Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 października 2017 r., odebraną osobiście przez płatnika w dniu 16 listopada 2017 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ZUS lub organ rentowy) I Oddział w Ł. stwierdził, że K. P. (1) jest dłużnikiem ZUS z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy, zaś zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 36.455,99 zł, w tym:

1.  składki na ubezpieczenia społeczne za okresy:

a.  od września do listopada 2004 r.,

b.  od czerwca 2011 r. do stycznia 2014 r.

w kwocie 13.212,24 zł oraz odsetki za zwłokę w wysokości 6.681 zł i koszty egzekucyjne w wysokości 245,60 zł; łącznie: 20.138,84 zł;

2.  składki na ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2010 r. do stycznia 2014 r. w kwocie 9.853,08 zł oraz odsetki za zwłokę w wysokości 4.861 zł, koszty upomnienia w wysokości 8,66 zł i koszty egzekucyjne w wysokości 461,60 zł; łącznie: 15.184,34 zł;

3.  składki na Fundusz Pracy za okres od października 2012 r. do stycznia 2014 r. w kwocie 821,11 zł oraz odsetki za zwłokę w wysokości 302 zł i koszty egzekucyjne w wysokości 9,70 zł; łącznie: 1.132,81 zł.

/decyzja k. 222-222v akt ZUS/

W dniu 15 grudnia 2017 r. K. P. (1) wniósł odwołanie od powyższej decyzji domagając się jej uchylenia i zasądzenia od ZUS na swoją rzecz kosztów postępowania. Decyzji zarzucił naruszenie prawa materialnego, art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 300; dalej u.s.u.s.) poprzez jego błędne niezastosowanie skutkujące wyliczeniem stanu zadłużenia płatnika składek, podczas gdy należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. W uzasadnieniu podniósł, że należności wobec ZUS stały się wymagalne w 2004 r., a tym samym przedawniły się z dniem 1 stycznia 2017 r.

/odwołanie, k. 3-6/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że należności za okres od września do listopada 2004 r. na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych były objęte postępowaniem egzekucyjnym w Urzędzie Skarbowym Ł. (tytuły wykonawcze z 30 listopada 2005 r. nr W05- (...), W05- (...), W05- (...)), zaś tytuły wykonawcze zostały odebrane przez płatnika w dniu 20 lutego 2006 r. W dniu 9 września 2017 r. Naczelnik II Urzędu Skarbowego w K. wydał postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego. Zdaniem organu doręczenie tytułów wykonawczych spowodowało zawieszenie biegu terminu przedawnienia, a w konsekwencji nie doszło do przedawnienia należności z tytułu ww. składek. Z kolei należności za okres od listopada 2010 r. do sierpnia 2012 r. objęte są postępowaniem egzekucyjnym, w toku którego dokonano zajęcia rachunków bankowych płatnika. O zajęciu zawiadomiono go w drodze doręczeń zastępczych w datach 12 lipca 2012 r., 21 listopada 2012 r. i 21 stycznia 2013 r. – w odniesieniu do różnych okresów. W zakresie należności za okres od września 2012 r. do stycznia 2014 r. dokonano zajęcia rachunku bankowego, o którym płatnik został zawiadomiony 2 kwietnia 2015 r. Dodatkowo organ podał, że w dniu 20 lipca 2017 r. wystawiono zawiadomienie o wszczęciu postępowania dot. należności z 2004 r., które płatnik odebrał w dniu 1 sierpnia 2017 r. W dniu 21 sierpnia 2017 r. wystawiono zawiadomienie o zakończeniu postępowania dowodowego doręczone w drodze doręczenia zastępczego w dniu 12 września 2017 r.

/odpowiedź na odwołanie, k. 8-9/

W piśmie z 25 lutego 2018 r. K. P. (1) podtrzymał swoje stanowisko oraz zażądał przedstawienia przez ZUS szczegółowych wyliczeń dochodzonych względem niego należności. Dodał, że żądanie organu rentowego jest sprzeczne z art. 5 k.c. Podniósł, że jest osobą bezrobotną i schorowaną, co powoduje, że decyzja ZUS jest niesłuszna.

/pismo, k. 19-21/

W piśmie z 4 czerwca 2018 r. organ rentowy przedstawił szczegółowe wyliczenia zaległości płatnika.

/pismo wraz załącznikami, k. 27-50/

Na rozprawie w dniu 4 grudnia 2018 r. ZUS wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od skarżącego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/oświadczenie, k. 69, adnotacja 00:01:22/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. P. (1) nie opłacił składek na ubezpieczenia społeczne za okresy od września do listopada 2004 r. oraz od czerwca 2011 r. do stycznia 2014 r. w kwocie 13.212,24 zł. Nie opłacił także składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2010 r. do stycznia 2014 r. w kwocie 9.853,08 zł oraz składek na Fundusz Pracy za okres od października 2012 r. do stycznia 2014 r. w kwocie 821,11 zł.

