Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 09 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

Wydział IX Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący : SSO Joanna Smycz /spr/

Sędziowie: SSO Maria Olszowska

SSO Barbara Kużdrzał- Kiermaszek

Protokolant: st. sekretarz sądowy Dagmara Mazurkiewicz

przy udziale ./.

po rozpoznaniu w dniu 09 maja 2019r. w Rybniku

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko (...) Spółce (...) w P.

o wynagrodzenie

na skutek apelacji powoda A. K.

od wyroku Sądu Rejonowego w Jastrzębiu -Zdroju Wydziału IV Pracy

z dnia 27 listopada 2018 r. sygn. akt IV P 822/18

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 337,50 zł ( trzysta trzydzieści siedem złotych 50/100) tytułem kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Sędzia: Przewodniczący: Sędzia:

SSO Barbara Kużdrzał- Kiermaszek SSO Joanna Smycz SSO Maria Olszowska

Sygn. akt IX Pa 22/19

UZASADNIENIE

Powód A. K. w pozwie z dnia 4 maja 2018r. wniósł o zasądzenie od (...) S.A. Oddział KWK (...) kwoty 2.768,48 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych wskazując, iż był zatrudniony u pozwanej na podstawie umowy o pracę od dnia 22 lipca 1991 r. do dnia 24 listopada 2017 r., ostatnio jako górnik pod ziemią, zaś w okresie spornym z tytułu przynależności do służb ratownictwa górniczego otrzymywał miesięczny dodatek ratowniczy, obliczony na podstawie obowiązującego u pozwanej układu zbiorowego pracy. Stosownie do § 2 ust. 1 Załącznika nr 15 do ZSW (ZUZP) w KWK (...) z dnia 18 maja 1992 roku, wypłacany ratownikom górniczym dodatek winien wynosić 10% średniego krajowego wynagrodzenia. Treść ZUZP ustala niezmiennie definicję średniego krajowego wynagrodzenia, przyjmując za nie przeciętne miesięczne wynagrodzenie z sześciu podstawowych działów gospodarki (bez zysku) ogłaszane comiesięcznie przez GUS. Pod tym pojęciem należy obecnie rozumieć przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane miesięcznie przez Prezesa GUS w Dziennikach Urzędowych GUS. Jego wysokość jest zmienna. Tymczasem pracodawca wypłacał powodowi dodatek ratowniczy przy uwzględnieniu postanowień § 10 Załącznika nr 15 do ZSW w KWK (...) z dnia 18 maja 2018 roku, który to przez cały czas okresu spornego wynosił stałą kwotę 338,30 zł jako wartość 10 % wynagrodzenia bazowego czyli 3.383,00 zł. Powód domagał się zatem całkowitej różnicy i odsetek od poszczególnych kwot. Argumentował, że ma zastrzeżenia do posługiwania się przez pozwaną pojęciem wynagrodzenia bazowego, stosownie do załącznika nr 15 do ZSW w KWK (...) z uwagi na fakt, że przedmiotowa norma § 10 wprowadzona została do treści układu zbiorowego pracy na skutek zmiany jego treści w trybie art. 241 ^{( 12)} § 1 kp oraz art. 241 ^{( 11)} § 1 pkt 2 kp w zw. z art. 241 ^{( 9)} § 1 kp, i wedle wiedzy strony powodowej po 1 stycznia 1993 r. przez pracodawcę definiowanego w protokole dodatkowym jako (...) S.A., nie zaś przez stronę układu zbiorowego pracy z 1992 r. – Dyrektora KWK (...). Dalej powód wskazał, że do nawiązania stosunku pracy mają zastosowanie normy określone w aktach normatywnych, w tym układzie zbiorowym pracy włącznie z wzajemnie uznanym prawem do żądania wyliczenia dodatku ratowniczego przy uwzględnieniu normy prawnej § 3 pkt 1 ZUZP, natomiast postanowienia mniej korzystne dla pracowników, a takim jest norma § 10 Załącznika nr 15 do ZSW, wprowadza się w drodze wypowiedzenia pracownikom dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego postawę nawiązania stosunku pracy, czego w odniesieniu do powoda nie dokonano.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Na uzasadnienie zgłosiła zarzut nieuzasadnionego roszczenia co do zasady. Przyznała, iż powód był jej pracownikiem i przynależał do służb ratowniczych, w związku z czym w okresie spornym otrzymywał miesięczny dodatek ratowniczy obliczany na podstawie Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy. Wskazała, że zgodnie z § 2 ust. 1 załącznika nr 15 do ZUZP KWK (...) członkom drużyn ratowniczych, z wyjątkiem specjalistów, przysługuje dodatek w wysokości 10 % średniego krajowego wynagrodzenia. Zgodnie z § 3 ZUZP średnim krajowym wynagrodzeniem jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie z 6-ciu podstawowych działów gospodarki. W związku z tym, ze definicja średniego krajowego wynagrodzenia została wyeliminowana z obrotu prawnego pozwana wypłacała stały dodatek ratowniczy mając na uwadze miesięczne wynagrodzenia płacowe zgodnie z § 10 Załącznika nr 15 do ZUZP KWK (...). Wysokość wypłacanego powodowi dodatku ratowniczego była ustalana zgodnie z § 10 Załącznika nr 15 do ZUZP KWK (...) miesięcznie w ustaleniach płacowych. Wskazała, że w comiesięcznych ustaleniach płacowych brały udział związki zawodowe i przedstawiciele pracodawcy, przedstawiciele organizacji związkowych reprezentujący ratowników górniczych każdorazowo wyrażali zgodę na wartość dodatku ratowniczego. Dalej podniosła, iż zaprzecza, aby (...) S.A. nie miała prawa dokonać zmiany układu zbiorowego pracy. W dniu 1.03.1993 roku na mocy aktu notarialnego repertorium(...). doszło do przekształcenia przedsiębiorstw KWK (...) w J., KWK (...), KWK (...) w S., KWK (...) w K., KWK (...) w J., KWK (...) w J., KWK (...) w J. w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa – (...) S.A. na mocy przepisów ustawy z dnia 5 lutego 1993 r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa. W wyniku tego przekształcenia powstała jedna spółka Skarbu Państwa, która wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki przekształconych przedsiębiorstw państwowych, co miało zastosowanie do wszystkich stosunków prawnych, nie wyłączając zobowiązań wynikających z prawa pracy, tym samym (...) S.A. będąca „sukcesorem generalnym” wstąpiła w prawa i obowiązki poprzednich pracodawców. Argumentowała, że w tym przypadku nie miały zastosowania przepisy art. 23 ^{( 1 )}kp, ponieważ nie nastąpił proces przejęcia części lub całości zakładu pracy w rozumieniu tego przepisu. Natomiast w piśmie procesowym z dnia 6 listopada 2018 roku strona powodowa wyraziła podgląd, że postanowienia ZUZP KWK (...) z dnia 18 maja 1992 r., w tym norma § 3 pkt 1 ZUZP KWK (...) jako element uwarunkowań indywidualnych stosunku pracy podlegały niezmiennemu stosowaniu w relacji prawno-pracowniczej pomiędzy stronami sporu, gdyż nigdy nie zostały przez pracodawcę wypowiedziane powodowi. Wprowadzenie unormowania § 10 Załącznika nr 15 do ZSW w KWK (...) doprowadziło do zmiany indywidualnych warunków zatrudnienia powoda na mniej korzystne. Nigdy mu jednak nie wypowiedziano warunku płacy wynikającego z § 3 pkt 1 ZUZP KWK (...).

