Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 maja 2017 roku powódka (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od pozwanego A. R., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) kwoty 205.579,20 zł, na którą składały się należność główna w kwocie 194.285,71 zł, skapitalizowane odsetki umowne od dnia 15 października 2016 r. do dnia 7 marca 2017 r. w kwocie 5.844,89 zł oraz skapitalizowanych odsetek od zobowiązania przeterminowanego liczonych od dnia 8 grudnia 2016 r. do dnia 10 maja 2017 r. w kwocie 5.402,60 zł wraz z odsetkami umownymi według oprocentowania wynoszącego dwukrotność wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie oraz opłaty w kwocie 46 zł, a także kosztów procesu, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozew został wniesiony w postępowaniu nakazowym.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż w dniu 31 sierpnia 2016 roku zawarła z pozwanym umowę kredytu nieodnawialnego, w ramach której przekazała do jego dyspozycji kwotę 200.000 zł. Pozwany nie wywiązywał się z obowiązku zwrotu powyższej kwoty.

(pozew, k. 3-4)

Zarządzeniem z dnia 6 czerwca 2017 roku sprawa została skierowana do rozpoznania w postępowaniu zwykłym.

(zarządzenie, k. 52)

Wyrokiem zaocznym z dnia 17 lipca 2017 roku Sąd Okręgowy w Ł. (...) orzekł zgodnie z żądaniem wyrażonym w pozwie.

(wyrok zaoczny, k. 69-69v)

W dniu 20 lutego 2018 r. pozwany wniósł sprzeciw od powyższego wyroku zaocznego i wniosek o przywrócenie terminu do jego złożenia, domagając się jego uchylenia oraz oddalenia powództwa w całości, a także zasądzenie od powódki na jego rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że nigdy nie dysponował środkami, które powódka miała mu udostępnić w ramach umowy. Ponadto, wskazał również, że w toku postępowania przygotowawczego poprzedzającego sprawę karną rozpoznawaną przez Sąd Okręgowy w P. T. o sygn. akt III K 10/17 postanowieniem prokuratora zabezpieczono środki pieniężne w kwocie 473.127,55 zł.

(sprzeciw od wyroku zaocznego, k. 85-86)

Postanowieniem z dnia 1 marca 2018r. Sąd przywrócił pozwanemu termin do złożenia sprzeciwu od wyroku zaocznego oraz zwolnił pozwanego od kosztów sądowych w całości.

(postanowienie k. 97 akt)

Pismem z dnia 22 marca 2018 r. powódka cofnęła pozew bez zrzeczenia się roszczenia w zakresie kwoty 194.285.71 zł oraz opłaty w kwocie 46 zł, podtrzymując jednocześnie roszczenie w zakresie kwoty 11.247,40 zł tytułem skapitalizowanych odsetek umownych oraz odsetek umownych od kwoty 205.533,20 zł.

(pismo powoda, k. 116)

Pozwany nie ustosunkował się do powyższego cofnięcia.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 31 sierpnia 2016 roku powódka (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zawarła z pozwanym A. R., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) umowę kredytową nr (...) o kredyt nieodnawialny na finansowanie bieżącej działalności w kwocie 200.000 zł. Stosownie do treści umowy oraz stanowiącego jej integralną część regulaminu świadczenia usług kredytowych klientów biznesowych, odsetki naliczane były w walucie kredytu od daty pierwszej wypłaty kredytu do daty jego pełniej spłaty według stawki referencyjnej WIBOR 3M, w wysokości zmiennej oznaczonej na 8,21% na dzień zawarcia umowy.

Warunkiem uruchomienia kredytu było dostarczenie do banku aktualnych zaświadczeń z właściwego Urzędu Skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o niezaleganiu z wymaganymi płatnościami. Zgodnie z punktem III.4 Regulaminu, zobowiązanie kredytobiorcy z tytułu umowy, niespłacone do dnia ostatecznej spłaty miało być traktowane jako zobowiązanie przeterminowane i miało podlegać odsetkom od zobowiązania przeterminowanego w wysokości równej odsetkom maksymalnym za opóźnienie. Wypowiedzenie kredytu wymagało zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Bank może wypowiedzieć umowę z podaniem przyczyny w całości lub w części z zachowaniem terminu 30-dniowego, a w przypadku stwierdzenia zagrożenia upadłością kredytobiorcy 7-dniowego, licząc od dnia doręczenia wypowiedzenia umowy.

