Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSA Witold Franckiewicz

Sędziowie: SSA Wiesław Pędziwiatr

SSO del. do SA Maciej Skórniak /spr./

Protokolant Wiktoria Dąbrowicz

przy udziale prokuratora Prokuratury Regionalnej Piotra Kalecińskiego

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2019 r.

sprawy R. B. (1)

oskarżonego o czyny z art. 18 § 2 i 3 kk w zw. z art. 274 kk, art. 297 § 1 kk i art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk, art. 270 § 1 kk

sprawy J. G.

oskarżonego o czyny z art. 291 § 1 kk, art. 272 kk i art. 273 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego R. B. (1) i obrońcę oskarżonego J. G.

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z dnia 16 listopada 2018 r. sygn. akt III K 354/17

I.  zaskarżony wyrok wobec oskarżonych R. B. (1) i J. G. utrzymuje w mocy;

II.  zasądza od oskarżonych R. B. (1) i J. G. na rzecz Skarbu Państwa wydatki związane z postępowaniem odwoławczym w częściach równych na nich przypadających oraz wymierza im opłaty i tak:

- R. B. (1) w kwocie 1100 zł za II instancję,

- J. G. w kwocie 500 zł za II instancję;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. D. kwotę 738 zł (w tym VAT) tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu oskarżonego J. G. w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

R. B. (1) został oskarżony o to, że :

I. w pierwszym kwartale 2016r. we W. podżegał a następnie udzielił pomocy T. M. do zbycia dowodu osobistego serii (...) wydany w dniu 2 września 2009r. przez Prezydenta W. na nazwisko T. M., w ten sposób, że zaproponował mu w zamian za to kwotę 100zł, którą przekazał w zamian za wskazany dokument;

tj. o przestępstwo z art. 18§2 i 3 kk w zw. z art. 274 kk

II.  w okresie od 12 maja do dniu 10 czerwca 2016r. we W. działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w krótkich odstępach czasu i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej po uprzednim wprowadzeniu w błąd pośredników finansowych działających w imieniu (...) oraz (...) poprzez przedłożenie nierzetelnych dokumentów dotyczących działalności gospodarczej o nazwie (...), której T. M. w rzeczywistości nie prowadził, albowiem miała ona charakter pozorny, doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 282.842zł. przy czym (...) w kwocie 217.600zł. i (...) w kwocie 63.771zł. w ten sposób, że polecił T. M. podpisanie umów na finansowanie pojazdów, a w tym:

1.  w dniu 12 maja 2016r. polecił T. M. podpisanie umowy kredytu nr (...)- (...) na zakup pojazdu F. (...), a następnie samochód ten odebrał i odstąpił od uiszczania rat kredytowych,

2.  w dniu 16 maja 2016r. polecił T. M. podpisanie umowy leasingu nr (...) na finansowanie zakupu pojazdu R. (...) wartości 109.800zł., a następnie samochód ten odebrał i odstąpił od uiszczania rat leasingowych,

3.  w dniu 10 czerwca 2016r. polecił T. M. podpisanie umowy leasingu nr (...) na finansowanie zakupu pojazdu R. (...) wartości 107.800zł., a następnie samochód ten odebrał i odstąpił od uiszczania rat leasingowych,

tj. o przestępstwo z art. 297§1kk i 286§1kk w zw. z art. 294§1kk w zw. z art. 11§1kk w zw. z art. 12kk

III.  w okresie od 14 października 2015r. do 6 września 2016r. we W. działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w krótkich odstępach czasu podrobił podopis o treści (...) na fakturach wystawionych w imieniu (...), jak również dowodach wpłat gotówkowych na rachunek firmowy prowadzony na wymieniony podmiot, a w tym:

1.  w dniu 14 października 2015r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) na fakturze (...) datowanej na 14 października 2015r.

2.  w dniu 23 października 2015r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) na fakturze (...) datowanej na 23 października 2015r.

3.  w dniu 30 października 2015r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) na fakturze (...) datowanej na 30 października 2015r.

4.  w dniu 16 listopada 2015r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) na fakturze (...) datowanej na 16 listopada 2015r.

5.  w dniu 19 listopada 2015r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) na fakturze (...) datowanej na 19 listopada 2015r.

6.  w dniu 19 listopada 2015r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) na fakturze (...) datowanej na 19 listopada 2015r.