/raport zestawienia deklaracji i wpłat, k. 28-47; pismo ZUS k. 27-27v/

K. P. (1) w okresach, których dotyczą zaległości w ZUS prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. Pozostawał w związku małżeńskim z K. P. (2).

/bezsporne/

Zameldowany był w M., przy ul. (...). Zamieszkiwał w Ł. przy ul. (...).

/bezsporne/

W dniu 30 listopada 2005 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego Ł. wydał przeciwko K. P. (1):

1.  tytuł wykonawczy nr W05- (...) dot. należności tytułem składki na ubezpieczenia społeczne za wrzesień 2004 r.

2.  tytuł wykonawczy nr W05- (...) dot. należności tytułem składki na ubezpieczenia społeczne za październik 2004 r.

3.  tytuł wykonawczy nr W05- (...) dot. należności tytułem składki na ubezpieczenia społeczne za listopad 2004 r.

W treści tytułów, w części H wpisano datę odbioru każdego z nich: „20.02.2006 r.” (poz. 69), w miejscu przeznaczonym na czytelny podpis odbiorcy odbito pieczęcią informację „Kopię tytułu wysłano z zajęciem” (poz. 70). W poz. 71 oznaczonej słowem (...) wpisano datę „26.01.2006 r.” oraz nieczytelny podpis nieznanej osoby.

/tytuły wykonawcze, k. 244-244v, 242-239v, 237-237v akt ZUS/

Ww. tytuły wysłano do K. P. (1) na adres: Ł., ul. (...), m. 1. Przesyłki nie zostały podjęte. Data pierwszej awizacji: 24 października 2005 r. Data drugiej awizacji: 31 października 2005 r. Data zwrotu do nadawcy: 9 listopada 2005 r.

/potwierdzenia awizacji, k. 243, 238, 236 akt ZUS/

Z tytułami tymi K. P. (1) zapoznał się w dniu 20 lutego 2006 r. osobiście, w siedzibie Urzędu Skarbowego.

/adnotacje od 00:02:49 do 00:05:23; tytuły wykonawcze, k. 244-244v, 242-239v, 237-237v akt ZUS/

Postępowanie egzekucyjne prowadzone co do należności stwierdzonych ww. tytułami wykonawczymi umorzono postanowieniem Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w K. z dnia 9 czerwca 2017 r. Przyczyną umorzenia było stwierdzenie, że w postępowaniu tym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne.

/postanowienie, k. 213 akt ZUS/

Należności za okres od września do listopada 2004 r. zostały objęte zajęciem nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) z dnia 28 października 2014 r. Zawiadomienie o zajęciu wysłano na adres: Ł., ul. (...). Data pierwszej awizacji: 1 kwietnia 2015 r. Data drugiej awizacji: 9 kwietnia 2015 r. Data zwrotu do adresata: 17 kwietnia 2015 r.

/zawiadomienie wraz z potwierdzeniem awizacji, k. 116-115/

W dniu 20 kwietnia 2011 r. ZUS wydał decyzję określającą wysokość zadłużenia K. P. (1) z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za okres od grudnia 2010 r. do lutego 2011 r. Decyzję tę nadano na adres: Ł., ul. (...). Data pierwszej awizacji: 22 kwietnia 2011 r. Data drugiej awizacji: 2 maja 2011 r. Data zwrotu do nadawcy: 9 maja 2012 r.

/decyzja wraz z potwierdzeniem awizacji, k. 8-7 akt ZUS/

W dniu 5 października 2011 r. ZUS wydał decyzję określającą wysokość zadłużenia K. P. (1) z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za okres od maja do czerwca 2011 r. Decyzję tę nadano na adres: Ł., ul. (...). Odebrał ją K. P. (1) w dniu 12 października 2011 r.

/decyzja wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 88-87 akt ZUS /

W dniu 22 marca 2012 r. ZUS wydał decyzję określającą wysokość zadłużenia K. P. (1) z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za okres od marca do października 2011 r. Decyzję tę nadano na adres: Ł., ul. (...). Data pierwszej awizacji: 28 marca 2012 r. Data drugiej awizacji: 4 kwietnia 2012 r. Data zwrotu do nadawcy: 12 kwietnia 2012 r.

/decyzja wraz z potwierdzeniem awizacji, k. 60-59 akt ZUS/

W dniu 29 maja 2012 r. ZUS wydał decyzję określającą wysokość zadłużenia K. P. (1) z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada do grudnia 2011 r. Decyzję tę nadano na adres: Ł., ul. (...). Data pierwszej awizacji: 4 czerwca 2012 r. Data drugiej awizacji: 12 czerwca 2012 r. Data zwrotu do nadawcy: 20 czerwca 2012 r.