(umowa, k. 32-34; regulamin świadczenia usług kredytowych klientów biznesowych, k. 39-44)

Z uwagi na niedotrzymanie przez pozwanego warunków powyższej umowy kredytowej, pismem oznaczonym datą 6 grudnia 2016 roku powódka wypowiedziała umowę z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, wskazując jednocześnie, że zadłużenie przeterminowane wynosi łącznie 203.267,65 zł. Ponadto, powódka poinformowała również o naliczaniu od powyższej kwoty odsetek od zobowiązania przeterminowanego oraz o naliczeniu opłaty od wystawienia wypowiedzenia w kwocie 40 zł. Powyższy dokument pozwany odebrał w dniu 20 grudnia 2016 roku

(wypowiedzenie, k. 45; potwierdzenie odbioru, k. 46)

Pismem z dnia 15 marca 2017 roku powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 201.331,57 zł, będącej sumą zadłużenia na dzień 15 marca 2017 roku. Pozwany nie podjął przesyłki zawierającej powyższe wezwanie.

(wezwanie do zapłaty, k.47; kserokopia koperty, k. 48)

W dniu 11 maja 2017 roku powódka wystawiła wyciąg z ksiąg bankowych nr (...), określający zobowiązanie pozwanego na kwotę 205.579,20 zł, na którą składa się należność główna w kwocie 194.285,71 zł, odsetki umowne w kwocie 5.844,89 zł naliczone od dnia 15 października 2016 r. do dnia 7 marca 2016 r., oraz odsetki od zobowiązania przeterminowanego w kwocie 5.402,60 zł naliczone od dnia 8 grudnia 2016 r. do dnia 10 maja 2017 r., a także opłaty w kwocie 46 zł.

(wyciąg z ksiąg bankowych, k. 49-49v)

Ponadto, postanowieniem z dnia 26 września 2016 roku Prokuratura Rejonowa w P. T. wszczęła śledztwo z zawiadomienia (...) Bank S.A. w sprawie podejrzenia popełnienia przez A. R. przestępstwa polegającego na doprowadzeniu powódki do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 500.000 zł poprzez uzyskanie dwóch kredytów na podstawie niezgodnego z prawdą oświadczenia o zobowiązaniach wobec innych banków. Jednym z powyższych kredytów miał być ten udzielony w związku z wykonaniem umowy nr (...).

(postanowienie o wszczęciu śledztwa, k. 78 załączonych akt III K 10/17)

W toku powyższego postępowania postanowieniem z dnia 14 grudnia 2016 roku zabezpieczono na mieniu podejrzanego grożącą mu grzywnę oraz roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej powódce w kwocie 500.000 zł.

(postanowienie, k. 107-109 załączonych akt III K 10/17)

Wyrokiem z dnia 20 marca 2017 roku Sąd Okręgowy w P. T. uznał pozwanego winnym zarzuconego mu czynu oraz – w punkcie 4 wyroku – na podstawie art. 46 § 1 k.k. nałożył na niego obowiązek zapłaty na rzecz (...) Bank S.A. kwoty 492.061,53 zł tytułem naprawienia szkody. Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Ł. (...) z dnia 3 sierpnia 2017 r. powyższy wyrok został utrzymany w mocy.

(dokumenty w załączonych aktach III K 10/17: wyrok Sądu Okręgowego w P. T., k. 248-248v; wyrok Sądu Apelacyjnego w Ł. (...), k. 277)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów.