Sąd Rejonowy IV Wydział Pracy w J. wyrokiem z 27.11.2018 r. w pkt. 1 oddalił powództwo jako bezzasadne.

W pkt 2 zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 675,00 zł jako zwrot kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Powód A. K. był zatrudniony w pozwanej – (...) Spółce (...) od dnia 22 lipca 1991 r. do dnia 24 listopada 2017 r. - w tym od dnia 22 lipca 1991 r. do dnia 11 grudnia 1991 r. jako młodszy ślusarz na powierzchni, od dnia 12 grudnia 1991 r. do dnia 30 kwietnia 1996 r. jako pomoc dołowa pod ziemią i od dnia 1 maja 1996 r. do dnia 24 listopada 2017 r. jako górnik pod ziemią. Powód od 2006 r. do zakończenia stosunku pracy był również członkiem drużyny ratowniczej na KWK (...). Z dniem (...) rozwiązano z powodem stosunek pracy na mocy porozumienia stron w związku z jego przejściem na emeryturę. W pozwanej spółce do drużyn ratowniczych jest więcej chętnych pracowników niż dostępnych miejsc. Aby zostać członkiem drużyny ratowniczej należy przejść w ramach czasu pracy kurs, za który płaci pracodawca. Powód jako członek drużyny ratowniczej brał kilkukrotnie udział w planowanych otwarciach wyrobisk po ugaszeniu pożaru. Chociaż w trakcie tych prac nie podejmuje się działań ratowniczych, te prace są zakwalifikowane jako akcja ratownicza. Rejony te są już otwierane kiedy niebezpieczeństwo wygaśnie. Ponadto powód wykonywał prace codzienne właściwe dla dyżurujących ratowników tj. zabudowanie tam mających ograniczyć przedostawanie się powietrza. Tamy te budowane są z płótna i drewna, które uszczelnia się w środku pianą. Są to codzienne i normalne prace górnicze w rejonach niezagrożonych.