7.  w dniu 24 listopada 2015r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) na fakturze (...) datowanej na 24 listopada 2015r.

8.  w dniu 25 listopada 2015r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) na fakturze (...) datowanej na 25 listopada 2015r.

9.  w dniu 17 maja 2016r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) T. M., W. ul. (...) NIP (...), tel. (...)” na fakturze (...) datowanej na 17 maja 2016r.

10.  w dniu 18 maja 2016r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) T. M., W. ul. (...) NIP (...), tel. (...)” na fakturze (...) datowanej na 18 maja 2016r.

11.  w dniu 23 maja 2016r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) T. M., W. ul. (...) NIP (...), tel. (...)” na fakturze (...) datowanej na 23 maja 2016r.

12.  w dniu 26 maja 2016r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) T. M., W. ul. (...) NIP (...), tel. (...)” na fakturze (...) datowanej na 26 maja 2016r.

13.  w dniu 27 maja 2016r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) T. M., W. ul. (...) NIP (...), tel. (...)” na fakturze (...) datowanej na 27 maja 2016r.

14.  w dniu 31 maja 2016r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) T. M., W. ul. (...) NIP (...), tel. (...)” na fakturze (...) datowanej na 31 maja 2016r.

15.  w dniu 4 lipca 2016r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) na fakturze (...) datowanej na 4 lipca 2016r.

16.  w dniu 6 lipca 2016r. porobił podpis o treści (...) w obrębie odcisku pieczęci o treści (...) na fakturze (...) datowanej na 6 lipca 2016r.

17.  w dniu 22 lipca 2016r. porobił podpis o treści (...) w pozycji „podpis osoby składającej podpis deklarację” widniejący na potwierdzeniu wpłaty gotówkowej datowanym na 22 lipca 2016r.

18.  w dniu 6 września 2016r. porobił podpis o treści (...) w pozycji „podpis osoby składającej podpis deklarację” widniejący na potwierdzeniu wpłaty gotówkowej datowanym na 6 września 2016r.

tj. o przestępstwo z art. 270 § 1 kk

J. G. został oskarżony o to, że :

IV.  w okresie od 21 czerwca 2014r. do 18 lipca 2016r. w nieustalonym miejscu działając wspólnie i porozumieniu z inną osobą nabył pochodzący z kradzieży na terenie Niemiec samochód osobowy marki T. (...) o wartości nie mniejszej niż 59.845,38zł, w którym dokonano przerobienia pierwotnego numeru VIN (...) poprzez wspawanie elementu konstrukcyjnego z naniesionym numerem VIN innego pojazdu tj. (...), wiedząc że nabyty pojazd pochodzi z czynu zabronionego

tj. o przestępstwo z art. 291§1 kk

V.  w dniu 17 czerwca 2014r. roku we W. działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą poprzez podstępne wprowadzenie w błąd pracownika Urzędu Miejskiego we W. polegające na posłużeniu się poświadczającym nieprawdę dokumentem o przeprowadzeniu badania technicznego nr (...) z dnia 16 czerwca 2014r. samochodu T. (...) nr VIN (...) wyłudził poświadczenie nieprawdy w ten sposób, że przedłożył w trakcie rejestracji wskazane dokumenty oraz umowę kupna pojazdu z dnia 17 czerwca 2014r., podczas gdy pojazd nie spełniał wymagań technicznych określonych w art. 66 ustawy prawo o ruchu drogowym, a nadto element konstrukcyjny z naniesionym numerem VIN (...) został wykorzystany w okresie od 21 czerwca 2014r. do 18 lipca 2016r. do legalizacji pochodzącego z kradzieży na terenie Niemiec pojazdu nr VIN (...), w wyniku czego uzyskał decyzję administracyjną nr (...)

tj. o przestępstwo z art. 272kk i art. 273kk w zw. z art. 11§2kk

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 16 listopada 2018 roku, sygn.. akt: III K 354/17:

I.  oskarżonego R. B. (1) uznał winnym zarzucanego mu czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku tj. przestępstwa z art. 18 § 2 i 3 kk w zw. z art. 274 kk i za to na podst. art. 19 § 1 kk w zw. z art. 274 kk wymierzył mu karę 50 (pięćdziesięciu) stawek dziennych grzywny określając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 40 (czterdzieści) złotych,

