Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2019 r. w Lublinie

sprawy S. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 7 maja 2018 r. sygn. akt VIII U 2622/17

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Jacek Chaciński Małgorzata Rokicka-Radoniewicz Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska

III AUa 547/18

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. Decyzją z dnia 24 października 2017 r. odmówił S. K. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu podano, że wnioskodawca nie udokumentował wymaganego, co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wnioskodawcy nie zaliczono okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych udokumentowanego przełożonym świadectwem wykonywania pracy w takich warunkach z 30.03.2011r., wydanego przez Syndyka Masy Upadłości Zakładu Produkcji (...) sp. z o.o. w P. gdyż nie wskazano w nim charakteru pracy wnioskodawcy.

Od tej decyzji odwołanie do Sądu Okręgowego w Lublinie złożył S. K. i wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania wskazał, iż przepracował w warunkach szczególnych ponad 15 lat w zakładach (...) S.A. w P..

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia 7 maja 2018 roku zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił S. K. prawo do emerytury od dnia zaprzestania pobierania zasiłku chorobowego.

Sąd Okręgowy ustalił, że S. K., urodzony (...) w dniu 20 września 2017 r. złożył wniosek o prawo do emerytury. Do wniosku tego dołączył świadectwo pracy oraz świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wystawione przez Syndyka Masy Upadłości Zakładu Produkcji (...) sp. z o.o. w P. w dniu 30 marca 2001 r., z którego wynikało, że wnioskodawca był zatrudniony w tym zakładzie pracy w okresie od 1 września 1972r. do 30 czerwca 1998r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace od 1 października 1975 r. do (...)i od 11.05.1981 r. do 30.04.1989 r. jako operator maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych - Wykaz A, Dział III, poz.23 pkt 3, od 1 lutego 1994 r. do 30 czerwca 1998 r. – dozór techniczny –Wykaz A, Dział XIV, poz. 24 pkt 1wymienione w Zarządzeniu Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 195r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego.

Ze świadectwa pracy wynikało, że wnioskodawca odbywał służbę wojskową od(...) do (...).

Po dokonaniu sprawdzenia okresów podlegania ubezpieczeniu, organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, uwzględniając skarżącemu 26 lat, 4 miesiące i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym żadnych okresów pracy w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił, że wnioskodawca ma wykształcenie średnie techniczne po ukończeniu Technikum Zawodowego na podbudowie szkoły zawodowej i uzyskaniu zawodu frezera. W okresie nauki w szkole zawodowej wnioskodawca miał zawartą z Zakładami (...) w P. umowę o praktyczną naukę zawodu, która była wykonywana w okresie od 1.09.1972 r. do 30.09.1975 r. W dniu 1 października 1975 r. podpisał umowę o pracę z Zakładami (...) w P., na mocy której został zatrudniony na Wydziale (...)w pełnym wymiarze czasu pracy, na czas nieokreślony na stanowisko frezera. W okresie od(...) do (...) został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Od 11.05.1981 r. powrócił na poprzednie stanowisko pracy frezera na wydziale (...). Pracował tam w tym charakterze do 30.04.1989 r., po czym od 01.05.1989 r. powierzono mu czynności technologa i dyspozytora w (...).

Od 1.02.1994 r. do końca zatrudnienia, tj. do 30.06.1998 r. został przeniesiony na stanowisko mistrza (...) ((...))

Zakład pracy S. K. obejmował takie wydziały jak: narzędziownia, wydział remontowy, wydział produkcji sprężarek, odlewnia. Zakłady (...) zajmowały się produkcją między innymi sprężarek, silników do pralek i bezpieczników. Na zajmowanym w trakcie zatrudnienia w (...) stanowisku frezera wnioskodawca pracował w Wydziale (...) jako operator frezarki przy obróbce żeliwa. (...) była wydziałem gdzie wykonywano narzędzia specjalistyczne, szczególnie formy do odlewania żeliwa, wykrojniki, tłoczniki i inne potrzebne do pracy (...), gdyż obsługiwała cały zakład. Pracował w systemie trzy zmianowym, frezował płyty żeliwne o wymiarach ok. 50-10 cm, z których były wykonywane poszczególne formy żeliwne dla poszczególnych wydziałów, wykańczane następnie przez ślusarzy. Polegało to na obróbce elementów – płyt żeliwnych (służących do wykonywania przyszłych form) na maszynie zwanej frezarką lub frezarko - kopiarką. Frezowanie obejmowało tzw. frezowanie zgrubne, a następnie precyzyjne. Zarówno profile do przyszłych odlewów, jak i same odlewy musiały być wykończone do gładkości, z nadaniem im odpowiedniego kształtu za pomocą głowic frezarskich. Wykonywano zarówno regenerację starych płyt żeliwnych jak również nowych płyt żeliwnych dla oddziału odlewni. Regeneracja zużytych płyt była pracą znacznie cięższą i szkodliwsza niż frezowanie nowych płyt. Zużyte płyty, przychodzące z odlewni były brudne, zaoliwione, zesmolone i najpierw trzeba było je czyścic za pomocą sprężonego powietrza i szmat co dodatkowo zapylało hale. Z takich płyt niejednokrotnie należało wybić detale, które nie zostały usunięte w trakcie cyklu produkcyjnego.