W pozwanej Spółce na podstawie § 2 ust. 1 załącznika nr 15 do Zakładowego Systemu Wynagradzania z dnia 18 maja 1992 r. stanowiącego załącznik nr 1 do Zakładowej Umowy Zbiorowej z dnia 18 maja 1992 r. członkom drużyn ratowniczych, z wyjątkiem specjalistów, o których mowa w par. 1, przysługuje stały miesięczny dodatek ratowniczy w wysokości 10% średniego krajowego wynagrodzenia. Zgodnie z § 3 Zakładowej Umowy Zbiorowej ilekroć jest w niej mowa o średnim krajowym wynagrodzeniu rozumie się przez to miesięczne wynagrodzenie z 6 podstawowych działów gospodarki (bez zysku) ogłaszanego comiesięcznie przez GUS. Powyższa Zakładowa Umowa Zbiorowa została zmieniona protokołem dodatkowym nr 3 z dnia 28 grudnia 1993 r. Mocą tego protokołu do załącznika nr 15 dodano § 10 w brzmieniu: wysokość dodatków uzależnionych od średniej płacy z 6 podstawowych działów gospodarki narodowej określona będzie miesięcznie w ustaleniach płacowych. Wysokość wypłacanego powodowi i innym członkom drużyn ratowniczych dodatku ratowniczego ustalana była zgodnie z §10 załącznika nr 15 do Zakładowego Systemu Wynagradzania z dnia 18 maja 1992 r. po zmianie, w miesięcznych ustaleniach płacowych. W comiesięcznych ustaleniach płacowych brały udział związki zawodowe i przedstawiciele pracodawcy. Wielokrotnie brali w nich udział przedstawiciele organizacji związkowych reprezentujących ratowników górniczych, którzy każdorazowo wyrażali zgodę na wartości dodatku ratowniczego. Powód otrzymywał dodatek ratowniczy zgodny z kwotami uzgodnionymi w trybie §10 załącznika nr 15 do Zakładowego Systemu Wynagradzania z dnia 18 maja 1992 r. po zmianie. W dniu 1 marca 1993 r. na mocy aktu notarialnego rep. A (...) doszło do przekształcenia przedsiębiorstw KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...) w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa – (...) S.A. Podstawę przekształcenia stanowiły przepisy ustawy z dnia 5 lutego 1993 r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa. Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla KWK (...) powstał na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o zmianie ustawy kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. nr 113 poz. 547) z przekształcenia z mocy prawa zakładowej umowy zbiorowej i został w dniu 2 czerwca 1995 r. wpisany do rejestru PIP.

Z końcem grudnia 2009 r. w (...) S.A. rozwiązaniu uległy wszystkie zakładowe układy zbiorowe pracy oraz porozumienia zbiorowe i regulaminy obowiązujące w jednostkach organizacyjnych (kopalniach oraz Zakładzie (...)) w następstwie ich wypowiedzenia dokonanego przez Pracodawcę w sierpniu 2009 r.

Zdaniem Sądu Rejonowego powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Spór pomiędzy stronami zasadniczo dotyczył wykładni autonomicznych źródeł prawa pracy obowiązujących w pozwanej oraz zakresu ich obowiązywania w czasie. Powód przede wszystkim kwestionował skuteczność nowelizacji ZUSP z dnia 28 grudnia 1993 r. dokonanej mocą protokołu dodatkowego nr 3, jak również powoływał się na definicję wynikającą z ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej, wywodząc z tego, iż pod pojęciem miesięczne wynagrodzenie z 6 podstawowych działów gospodarki (bez zysku) ogłaszanego comiesięcznie przez GUS należy aktualnie rozumieć przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłaty nagród z zysku, ogłaszane miesięcznie przez Prezesa GUS w dziennikach Urzędowych Głównego Urzędu Statystycznego.

Zgodnie z ustalonym stanem faktycznym w dniu 1 marca 1993 r. na mocy aktu notarialnego rep. A (...) doszło do przekształcenia przedsiębiorstw KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa – (...) S. A., a podstawę tego przekształcenia stanowiły przepisy ustawy z dnia 5 lutego 1993r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa. Na mocy art. 5 ustawy z dnia 5 lutego 1993 r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa, spółka powstała w wyniku przekształcenia dwu lub więcej przedsiębiorstw państwowych w jedną spółkę Skarbu Państwa, wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki przekształconych przedsiębiorstw państwowych. Zdaniem Sądu I instancji należy zgodzić się ze stroną pozwaną, iż przepis ten ma zastosowanie ogólne i obowiązuje w wszystkich stosunkach prawnych, nie wyłączając z nich zobowiązań wynikających z prawa pracy. Tym samym, (...) S.A. będąca „sukcesorem generalnym” wstąpiła w prawa i obowiązki poprzednich pracodawców. Sąd podkreślił za pozwaną, iż w analizowanym przypadku nie doszło do przejęcia pracowników w trybie art. 23 [1] k.p., ponieważ nie nastąpił proces przejęcia części lub całości zakładu pracy w rozumieniu tego przepisu. Utworzono natomiast spółkę akcyjną, która na mocy przepisów ustawy o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki przekształconych zakładów pracy. Potwierdzeniem tego zapatrywania jest również regulacja art. 9 ust. 1 ustawy z 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w związku z art. 7 ustawy o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa, zgodnie z którą pracownicy przekształconego przedsiębiorstwa stają się z mocy prawa pracownikami spółki. Jak wskazał Sąd Rejonowy przepis ten ma zatem charakter szczególny w stosunku do art. 23 [1] k.p. i stanowi lex specialis, bowiem w przeciwnym razie ta odrębna regulacja byłaby całkowicie zbędna.

Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla KWK (...) powstał na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o zmianie ustawy kodeks pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. nr 113 poz. 547) z przekształcenia z mocy prawa zakładowej umowy zbiorowej i został w dniu 2 czerwca 1995 r. wpisany do rejestru PIP.

