Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III RC 126/18

1)WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2019 r.

a.a.Sąd Rejonowy w Brodnicy Wydział III Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

a.b.Przewodniczący: SSR Marzena Sirokos

Protokolant: st. sekr. sądowy Milena Jastrzembska

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2019 r. w Brodnicy

sprawy z powództwa E. M.

przeciwko I. M.

o uchylenie obowiązku alimentacyjnego i inne

1)  oddala powództwo,

2)  umarza postępowanie w pozostałym zakresie,

3)  zasądza ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Brodnicy na rzecz adw. M. G. prowadzącej Kancelarię Adwokacką przy ul. (...), (...)-(...) B. kwotę 1200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) powiększoną o stawkę VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie pozwanej z urzędu,

4)  zasądza ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Brodnicy na rzecz adw. M. S. prowadzącej Kancelarię Adwokacką przy ul. (...), (...)-(...) B. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) powiększoną o stawkę VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie powodowej,

5)  nie obciąża powoda wydatkami w sprawie, przejmując je na rzecz Skarbu Państwa.

Sędzia

/-/M.S.

III RC 126/18

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym przeciwko I. M. powód E. M. wnosił: o uchylenie obowiązku alimentacyjnego nałożonego na E. M. wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 18 grudnia 2014 roku, sygn. akt IC 67/14 płatnych na rzecz byłej małżonki I. M. w wysokości 750 zł miesięcznie;

ewentualnie

o obniżenie wysokości alimentów zasądzonych od Powoda E. M. na rzecz Pozwanej wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 18 grudnia 2014 roku, sygn. akt IC 67/14 z kwoty po 750 zł ( słownie: siedemset pięćdziesiąt złotych) miesięcznie, do kwoty po 300 zł miesięcznie płatnych do rąk pozwanej do dnia 15-tego każdego miesiąca z góry, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminom płatności którejkolwiek z rat,

Uzasadniając roszczenie m.in. podał. że:

Strony były małżeństwem i ich związek został rozwiązany przez rozwód prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 18 grudnia 2014 r. w sprawie o sygn. akt IC 67/14. W wyroku zostały zasądzone alimenty od E. M. na rzecz Pozwanej w kwocie po 750 zł miesięcznie.

Zdaniem E. M. od czasu uprawomocnienia się wyroku rozwodowego zmieniła się na niekorzyść jego sytuacja zarobkowa, majątkowa oraz zdrowotna. Powód nie prowadzi już gospodarstwa rolnego, ponieważ strony oddały je w dzierżawę i nie uzyskuje z tego tytułu samodzielnie dochodów. Z tytułu dzierżawy ziemi rolnej zarówno Powód jak i Pozwana otrzymują comiesięcznie czynsz dzierżawny w wysokości po 1250 zł. Posiadany przez strony niniejszego postępowania majątek wspólny był przedmiotem postępowania o podział majątku wspólnego prowadzonego przed Sądem Rejonowym w Brodnicy w sprawie o sygn. akt I Ns 690/15. Sprawa została prawomocnie zakończona.