Należy podnieść, że praktycznie wszystkie istotne dla sprawy okoliczności wynikały z dokumentów prywatnych przedłożonych przez stronę powodową oraz dokumentów urzędowych znajdujących się w aktach postępowania karnego prowadzonego w Sądzie Okręgowym w Piotrkowie za sygn. akt III K 10/17. Pozwany nie kwestionował warunków umowy kredytowej, wysokości wierzytelności strony powodowej, podnosił jedynie fakt iż zwrot kwoty zaległego kredytu wynika z orzeczenia sądu karnego, co powoduje brak możliwości nałożenia na niego tego samego obowiązku w wyroku sądu cywilnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd rozpoznając przedmiotową sprawę, miał na uwadze związanie treścią prawomocnego wyroku karnego wydanego w sprawie prowadzonej przed Sądem Okręgowym w P. T. pod sygn. akt III K 10/17, mocą którego pozwany w niniejszej sprawie A. R. został skazany za przestępstwo popełnione przeciwko powódce w związku z zawarciem m.in. przedmiotowej umowy. Wyrokiem tym nałożono na skazanego również – w oparciu o dyspozycję art. 46 § 1 k.k. – obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej na rzecz (...) Bank S.A. poprzez zapłatę kwoty 492.061,53 zł tytułem naprawienia szkody. Orzeczenie takie, stosownie do treści wskazanego przepisu, zapada przy zastosowaniu przepisów prawa cywilnego. Jednocześnie, stosownie do treści art. 46 § 3 k.k., orzeczenie odszkodowania lub zadośćuczynienia na podstawie § 1 albo nawiązki na podstawie § 2 nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu niezaspokojonej części roszczenia w drodze postępowania cywilnego.

Stosownie do treści art. 11 k.p.c., ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Przepis ten określa prejudycjalność, czyli moc wiążącą prawomocnych wyroków karnych skazujących, stanowiącą odstępstwo od zasady bezpośredniości, swobodnej oceny dowodów i niezawisłości sędziego. Sąd cywilny związany jest tylko ustaleniami dotyczącymi popełnienia przestępstwa – a więc okolicznościami składającymi się na jego stan faktyczny, czyli osobą sprawcy, przedmiotem przestępstwa oraz czynem przypisanym oskarżonemu – które znajdują się w sentencji wyroku. Oznacza to, że sąd – rozpoznając sprawę cywilną – musi przyjąć, że skazany popełnił przestępstwo przypisane mu wyrokiem karnym (wyrok SN z dnia 14 kwietnia 1977 r., IV PR 63/77, LEX nr 7928). W postępowaniu cywilnym pozwany nie może bronić się zarzutem, że nie popełnił przestępstwa, za które wcześniej został skazany prawomocnym wyrokiem wydanym w postępowaniu karnym, ani też że przestępstwem tym nie wyrządził szkody. Związanie dotyczy ustalonych w sentencji wyroku znamion przestępstwa, a także okoliczności jego popełnienia, dotyczących czasu, miejsca, poczytalności sprawcy itp. Wszelkie inne ustalenia prawomocnego, skazującego wyroku karnego, wykraczające poza elementy stanu faktycznego przestępstwa, nie mają mocy wiążącej dla sądu cywilnego, nawet jeśli są zawarte w sentencji wyroku. Nie są wiążące okoliczności powołane w uzasadnieniu wyroku. Nie można też traktować uzasadnienia wyroku karnego czy jego fragmentów jako dokumentu ze wszystkimi skutkami procesowymi, jakie kodeks postępowania cywilnego wiąże z dokumentami urzędowymi – art. 244 i 252. Sąd cywilny może więc czynić własne ustalenia w zakresie okoliczności, które nie dotyczą popełnienia przestępstwa, mimo że pozostają w związku z przestępstwem. Ustalenia te mogą różnić się od tych, których dokonał sąd karny (wyrok SN z dnia 17 czerwca 2005 r., III CK 642/04, LEX nr 177207, oraz wyrok SN z dnia 6 marca 1974 r., II CR 46/74, OSP 1975, z. 3, poz. 63). Sąd w postępowaniu cywilnym związany jest także ustaleniem co do osoby pokrzywdzonej, zawartym w sentencji wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego za popełnienie przestępstwa oszustwa (art. 286 § 1 k.k., wyrok SN z dnia 5 grudnia 2008 r., III CSK 191/08, OSP 2010, z. 1, poz. 2).