Z końcem grudnia 2009 r. w (...) S.A. rozwiązaniu uległy jednak wszystkie zakładowe układy zbiorowe pracy oraz porozumienia zbiorowe i regulaminy obowiązujące w jednostkach organizacyjnych (kopalniach oraz Zakładzie (...), w następstwie ich wypowiedzenia dokonanego przez pozwanego pracodawcę w sierpniu 2009r.

Zgodnie z art. 241 ⁷ § 1 kodeksu pracy układ rozwiązuje się:

1) na podstawie zgodnego oświadczenia stron

2) z upływem okresu, na który został zawarty

3) z upływem okresu wypowiedzenia dokonanego przez jedna ze stron.

Natomiast zgodnie z § 2 oświadczenie stron o rozwiązaniu układu oraz wypowiedzenie układu następuje w formie pisemnej. Zaś na mocy § 3 w/w przepisu prawa okres wypowiedzenia układu wynosi 3 miesiące kalendarzowe, chyba że strony w układzie postanowią inaczej. Jak wskazał Sąd I instancji za swobodą w wypowiedzeniu układu zbiorowego pracy przemawiają ogólne zasady zbiorowego prawa pracy w tym zwłaszcza swoboda rokowań leżąca u podstaw zbiorowego prawa pracy. Oznacza ona bowiem, że jeżeli strony układu zbiorowego pracy przyznały określone uprawnienia pracownikom lub byłym pracownikom to mogą je następnie uchylić. Swoboda ta może być ograniczona tylko z mocy wyraźnego przepisu prawa, natomiast brak jest przepisu, który zabraniałby odstępowanie od świadczeń przyznanych wcześniej emerytom lub rencistom. Odstąpienie od świadczeń przyznanych emerytom i rencistom nie wymaga dokonania wypowiedzeń zmieniających bowiem strony nie łączy już stosunek pracy. Wystarczy, że emeryci lub renciści zostaną tylko poinformowani o pozbawieniu ich świadczeń przyznanych w porozumieniu zbiorowym.

Trybunał Konstytucyjny zaznaczył w wyroku z dnia 18 listopada 2002 r. w sprawie K 37/01, że w praktyce stosunków gospodarczych rozwiązanie układu zbiorowego pracy będzie następować w zasadniczej większości przypadków w razie istotnej zmiany w otoczeniu makroekonomicznym. Dlatego strony układu zbiorowego powinny mieć zagwarantowaną możliwość jego skutecznego rozwiązania. Zdaniem Sądu, należy wskazać za Sądem Najwyższym, że katalog czynności zmierzających do rozwiązania układu zbiorowego pracy jest katalogiem zamkniętym, niedopuszczalnym jest choćby jednostronne rozwiązanie układu bez wypowiedzenia (wyrok z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie III PK 78/13). Należy zatem uznać, że art. 241 ⁷ § 1 k.p. jest przepisem bezwzględnie obowiązującym, a rozwiązanie układu zbiorowego pracy z zachowaniem okresu wypowiedzenia jest czynnością jednostronną i nie wymagającą podania przyczyny.

Zgodnie jednak z art. 241 [13] par. 2 kp postanowienia układu mniej korzystne dla pracowników wprowadza się w drodze wypowiedzenia pracownikom dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy. Przy wypowiedzeniu dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy nie mają zastosowania przepisy ograniczające dopuszczalność wypowiadania warunków takiej umowy lub aktu. Powodowi nie wypowiedziano indywidualnych warunków pracy i płacy, a zatem postanowienia wypowiedzianego ZUSP nadal znajdą do niego zastosowanie, pomimo skutecznego wypowiedzenia całego układu. Jak wskazał Sąd Rejonowy, tym samym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy należy dokonać prawidłowej wykładni zapisów przedmiotowego układu w tej części w jakiej odnoszą się do sfery praw i obowiązków pracowniczych powoda.