/decyzja wraz z potwierdzeniem awizacji, k. 44-43 akt ZUS/

W dniu 27 sierpnia 2012 r. ZUS wydał decyzję określającą wysokość zadłużenia K. P. (1) z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za okres od stycznia do lutego 2012 r. Decyzję tę nadano na adres: Ł., ul. (...). Odebrał ją K. P. (1) w dniu 5 września 2012 r.

/decyzja wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 88-87 akt ZUS /

W dniu 26 września 2012 r. ZUS wydał decyzję określającą wysokość zadłużenia K. P. (1) z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za okres od marca do kwietnia 2012 r. Decyzję tę nadano na adres: Ł., ul. (...). Data pierwszej awizacji: 28 września 2012 r. Data drugiej awizacji: 5 października 2012 r. Data zwrotu do nadawcy: 15 października 2012 r.

/decyzja wraz z potwierdzeniem awizacji, k. 99-98 akt ZUS/

W dniu 8 stycznia 2013 r. ZUS wydał decyzję określającą wysokość zadłużenia K. P. (1) z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za okres od maja do sierpnia 2012 r. Decyzję tę nadano na adres: Ł., ul. (...). Odebrała ją K. P. (2) w dniu 29 stycznia 2013 r.

/decyzja wraz z potwierdzeniem odbioru, k. 200-199 akt ZUS /

W związku z niezłożeniem przez K. P. (1) deklaracji rozliczeniowych za okres od września 2012 r. do stycznia 2014 r. w dniu 5 listopada 2014 r. ZUS sporządził zawiadomienie o wszczęciu postępowania zmierzającego do wydania decyzji określającej wysokość należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy. Zawiadomienie to wysłano na adres Ł., ul. (...). Data pierwszej awizacji: 6 listopada 2014 r. Data drugiej awizacji: 14 listopada 2014 r. Data zwrotu do nadawcy: 21 listopada 2014 r. W dniu 6 lutego 2015 r. ZUS wydał decyzję określającą wysokość zadłużenia K. P. (1) z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za okres od września 2012 r. do stycznia 2014 r. Decyzję tę nadano na adres: Ł., ul. (...). Data pierwszej awizacji: 10 lutego 2015 r. Data drugiej awizacji: 18 lutego 2015 r. Data zwrotu do nadawcy: 25 lutego 2015 r.

/zawiadomienie wraz z potwierdzeniem awizacji, k. 153-152 akt ZUS; decyzja wraz z potwierdzeniem awizacji, k. 158-157 akt ZUS /

Wnioskodawca nie zaskarżył żadnej z podanych decyzji.

/bezsporne/.

W odniesieniu do należności za okres od listopada 2010 r. do stycznia 2014 r. wystawiono tytuły wykonawcze oraz dokonano zajęć rachunków bankowych K. P. (1):

1.  w dniu 12 lipca 2012 r. za okres od listopada 2010 r. do czerwca 2011 r. (zawiadomienie nadano na adres Ł., ul. (...); odebrane przez K. P. (1) w dniu 31 lipca 2012 r.);

2.  w dniu 21 listopada 2012 r. za okres od lipca 2011 r. do grudnia 2011 r. (zawiadomienie nadano na adres Ł., ul. (...); data pierwszej awizacji: 29 listopada 2012 r.; data drugiej awizacji: 6 grudnia 2012 r.; data zawrotu do nadawcy: 14 grudnia 2012 r.);

3.  w dniu 21 stycznia 2013 r. za okres od stycznia 2012 r. do kwietnia 2012 r. (zawiadomienie nadano na adres Ł., ul. (...); data pierwszej awizacji: 29 stycznia 2013 r.; data drugiej awizacji: 6 lutego 2013 r.; data zawrotu do nadawcy: 13 lutego 2013 r.);

4.  w dniu 2 kwietnia 2015 r. za okres od maja 2012 r. do sierpnia 2012 r. (zawiadomienie nadano na adres Ł., ul. (...); data pierwszej awizacji: 8 kwietnia 2015 r.; data drugiej awizacji: 16 kwietnia 2015 r.; data zawrotu do nadawcy: 23 kwietnia 2015 r.);

5.  w dniu 27 marca 2015 r. za okres od września 2012 r. do stycznia 2014 r. (zawiadomienie to nie zostało przez K. P. (1) odebrane; brak również prawidłowej awizacji).

/tytuły wykonawcze, zawiadomienia o zajęciu wraz z potwierdzeniami odbioru/awizacji, k. 210-202, 193,191-160, 148- akt ZUS;112-102, 82-64, 36-19 /

Dokonano nadto zajęć wynagrodzenia za pracę w (...) S.A.:

1.  w dniu 7 lipca 2017 r. za okres od listopada 2010 r. do kwietnia 2012 r. (zawiadomienie odebrane przez K. P. (1) 1 sierpnia 2017 r.)