II.  oskarżonego R. B. (1) uznał winnym zarzucanego mu czynu opisanego w pkt II części wstępnej wyroku tj. przestępstwa z art. 297 § 1 kk i art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk i za to na podst. art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk oraz art. 33 § 2 kk wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat i (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności i 100 (stu) stawek dziennych grzywny określając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 40 (czterdzieści) złotych, a nadto na podst. art. 46 § 1 kk orzekł od oskarżonego na rzecz:

a) (...) SA kwotę 217.600 zł. (dwieście siedemnaście tysięcy sześćset złotych),

b) (...) SA kwotę 56.947,42 zł. (pięćdziesiąt sześć tysięcy dziewięćset czterdzieści siedem złotych i 42/100),

III.  oskarżonego R. B. (1) uznał winnym zarzucanego mu czynu opisanego w pkt III części wstępnej wyroku tj. przestępstwa z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 12 kk i za to na podst. art. 270 § 1 kk wymierzył mu karę 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności,

IV.  na podst. art. 85 § 1 i 2 kk i art. 86 § 1 i 2 kk orzeczone wobec R. B. (1) kary pozbawienia i grzywny połączył i wymierzył mu karę łączną 3 (trzech) lat pozbawienia wolności i 120 (stu dwudziestu) stawek dziennych grzywny określając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 40 (czterdzieści) złotych,

V.  oskarżonego J. G. uznał winnym zarzucanego mu czynu opisanego w pkt IV części wstępnej wyroku tj. przestępstwa z art. 291 § 1 kk i za na podst. tego przepisu i art. 33 § 2 kk wymierzył mu karę 1 (jednego) roku i 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności i 50 (pięćdziesięciu) stawek dziennych grzywny określając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 20 (dwadzieścia) złotych,

VI.  oskarżonego J. G. uznał winnym zarzucanego mu czynu opisanego w pkt V części wstępnej wyroku tj. przestępstwa z art. 272 kk i art. 273 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to na podst. art. 272 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierzył mu karę 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności,

VII.  na podst. art. 85 § 1 i 2 kk i art. 86 § 1 kk orzeczone wobec J. G. kary pozbawienia połączył i wymierzył mu karę łączną 1 (jednego) roku i 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności,

VIII.  na podst. art. 231 § 1 kpk złożył do depozytu sądowego dowody rzeczowe zarejestrowane w wykazie Drz 1043/17 poz. 1621 i 1628, Drz 1043/17 poz. 1634 opisane na k. 722-723 akt sprawy oraz dowód rzeczowy w postaci samochodu marki T. (...) nr rej. (...) zarejestrowany w wykazie nr Drz 1042/17 opisany na k. 179 akt sprawy i dowód rzeczowy w postaci samochodu T. (...) nr rej. (...) zarejestrowany w wykazie nr Drz 1041/17 opisany na k. 179,

IX.  na podst. art. 230 § 2 kpk zwrócił oskarżonemu J. G. dowody rzeczowe zarejestrowane w wykazach: Drz (...) i Drz (...) opisane na k. 1247 akt sprawy,

X.  na podst. art. 230 § 2 kpk zwrócił oskarżonemu R. B. (1) dowód rzeczowy zarejestrowany w wykazie Drz 1063/17 opisany na k. 1247 akt sprawy,

XI.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. D. kwotę 1.623,60 zł. brutto tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu J. G. z urzędu,

XII.  na podst. art. 624 § 1 kpk i art. 17 ustawy o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonych od kosztów sądowych sprawie, w tym opłat.

Apelację od tego wyroku wniosła obrończyni oskarżonego R. B. (1).

Na podstawie art. 438 k.p.k. zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1.naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 170 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadków N. K. i K. B. (1), co w znacznym stopniu ograniczyło prawo do obrony R. B. (1), uznając że zeznania tych osób nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, podczas gdy zeznania N. K. miały na celu wykazanie, braku zamiaru popełnienia przestępstwa oszustwa przez R. B. (1), tj. braku znamienia czynu zabronionego, zaś zeznania K. B. (1) miały na celu wyjaśnienie, czy T. M. odebrał pojazdy marki R. (...) wraz z kluczykami od R. B. (1), przejmując w wyłączne posiadanie przedmiotowe pojazdy.