Zdaniem Sądu w pierwszym rzędzie należy wskazać, iż protokół dodatkowy nr 3 mocą którego do załącznika nr 15 dodano §10 w brzmieniu: wysokość dodatków uzależnionych od średniej płacy z 6 podstawowych działów gospodarki narodowej określona będzie miesięcznie w ustaleniach płacowych, zawarto dnia 28 grudnia 1993 r., a zatem jeszcze przed datą obowiązywania art. 241 [13] par. 2 kp, jak również przed datą, gdy zapis ten stał się częścią warunków umowy o prace powoda (powód do drużyny ratowniczej przystąpił w 2006 r., a zatem przed tą data te zapisy nie dotyczyły jego umowy o pracę). Tym samym wbrew twierdzeniom strony powodowej przepis ten nie znajdzie zastosowania do przedmiotowej zmiany umowy zbiorowej. Ponad powyższe wskazać należy, iż tylko postanowienia układu mniej korzystne dla pracowników wprowadza się w drodze wypowiedzenia pracownikom dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy. W okolicznościach niniejszej sprawy nie sposób stwierdzić, aby zapis §10 stanowił warunki mniej korzystne dla pracowników. Skoro bowiem już od 1994 r. nie dało się wykonać § 2 ust. 1 załącznika nr 15 do Zakładowego Systemu Wynagradzania z dnia 18 maja 1992 r. stanowiącego załącznik nr 1 do Zakładowej Umowy Zbiorowej z dnia 18 maja 1992 r. zgodnie z którym, członkom drużyn ratowniczych, z wyjątkiem specjalistów, o których mowa w §1, przysługuje stały miesięczny dodatek ratowniczy w wysokości 10% średniego krajowego wynagrodzenia, czyli zgodnie z § 3 Zakładowej Umowy Zbiorowej 10 % miesięcznego wynagrodzenie z 6 podstawowych działów gospodarki (bez zysku) ogłaszanego comiesięcznie przez GUS, to nie sposób przyjąć aby przedmiotowa zmiana stanowiła zmianę na niekorzyść. W związku z zaniechaniem ogłaszania wskaźnika, który miał stanowić podstawę wyliczenia dodatku, dodatku tego nie można by było ustalić i wyliczyć w oparciu o układ zbiorowy. Nie znajdzie tu przy tym zastosowania art. 21 pkt 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej, albowiem przepis ten dotyczy przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Układy zbiorowe pracy określa się wprawdzie mianem autonomicznych źródeł prawa pracy, ale są to co do zasady po prostu umowy (zbiorowe), tyle, że szczególnego typu. Zatem zdaniem Sądu nie może więc być mowy o automatycznej zmianie jednego wskaźnika na inny, jak chciałby widzieć to powód. W takich warunkach, przy zmianie otoczenia prawnego, to strony umowy jaką jest układ, powinny doprowadzić do jego zmiany tak, aby można było wykonać jego postanowienia. Strony układu takiej nowelizacji dokonały w protokole dodatkowym nr 3 i postanowiły, iż wysokość dodatków uzależnionych od średniej płacy z 6-ciu podstawowych działów gospodarki narodowej określona będzie miesięcznie w ustaleniach płacowych. Z treści tej zmiany wynika bezsprzecznie wola stron dla takiego ukształtowania wysokości dodatku, aby podlegał on konkretyzacji w drodze miesięcznych ustaleń pomiędzy stronami. Wprawdzie nie uchylono ani nie zmieniono §2 ust. 1 załącznika nr 15 do Zakładowego Systemu Wynagradzania z dnia 18 maja 1992 r. stanowiącego załącznik nr 1 do Zakładowej Umowy Zbiorowej z dnia 18 maja 1992 r., ani też § 3 Zakładowej Umowy Zbiorowej, jednakże okoliczności towarzyszące składaniu oświadczeń woli tj. zmiany otoczenia makroekonomicznego i prawnego, jasno wskazują, że wolą stron była zmiana sposobu ustalania dodatku. Przedmiotowy przepis dodano wprost do załącznika nr 15, stanowi on zatem niejako lex specialis wobec § 3 Zakładowej Umowy Zbiorowej, a ponadto jako przepis późniejszy deroguje (zgodnie z zasadą lex posterior derogat legi priori) normę z nim kolidującą i wcześniejszą, nie dającą się w istocie wykonać, w postaci §2 ust. 1 załącznika nr 15 do Zakładowego Systemu Wynagradzania.

Zdaniem Sądu I instancji przedmiotowa zmiana układu stanowi ponadto wyraz autonomii zbiorowej woli pracowników reprezentowanych przez związki zawodowe, uzasadniającej założenie, że ukształtowane w nich prawa są zgodne z odpowiednio wyważonymi indywidualnymi interesami reprezentowanych pracowników i grupy pracowniczej jako takiej. Jak zauważył Sąd Rejonowy, w procesie interpretacji autonomicznych źródeł prawa pracy bardzo istotną rolę odgrywa wola stron. W piśmiennictwie wyrażany jest powszechny pogląd, że organ orzekający, dokonując wykładni postanowień układu zbiorowego pracy, powinien uwzględniać wolę stron, a sądy nie powinny niweczyć woli partnerów społecznych, jeśli porozumienie odpowiada przepisom prawa. Szczególne znaczenie powinna mieć wykładnia skierowana na ustalenie celów, woli i zamiaru stron układu. Zdaniem Sądu wypowiedzi te prowadzą do wniosku, że judykatura i doktryna prawa jako wartość nadrzędną stawia konstytucyjną zasadę wolności rokowań (autonomii partnerów społecznych), ustanowioną w art. 59 ust. 2 Konstytucji RP. Sąd powołał również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.11.1999 r. (I PKN 545/99, OSNAPiUS 2001, Nr 6, poz. 195), w którym Sąd ten wskazał, że do układu zbiorowego jako źródła prawa pracy mają zastosowanie ogólne zasady interpretacji norm prawnych. Szczególne znaczenie ma jednak wykładnia skierowana na ustalenie celu woli i zamiaru stron które zawarły układ. Pogląd ten został podtrzymany również w wyroku SN z dnia 26.7.2011 r. (IPK 27/11, Legalis).