2.  w dniu 19 kwietnia 2018 r. za okres od maja 2012 r. do stycznia 2014 r. (zawiadomienie odebrane przez K. P. (1) 23 kwietnia 2018 r.)

/zawiadomienia o zajęciu wraz z potwierdzeniami odbioru, k. 231, 230, 221, 219 akt ZUS/

W rezultacie prowadzonego postępowania egzekucyjnego saldo zadłużenia na dzień 4 maja 2018 r. wynosiło w zakresie

1.  składki na ubezpieczenia społeczne za okresy:

a.  od września do listopada 2004 r.,

b.  od maja 2012 r. do stycznia 2014 r.

– 11.836,12 zł (dodatkowo: odsetki za zwłokę w wysokości 6.468 zł i koszty egzekucyjne w wysokości 725,50 zł);

2.  składki na ubezpieczenie zdrowotne za okres od lipca 2011 r. do stycznia 2014 r. – 7.717,98 zł (dodatkowo: odsetki za zwłokę w wysokości 3.818 zł i koszty egzekucyjne w wysokości 490,40 zł);

3.  składki na Fundusz Pracy za okres od października 2012 r. do stycznia 2014 r. w kwocie 821,11 zł (dodatkowo odsetki za zwłokę w wysokości 345 zł i koszty egzekucyjne w wysokości 56,30 zł).

/pismo ZUS, k. 27-27v/

Postanowieniem z dnia 3 lipca 2018 r. Dyrektor I Oddziału ZUS w Ł. zawiesił postępowanie egzekucyjne przeciwko K. P. (1).

/postanowienie, k. 234-233 akt ZUS/

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie dokumentów zgromadzonych przez organ rentowy oraz złożonych do akt w toku postępowania, które nie budziły wątpliwości co do ich wiarygodności i mocy dowodowej.

Na uwagę zasługuje fakt, że wbrew twierdzeniu pełnomocnika ZUS w aktach egzekucyjnych nie zawarto potwierdzenia odbioru lub awizacji zawiadomienia K. P. (1) o zajęciu rachunku bankowego z dnia 27 marca 2015 r. (k. 191 akt ZUS). Pełnomocnik twierdził, że płatnik pismo to odebrał 2 kwietnia 2015 r. (k. 9, 27v). Istotnie w aktach znajduje się potwierdzenie odbioru przesyłki w dniu 2 kwietnia 2015 r. (k. 193 akt ZUS), ale przez bank prowadzący rachunek podlegający zajęciu, a nie przez płatnika. Skoro organ rentowy wywodził skutki prawne (zawieszenie biegu terminu przedawnienia) z faktu doręczenia ww. zawiadomienia płatnikowi, to na nim spoczywał ciężar wykazania, że takie doręczenie (osobiście lub przez awizo) rzeczywiście miało miejsce. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego taki wniosek nie wynikał. Tymczasem płatnik wprost zaprzeczył, by takie pismo otrzymał (k. 20). Dlatego Sąd ustalił, że zawiadomienie o zajęciu z dnia 27 marca 2015 r., dot. składek za okres od września 2012 r. do stycznia 2014 r. nie zostało doręczone K. P. (1).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 5 u.s.u.s., obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące. W świetle art. 12 u.s.u.s. obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Na mocy art. 13 pkt 4 u.s.u.s. osoby prowadzące działalność pozarolniczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności. Stosownie do treści art. 8 ust. 6 pkt 1 u.s.u.s., w brzmieniu obowiązującym w latach 2004-2014 za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

W sprawie nie było sporne, że K. P. (1) prowadził w spornych okresach pozarolniczą działalność gospodarczą. W rezultacie nie budziło wątpliwości, że podlegał on w tym okresie obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu).

Zgodnie z art. 4 ust. 2 lit. d u.s.u.s. płatnikiem składek jest ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne. Art. 16 ust. 4 pkt 1 u.s.u.s stanowi, że składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe osób prowadzących pozarolniczą działalność finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni. Natomiast z art. 17 ust. 3 u.s.u.s. wynika, że osoby te co miesiąc samodzielnie obliczają i przekazują składki do Zakładu. W świetle art. 47 ust. 1 pkt 1 u.s.u.s. płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca – dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie. Jeżeli płatnik składek nie złoży w terminie deklaracji rozliczeniowej, nie będąc z tego obowiązku zwolniony, Zakład dokonuje wymiaru składek z urzędu w wysokości wynikającej z ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej, bez uwzględnienia wypłaconych zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych, zawiadamiając o tym płatnika (art. 48 ust. 1 u.s.u.s.). Art. 23 ust. 1 u.s.u.s. stanowi, że od nieopłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.) z wyłączeniem art. 56a. Z kolei art. 24 ust. 2 u.s.u.s. wskazuje, że składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata nieopłacone w terminie, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej.