2.naruszenie przepisów postępowania tj. art. 410 k.p.k. poprzez sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegającą na przyjęciu, że w pierwszym kwartale 2016 r. oskarżony B. podżegał, a następnie udzielił pomocy T. M. do zbycia dowodu osobistego, za który przekazał mu 100 zł w zamian za wskazany dokument, podczas gdy zgromadzone dowody wskazują, że T. M. w okresie po pierwszym kwartale 2016 r. był w posiadaniu dowodu osobistego, który posłużył mu do zawarcia umów leasingu w dniach 12 maja 2016 r., 16 maja 2016 r. i 10 czerwca 2016 r. oraz do złożenia wniosku w kwietniu 2016 r. w (...) Urzędzie Wojewódzkim we W. o wydanie dokumentu paszportowego.

3.naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 92 k.p.k., poprzez przyjęcie, że T. M. jest osobą kompletnie nieporadną życiowo, zdolną do wykonywania jedynie prostych prac fizycznych, nie rozumiejącą podstawowych pojęć z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej, podczas gdy Sąd nie ujawnił w postępowaniu sądowym żadnych okoliczności przemawiających za powyższa konkluzją.

4.błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający istotny wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, że swoim zachowaniem oskarżony B. wyczerpał znamiona czynu opisanego w art. 297 § 1 k.k., podczas gdy w rzeczywistości wszystkie dokumenty przedłożone do wniosku o zawarcie umów leasingu, w postaci wypisu z Ewidencji Działalności Gospodarczej, decyzji o nadaniu numeru NIP oraz zaświadczenie o nadaniu REGON były prawdziwe.

5.rażącą niewspółmierność kary w odniesieniu do zarzutu, opisanego w pkt III wyroku w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz winy zważywszy, że umieszczenie nazwiska M. na fakturach oraz dowodach wpłaty gotówkowej nie miały znaczenia dla ważności tych dokumentów, w konsekwencji czego brak jest motywu przestępczego w zachowaniu oskarżonego B..

Podnosząc powyższe zarzuty, apelująca wniosła o: zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego B. od zarzutów opisanych w pkt I i II, zaś w przypadku czynu w pkt III o odstąpienie od wymierzenia kary, na wypadek uznania, że R. B. (1) popełni czyn opisany w pkt II wyroku, jak również wniosła o wyeliminowanie z jego opisu art. 297 § 1 k.k. i konsekwentne obniżenie wymiaru orzeczonej kary; ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego R. B. (1) nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszym rzędzie należy wskazać, że treść zarzutów apelacji, formułowanych jako naruszenie przepisów postępowania, w istotnym zakresie rozmija się z okolicznościami jakie mają stanowić ich podstawę, albo wymową wskazywanych norm procesowych jakie miałby zostać naruszone. Jednocześnie skarżący nie wskazuje, a jest to warunek skuteczności takiej powołanej względnej przyczyny odwoławczej, że wskazywane uchybienia mogły mieć wpływ na samą treść zwalczanego rozstrzygnięcia. W istocie nasuwa się wniosek, że skarżący zmierza do zakwestionowania sposobu oceny dowodów dokonanej przez Sąd Okręgowy oraz zwalcza dokonane w taki sposób ustalenia faktyczne.

Na rozprawie w dniu 18 lipca 2018 roku (k. 1761v), Sąd Okręgowy istotnie oddalił wniosek dowodowy obrońcy oskarżonego R. B. (1) o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka N. K. na okoliczność użytkowania w okresie od czerwca do października 2016 roku pojazdów marki R. (...) przekazanych mu przez oskarżonego R. B. (1) (wniosek dowodowy z dnia 28 maja 2018r. – k. 1728), wobec faktu, że okoliczności te nie mają znaczenia dla sprawy. Faktycznie, ani treść zarzutu stawianego oskarżonemu, ani treść ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Okręgowy i zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie kwestionuje, że samochody będące przedmiotem zarzutu (samochód zakupiony oraz samochody leasingowane) były wykorzystywane przez oskarżonego R. B. (1). Już choćby na podstawie wyjaśnień oskarżonego złożonych na rozprawie, a szeroko omówionych w uzasadnieniu wyroku (str. 9 – 11), należy wnosić, że oskarżony dysponował owymi samochodami. Stąd wykazywanie, że samochody te zostały oddane do odpłatnego używania właśnie do wypożyczalni samochodów, nie ma faktycznie dla rozstrzygnięcia sprawy znaczenia.