I. M. na dzień orzekania o obowiązku alimentacyjnym nie posiadała źródła dochodu. Na dzień dzisiejszy sytuacja ta kształtuje się odmiennie gdyż pozwana od dłuższego czasu posiada stałe źródła dochodu, które pozwalają jej na zaspokojenie wszystkich swoich potrzeb. Comiesięcznie pozwana otrzymuje świadczenie emerytalne z KRUS-u w wysokości ok. 900 zł, czynsz dzierżawny w wysokości 1250 zł oraz alimenty w wysokości 750 zł, tj. łącznie 2900 zł. Powód wskazuje, iż od czasu orzekania alimentów znacznie zwiększyły się jej dochody. Z uzyskiwanych dochodów pozwana nie partycypuje w kosztach utrzymania domu, w którym do chwili obecnej zamieszkuje wspólnie z powodem (za jego zgodą) oraz ich synem i jego rodziną. Ponadto nie ponosi ona również kosztów utrzymania budynków gospodarczych oraz maszyn rolniczych, których koszt utrzymania w całości ponosi powód. Powód podnosi, iż w chwili obecnej otrzymuje miesięczne dochody w wysokości: emerytura z KRUS- u 960 zł, czynsz dzierżawny - 1250 zł, tj. łącznie 2210 zł. Pozwany z uzyskiwanych dochodów musi samodzielnie pokryć koszty leków, utrzymania domu oraz gospodarstwa rolnego, zapłacenia alimentów na rzecz Pozwanej oraz własnego utrzymania. Miesięczne koszty z utrzymaniem domu oraz gospodarstwa rolnego wynoszą: prąd - 215 zł (430 zł - 2 miesiące), śmieci - 55 zł, woda-50 zł, opał - 250 zł ( 3000 zł rocznie), remonty domu - 100 zł, ubezpieczenie budynków gospodarczych, pojazdów rolniczych - 100 zł (1200 zł rocznie), podatek rolny 108 zł (326 zł kwartalnie), przeglądy pojazdów - 33 zł ( 400 zł rocznie), tj. łącznie 911 zł miesięcznie. Miesięczne koszty utrzymania własnej osoby wynoszą - wyżywienie - 500 zł, środki higieny osobistej i czystości - 100 zł, leki - 100 zł, obuwie oraz ubrania - 100 zł, telefon - 40 zł, tj. łącznie 840 zł. Do tego dochodzą jeszcze alimenty na byłą żonę w kwocie 750 zł miesięcznie. Uzyskiwane świadczenie emerytalne oraz dochód z czynszu dzierżawnego nie wystarczają na zaspokojenie wszystkich podstawowych potrzeb życiowych powoda. W związku z tym zmuszony jest on do korzystania z pomocy rodziny i znajomych. Powód podał, że z uzyskiwanych dochodów nie jest w stanie pokryć wszystkich swoich potrzeb życiowych, dlatego zmuszony jest do korzystania z pomocy rodziny i znajomych. Dalsze utrzymanie w stosunku do E. M. alimentów na rzecz Pozwanej w kwocie 750 zł miesięcznie prowadzi do powstania niedostatku po jego stronie. Dlatego też zasadnym jest uchylenie obowiązku alimentacyjnego na rzecz byłej małżonki powoda bądź, co najmniej jego obniżenie.

Na rozprawie w dniu 28 stycznia 2019r. E. M. skonkretyzował roszczenie w ten sposób, że wnosił wyłącznie o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.

W odpowiedzi na pozew pozwana I. M. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania według norm prawem przewidzianych.

Uzasadniając swoje stanowisko m.in. podała: W chwili orzekania o obowiązku alimentacyjnym sytuacja stron była zbliżona do obecnej. Nieprawdą jest, że pozwana nie osiągała wówczas dochodu. Z akt sprawy o rozwód, z załączonych do nich dokumentów oraz z zeznań stron wynika, że na dzień orzekania rozwodu pozwana I. M. otrzymywała zasiłek chorobowy w wysokości 1447 zł. Obecnie zaś pozwana otrzymuje emeryturę rolniczą w wysokości 797,13 zł. W dniu rozwodu powód, E. M. utrzymywał również całe gospodarstwo ponosząc opłaty związane z jego funkcjonowaniem. Pozwana I. M. jest osobą cierpiącą na wiele schorzeń i dolegliwości. Na zakup stałych leków musi miesięcznie przeznaczyć kwotę około 250 - 350 zł. W miesiącu wrześniu 2018 roku pozwana zmuszona była wynająć mieszkanie - zapłaciła kaucję w wysokości 1500 zł oraz musiała przeprowadzić drobny remont, dokonać zakupu części wyposażenia. Dalsze wspólne zamieszkiwanie z byłym mężem stało się niemożliwe.

Obecnie pozwana ponosi następujące koszty utrzymania:

- 250 zł - czynsz,

- 300 zł - lekarstwa,

- 100 zł - dojazdy do lekarzy, wizyty lekarskie,

- 600 zł - wyżywienie (20 zł dziennie),

- 500 zł - ( koszty eksploatacji mieszkania - energia, woda, nieczystości, opał, tv);