W ocenie Sądu I instancji, w warunkach niniejszej sprawy wola partnerów społecznych było określić dodatki uzależnione dotychczas od średniej płacy z sześciu podstawowych działów gospodarki narodowej w miesięcznych ustaleniach płacowych, na co one same będą miały wpływ i ewentualne niejasności związane z nie usunięciem wcześniejszych zapisów nie mogą tej woli niweczyć. Nie było też po stronie pozwanej, z wskazanych wyżej przyczyn, konieczności złożenia powodowi wypowiedzenia zmieniającego. Powód nie należał w tym czasie do drużyny ratowniczej, a zatem przedmiotowe przepisy nie stanowiły części jego umowy o pracę (były dla niego irrelewantne, a ich zmiana nie zmieniała jego warunków umowy o pracę), jak i obowiązek takiego wypowiedzenia wszedł do porządku prawnego już to po dokonaniu zmiany umowy zbiorowej przez jego strony. Ponadto zdaniem Sądu nie sposób przyjąć, aby zmiana ta stanowiła zmianę na niekorzyść pracownika, przy przyjęciu, że nie można automatycznie zastąpić przedmiotowego wskaźnika średnim wynagrodzeniem w sektorze przedsiębiorstw i mamy w istocie do czynienia z zapisem niemożliwym do wykonania.

W tej sytuacji zdaniem Sądu I instancji, pozwana prawidłowo i w zgodzie z zapisami ZUZP, które to stały się częścią warunków umowy o pracę powoda po jego wypowiedzeniu, wypłacała dodatek ratowniczy powodowi, w wysokości ustalonej w miesięcznych ustaleniach płacowych. Brak jest jednocześnie podstaw prawnych w obowiązujących przepisach prawa, tak powszechnego jak i autonomicznych źródłach prawa pracy, do wypłacania przez pozwaną powodowi dodatku ratowniczego wyliczonego tak jak uczynił to powód, a zatem jako 10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, zatem powództwo jako bezzasadne należało oddalić.

O kosztach procesu Sąd ten orzekł na zasadzie art. 98 par. 1 kpc, zgodnie z § 2 pkt 3 w związku z § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych zasądzając od powoda na rzecz pozwanej kwotę 675,00 zł.

Pełnomocnik powoda zaskarżył ten wyrok w całości, zarzucając:

- uchybienie normom prawa materialnego tj. art. 9 § 2 i art. 18 § 1 KP. w związku z art. 21 pkt 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej, poprzez ich nie zastosowanie i przyjęcie, że wraz z wprowadzeniem do treści UZP § 10 Załącznika nr 15 do ZSW w KWK (...) pracodawca został zwolniony z obowiązku stosowania jednocześnie obowiązującej normy § 3 pkt 1 / ZUZP dla KWK (...);

- uchybienie normom prawa materialnego tj. art. 241 ^{( 13)}§ 1 KP. w związku z § 3 pkt 1/ ZUZP dla KWK (...) poprzez ich nie zastosowanie i przyjęcie, że wraz z wprowadzeniem do treści § 10 Załącznika nr 15 do ZSW w KWK (...) pracodawca został zwolniony z uchybieniem zasady automatyzmu z obowiązku stosowania jednocześnie obowiązującej normy ww. § 3 pkt 1 / ZUZP. dla KWK (...);

- uchybienie normie prawa materialnego tj. art. 23 ¹ § 1-3 KP. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że przynależność do drużyny ratowniczej warunkuje przyjęcie, iż regulujące zasady wypłacania dodatku ratowniczego postanowienia Załącznika nr 15 do ZSW w KWK (...) stanowiły element unormowań umowy o pracę powoda;

