Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 05 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Płocku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Radosław Jeznach

Protokolant: Damian Gołębiewski

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 05 kwietnia 2019 r. w Płocku

sprawy z powództwa R. P.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna w W.

o zadośćuczynienie

1)  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powoda R. P. tytułem zadośćuczynienia kwotę 195.000 zł (sto dziewięćdziesiąt pięć tysięcy złotych) wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 134.000 zł (sto trzydzieści cztery tysiące złotych) od dnia 31 grudnia 2016r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 61.000 zł (sześćdziesiąt jeden tysięcy złotych) od dnia 06 kwietnia 2019 r. do dnia zapłaty;

2)  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3)  znosi między stronami koszty procesu;

4)  nakazuje ściągnąć od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Płocku kwotę 11.059,36 zł (jedenaście tysięcy pięćdziesiąt dziewięć złotych trzydzieści sześć groszy) tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych;

5)  odstępuje od obciążania powoda R. P. nieuiszczonymi kosztami sądowymi.

Sygn. akt I C 314/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 18 grudnia 2017 r. powód R. P. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego (...) Spółka Akcyjna w W. kwoty 134 000 zł tytułem zadośćuczynienia (art. 445 § 1 kc) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 31 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty, a także zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu powód podniósł, że na skutek wypadku komunikacyjnego spowodowanego w dniu 14 czerwca 1998 .r w miejscowości K. przez A. N. doznał mnogich obrażeń ciała w postaci: urazu czaszkowo – mózgowego, wstrząśnienia mózgu, złamania kości ciemieniowej prawej, krwotoku nadtwardówkowego w prawej okolicy ciemieniowej, wodniaka podtwardówkowego w lewej okolicy czołowej, złamania kości ramiennej prawej leczonego operacyjnie, złamania podgłówkowego kości strzałkowej lewej, krwiaka kolana lewego, encefalopatii pourazowej, padaczki pourazowej oraz blizn po trepanacji czaszki. Powód podniósł, iż pozwany wypłacił mu łącznie kwotę 56 000 zł tytułem zadośćuczynienia, jednakże kwota ta, biorąc pod uwagę rozmiar krzywdy, naruszenie integralności fizycznej i rozstrój jego zdrowia, jest stanowiskiem krzywdzącym i nieadekwatnym. R. P. podniósł, że przed wypadkiem był sprawnym, towarzyskim i pełnym życia mężczyzną; wypadek, któremu uległ zmienił całe jego życie. Jego konsekwencje będzie odczuwał zaś do końca swojego życia – doznał bowiem mnogich i wyjątkowo poważnych obrażeń. Mimo upływu czasu do dziś cierpi na ograniczoną ruchomość ręki, padaczkę pourazową, silne bóle głowy czy depresję; boryka się również ze zniekształceniem prawej strony głowy związanym z ubytkiem kości. R. P. wyjaśnił, że przed zdarzeniem chętnie grał w piłkę nożną, wędkował, uprawiał także ziemię, czego został aktualnie pozbawiony, co tym bardziej potęguje jego depresję; zażywa codziennie szereg leków bez których nie jest w stanie funkcjonować, zaś wspomnienie wypadku stanowi dla niego ciężką traumę.

W odpowiedzi na pozew z dnia 28 marca 2018 r. pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany nie kwestionując swojej legitymacji biernej w sprawie wskazał na nadmierne wygórowanie sformułowanego w pozwie roszczenia – stwierdzając, że kwota wypłaconego w 1999 r. zadośćuczynienia odpowiada obecnej kwocie w wysokości ok 97 000 zł. Zdaniem pozwanego przyznane i wypłacone zadośćuczynienie jest adekwatne, biorąc pod uwagę rozmiar doznanej krzywdy, w tym charakter doznanych obrażeń w przedmiotowym wypadku, związane z tym nasilenie cierpień fizycznych i psychicznych oraz leczenie; określając wysokość zadośćuczynienia wzięto pod uwagę całokształt okoliczności rzutujących na poczucie krzywdy, a przed wszystkim charakter doznanych obrażeń oraz opinię lekarską.