Takie stanowisko sądu, należałoby zaakceptować również w przypadku, gdyby zeznania tego świadka zmierzały do wykazania, że owa dzierżawa samochodów, była działaniem zyskownym. Na to wskazuje właśnie oskarżony R. B. (1) w swoich wyjaśnieniach. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że zabezpieczona dokumentacja firmowego rachunku bankowego (k. 1023-1025) w (...)S.A. oraz zabezpieczone faktury, wystawione rzekomo rzez firmę (...) (k. 1171-1186), nie wskazują na przychody pochodzące właśnie od tego kontrahenta. W konkluzji należy przyjmować, że fakt osiągania dochodów przez oskarżonego z uzyskanych w drodze przestępstwa samochodów, nie stanowi okoliczności wymagającej dodatkowego wykazania.

Zdecydowanie inaczej ma się natomiast kwestia przesłuchania świadka K. B. (2) wskazanego przez oskarżonego jako tego, który przekazał T. M. samochody będące przedmiotem niniejszego postępowania. Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 18 lipca 2018r. (k. 1762) dopuścił taki dowód z urzędu. Zdecydował o wezwaniu tego świadka na rozprawę. Jak wynika z informacji Policji (k. 1773), nie zdołano ustalić obecnego miejsca zamieszkania tego świadka (nie jest on znany pod wskazanym adresem) oraz doręczyć mu wezwania na rozprawę. Taka sytuacja, stała się podstawą do wydania przez Sąd, na rozprawie w dniu 22 sierpnia 2018r. (k. 1786) postanowienia o zmianie postanowienia o dopuszczeniu dowodu z zeznań świadka, odstąpieniu od przeprowadzenia tego dowodu, wobec faktu, że jego przeprowadzenie (ustalenie obecnego miejsca zamieszkania i doręczenie wezwania na rozprawę) nie jest możliwe. W tych okolicznościach zarzut naruszenia przepisów postępowania przy zaniechaniu przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka K. B. (1) należy uznać za chybiony.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisów postępowania, a to art. 410 kpk, należy wskazać, że norma ta zawiera obowiązek uwzględnienia przy wyrokowaniu całokształtu przeprowadzonego w toku rozprawy materiału dowodowego. „ Żeby można było mówić o naruszeniu art. 410 k.p.k. to skarżący powinien wykazać, że Sąd meriti oparł swoje ustalenia faktyczne na dowodzie, który nie został prawidłowo wprowadzony do materiału dowodowego sprawy lub też, że Sąd meriti pominął przy analizie i ocenie określony dowód mający znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, czy też, że wystąpiła sytuacja w której Sąd meriti uznał za wiarygodny określony dowód, ale pominął go przy dokonywaniu ustaleń faktycznych. (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 września 2018 roku, II AKa 140/18, Lex nr 2574669. A więc, aby można mówić o wskazywanym przez skarżącego naruszeniu tego przepisu koniecznym jest wykazanie, że sąd dokonał ustaleń tylko na podstawie części zgromadzonego, przeprowadzonego i prawidłowo ocenionego materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 stycznia 2019 roku, II AKa 390/18, Lex 2627878). Nie może być natomiast wątpliwości, że Sąd Okręgowy przeprowadził dowody oraz uwzględnił przy dokonywaniu ustaleń faktycznych także okoliczności, na które powołuje się skarżący formułując ten zarzut. Sąd Okręgowy jednoznacznie wskazał (str. 22 uzasadnienia), że już po tym jak oskarżony R. B. (1) wszedł w posiadanie dowodu osobistego T. M., dowód ten został przez niego wykorzystany w jego staraniach o wydanie mu paszportu (informacja Urzędu Wojewódzkiego we W. z dnia 9 lipca 2018r. (k. 1755).