- naruszenie przepisów prawa procesowego tj. art. 233 § 1 KPC poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny wraz z przyjęciem, że wolą stron UZP dla KWK (...) wyrażoną poprzez wprowadzenie do układu treści § 10 Załącznika nr 15 do ZSW było poddanie zasad obliczenia wartości dodatku ratowniczego tej normie niezależnie od ewentualnych niejasności związanych z nie usunięciem wcześniejszych zapisów; wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa oraz zasądzenie na rzecz powoda kosztów procesu, bądź też o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. W przekonaniu strony powodowej, w sporze niniejszym, przeprowadzona przez Sąd l-instancji wykładnia treści UZP dla KWK (...) w oparciu reguły interpretacyjne, w tym zastosowaną w sprawie ogólną cywilistyczną regułę - lex posteriori derogat legi priori dla opisu wstąpienia normy § 10 Załącznika nr 15 do ZSW w miejsce § 3 pkt 1/ ZUZP jest niedopuszczalna, uchybia bowiem obligom wykładni przewidzianym art. 9 § 2 i art. 18 § 1 KP w związku z art. 21 pkt 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej. W powyższych uwarunkowaniach zasady uprzywilejowania ocenie poddać należy, że przyjęta przez ustawodawcę sukcesja współczynnika przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw - w miejsce - przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie z 6-ciu podstawowych działów gospodarki ( bez zysku ) ogłaszanego comiesięcznie przez GUS, w rozumieniu ww. § 3 pkt 1/ ZUZP, stosownie to do regulacji art. 21 pkt 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej ( tekst : Dz.U. z 1995r., Nr 34., poz.163 z późn. zm.), nie powinna była uciec ocenie Sądu l-instancji. Zasada uprzywilejowania - jako cogentywna - winna stanowić element w istocie wyłącznej subsumcji w sporze, tj. z pominięciem pozaustawowych reguł wykładni, tym bardziej, że jako traktująca dobitne bo w swej treści także o postanowieniach układów zbiorowych pracy wskazuje jednoznacznie na wyłączenie - tak akcentowanej przez Sąd l-instancji - niezależności układowej stron zakładowych norm prawa pracy. Art. 18 § 2 KP przewiduje bezwzględny rygor nieważności postanowień umownych mniej korzystnych niż ustawa, także wywiedzionych z inkorporowanych do umów o pracę warunków uzp., a co strona powodowa odnosi także do relacji pracowniczych u pozwanej wobec uznania w pełni argumentacji prawnej wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 9 listopada 2017r., sygn. akt: IX Pa 59/17, IX Pa 36/17, opartej na uchwale Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1993 r., sygn. akt : I PZP 65/92. Uznanie argumentacji uzasadnienia wyroku tu skarżonego o braku możliwości zastosowania w sporze normy art. art. 241 ^{( 13)}§ 2 KP z uwagi na zarzut retroakcji, wobec wprowadzenia tej normy do porządku prawnego po dacie wprowadzenia do porządku układowego normy § 10 Załącznika nr 15 do ZSW, bynajmniej nie niweczy zarzutu wobec rozstrzygnięcia o zaniechaniu subsumcji norm art. 241 ^{( 13)} § 1 KP. w związku z § 3 pkt 1/ ZUZP dla KWK (...). Zasada automatyzmu, wprowadzona do porządku prawnego także w dniu 26 listopada 1994r. na mocy ww. ustawy z dnia 29 września 1994 r., zaczęła oddziaływać na środowisko prawne - w tym na UZP pozwanej - od momentu wejścia w życie. Tym samym w dacie 1 stycznia 1995 r. jako już stosowana wywarła skutek na współrelację norm § 10 Załącznika nr 15 do ZSW z § 3 pkt 1/ (...). układu zbiorowego pracy dla KWK (...). Nie powinno zdaniem powoda, uciec uwadze Sądu - przy zastrzeżeniu odwołania do powyżej podniesionych argumentów o większej korzystności zastosowania wyliczenia wg. zasad § 3 pkt 1/ ZUP, że zasada automatyzmu ma wymiar dynamiczny, a co oznacza, że wymaganie zgodności postanowień umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy z przepisami prawa pracy odnosi się zarówno do momentu powstania stosunku pracy, jak i całego okresu jego trwania. Norma przywołana z woli prawodawcy pełni analogiczną rolę jak przedmiotowa tu zasada uprzywilejowania pracownika - przy czym realizując rolę prawa przejściowego na gruncie przywołanej ustawy - zapewnia by postanowienia ówcześnie wprowadzanych do porządku prawnego układów zbiorowych pracy - także UZP dla KWK (...) - zapewniały standardy powszechnego prawa pracy. Niestety norma przywołana wprowadzona została do porządku prawnego w dniu 26 listopada 1994 r. ( art. 20), co wobec faktu, że uregulowanie art. 21 pkt 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. weszło do porządku prawnego w dniu 1 stycznia 1995r., czyni jej bezpośrednie odniesienie do subsumcji w sporze mniej pewne niż odwołanie do skutków związania normami art. 9 § 2 i art. 18 § 1 KP. Brak jednak możliwości bezpośredniego zastosowania w sporze normy art. 11 bynajmniej nie dezaktualizuje ratio w normie tej przez ustawodawcę wyrażone dla potrzeb kierunku wykładni. Argumentem zarzutu w sprawie niniejszej pozostaje - wobec faktu zatrudnienia powoda w KWK (...) w 22 lipca 1991r., tj. jeszcze przed zawarciem ZUZP dla tego pracodawcy w 1992r. - stanowisko wyrażone przez SN w pkt. IV uzasadnienia, wedle którego „ ... nie oznacza.. (...)... że z dniem przejęcia zakładu pracy lub jego części przez nowy zakład pracy przestaję go wiązać warunki indywidualnych umów o pracę, wynikające z u.z.p. obowiązującego w przejmowanym zakładzie pracy, bez względu na to, czy umowy pracę zawierane przez strony odwoływały się wyraźnie do regulacji układowej ^{( :)}, czy też warunki wynikające z takiej regulacji faktycznie stosowano (zwłaszcza na podstawie art. 241 ^{( 8 )}k.p.), co prowadziło do objęcia ich umową o pracę w sposób dorozumiany. Z chwilą przejęcia zakładu pracy lub jego części nowy pracodawca wstąpił bowiem z mocy art. 23 ^{( 1)} §1-3 k.p. w miejsce dotychczasowego pracodawcy i stał się stroną tego samego, pod względem treści, stosunku pracy z pracownikami zatrudnionymi w przejmowanym zakładzie pracy lub jego części. Zmiana dotychczasowych warunków indywidualnych umów o pracę na niekorzyść pracowników będzie mogła nastąpić w trybie i na zasadach określonych przepisami prawa pracy, a więc w drodze porozumienia stron zmieniającego treść stosunku pracy lub w drodze wypowiedzenia pracownikom przez zakład pracy warunków pracy lub płacy, przy czym sam fakt przejęcia zakładu pracy lub jego części z reguły nie będzie mógł być uznany za przesądzający o zasadności takiego wypowiedzenia, jeżeli nie uzasadniają go inne przyczyny." Jak wskazał powód, reguły logicznego myślenia, doświadczenie życiowe, a tym bardziej poziom świadomości prawnej, nie pozwalają na bezkrytyczne podejście do faktu, że za prawidłowe można uznać wnioskowanie o woli zaniechania stosowania normy prawnej wraz z jej pozostawieniem (nie usunięciem) w procesie nowelizacji aktu prawnego, tym bardziej bez oparcia takiego rozstrzygnięcia na dowodzie, bo takim przesłuchany w sprawie świadek strony pozwanej najzwyklej być nie mógł, a podniesiony przez Sąd l-instancji argument z okoliczności towarzyszących składaniu oświadczeń woli wydaje się być bardziej przejawem „rozważań o przeszłości" niż dowodem w rozumieniu kodeksowym na okoliczność wszechstronnego rozważenia dowodów w sprawie.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o:

