normami obowiązującymi w społeczeństwie. Podnieść należy, że nawet działanie wierzyciela zmierzającego do odzyskania długu nie zawsze legalizuje wkroczenie w sferę dóbr osobistych dłużnika.; działanie nadmierne, nakierowane na zastraszenie dłużnika i zmierzające do wywarcia na nim silnej presji psychicznej, mające charakter przemocy emocjonalnej nie może być oceniane inaczej niż jako wadliwe (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 10 czerwca 2011 r., VI ACa 84/11). Trwające bezskutecznie przez 16 lat działanie windykacyjne obiektywnie należy ocenić jako świadome naruszanie dóbr osobistych adresata, nieadekwatne do zamierzonego celu.

W niniejszej sprawie strona pozwana nie posiadała żadnej podstawy do prowadzenia wobec powoda windykacji, a mając na uwadze zawodowy charakter jej działalności musiała być świadoma, że jej działania naruszają dobra osobiste powoda, trwają od wielu lat, a wyrażają się w systematycznym nękaniu powoda mimo braku odzewu z jego strony. W ocenie Sądu nie zwalnia strony pozwanej od odpowiedzialności fakt, że powód przed spotkaniem z M. B. nie informował strony pozwanej, że nie wyraża zgody na uiszczanie zapłaty na jej rzecz oraz nie życzy sobie kontaktów - takie stanowisko powoda wynikało bowiem już z samego faktu, że przez (...) lat prowadzenia windykacji powód nie dokonał żadnej spłaty ani nie skontaktował się ze stroną pozwaną. Sąd dał wiarę powodowi, że działania strony pozwanej wywoływały u niego niepokój, uczucie nękania, powód czuł się zastraszany, osaczany. Powód obawiał się, że kolorowe, krzykliwe nadruki na kopertach wzbudzą zainteresowanie listonosza i spowodują plotki na temat powoda; że sąsiedzi, widząc wyjmowane przez powoda ze skrzynki pocztowej charakterystyczne koperty, posądzą go o niepłacenie długów. Zeznania powoda w tym zakresie są pełni wiarygodne w świetle zasad doświadczenia życiowego.

Okoliczność, że działania strony pozwanej wzbudzały u powoda napięcie i stres oraz nakierowane były na ostatecznie poddanie się przez powoda wywieranej presji i dokonanie zapłaty wynika też z treści opinii biegłej z zakresu psychologii D. B., którą to opinię Sąd uznał za wiarygodną, albowiem jest ona rzetelna i należycie uzasadniona, a której wniosków żadna ze stron nie kwestionowała.

W ocenie Sądu odpowiednią kwotą zadośćuczynienia jest kwota 30.000 zł, natomiast żądanie wyższej kwoty jest wygórowane.

Celem zadośćuczynienia jest kompensata krzywdy, jakiej doznała osoba poszkodowana. Jego rola polega na złagodzeniu negatywnych doznań, wynikających z naruszenia dóbr osobistych. Na rozmiar zadośćuczynienia wpływają przy tym takie czynniki jak rodzaj naruszonego dobra osobistego, skala tego naruszenia, zachowanie się poszkodowanego, nasilenie złej woli sprawcy, sytuacja materialna sprawcy.

W niniejszej sprawie skala naruszenia dóbr osobistych powoda była znaczna, działanie strony pozwanej trwa od (...) lat, w latach (...). miało charakter nasilony (pisma były wysyłane do powoda praktycznie co miesiąc) i nie ustało nawet po wniesieniu pozwu do Sądu. Taka postawa strony pozwanej niewątpliwie przyczyniła się do zwiększenia rozmiaru krzywdy powoda. Ustalając wysokość zadośćuczynienia Sąd miał także na uwadze zawodowy charakter działalności strony pozwanej i szeroką skalę jej działalności.