- 200 zł - odzież, obuwie, bielizna,

- 100zł - kosmetyki, środki czystości,

- 50 zł - chemia gospodarcza,

- 50 zł - telefon,

- 70 zł (średnio miesięcznie) - okulista, dentysta (840 zł rocznie),

- 50 zł - fryzjer,

- 200 - 300 zł - rehabilitacja (masaże, ćwiczenia z rehabilitantem),

- 30 zł - środki higieniczne (papier toaletowy, wkładki higieniczne, chusteczki). Dochodzą również wydatki długookresowe takie jak zakup bielizny pościelowej, ręczników, koszty dojazdów do dzieci, zakup prezentów dla wnucząt i dzieci, opłaty związane z pobytem w sanatorium, zakup książek, prasy, leków związanych z przeziębieniem i innymi chorobami okresowymi, etc. - 200 zł miesięcznie. Łącznie miesięcznie pozwana na zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb potrzebuje 2700 — 2800 zł. Pozwana zdecydowała się na wyjem mieszkania mając na uwadze fakt, że otrzymuje alimenty od byłego męża - koszt najmu i utrzymania mieszkania stanowi równowartość tych alimentów. W celu wpłacenia kaucji i przeprowadzenia drobnego remontu oraz zakupu podstawowego wyposażenia pozwana w sierpniu pobrała od dzierżawcy czynsz dzierżawny za 3 miesiące z góry (wrzesień, październik, listopad) w całości wydając te środki. Obecnie, zatem pozwana pozostaje bez środków koniecznych do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, bowiem dopiero w grudniu otrzyma kolejny czynsz, natomiast bezsprzecznie wzrosły od września koszty utrzymania pozwanej w związku z najmem mieszkania. Fakt, że powód twierdzi, iż utrzymuje, synową i ich dzieci pozostaje bez znaczenia dla przedmiotowej sprawy. W pierwszej kolejności ciąży, bowiem na powodzie obowiązek utrzymania byłej żony wynikający z wyroku rozwodowego, ponadto powód nie wykazał żeby rzeczywiście ponosił koszty utrzymania innych osób. Powód załączył do pozwu faktury i rachunki za lata 2016-2017 nie mają one w ocenie strony pozwanej żadnego znaczenia dla oceny jego obecnej sytuacji finansowej.

Sąd ustalił, co następuje:

Sąd Okręgowy w Toruniu z dnia 18 grudnia 2014 r. w sprawie o sygn. akt IC 67/14 rozwiązał związek małżeński I. M. z E. M. zawarty 28 stycznia 1978r. przez rozwód z winy E. M.. W pkt II wyroku Sąd zasądził od E. M. na rzecz I. M. alimenty w kwocie 750,00zł miesięcznie. Ustalił, sposób wspólnego zamieszkania stron po rozwodzie.

Na dzień orzekania rozwodu strony były współwłaścicielami gospodarstwa rolnego około 20 hektarów. I. M. otrzymywała zasiłek chorobowy. Środki z gospodarstwa rolnego czerpał E. M..

Na dzień dzisiejszy:

W sprawie I Ns 690/15 tutejszego Sądu I Wydział Cywilny w dniu 2 listopada 2017r. E. M. i I. M. zawarli ugodę w przedmiocie podziału majątku wspólnego.

E. M. ma obecnie lat: 68, zawód: tokarz – frezer. Kwoty utrzymani i okoliczności, które podał w uzasadnieniu pozwu podtrzymał i uczynił swoimi zeznaniami.

Obecnie otrzymuje kwotę 680 zł czynszu dzierżawnego tą kwotę otrzymuje po podziale majątku z pozwaną. Otrzymuje emeryturę z KRUS-u 960 zł. Ponadto z ZUS - u otrzymuj 350 zł emerytury. Świadczenia alimentacyjne dla pozwanej egzekwuje komornik.

Po wyprowadzeniu się pozwanej powód mieszka z synową i czterema wnukami. Syn powoda i pozwanej zginął w wypadku. Pozwany zeznał, że nie pytał się czy mają rentę po ojcu. Podtrzymał kwoty, które podał w uzasadnieniu pozwu, jako koszty utrzymania, które ponosi. W chwili obecnej otrzymuje miesięczne dochody w wysokości: emerytura z KRUS- u 960 zł, czynsz dzierżawny - 680 zł. Miesięczne koszty z utrzymaniem domu oraz gospodarstwa rolnego wynoszą: prąd - 215 zł (430 zł - 2 miesiące), śmieci - 55 zł, woda-50 zł, opał - 250 zł ( 3000 zł rocznie), remonty domu - 100 zł, ubezpieczenie budynków gospodarczych, pojazdów rolniczych - 100 zł (1200 zł rocznie), podatek rolny 108 zł (326 zł kwartalnie), przeglądy pojazdów - 33 zł ( 400 zł rocznie), tj. łącznie 911 zł miesięcznie. Miesięczne koszty utrzymania powoda - wyżywienie - 500 zł, środki higieny osobistej i czystości - 100 zł, leki - 100 zł, obuwie oraz ubrania - 100 zł, telefon - 40 zł, tj. łącznie 840 zł.