Formułowany przez skarżącego zarzut należałoby rozpatrywać w kontekście ewentualnego naruszenia reguły oceny dowodów z art. 7 kpk, bądź jako błąd w ustaleniach faktycznych. Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne w zakresie czynu przypisanego oskarżonemu w pkt. I części dyspozytywnej tj. czynu z art. 18 § 2 i 3 kk w zw. z art. 274 kk, dokonał przede wszystkim na podstawie wyjaśnień T. M.. To jego relacja stała się podstawą do wyjaśnienia okoliczności w jakich w posiadanie dowodu osobistego wszedł oskarżony R. B. (1). Koniecznym jest w tym miejscu przytoczyć też wyjaśnienia tego oskarżonego, który potwierdził, że ten w swoim mieszkaniu, przechowywał właśnie dowód osobisty T. M.. Na ocenę wiarygodności wersji podawanej przez T. M. zasadnicze znaczenie ma charakter relacji jaka łączyła obu oskarżonych. Nie można choćby na postawie samych wyjaśnień oskarżonego R. B. (1) zaprzeczać, że inspirował i kierował on działaniami prowadzonymi w formule działalność gospodarczej (...). Oskarżony potwierdził przy tym, że podpisał się za T. M. na fakturach oraz potwierdzeniach wpłaty środków wymienionych w czynie przypisanym mu w pkt. III części dyspozytywnej. Wszystkie te zdarzenia uzasadniają należycie przekonania, że R. B. (1) działał rozmyślnie zmierzając do uzyskania dowodu osobistego T. M.. Uzyskał przez to swobodę dysponowania tym dokumentem oraz dokonywania czynności prawnych za T. M.. Zostało potwierdzone wyjaśnieniami T. M., że – jeśli zachodziła taka potrzeba (konieczność dokonania czynności prawnej przez tego oskarżonego) – R. B. (2) udostępniał mu dowód osobisty. Nie podważa to ustalenia sądu o zbyciu tego dokumentu. Czynności T. M., które wskazuje w zarzucie skarżący, w zdecydowanej większości – poza wystąpieniem o paszport – były organizowane przez R. B. (1) i stanowiły działania przestępcze, skutkujące obciążeniem odpowiedzialnością za nie właśnie T. M..

W odniesieniu do zarzutu z pkt. 3, w całości pozostają aktualne uwagi odnoszące się do wykładni przepisu art. 410 kpk. Przepis art. 410 kpk jest bowiem przepisem szczególnym wobec art. 92 kpk. Ma on zastosowanie w przypadku orzeczenia wydanego po przeprowadzeniu rozprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 października 2018r., II AKa 402/17, Lex 2581120).

Sąd Okręgowy dokonał ustaleń faktycznych na podstawie wyjaśnień T. M., ten dowód uznając za wiarygodny, oraz taki, który może stanowić należytą podstawę do dokonania ustaleń faktycznych. Dla oceny wiarygodności tego dowodu oraz okoliczności relacjonowanych przez oskarżonego, niewątpliwie zasadnicze znaczenie ma sama osobowość T. M., jego sposób życia oraz rozeznania w czynnościach jakie miałby podejmować w związku z ową działalnością gospodarczą. Sąd Okręgowy dokonując oceny zachowania i kwalifikacji tego oskarżonego dysponował szeregiem istotnych źródeł dowodowych. Sąd przesłuchał tego oskarżonego bezpośrednio na rozprawie w dniu 14 czerwca 2018 roku (k. 1743-1746). Uwzględnił wywiad środowiskowy sporządzony przez kuratora sądowego (k. 1753-1754). W końcu opierał się na relacjach szeregu osób, które miały kontakt z tym oskarżonym w związku z czynami będącymi przedmiotem niniejszego postępowania. W tym miejscu należy odwołać się w szczególności do treści zeznań G. T. (k. 1080-1082), który nawiązał z nim kontakt próbując doprowadzić do zwrotu samochodów stanowiących przedmiot leasingu. Na podstawie wszystkich powołanych dowodów całości, uprawnionym jest ustalenie Sądu Okręgowego, że T. M. jest osobą nieporadną życiowo. Nadużywanie alkoholu z objawami uzależnienia, brak jakiegokolwiek wykształcenia teoretycznego, braku obycia w zakresie podstawowych czynności prawnych i mikroekonomicznych, upoważniało sąd do przyjęcia, że nie był on samodzielnie zdolny do podjęcia działań będących przedmiotem postępowania. Był on wykorzystywany przez oskarżonego R. B. (1) w jego działalności przestępczej. Wskazywany przez skarżącego okoliczności, takie jak: nadużywanie alkoholu, niekorzystna opinia jaką miałby mieć T. M. oraz fakt, że miałby się on dopuszczać innych jeszcze przestępstw, pozostaje zasadniczo zgodne z ustaleniami sądu. Istotne jest jednak przede wszystkim to, że jest on osobą, która licząc choćby na niewielkie korzyści, jest skłonna podejmować całkowicie nieracjonalne i niekorzystne dla siebie przedsięwzięcia. Takie cechy T. M. wykorzystał właśnie oskarżony R. B. (1). To oskarżony organizował wszystkie czynności, spotkania, negocjował zakupy oraz był przy wszystkich spotkaniach, które dotyczyły zawarcia umów sprzedaży i leasingu. Sąd w uzasadnieniu (str. 16-17) dostatecznie obszernie omówił dowody i okoliczności w tym zakresie. Na jedno jeszcze należy zwrócić w tym miejscu uwagę - zeznania świadków, a na nie powołuje się skarżący w apelacji, S. T. i M. P. wymagają krytycyzmu. Świadkowie jako przedstawiciele pokrzywdzonych dokonywali czynności z T. M.. Byli osobiście zainteresowaniu doprowadzeniem do zawarcia tych umów (warto wskazać, że na podpisanie umów leasingu umówiono się, nie w biurze, ale w restauracji (...) w B.). Ujawnienie obecnie, że były powody nabrać wątpliwości, co do wiarygodności T. M. jako dłużnika, niechybnie wiązałoby się dla nich z niekorzystnymi następstwami, co najmniej w zakresie relacji zawodowych. Jako bardziej miarodajne należy traktować więc zeznania T. T. oraz ustalenia wywiadu kurator sądowego. W konsekwencji takie ustalenia Sądu Okręgowego we Wrocławiu należy ocenić jako oparte na wiarygodnych dowodach. W całości zasługują one na akceptację.