W piśmie procesowym z dnia 27 marca 2019 r. powód zmodyfikował powództwo w ten sposób, że zamiast dochodzonej pozwem kwoty 134 000 zł wniósł o zasądzenie na jego rzecz kwoty 694 000 zł tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi od kwoty 134 000 zł liczonymi od dnia 31 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty, zaś od kwoty 560 000 zł od dnia rozszerzenia powództwa, tj. od dnia 27 marca 2019 r. do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na pismo rozszerzające powództwo z dnia 5 kwietnia 2019 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa także w rozszerzonej części.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 14 czerwca 1998 r. w miejscowości K. na trasie nr E-30 A. N. kierując samochodem marki S. nr rej. (...), poruszając się w kierunku S. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że nienależycie obserwował przedpole jazdy oraz nie zachował szczególnej ostrożności zbliżając się oznakowanego skrzyżowania dróg, w następstwie czego uderzył w tył stojącego przy osi jezdni z zamiarem wykonania manewru skrętu w lewo samochodu marki P. nr rej. (...) kierowanego przez W. Maltę, czym przemieścił ww. pojazd na lewy pas ruchu, gdzie został ponownie uderzony przez jadący z kierunku przeciwnego samochód marki P. nr rej. (...) kierowany przez R. O., wskutek czego m.in. spowodował w sposób nieumyślny obrażania ciała pasażera samochodu P. nr rej. (...) R. P. w postaci złamania kości ciemieniowej prawej, krwiaka podoponowego w okolicy ciemieniowej prawej, złamania kości ramiennej prawej i złamania guzka większego tej kości, porażenia nerwu promieniowego prawego, zwichnięcia w stawie barkowym, wstrząśnienia mózgu stanowiące ciężki uszczerbek na zdrowiu. Wyrokiem z dnia 07 grudnia 1998 r., sygn. akt (...), Sąd Rejonowy w S. uznał A. N. za winnego popełnienia przestępstwa z art. 177 § 1 i 2 k.k. skazując go na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z zawieszeniem jej wykonania na okres 4 tytułem próby (kopia odpisu wyroku – k. 113-144).

Samochód ciężarowy marki S. nr rej. (...) kierowany przez A. N. był objęty ubezpieczeniem z tytułu odpowiedzialności cywilnej wykupionym w (...) S.A. w W. (bezsporne) .

W dniu 30 grudnia 1998 r. do (...) S.A. w W. wpłynęło zgłoszenie szkody komunikacyjnej w związku z wypadkiem i uszkodzeniem ciała R. P. wniesione przez (...) S.A. w L. (akta szkody).

W dniu 25 marca 1999 r. (...) S.A. w W. w związku ze zgłoszoną szkodą komunikacyjną wypłaciło na rzecz R. P. tytułem zadośćuczynienia kwotę 30 000 zł (bezsporne; akta szkody w formie elektronicznej zapisane na płycie CD - plik 05_1_Inne_U704_20161019121707).

W związku z wnioskiem z dnia 30 listopada 2016 r. złożonym przez działające w imieniu (...) S.A. w L. o wypłatę dalszej kwoty 150 000 tytułem zadośćuczynienia, decyzją z dnia 20 lutego 2017 r. (...) S.A. w W. przyznała na rzecz poszkodowanego kwotę 16 000 zł tytułem zadośćuczynienia (decyzja – k.125). W lipcu 2017 r. R. P. podpisał ugodę z (...) SA której przedmiotem było ustalenie jednorazowego odszkodowania w wysokości 150 000 zł (akta szkody w formie elektronicznej).

R. P. w 1998 r. miał 25 lat; utrzymywał się z prowadzenia 5-cio hektarowego gospodarstwa rolnego, które otrzymał od swoich rodziców; uprawiał tam zboże i warzywa. Po wypadku sprzedał większość gruntów, pozostawiając dla siebie około 1 hektara ziemi, którą to oddał w dzierżawę swojemu sąsiadowi oraz siedlisko. Obecnie mieszka tam wraz ze swoją żoną; małżonkowie nie mają dzieci. Obydwoje utrzymują się z rent z tytułu niezdolności do pracy w łącznej wysokości ok 1700 zł miesięcznie. Od czasu wypadku R. P. nie podejmował żadnego zatrudnienia. Obecnie hoduje jedynie kury; nie ma długów, ani żadnych innych zobowiązań finansowych. Jest pod stałą opieką porani neurologicznej, psychiatrycznej i ortopedycznej; leczy się w ramach NFZ; uczestniczy także w turnusach rehabilitacyjnych w S., przyjmuje leki przeciwpadaczkowe.