Strony otrzymują również pieniądze za wiatrak raz w roku po 10000 zł dla każdego z nich.

(dowód: zeznania powoda k. 82 v. zaświadczenie z KRUS k.9, faktury k. 10 – 18, - umowy dzierżawy k.8. odpisu wyroku o rozwód k. 7, odpis ugody w sprawie I Ns 690/15)

I. M. ma lat: 60. Z zawodu jest sprzedawcą. Okoliczności i koszty utrzymania podane w uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podtrzymała i uczyniła sowimi zeznaniami. Na zakup stałych leków przeznacza kwotę około 250 - 350 zł. W miesiącu wrześniu 2018 roku pozwana wynajęła mieszkanie - zapłaciła kaucję w wysokości 1500 zł oraz przeprowadziła drobny remont, dokonała zakupu części wyposażenia. Obecnie pozwana ponosi następujące koszty utrzymania:

-

250 zł - czynsz, 300 zł - lekarstwa, 100 zł - dojazdy do lekarzy, wizyty lekarskie, 600 zł - wyżywienie (20 zł dziennie), 500 zł - ( koszty eksploatacji mieszkania - energia, woda, nieczystości, opał, tv); 200 zł - odzież, obuwie, bielizna,

100 zł - kosmetyki, środki czystości, 50 zł - chemia gospodarcza, 50 zł - telefon, 70 zł (średnio miesięcznie) - okulista, dentysta (840 zł rocznie), 50 zł - fryzjer, 200 - 300 zł - rehabilitacja (masaże, ćwiczenia z rehabilitantem), 30 zł - środki higieniczne. Dochodzą również wydatki długookresowe takie jak zakup bielizny pościelowej, ręczników, koszty dojazdów do dzieci, zakup prezentów dla wnucząt i dzieci, opłaty związane z pobytem w sanatorium, zakup książek, prasy, leków związanych z przeziębieniem i innymi chorobami okresowymi, etc. - 200 zł miesięcznie. Łącznie miesięcznie pozwana na zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb potrzebuje 2700 — 2800 zł.

Wynajmuje mieszkanie w J. za około 600 zł z opłatami za wodę, ogrzewaniem, wywozem śmieci. Za prąd płaci 130 zł - 180 zł. Stałym źródłem jej utrzymania jest emerytura rolnicza KRUS, 797 zł, 1250 czynszu dzierżawnego i alimenty od pozwanego. Lekarstwa dla siebie kupuje w B., bo jest taniej. Ma problemy z sercem. W miesiącu styczniu 2019r dwa razy była u lekarza na NFZ, dojeżdża autobusem - 7,50 kosztuje bilet. Pozwany przez półtora roku nie płacił jej alimentów i w sierpniu 2018 roku złożyła do komornika wniosek o egzekucję. Alimenty są je potrzebne na mieszkanie. Zarówno powód jak i ona pomagają synowej, pozwana w opiece nad dziećmi. Dzieci zmarłego syna mają rentę rodzinną po ojcu, synowa korzysta z programu 500 plus, ma zasiłek rodzinny.

W sierpniu 2018r. powód chciał pozwaną wyrzucić z domu. Powiedziała, że do 10-tego września się wyprowadzi i wyprowadziła się. Do mieszkania, które wynajęła, wszystko kupiła i - musiała wziąć 25 000 zł kredytu, żeby kupić lodówkę, pralkę. Płaci 838 zł raty kredytu. Pozwana korzysta z rehabilitacji płatnej i nieodpłatnej. Z masażem 10 zabiegów to są koszty po 40 zł.

Od kilku lat pozwana leczy się urologicznie, u endokrynologa.

(dowód: zeznania pozwanej k. 83, historia choroby pozwanej k.42 – 51,78 umowa najmu lokalu mieszkalnego k.52 – 54, odpis protokołu i orzeczenia z akt I Ns 690/15 k. 75 – 77, odpis faktury k. 79, odpis umowy o kredyt k.80)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie:

- zeznań powoda k. 82 v., zeznań pozwanej k. 83, zaświadczenia z KRUS k.9, faktury k. 10 – 18, - umowy dzierżawy k.8. odpisu wyroku o rozwód k. 7, historii choroby pozwanej k.42 – 51,78 umowy najmu lokalu mieszkalnego k.52 – 54, odpisu protokołu i orzeczenia z akt I Ns 690/15 k. 75 – 77, odpisu faktury k. 79, odpisu umowy o kredyt k.80, akta sprawy o rozwód I C 67/14 Sądu Okręgowego w Toruniu i akt tut. Sadu Wydziału Cywilnego

Prawdziwości dokumentów złożonych do akt ich odpisów, kserokopii żadna ze stron nie kwestionowała. Strony jedynie różniły się w interpretacji dokumentów na okoliczność wykazania zasadności zajętego stanowiska w sprawie.