Nie zasługuje na akceptację także zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego tj. art. 297 § 1 kk, formułowany przez skarżącego jako błąd w ustaleniach faktycznych (pkt. 3 apelacji). Przedmiotem ochrony przy przestępstwie z art. 297 § 1 kk jest pewność obrotu gospodarczego, a celem szczególnym jest prawidłowość, rzetelność i uczciwość obrotu finansowego. Przy tym zachowanie sprawcy takiego przestępstwa może przybierać formy: przedkładania fałszywych dokumentów, przedkładania dokumentów stwierdzających nieprawdę, przedkładania nierzetelnych pisemnych oświadczeń. W ujęciu znamion określonych w tym przepisie relewantne są jedynie takie oświadczenia, które dotyczą okoliczności mających istotne znaczenie dla uzyskania danej instytucji. Katalog tych okoliczności zawierają przepisy szczególne. Kryterium rozstrzygające o istotności okoliczności może stanowić też cel, jakiemu służy oświadczenie. Znamiona tego przestępstwa będzie realizować działanie sprawcy, który przedkłada fałszywe lub stwierdzające nieprawdę oświadczenie po to, by uzyskać środki finansowe wskazane w tym przepisie" (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2004 r., III KK 81/04, Lex nr 141348).

O ile dokumenty przedłożone przez oskarżonego wobec kredytodawców (...) i (...) pochodziły od uprawnionych do ich wydania organy, to jednak dokumenty te, oraz oświadczenia, dotyczące prowadzenia przez T. M. działalności gospodarczej pod nazwą (...) były oczywiście nieprawdziwe. Oskarżeni jedynie pozorowali taką działalność. Były to na tyle ważne okoliczności, iż w wypadku nie spełnienia tych wymogów, do zawarcia umowy kredytu lub leasingu by nie doszło. Taki stan faktyczny, niezależnie od realizacji znamion występu z art. 286 § 1 kk, wyczerpuje znamiona występku z art. 297 § 1 kk. Uzasadnione jest w okolicznościach niniejszej sprawy przyjęcie konstrukcji zbiegu kumulatywnego z art. 11 § 2 kk. Dopiero tak ukształtowana kwalifikacja prawna czynu możliwie wiernie oddaje pełnię kryminalnego znaczenia.