Na odlewni, która była odrębnym wydziałem produkowano odlewy do produkcji sprężarek i silników. Formy do wykonywania odlewów na odlewni były zbudowane z żeliwa. Wnioskodawca frezował płyty oraz kształty postumentów czyli form do odlewów. Samej obróbki odlewów nie wykonywał, robił tylko obróbkę płyt żeliwnych służących do produkcji odlewów. Wykonując regenerację częściowo zużytych form żeliwnych powtórnie frezowano od podstaw płyty formujące oraz gniazda kształtujące. W płytach był wyfrezowany kształt zadanego odlewu. Pracę wykonywał za pomocą różnych średnich frezów- narzędzi skrawających czyli frezarek różnej wielkości. Korzystał z frezarek o małych jak i dużych gabarytach, ze szlifierek do płaszczyzn i wałków. Wykorzystanie ruchu obrotowego narzędzia skrawającego powodowało zmielenie materiału i powstanie odpowiedniego kształtu. Przy niższych obrotach powstawały wióry żeliwne a przy wyższych w wyniku frezowania proszek w formie pyłu.

Okres zatrudnienia w charakterze technologa i dyspozytora wydziału(...) od 1.05.1989 r. do 31.01.1994 r. był okresem wykonywania pracy umysłowej. Praca polegała na pisaniu technologii.

Od 1.02.1994 r. do końca zatrudnienia wnioskodawca ponownie powrócił do pracy bezpośrednio na oddział produkcyjny. Powierzono mu stanowisko mistrza na wydziale (...). Na wydziale tym krajacze metali wykonywali rozkrój blach na gilotynach. Za pomocą nożyc mechanicznych do cięcia blach kroili blachy o różnych grubościach od 0,6mm do 3 mm. Były to stalowe blachy służące do produkcji m.in. korpusów do sprężarek. Używano też pras szybkobieżnych, które powodowały wykrawanie blach do produkcji silników. Cykl uderzeń prac 200 na minutę powodował ogromny hałas na hali. Na stół prasy nakładano wykrojnik, do którego była podawana blacha, w trakcie cyklu wykrawania powstawały detale. Uderzenie stempli w matrycę powodowało wypadanie wykonanego kształtu detalu. Krajacze metali pracowali w warunkach szkodliwych, w hałasie, w zadymieniu. Wnioskodawca pełnił tam stanowisko mistrza związane z dozorem technicznym wykonywanej produkcji a więc z rozkrojem blach, kontrolą i nadzorowaniem dokładności wykonywania pakietów, wydawaniem wykonanych detali. Był przełożonym całej grupy ok. 40 osób, które pracowały na gilotynach, prasach, piłach mechanicznych, przy ustawianiu narzędzi na prasach szybkobieżnych, przy pakietowaniu. Oprócz ustawiaczy pras i operatorów pras na wydziale był zatrudniony kierowca do podnośnika blach, suwnicowy, pracownicy obsługujący piły mechaniczne – krajacze metali. Cały czas pracował na hali, bezpośrednio przy wykonywanej produkcji, stale sprawując technologiczny nadzór nad wykonywana produkcją. W razie potrzeby wnioskodawca sam pokazywał i wykonywał nie typowe detale. Zapoznawał się z dokumentacją techniczną, przekazywał w jaki sposób powinny być wykonane detale, kontrolował ich wykonanie, zapewniał dyscyplinę na oddziale, dbał o prawidłową jakość wykonanych elementów i ich ilość. Na początku dnia dzielił ludzi na brygady i rozdzielał pracę do wykonania. Pilnował aby praca była wykonana zgodnie z przepisami bhp oraz z normami technologicznymi. Zabezpieczał stanowiska pracy w materiały, które pobierała na jego zamówienie rozdzielczyni, pilnował aby materiały zostały dowiezione na odpowiednie stanowiska pracy. Po wykonaniu detali czuwał aby zostały one przekazane na odpowiednie wydziały produkcyjne. Zdarzało się, że w razie potrzeby pracował jednocześnie z pracownikami fizycznymi jako wykrawacz blach, na maszynie szybkobieżnej, przy wykrawaniu na prasach mimośrodowych.

W ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawca, będąc zatrudnionym w zakładzie (...), stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w warunkach szczególnych, związanych ze stałą stycznością ze smarami, unoszącym się dymem, czarnym pyłem z poddawanego obróbce żeliwa i wysoką temperaturą. Pracownicy otrzymywali odzież ochronną w postaci kombinezonów i okularów ochronnych oraz dodatki do wynagrodzenia i napoje regeneracyjne.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych i aktach ZUS oraz zeznania wnioskodawcy i świadków.

Dodać należy, że wnioskodawca składając wniosek o emeryturę pozostawał w stosunku pracy i dotychczas go nie rozwiązał. W lutym 2016 roku przebył zawał serca w wyniku czego korzystał z zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego. Ubiegał się o rentę ale ZUS odmówił prawa do świadczenia. W chwili składania wniosku o emeryturę oraz w chwili zamknięcia rozprawy wnioskodawca nadal korzystał z zasiłku chorobowego.

Sąd Okręgowy orzekł, że prawo do wcześniejszej emerytury dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z uwagi na datę urodzenia wnioskodawcy, regulują przepisy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440, ze zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43, ze zm.). Prawo do emerytury nabywają ubezpieczeni po osiągnięciu wieku przewidzianego m. in. w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnili enumeratywnie określone przesłanki:

- posiadają okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn,

- legitymują się okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art. 27.

Natomiast, w myśl art. 184 ust. 2 emerytura, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Dokonując oceny, czy pracę wnioskodawcy można zakwalifikować jako pracę w szczególnych warunkach należy podkreślić, że wnioskodawca występując do organu rentowego o przyznanie świadczenia, przedłożył stosowne świadectwo pracy ze wskazanymi okresami pracy w warunkach szczególnych, potwierdzające świadczenie takiej pracy przez wymagany okres czasu. Organ rentowy nie uwzględnił jednak zatrudnienia na podstawie tego dokumentu wskazując na braki formalne dokumentu poprzez nie wskazanie charakteru pracy

Sąd Okręgowy w toku postępowania dowodowego ustalił, że w nieuwzględnionych przez ZUS okresach, tj. od 1.10.1975 r. do 30.04.1989 r., uwzględniając także okres odbywania zasadniczej służby wojskowej; od (...)do (...). wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w warunkach szczególnych jako frezer. Okres ten wyniósł 13 lat i 7 miesięcy.

Praca na frezarce dotyczyła obróbki żeliwa i związana była z wykańczaniem odlewów żeliwnych. A zatem przedmiotowa praca jest pracą wykonywaną w szczególnych warunkach wymienioną w wykazie A dział III: w przemyśle maszynowym, poz. 23 jako wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów, wymienioną w załączniku do rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1993r.

W akcie resortowym jakim jest zarządzenie zarządzeniu Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w dziale III w hutnictwie i przemyśle metalowym pod poz. 23 wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów w pkt 3 jest również wymienione stanowisko operator maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych A zatem przepisy resortowe wymieniają stanowisko frezera jako operatora maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych jako pracę wykonywaną w szczególnych warunkach i jedynie w tym zakresie uszczegóławiają poz. 23 w/w rozporządzenia podając poszczególne stanowiska, na których praca ta jest wykonywana.

Mając na uwadze powyższe argumenty Sąd przyjął, że również praca wykonywana przez wnioskodawcę w okresie od 1.02.1994r. do 30.06.1998r. (4 lata i 5 miesięcy) także była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych.

Za pracę o takiej kwalifikacji prawnej może być bowiem uznana tylko praca na którą składają się czynności które odpowiadają rodzajowi pracy opisanemu w wykazie A, Dział XIV ”Prace różne”, poz. 24 - „Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie”, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43). W stanie faktycznym sprawy dla potrzeb uznania czynności wykonywanych przez wnioskodawcę w ramach sprawowanego dozoru, podstawowymi pracami wykonywanymi przez nadzorowanych pracowników na wydziale na którym wnioskodawca dozór wykonywał powinny być wykonywane prace polegające na cieciu metali przez krajaczy, prace związane z ustawianiem maszyn szybkobieżnych zgodne z wymienionymi w wykazie A dziale III, poz. 78 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. – „Prace różne w hutnictwie i w przemyśle metalowym”, „Szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne” oraz poz. 45. „Przeróbka plastyczna metali”, „Obsługa agregatów do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającymi.” Prace te zostały również wymienione w aktach resortowych, tj. w zarządzeniu nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MH i PM nr 1, poz. 1) w wykazie A, dziale III, poz. 45.