1. oddalenie apelacji w całości,

2. zasądzenie od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Zarzuty pełnomocnika powoda, zdaniem pozwanej nie zasługują na uwzględnienie. Pozwana wskazała, że powód z tytułu przynależności do drużyny ratowniczej otrzymywał w spornym okresie miesięczny dodatek ratowniczy obliczony na podstawie ZUZP. Zgodnie z § 2 ust.1 załącznika nr 15 do Zakładowego Systemu Wynagradzania KWK (...) członkom drużyn ratowniczych, z wyjątkiem specjalistów przysługuje stały miesięczny dodatek ratowniczy w wysokości 10 % średniego krajowego wynagrodzenia. W związku z faktem, że definicja średniego krajowego wynagrodzenia została wyeliminowana z obrotu prawnego pozwana wypłacała stały miesięczny dodatek ratowniczy mając na uwadze miesięczne ustalenia płacowe zgodnie z § 10 załącznika nr 15 do Zakładowego Systemu Wynagradzania KWK (...). W comiesięcznych ustaleniach płacowych brali udział przedstawiciele organizacji związkowych reprezentujących ratowników górniczych, którzy każdorazowo wyrażali zgodę na wartość dodatku ratowniczego. Pozwana podniosła, iż nie można automatycznie zastąpić wskaźnika średnim wynagrodzeniem w sektorze przedsiębiorstw.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w całości podzielił ustalenia i rozważania prawne Sądu I instancji i nie powtarzając szczegółowych ustaleń faktycznych i rozważań prawnych zawartych w pisemnych motywach wyroku przyjął je za własne.

Powód z tytułu przynależności do służb ratowniczych górnictwa otrzymywał w spornym okresie miesięczny dodatek do wynagrodzenia obliczony na podstawie Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy.

Zgodnie z § 2 ust. 1 załącznika nr 15 do Zakładowego Systemu Wynagradzania z dnia 18 maja 1992 r. stanowiącego załącznik nr 1 do Zakładowej Umowy Zbiorowej z dnia 18 maja 1992 r. zgodnie z którym, członkom drużyn ratowniczych, z wyjątkiem specjalistów, o których mowa w §1, przysługuje stały miesięczny dodatek ratowniczy w wysokości 10% średniego krajowego wynagrodzenia, czyli zgodnie z § 3 Zakładowej Umowy Zbiorowej 10 % miesięcznego wynagrodzenie z 6 podstawowych działów gospodarki (bez zysku) ogłaszanego comiesięcznie przez GUS.

Jak stanowi §10 Załącznika nr 15 do Zakładowego Systemu Wynagrodzeń KWK (...), wysokość dodatków uzależnionych od średniej płacy z 6 podstawowych działów gospodarki narodowej określona będzie miesięcznie w ustaleniach płacowych.

Definicja średniego krajowego wynagrodzenia została wyeliminowana z obrotu prawnego i pozwana wypłacała stały miesięczny dodatek ratowniczy mając na uwadze miesięczne ustalenia płacowe zgodne z § 10 Załącznika nr 15 do Zakładowego Systemu Wynagradzania KWK (...) .

Zdaniem Sądu brak jest jakichkolwiek podstaw do zastosowania przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw do wyliczenia powyższego dodatku, bowiem z godnie z utrwalanym już orzecznictwem Sądu Najwyższego przepisów płacowych nie możemy wykładać rozszerzająco.

Należy zwrócić uwagę, że w comiesięcznych ustaleniach płacowych brali udział przedstawiciele organizacji związkowych reprezentujących ratowników górniczych, którzy każdorazowo wyrażali zgodę na wartość dodatku ratowniczego.

Okoliczność, iż nie został zlikwidowany § 3 powołany powyżej nie oznacza, że sporny dodatek może być dowolnie ustalany. W ocenie Sądu wypłacany powodowi dodatek z tytułu przynależności do służb ratownictwa górniczego był ustalany w sposób prawidłowy, zgodnie z zasadami obowiązującymi w KWK (...).

W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy uznał, że wyrok zaskarżony apelacją powoda odpowiada prawu i dlatego opierając się na treści art.385 kpc, oddalił tę apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art.98 kpc § 1 i 3 kpc w związku z §10 ust.1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sędzia: Przewodniczący: Sędzia:

SSO Barbara Kużdrzał- Kiermaszek SSO Joanna Smycz SSO Maria Olszowska