Co się zaś tyczy zawartego w wyroku karnym ustalenia wysokości szkody osoby pokrzywdzonej, dominuje pogląd, że jeżeli określenie wysokości szkody przez sąd karny ma charakter ocenny i stanowi ustalenie posiłkowe, nie wiąże sądu cywilnego. Jeżeli natomiast ustalenie wysokości szkody wynika bezpośrednio z ustalenia przedmiotu przestępstwa i stanowi jeden z elementów stanu faktycznego, to ustalenie takie jest dla sądu cywilnego wiążące (wyrok SN z dnia 7 marca 1967 r., I CR 464/66, LEX nr 6122, oraz wyrok SA w Katowicach z dnia 27 kwietnia 1995 r., II AKr 59/95, OSA 1996, z. 9, poz. 35; por. także wyrok SN z dnia 18 sierpnia 2009 r., I PK 60/09, LEX nr 550992).

Z uwagi na powyższe okoliczności nie budzi wątpliwości, iż roszczenie powódki wynikające z żądania zapłaty kwoty głównej dochodzonej w przedmiotowym postępowaniu zostało już prawomocnie rozpoznane w postępowaniu karnym. Z uwagi zaś na charakter roszczenia, którego byt stanowił również znamię przestępstwa z art. 286 § 1 k.k., koniecznym było przyjęcie, iż rozstrzygnięcie w powyższym zakresie jest dla Sądu meriti wiążące.

Przeświadczenie o powyższym stanie prawnym posiadała, również powódka, która w dniu 22 marca 2018 złożyła pismo zawierające cofnięcie pozwu we wskazanym zakresie. Jednakże cofnięcie pozwu nie jest w tym przypadku skuteczne, bowiem Sąd z urzędu w każdym stanie sprawy bada, czy nie zachodzą przesłanki z art. 199 k.p.c. Zgodnie z § 1 pkt 2 tego przepisu, Sąd odrzuci pozew, jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona.

Zgodnie z art. 347 k.p.c. po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd wydaje wyrok, którym wyrok zaoczny w całości lub części utrzymuje w mocy albo uchyla go i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też pozew odrzuca lub postępowanie umarza.

Mając na uwadze zakres rozstrzygnięcia wyroku karnego, Sąd na podstawie art. 347 k.p.c. uchylił wyrok zaoczny i na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. odrzucił pozew w zakresie rozstrzygnięcia objętego wyrokiem karnym (pkt 1 i 3 wyroku).

Jednocześnie § 3 cytowanego już art. 46 k.k. daje pokrzywdzonemu możliwość dochodzenia pozostałej części roszczenia, w tym także świadczeń ubocznych w stosunku do należności głównej, na drodze postępowania cywilnego. Z uwagi na powyższe aktualne stało się rozpoznanie żądania w zakresie dotyczącym skapitalizowanych odsetek umownych oraz odsetek umownych liczonych od kwoty 205.533,20 zł według stopy procentowej wynoszącej dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 17 maja 2017 r. do dnia zapłaty, tj. kwoty 11.247,40 zł.

Poza sporem jest w niniejszej sprawie , że strony procesu zawarły umowę kredytu, która zdefiniowana została w art. 69 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. - Dz. U. z 2012 r. poz. 1376, z późn. zm.), zgodnie z którym przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

W przedmiotowej sprawie na podstawie umowy kredytu z dnia 31 sierpnia 2016 r. pozwany przyjął na siebie obowiązek zwrotu zarówno kwoty głównej, jak i odsetek umownych, a także – w razie przeterminowania należności – odsetek od należności przeterminowanej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 11.247,40 zł, o czym orzeczono w punkcie 2 wyroku.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł stosownie do dyspozycji art. 98 k.p.c., wprowadzającego zasadę odpowiedzialności strony przegranej za wynik procesu. Powódka wygrała spór jedynie w zakresie roszczenia odsetkowego, a przegrała w całości co do roszczenia głównego. Nie ulega również wątpliwości, że bez uzasadnionej potrzeby wytoczyła powództwo w zakresie objętym obowiązkiem naprawienia szkody w wyroku karny. Powódka jako pokrzywdzona mogła jako oskarżyciel posiłkowy uczestniczyć w procesie karnym, a nawet jedynie jako podmiot zainteresowany wynikiem procesu karnego, mogłaby uzyskać informację o treści zapadłych orzeczeń, nie wspominając już o jawności procesu karnego. Mając na uwadze powyższe, Sąd zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 10.817 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na kwotę powyższą złożyły się koszty zastępstwa procesowego w wysokości 10.800 zł (stosownie do treści § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie) oraz opłata od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powódki oraz pełnomocnikowi pozwanego.