Odnosząc się z kolei do zarzutu rażącej niewspółmierności kary wymierzonej oskarżonemu R. B. (1) za czyn przypisany w pkt. III części dyspozytywnej wyroku (pkt. 5 zarzutów apelacji), należy przede wszystkim wskazać na poglądy odnoszące się do tej podstawy odwoławczej. „ Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza zaś znaczną dysproporcję między karą wymierzoną, a karą sprawiedliwą, zasłużoną. Przesłanka rażącej niewspółmierności kary jest spełniona tylko wtedy, gdy na podstawie wskazanych okoliczności sprawy, które powinny mieć decydujące znaczenie dla wymiaru kary, można przyjąć, że zachodzi wyraźna różnica między karą wymierzoną, a karą, która powinna zostać wymierzona w wyniku prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 k.k. oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo”. (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19 grudnia 2018r., II AKa 248/18, Lex 2613654). Wymierzoną za konkretne przestępstwo karę musi więc odbiegać, od tej kary, która winna zostać wymierzona prawidłowo na podstawie wskazanych dyrektyw oraz zasad. Oskarżonemu przypisano popełnienie czynu polegającego na podrobieniu podpisu T. M. na szeregu dokumentach (18 fakturach i potwierdzeniach wpłaty). Czyn ten był realizowany przez okres blisko 11 miesięcy, od 14 października 2015 roku do 6 września 2016 roku. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku (str. 30-31) wskazał obszernie na okoliczności, które miał na uwadze przy wymierzę oskarżonemu kar za przypisane mu przestępstwa. Wskazał przede wszystkim na okoliczności przedmiotowe determinujące wysoki stopień stopnia społecznej szkodliwości oraz stopień winy. Nie sposób przy tym zaakceptować stanowiska skarżącego, który uznaje, że umieszczenie podpisu na przedmiotowych dokumentach nie był konieczny dla ich ważności, „ w konsekwencji czego brak jest motywu przestępczego w zachowaniu osk. B. .”

Niezależnie od cech wymaganych dla ważności dokumentu (istotnie faktura może funkcjonować w obrocie prawnym bez podpisu wystawcy, np. w sytuacji obrotu elektronicznego), to zasadniczą cechą podpisu na dokumencie jest stwierdzenie jego pochodzenia. Dla pewności obrotu prawnego, ale także dla ochrony interesów samego autora dokumentu (wystawcy), ustalenia autentyczności podpisu, a za nim pochodzenia dokumentu, ma istotne znaczenie. W konsekwencji determinuje to krytyczną ocenę czynu oskarżonego oraz uzasadnia istotny stopień społecznej szkodliwości. Do tego należy również mieć na uwadze wielość zachowań podejmowanych przez oskarżonego. Rutynę w sygnowaniu dokumentów podpisem innej osoby. Również okoliczności stricte podmiotowe, takie jak uprzednia wielokrotna karalności oskarżonego, uzasadniają przekonanie, że wymierzona oskarżonemu kara za ten czyn nie nosi cech rażącej surowości. Kara w rozmiarze 8 miesięcy pozbawienia wolności winna być uznana za karę współmierną do społecznej szkodliwości czynu oraz nie nazbyt surowa z uwagi na stopień winy oskarżonego.

Fakt, że skarżący kwestionuje sprawstwo i winę oskarżonego w zakresie pozostałych czynów (przypisanych w pkt. I i II części dyspozytywnej wyroku), gdzie wymierzono oskarżonemu karę zdecydowanie surowszą, każe oceniać orzeczenie również pod kontem prawidłowości tak wymierzonych kar jednostkowych oraz kary łącznej. Charakter dóbr prawnych atakowanych przestępstwem, sposób działania oskarżonego, popełnienie przestępstwa przy współdziałaniu z inną osobą, wielkość szkody wyrządzonej przestępstwem oraz wielokrotna uprzednia karalność oskarżonego za przestępstwa przeciwko mieniu, każą jego czyny traktować jako nacechowane istotną społeczną szkodliwością, a wymierzoną mu w niniejszym postępowaniu karę, jako nie noszącą znamion nadmiernej surowości.

Orzeczenie o kosztach postępowania oparte zostało na podstawie art. 635 kpk w zw. z art. 627 kpk oraz art. 8 i art. 2 ust. 1 pkt. 5 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983, Nr 49, poz. 223). Sąd Apelacyjny nie uwzględnił apelacji wniesionej wyłącznie przez oskarżonego, stąd na podstawie powołanych przepisów, obowiązek poniesienia przez niego kosztów postępowania odwoławczego wraz z opłatą od wymierzonej kary. Oskarżony przez swój czyn uzyskał znaczną korzyść majątkową, powinien więc ponieść również koszty wynikłe z niniejszego postępowania.

SSA Wiesław Pędziwiatr SSA Witold Franckiewicz SSO (del. do SA) Maciej Skórniak