Z powyższego wynika, że K. P. (1) był zobowiązany samodzielnie odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne do 10-go dnia każdego miesiąca, a w razie uchybienia temu obowiązkowi organ miał obowiązek naliczenia odsetek za zwłokę. K. P. (1) musiał się także liczyć z naliczeniem kosztów egzekucyjnych.

Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w brzmieniu obowiązującym w latach 2010-2014 (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r., nr 164, poz. 1027 ze zm., dalej u.s.o.z.) stanowił, że obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegały osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które były osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Stosownie do brzmienia art. 84 ust. 1 in principio u.s.o.z. składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca osoba podlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zgodnie z art. 87 ust. 1 in principio u.s.o.z. osoby i jednostki organizacyjne, o których mowa m.in. w art. 84 są obowiązane, bez uprzedniego wezwania, opłacić i rozliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne za każdy miesiąc kalendarzowy w trybie i na zasadach oraz w terminie przewidzianych dla składek na ubezpieczenie społeczne. Zgodnie z art. 87 ust. 3 u.s.o.z. – od nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne pobiera się odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych dla zaległości podatkowych. Ust. 4 pkt 1 tego przepisu stanowi, że składki na ubezpieczenie zdrowotne osób wymienionych w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c są opłacane i ewidencjonowane w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast w świetle art. 93 ust. 1 u.s.o.z. składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz należności z tytułu odsetek za zwłokę nieopłacone w terminie podlegają ściągnięciu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych

Oznacza to, że K. P. (1) w spornym okresie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Z tego tytułu powinien był uiszczać składki na ubezpieczenie zdrowotne tak jak składki na ubezpieczenia społeczne – z tożsamymi konsekwencjami na wypadek uchybienia temu obowiązkowi.

Zgodnie z art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1265, dalej: u.p.z.) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają inne niż wymienione w pkt 1 i 2 osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym lub zaopatrzeniu emerytalnemu. Odnosi się to do m.in. do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą (zob. wyrok SA w Katowicach z 4 października 2012 r., III AUa 22/12, LEX nr 1236501). Stosownie do art. 107 ust. 1 u.p.z. składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne. Ust. 4 zd. 1 tego przepisu stanowi, że od składek na Fundusz Pracy nieopłaconych w terminie ZUS pobiera odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800, z późn. zm.).

W konsekwencji K. P. (1) był zobowiązany do uiszczania składek na Fundusz Pracy, zaś organ rentowy miał obowiązek naliczenia odsetek za zwłokę.

Powyżej zaprezentowane kwestie nie budziły w sprawie kontrowersji. Sama wysokość składek została zresztą objęta uprzednimi prawomocnymi decyzjami wydanymi w trybie art. 48 ust. 1 u.s.u.s. Powyższe ogólne zakreślenie kwestii podlegania ubezpieczeniu, terminów płatności składek i konsekwencji ich uchybienia było jednak potrzebne do klarownego odniesienia się do problematyki przedawnienia należności na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy stwierdzonych w zaskarżonej decyzji.

Regulację tego zagadnienia zawarto w art. 24 ust. 5-6 u.s.u.s. Przepis ten znajduje zastosowanie wprost do składek na ubezpieczenia społeczne, zaś odpowiednio do składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 93 ust. 2 u.s.o.z.; przed 1 października 2004 r. art. 33 ust. 2 ustawy z 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, Dz.U. z 2003 r., nr 45, poz. 391) i Fundusz Pracy (art. 32 u.s.u.s.).

Obecne brzmienie art. 24 ust. 4 zostało nadane przez ustawę z 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. nr 138, poz. 808) zmieniającą u.s.u.s. z dniem 20 lipca 2011 r., a następnie przez ustawę z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. z 2011 r., nr 232, poz. 1378, dalej: u.r.n.o.) z dniem 1 stycznia 2012 r.

Od 1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2011 r. termin przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne wynosił 10 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Od 1 stycznia 2012 r. należności te ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Zgodnie z art. 27 u.r.n.o. 5 letni termin stosuje się również do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed 1 stycznia 2012 r., z tym, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od 1 stycznia 2012 r. (ust. 1). Jeżeli jednak przedawnienie rozpoczęte przed 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu (ust. 2). Zatem wybór odpowiedniego terminu przedawnienia, zależy od tego, który z nich upłynie wcześniej.