W tym okresie wnioskodawca pracował jako mistrz na wydziale krajalni. Jako podstawowe były wykonywane w/w prace w warunkach szczególnych.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że w tym okresie wnioskodawca wykonywał stały dozór techniczny na tym wydziale.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż w sumie okres zatrudnienia wnioskodawcy w takich warunkach wynosi ponad 15 lat – łącznie 18 lat. Wnioskodawca legitymuje się również wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym, ma ukończone 60 lat życia oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Tym samym spełnione są wszelkie przesłanki ustalenia mu prawa do emerytury. Jednakże wnioskodawca nadal pozostaje w stosunku pracy, w chwili zamknięcia rozprawy był uprawniony do zasiłku chorobowego. Zgodnie z art. 100 ustawy emerytalnej prawo do emerytury we wcześniejszym wieku od dnia spełnienia wszystkich przesłanek do przyznania prawa do świadczenia. W przypadku pobierania zasiłku chorobowego czy świadczenia rehabilitacyjnego prawo do emerytury prawo do emerytury powstaje z dniem zaprzestania pobierania tych świadczeń. Ze względu na to, że wnioskodawca był uprawniony do jednego z w/w świadczeń Sąd nie miał możliwości wskazania w wyroku konkretnej daty ustalenia powstania prawa do świadczenia. W tej sytuacji Sąd ustalił, że wnioskodawca nabywa prawo do emerytury od dnia zaprzestania pobierania zasiłku chorobowego.

Apelację od tego wyroku wniósł organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 1, 2 ust 1 i § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

- naruszenie prawa materialnego art.100 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez nieustalenie daty początkowej przysługującego świadczenia;

- naruszenie prawa procesowego przez przekroczenie wyrażonej w art. 233§ 1 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów;

- sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego i przyjęcie, że wnioskodawca spełnił warunek udowodnienia 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Skarżący wnosił o zmianę wyroku i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, a jej uwzględnienie skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem odwołania.

Przypomnieć należy, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, Lex nr 950426). Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), które ma zastosowanie na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1270) wynika, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W załączniku do rozporządzenia zawarty jest kompletny wykaz prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. A zatem, dla uznania konkretnego rodzaju lub stanowiska pracy za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach decydujące znaczenie ma to, czy jest to praca wymieniona w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 4 z późn. zm.) - w wykazie A stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia.

Jak wynika z ustaleń Sądu , że ubezpieczony od 1 października 1975 r. do 22 kwietnia 1979 roku i od 11 maja 1981 roku do 30 kwietnia 1989 r., wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w warunkach szczególnych jako frezer - frezował płyty oraz kształty postumentów czyli form do odlewów. Samej obróbki odlewów nie wykonywał, robił tylko obróbkę płyt żeliwnych służących do produkcji odlewów. Zdaniem Sądu wskazane czynności i odpowiadają rodzajowi pracy opisanemu w wykazie A, Dział III „W hutnictwie i przemyśle metalowym”, poz. 23 „Wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów”, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów oraz stanowisku operatora maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych, wymienionemu w Wykazie A, Dziale III „W hutnictwie i przemyśle metalowym”, poz. 23 „Wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów”, pkt 3, stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MG. Z 1985 roku, Nr 1, poz. 1.

Zauważyć należy, że już z wyjaśnień wnioskodawcy wynikało, że pracując na wydziale remontowym, w specjalnie stworzonej komórce, gdzie obrabiano żeliwne elementy na usługi remontowe, wykonywał różne elementy stanowiące części produkowanego sprzętu, remontował uszkodzone detale maszyn oraz zajmował się regeneracją form do odlewów.

Przy takich bezspornych ustaleniach faktycznych , nie można zaakceptować poglądu Sądu I instancji, że ubezpieczony pracując jako tokarz wykonywał prace w warunkach szczególnych opisane jako oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) w załączniku A, w dziale III (W hutnictwie i przemyśle metalowym), w części dotyczącej "Odlewania staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur" pod pozycją 23 wymieniło "Wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów".