Z zeznań stron przebijał wzajemny duży żal i wyczuwało się, że strony nie mają żadnego porozumienia. Zwłaszcza powód zeznał bardzo emocjonalnie, jego zeznania miały charakter bardzo subiektywny, ale też nie brakowało elementów obiektywnych na okoliczność swojej obecnej sytuacji.

Powód E. M. w swoich zeznaniach skupił się wyłącznie na przedstawieniu swojej sytuacji życiowej. Jego zeznania na okoliczność konieczności płacenia alimentów sprowadzały się do wykazania, że łożenie przez niego alimentów jest z dużą krzywdą dla niego. „Odwrócił’ sytuację związaną z okolicznościami rozwodu i po jego zapadnięciu i przedstawiał pozwaną w złym świetle.

Pozwana I. M. zeznała szczerze, rzeczowo i Sąd w całości podzielił jej stanowisko zawarte w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 61 krio (kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), który mówi o stosowaniu odpowiednio przepisów o obowiązku alimentacyjnym - „Z zastrzeżeniem przepisu artykułu poprzedzającego do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków rozwiedzionych drugiemu stosuje się odpowiednio przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi.”

Przepis poprzedzający, czyli art. 60 krio stanowi § 1. Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

§ 2 Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

§ 3. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże, gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba, że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Zgodnie z cytowanymi artykułami do przewidzianego w art. 60 obowiązku dostarczania środków utrzymania po rozwodzie mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 136–140.

Art. 138 krio stanowi w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

W komentarzu krio pod redakcją P. czytamy: „Przez zmianę stosunków rozumie się istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych. Zmianę stosunków powoduje także zdarzenie, wskutek którego obowiązek alimentacyjny wygasa…”

Podobnie (K. G.Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz” 2013):

„Zmiana może dotyczyć zarówno sytuacji uprawnionego, jak i zobowiązanego poprzez pogorszenie albo poprawę ich sytuacji materialnej, co może skutkować zmianą wyroku alimentacyjnego, jeżeli w ocenie sądu rodzinnego będzie miała charakter istotny”

Powód nie wykazał, aby zmiana stosunków miała charakter istotny. W sposób istotny nie zmniejszyły się jego możliwości zarobkowe ani nie poprawiła się sytuacja uprawnionej.

Odnośnie zarzutu powoda, że pozwana uzyskała pieniądze z tytułu podziału ich wspólnego majątku z punktu prawnego był niedopuszczalny. To nie mogła być okoliczność skutkująca uchyleniem obowiązku alimentacyjnego. Fizyczny podział majątku nie skutkował umniejszeniem w postaci zubożenia powoda a wzbogaceniem się pozwanej jak to wykazał powód. Bezsporne było, że nadal powód miał gospodarstwo rolne, miał źródło dochodu. Słusznie też podniosła strona pozwana odnośnie akcentowanej przez powoda pomocy synowej i jej dzieciom, że w pierwszej kolejności obowiązkiem powoda jest wywiązać się z obowiązku alimentacyjnego na rzecz byłej żony. Każda ze stron miał źródło dochodu z tytułu czynszu dzierżawnego i jednorazowe wsparcie w roku z tytułu korzystania z ich wiatraka oraz emeryturę z KRUS. Pozwana wyprowadziła się z dotychczasowego miejsca zamieszkania, które w obowiązku miał utrzymywać powód wiec z tego tytułu sytuacja pozwanej uległa pogorszeniu, bowiem doszły koszty wynajmu i utrzymania mieszkania. Powód nadal czerpał korzyści z gospodarstwa. Jedyną okolicznością, która zmieniła się po rozwodzie to okoliczność podziału majątku i wyprowadzenie się pozwanej z dotychczasowego wspólnego miejsca zamieszkania. Powód ostatecznie żądał uchylenia alimentów wiec pod tym kątem Sąd analizował roszczenie.

Mając powyższe na uwadze Sąd na mocy cytowanych przepisów orzekł jak w pkt 1 wyroku. Uwzględniając wniosek powoda Sąd odstąpił od obciążenia go kosztami postępowania.

Sędzia

/-/M.S.