Termin przedawnienia należności w przypadkach określonych w art. 24 ust. 5a-6 u.s.u.s. ulega przerwaniu lub zawieszeniu. Przerwanie biegu przedawnienia ma ten skutek, że po ustaniu okoliczności powodującej przerwanie biegu przedawnienia, termin przedawnienia biegnie od nowa. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia sprawia zaś, że w terminie przedawnienia nie uwzględnia się co prawda okresu, w którym bieg przedawnienia był zawieszony, ale uwzględnia się okres przedawnienia, który poprzedzał okres zawieszenia. Zmiana stanu prawnego wprowadzona od 1 stycznia 2003 r. przez dodanie art. 24 ust. 5b u.s.u.s. dotyczyła zawieszenia terminu przedawnienia. Przepis ten przewidywał zawieszenie biegu terminu przedawnienia, od dnia wszczęcia do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego oraz sądowego, z wyłączeniem wcześniejszych faz postępowania. Na skutek kolejnej nowelizacji przepisów od 1 lipca 2004 r. ustawodawca rozszerzył zakres zawieszenia biegu terminu przedawnienia na okres od podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Odnosząc powyższe rozważania do zaległości K. P. (1) z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za wrzesień, październik i listopad 2004 r. należy zauważyć, że stosownie do treści art. 47 ust. 1 pkt 1 u.s.u.s. termin ich wymagalności to odpowiednio 11 października, 11 listopada i 11 grudnia 2004 r. Od tych dat rozpoczął bieg 10-letni termin przedawnienia, który na gruncie art. 24 ust. 4 u.s.u.s. w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2012 r. upłynąłby w 2014 r. Przy zastosowaniu przepisu w brzmieniu po 31 grudnia 2011 r. z uwzględnieniem art. 27 ust. 1 u.r.n.o. termin przedawnienia upłynąłby z dniem 1 stycznia 2017 r. Skoro termin przedawnienia wg przepisów sprzed 1 stycznia 2012 r. upłynąłby wcześniej, to taki termin należałoby przyjąć w świetle art. 27 ust. 2 u.r.n.o. Stąd zaległe składki na ubezpieczenia społeczne należne od K. P. (1) za 2004 r. przedawniłyby się w 2014 r. – o ile bieg terminu nie zostałby przerwany lub zawieszony.

Stosownie do obowiązującego już w 2004 r. art. 24 ust. 5b u.s.u.s. bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. W niniejszej sprawie K. P. (1) został zawiadomiony o wystawieniu tytułów egzekucyjnych dot. należności za wrzesień, październik i listopad w dwojaki sposób: przez awizo i osobiście w siedzibie urzędu skarbowego.

Zgodnie z art. 123 u.s.u.s. w sprawach uregulowanych ustawą stosuje się przepisy k.p.a., chyba że ustawa stanowi inaczej. Jak wynika z art. 39 k.p.a., organ administracji publicznej doręcza pisma za pokwitowaniem przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz.U poz. 1529 ze zm.) (w 2004 r. w przepisie była mowa o „poczcie”), przez swoich pracowników albo przez inne upoważnione osoby lub organy. Według art. 42 § 1 k.p.a. pisma doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub miejscu pracy. W przypadku nieobecności adresata, pismo doręcza się, za pokwitowaniem, dorosłemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu – jeżeli podjęły się oddania pisma adresatowi (art. 43 k.p.a.). Art. 44 § 1 pkt 1 k.p.a. stanowi z kolei, że w razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 42 i 43 operator pocztowy przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej. Zawiadomienie o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego odbioru w terminie siedmiu dni, licząc od dnia pozostawienia zawiadomienia w miejscu określonym w § 1, umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata (§ 2). W przypadku niepodjęcia przesyłki w terminie, o którym mowa w § 2, pozostawia się powtórne zawiadomienie o możliwości odbioru przesyłki w terminie nie dłuższym niż czternaście dni od daty pierwszego zawiadomienia (§ 3). Doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w § 1, a pismo pozostawia się w aktach sprawy (§ 4). Zmiany tego przepisu od 6 czerwca 2005 r. miały charakter wyłącznie redakcyjny.

W niniejszej sprawie przesyłka zawierająca tytuły wykonawcze obejmujące należności za ubezpieczenia społeczne została awizowana 24 października 2005 r. Następnie po 7 dniach dokonano ponownej awizacji. Przesyłka nie została podjęta. W rezultacie uważa się ją za doręczoną od dnia 7 listopada 2005 r. W tej dacie K. P. (1) został zawiadomiony o podjęciu pierwszej czynności egzekucyjnej – wystawieniu tytułów wykonawczych. Fakt zapoznania się z tymi tytułami osobiście w dniu 20 lutego 2006 r. nie wpływa na datę doręczenia wynikającą z fikcji prawnej ustanowionej w art. 44 k.p.a. Nie może bowiem zawiesić biegu terminu przedawnienia zdarzenie, które wystąpi w czasie, gdy ten bieg jest już zawieszony wskutek zaistnienia innego, wcześniejszego zdarzenia. Postępowanie co do wskazanych należności umorzono 9 czerwca 2017 r. W okresie od 7 listopada 2005 r. do 9 czerwca 2017 r. bieg terminu przedawnienia podlegał więc zawieszeniu. W rezultacie nie doszło do przedawnienia dochodzonych należności za okres od września do października 2004 r. Uwzględniając zawieszenie biegu terminu przedawnienia należało uznać, że stosownie do art. 27 ust. 2 u.r.n.o. 5-letni termin przedawnienia wprowadzony z dniem 1 stycznia 2012 r. skończy się wcześniej niż poprzednio obowiązujący 10-letni termin. Jednak nawet ten krótszy okres, na dzień wydania decyzji z 4 października 2017 r., jeszcze nie upłynął (patrz niżej co do znaczenia tej daty).