W opracowaniach fachowych dotyczących procesów odlewania (por. Wydawnictwo – Naukowo Techniczne Wa- wa – M. Pietrzyk, S. Waszkiewicz, M. Kaczorowski , A. Jopkiewicz - Odlewnictwo, Wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów ) oraz A. T., "Wybrane zagadnienia z odlewnictwa", K., Wydawnictwo Politechniki wskazuje się min., że odlewanie oznacza wytwarzanie przedmiotów przez wypełnianie form ciekłym metalem. Odlewanie przeprowadza się w ściśle określonej temperaturze, która zależy od rodzaju odlewanego tworzywa, materiału i temperatury formy, masy i kształtu odlewu, a także technologii odlewania. Wybijanie odlewów to usuwanie zakrzepniętych odlewów z form, jak też oddzielenie resztek masy od odlewu. Podstawowymi urządzeniami do wybijania odlewów z form są kraty wstrząsowe i kraty wibracyjne. Po wybiciu odlewu z formy przenosi się go do oczyszczalni, gdzie oddziela się od odlewu wlewy, nadlewy, przelewy, zalewki oraz usuwa rdzenie i przypaloną masę formierską i rdzeniową. Oczyszczanie i obróbka wykańczająca odlewów obejmuje zespół operacji po wybiciu odlewów z form. Oczyszczanie powierzchni odlewów może odbywać się metodami: ścierną, strumieniowo-pneumatyczną, strumieniowo-wodną, rzutową, chemiczną i elektrochemiczną.

Bezsporną okolicznością było, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w odlewni żeliwa. Gotowe odlewy były dostarczane z odlewni mieszczącej się w innym wydziale . Wytworzone elementy żeliwne były dostarczane z odlewni, a dopiero w dalszej kolejności - już, jako półprodukty - trafiały do ubezpieczonego, który pracując jako tokarz - wytwarzał z nich różne elementy, uzyskując produkt finalny. Jak sam przyznał wnioskodawca obsługiwał on tokarkę, na której ostatecznie wykańczał odlewy i przekształcał je w gotowy produkt, regenerował formy odlewnicze i wykonywał różne inne prace frezerskie przy naprawie uszkodzonych elektów.

Ubezpieczony nie zajmował się zatem wybijaniem, oczyszczaniem oraz wykańczaniem odlewów żeliwa, bowiem obrabiał już produkt będący wstępnie oczyszczonym, obrobionym przedmiotem przy czym do jego obowiązków należały także inne czynności (poza pracą przy żeliwie ). Oznacza to, że nawet o ile pewną ilość wykonywanych przez niego zadań można zakwalifikować jako czynności kwalifikowane jako praca w warunkach szczególnych, to jednak nie wyczerpywały one pełnego wymiaru pracy - co uniemożliwia przyjęcie pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy . Przy wykonywaniu przez ubezpieczonego pracy nie występowały warunki pracy (środowisko pracy), właściwe dla odlewni, gdzie łącznie występuje wysoka temperatura, hałas, zapylenie oraz immisja gazów.

Tym samym praca ubezpieczonego w spornym okresie nie mogła zostać zakwalifikowana, jako wykonywana w szczególnych warunkach w rozumieniu ww. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Żadna z pozycji wymienionych w wykazie A (załącznika do rozporządzenia) nie wymienia pracy na stanowisku frezera.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale codziennie i w pełnym wymiarze czasu (przez 8 godzin dziennie jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar). Jak już wyżej wskazano w wykazie A dziale III poz. 23 wymienione zostały prace stanowiące wybijanie oczyszczanie i wykańczanie odlewów w odlewniach staliwa , żeliwa metali nieżelaznych i rur . Tego rodzaju pracy, co jednoznacznie wynika z materiału dowodowego wnioskodawca nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy - nie pracował bowiem w żadnej z wymienionych odlewni gdzie odbywa się wybijanie, oczyszczanie czy też wykańczanie odlewów.

Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 3 zarządzenia Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego – dział III i poz. 23 pkt 3, na który powołał się pracodawca w świadectwie pracy, nie wymienia stanowiska frezera. Pod poz. 23 pkt 3 widnieje stanowisko operatora maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych, przy czym dotyczy ono stanowisk występujących w odlewniach żeliwa, staliwa metali nieżelaznych i rur.

Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego wnioskodawca nie udowodnił, że spełnia przesłanki z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 roku, poz. 1270) oraz § 2 ust. 1 i § 4 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wyżej cytowanego do ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Wobec niewykazania 15 lat pracy w warunkach szczególnych, stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy ustalając wnioskodawcy prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym naruszył przepisy prawa materialnego tj. art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. Nr 153, poz. 748) oraz § 2 i 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43).

W tej sytuacji zarzut naruszenia przepisu art.100 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest bezprzedmiotowy.

Z tych względów i na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.