Za wygórowane Sąd uznał natomiast żądanie wyższej kwoty. Strona pozwana nie wiedziała o uzależnieniu powoda od h. i nie mogła spodziewać się, że wysyłane do niego zachęty do kontaktu (typu „zagraj”, „wygraj”) mogą spowodować u powoda powrót do nałogu. Powód nie wykazał też częstotliwości wykonywanych do niego przez stronę pozwaną telefonów; nie wykazał też, by strona pozwana ponosiła odpowiedzialność za działania Kancelarii Prawnej (...)Sp. k. Powód nie wykazał również, by M. B. wtargnął do jego mieszkania; świadek M. B. temu zaprzeczył, zaś powód podczas swego przesłuchania podał, iż M. B. nie zachowywał się agresywnie i po odmowie dokonania przez powoda zapłaty, oddalił się.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd zasądził – zgodnie z żądaniem powoda – na rzecz powoda kwotę 15.000 zł oraz kwotę 15.000 zł na wskazany przez powoda cel społeczny.

Orzeczenie o odsetkach oparto o przepis art. 455 k.c. i art. 481 k.c. Pozew, zawierający pierwsze wezwanie do zapłaty kwoty 20.000 zł, strona pozwana otrzymała w dniu 11.01.2017r. Nie uiszczając na rzecz powoda żądanej wówczas kwoty 10.000 zł niezwłocznie (co Sąd przyjął jako okres 14 dni), z dniem 26.01.2017r. strona pozwana popadła w opóźnienie, uzasadniające obciążenie jej odsetkami ustawowymi. W zakresie dalszej kwoty 5.000 zł na rzecz powoda strona pozwana popadła w opóźnienie z dniem 12.01.2019r., tj. nie uiszczając zapłaty w terminie 14 dni pomimo doręczenia jej w dniu 28.12.2018r. rozszerzonego pozwu.

W zakresie kwoty 15.000 zł zasądzonej na rzecz Fundacji (...) z siedzibą w W., odsetki zasądzono od dnia 30.03.2019r., albowiem żądanie zapłaty w tym zakresie powód zgłosił w piśmie z dnia 15.02.2019r., doręczonym stronie pozwanej w dniu 15.03.2019r.

Ustalając stan faktyczny w sprawie Sąd oparł się o przedłożoną korespondencję, pełnomocnictwo, umowy, dokumentację medyczną powoda oraz wydruk zatytułowany „Dane o kliencie”, których prawdziwości strony nie kwestionowały, korelujące z nimi i spójne zeznania świadka M. B. oraz przesłuchanie powoda, a także opinię biegłej sądowej z zakresu psychologii D. B., uznając te dowody za w pełni wiarygodne.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostawały natomiast przedłożony przez stronę pozwaną wyciąg z Zasad Dobrych Praktyk oraz wydruk ze strony internetowej GIODO, nie dotyczy one bowiem okoliczności istotnych dla sprawy.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka L. S., albowiem powód nie wskazał w zakreślonym mu terminie tezy dowodowej w zakresie tego dowodu.

Orzeczenie o kosztach procesu oparto o przepis art. 102 k.p.c., nie obciążając powoda obowiązkiem zwrotu stronie pozwanej kosztów procesu. Za rozstrzygnięciem takim przemawia fakt, że powództwo okazało się co do zasady usprawiedliwione, a jego częściowe oddalenie wynikało z uwzględnienia okoliczności o charakterze ocennym, rzutujących na wysokość zadośćuczynienia i świadczenia na cel społeczny.

Na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.) Sąd w pkt VI wyroku nakazał stronie pozwanej, aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego we Wrocławiu) kwotę 2.713,82 zł tytułem kosztów sądowych, na którą składają się: opłata sądowa od pozwu (od uiszczenia której powód był zwolniony) w wysokości 600 zł tytułem żądania ochrony dóbr osobistych i 1.500 zł tytułem opłaty sądowej w zakresie uwzględnionego powództwa o zapłatę oraz kwota 613,82 zł tytułem 60% wynagrodzenia biegłej sądowej, wypłaconego ze środków Skarbu Państwa.