W odniesieniu do pozostałych należności (tj. składek na ubezpieczenia społeczne za okres od czerwca 2011 r. do stycznia 2014 r., a także na ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2010 r. do stycznia 2014 r. oraz Fundusz Pracy za okres od października 2012 r. do stycznia 2014 r.) art. 27 u.r.n.o. nakazuje zastosowanie nowego, 5-letniego terminu przedawnienia. Dla składek wymagalnych przed 1 stycznia 2012 r. początkiem biegu terminu przedawnienia będzie ta data. Przy założeniu braku przerwania lub zawieszenia biegu terminu oraz uwzględnieniu terminu wymagalności składek wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 1 u.s.u.s. termin ich przedawnienia upłynąłby w dniach od 1 stycznia 2017 r. do 10 lutego 2019 r.

W sprawie doszło jednak do zawieszenia biegu terminu przedawnienia należności za okres od listopada 2010 r. do sierpnia 2012 r. na podstawie art. 24 ust. 5b u.s.u.s. Sąd ustalił bowiem, że zostały one objęte zajęciami rachunków bankowych, o których płatnik został zawiadomiony listownie przesyłkami odebranymi przez niego osobiście (art. 42 § 1 k.p.a.) lub prawidłowo awizowanymi (art. 44 k.p.a.). I tak:

1.  w dniu 31 lipca 2012 r. K. P. (1) odebrał osobiście zawiadomienie o zajęciu dot. należności za okres od listopada 2010 r. do czerwca 2011 r.;

2.  w dniu 13 grudnia 2012 r. upłynął termin awizacji zawiadomienia o zajęciu dot. należności za okres od lipca 2011 r. do grudnia 2011 r.;

3.  w dniu 12 lutego 2013 r. upłynął termin awizacji zawiadomienia o zajęciu dot. należności za okres od stycznia 2012 r. do kwietnia 2012 r.;

4.  w dniu 22 kwietnia 2015 r. upłynął termin awizacji zawiadomienia o zajęciu dot. należności za okres od maja 2012 r. do sierpnia 2012 r.

Powyższe zawiadomienia były równoznaczne z zawiadomieniami dotyczącymi podjęcia czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek. Wobec trwania postępowania egzekucyjnego wywołane tymi zdarzeniami zawieszenie biegu terminu przedawnienia nadal obowiązuje.

Nadto dokonano nadto zajęć wynagrodzenia za pracę skarżącego w (...) S.A., o których to zajęciach zawiadomienia odebrał osobiście skarżący. I tak:

1.  w dniu 7 lipca 2017 r. za okres od listopada 2010 r. do kwietnia 2012 r. (zawiadomienie odebrane przez K. P. (1) 1 sierpnia 2017 r.)

2.  w dniu 19 kwietnia 2018 r. za okres od maja 2012 r. do stycznia 2014 r. (zawiadomienie odebrane przez K. P. (1) 23 kwietnia 2018 r.)

Powyższe oznacza, że w odniesieniu do należności za okres od listopada 2010 r. do sierpnia 2012 r. podniesiony przez płatnika zarzut przedawnienia nie znajdował oparcia w przepisach prawa.

Odmiennie należało potraktować należności za okres od września 2012 r. do stycznia 2014 r. Organ rentowy błędnie stwierdził, że w stosunku do tych składek doszło do zawieszenia biegu terminu przedawnienia w dniu 2 kwietnia 2015 r. Organ wiązał ten skutek z doręczeniem K. P. (1) zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego z dnia 27 marca 2015 r. Jednak z materiału dowodowego nie wynikało, by takie doręczenie miało miejsce. K. P. (1) stosownego zawiadomienia nie otrzymał. W rezultacie termin przedawnienia objętych nim roszczeń biegł dalej.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 1 u.s.u.s. terminy płatności składek przypadały na 10 dzień każdego następnego miesiąca. Oznacza to, że składki za wrzesień 2012 r. stały się wymagalne z upływem 10 października 2012 r., tj. 11 października 2012 r. W braku zawieszenia lub przerwania termin przedawnienia upłynąłby z dniem 10 października 2017 r., a więc 11 października 2017 r.

Niemniej stosownie do art. 24 ust. 5f u.s.u.s. w przypadku wydania przez Zakład decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. Wedle tego przepisu, zawieszenie biegu terminu przedawnienia zależy od wszczęcia postępowania o podstawę wymiaru składek lub obowiązek ich opłacenia i następuje z momentem wydania decyzji w tym przedmiocie, zaś prawomocność decyzji decyduje wyłącznie o zakończeniu stanu zawieszenia. Wydanie decyzji powoduje zawieszenie biegu przedawnienia od dnia wszczęcia postępowania w przedmiocie określenia wysokości należności z tytułu składek (por. wyrok SA we Wrocławiu z 4 kwietnia 2012 r., III AUa 1714/11, LEX nr 1714/11), pod warunkiem że należności nie przedawniły się przed dniem wydania decyzji (zob. wyrok SN z 29 maja 2013 r., I UK 613/12, OSNP 2014/3/44).

Z materiału dowodowego wynika, że postępowanie w przedmiocie określenia, na podstawie art. 48 ust. 1 u.s.u.s., wysokości należności z tytułu składek za okres od września 2012 r. do stycznia 2014 r. zostało wszczęte w dniu 5 listopada 2014 r. Decyzję ustalającą wysokość wymiaru składek za te okresy wydano 6 lutego 2015 r. Została ona doręczona w trybie art. 44 k.p.a. z upływem 14 dnia od dnia pierwszej awizacji, tj. 24 lutego 2015 r. Od tego dnia rozpoczął bieg miesięczny termin na wniesienie odwołania od decyzji (art. 477 ⁹ § 1 k.p.c.). Upłynął on 24 marca 2015 r. W dniu 25 marca 2015 r. decyzja stała się więc prawomocna.

Stosując do powyższego regulację art. 24 ust. 5f u.s.u.s. należy stwierdzić, że w okresie od 5 listopada 2014 r. do 24 marca 2015 r. (4 miesiące i 19 dni) bieg terminu z art. 24 ust. 4 u.s.u.s. podlegał zawieszeniu. W rezultacie termin przedawnienia składek za wrzesień 2012 r. upływał nie 11 października 2017 r., a 2 marca 2018 r. Tożsame „przesunięcie” daty upływu terminu przedawnienia dotyczy odpowiednio pozostałych składek za omawiany okres.

Przed upływem tego terminu doszło zresztą do kolejnego zawieszenia jego biegu w wyniku wydania decyzji z dnia 4 października 2017 r. będącej przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie. Organ nie przedstawił dokumentacji, z której wynikałaby data wszczęcia postępowania w przedmiocie wydania tej decyzji. Należało więc uznać, że postępowanie to zostało wszczęte nie później niż w dniu jej wydania. W tym dniu doszło więc do zawieszenia biegu terminu przedawnienia objętych nią należności – również za okres od września 2012 r. do stycznia 2014 r. Sąd ubezpieczeń społecznych może zaś stwierdzić przedawnienie składek objętych zaskarżoną decyzją tylko wtedy, gdy nastąpiło przed wydaniem decyzji wszczynającej postępowanie o ustalenie podstawy wymiaru składek lub obowiązku ich opłacenia (por. wyrok SA w Białymstoku z 1 lipca 2014 r., LEX nr 1480368).

Skoro do dnia 4 października 2017 r. nie nastąpiło przedawnienie żadnej z należności objętych zaskarżoną decyzją, to podniesiony przez skarżącego zarzut przedawnienia nie mógł zostać uwzględniony.

Odnosząc się do zarzutu sprzeczności wydanej decyzji z zasadami współżycia społecznego należy wskazać, że ani art. 5 k.c., ani art. 8 k.p. nie może być stosowany do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych. W zakresie prawa publicznego nie znajduje zastosowania konstrukcja nadużycia prawa podmiotowego. Zarzut czynienia ze swego prawa użytku niezgodnego z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa musiałby być bowiem odniesiony do czynności organu rentowego, który – wydając decyzję – nie korzysta ze swoich praw podmiotowych (regulowanych prawem prywatnym), lecz realizuje ustawowe kompetencje organu władzy publicznej. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych art. 5 k.c. nie ma więc zastosowania (por. wyrok SN z 23 października 2006 r., I UK 128/06, OSNP 2007/23-24/359 i tam powołane orzecznictwo). Z tych przyczyn zarzut naruszenia przez ZUS zasad współżycia społecznego jest niezasadny.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżona decyzja organu rentowego jest prawidłowa. W konsekwencji odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ k.p.c., art. 477 ¹⁴ k.p.c.). Jedynie zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd – przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony – powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji nie ma wpływu na bieg sprawy (art. 477 ¹³ k.p.c., por. wyrok SA w Lublinie z 4 października 2012 r., III AUa 312/12, LEX nr 1223274).

W oparciu o art. 98 § 1 i 4 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 265) Sąd zasądził od K. P. (1) na rzecz organu rentowego kwotę 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy wraz z pouczeniem o sposobie i terminie wniesienia apelacji.