Przed wypadkiem R. P. był zdrowy i sprawny fizycznie. Planował rozbudowę gospodarstwa rolnego i remont domu. W związku z wypadkiem, R. P. wymagał operacji neurochirurgicznej – kraniotomii, w celu ewakuacji krwiaka nadtwardówkowego nad prawą półkulą mózgu i trepanopunkcji celem ewakuacji wodniaka na lewą półkulę mózgu. Skutkiem tych operacji jest obecnie rozległy ubytek łuski kości ciemieniowej prawej i okrągły, wielkości monety ubytek kości ciemieniowej lewej. W wyniku tych zmian doszło do zaburzenia czynności mózgu, która pojawiła się w sferze wolicznej, poznawczej i emocjonalnej oraz wywołała u niego padaczkę; epilepsja przez wielokrotność upadków, a w związku z tym urazów głowy spowodowała organiczne zaburzenia nastroju i zachowania, o których świadczy funkcjonowanie społeczne i poznawcze R. P.. Proces przebiegał w taki sposób, że przestał on rozwijać swoje zdolności poznawcze i fizyczne; izolował się i nie rozwijał sfery społecznej; brak stymulacji funkcji poznawczych spowodował znaczne ich pogorszenie.

Stan zdrowia R. P. nie rokuje pomyślnie na przyszłość; duży ubytek w kościach czaszki powoduje postęp choroby, tj. encefalopatii na skutek powtarzających się mikro urazów mózgu, a ponadto uniemożliwia podjęcie pracy. Poza tym napady padaczkowe z tak dużym ubytkiem czaszki są bardzo niebezpieczne dla jego zdrowia. Dodatkowo zmiany zwyrodnieniowe w stawie barkowym, które są bezpośrednim następstwem złamania kości ramiennej i jej zwichnięcia w stawie barkowym będą nasilały się i powodowały ból barku postępujący ograniczenia ruchomości. Zaburzenia nastroju R. P. są z kolei wynikiem tragicznego zdarzenia i cierpień związanych z operacjami, zabiegami i rehabilitacją oraz ze zmianami organicznymi w ośrodkowym układzie nerwowym, są one trwałe i będą pogłębiać się wraz z wiekiem. Zaburzenia nastroju wynikają z urazu, licznych urazów w wyniku napadów drgawkowych i z cierpień fizycznych, są utrwalone, mogą się zmniejszyć w sprzyjających warunkach socjalnych zabezpieczenia finansowego.

R. P. powinien poddać się operacji plastycznej istniejącego dużego ubytku łuski kości ciemieniowej prawej. Ponadto wymaga i będzie nadal wymagał leczenia psychiatrycznego i przeciwpadaczkowego. Dodatkowo, w celu utrzymania sprawności fizycznej ,powinien znajdować się pod stałą opieką specjalisty z dziedziny ortopedii i rehabilitacji. Leczenie i rehabilitacja powinny zaś przebiegać w sposób ciągły. Wypadek, który doprowadził do uszkodzenia jego mózgu skutkuje w całym swoim obecnym całokształcie niemożliwością wykonywania dotychczasowej pracy. Zajęcia terapii kinezą, psychoterapia indywidualna nastawiona na wsparcie i ćwiczenia funkcji poznawczych, terapia grupowa sztuką, uprawnią R. P., zmniejszą jego izolację, pobudzą mózg do działania, zmniejszając cierpienia fizyczne i psychiczne.

Z neurologicznego punktu widzenia R. P. doznał 80% -owego uszczerbku na zdrowiu, z ortopedycznego – 25%-owego, zaś z punktu widzenia psychiatrycznego – 70%-owego uszczerbku na zdrowiu (uszczerbek nie podlega sumowaniu z uszczerbkiem ustalonym przez neurologa; łączny uszczerbek na zdrowiu wynosi 105%).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie wyżej wskazanych dokumentów, opinii biegłych: neurologa (opinia pisemna k. 180-194), ortopedy traumatologa (opinia pisemna k. 196-206) i psychiatry (opinia pisemna k. 206-2019) oraz zeznań powoda (00:03-17 rozprawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. i 00:03-12 rozprawy z dnia 5 kwietnia 2019 r.).

Dokumenty przywołane w części uzasadnienia obejmującej ustalenie stanu faktycznego nie były kwestionowane przez strony, stanowią wiarygodny materiał dowodowy. Nie budzą zastrzeżeń co do wiarygodności zeznania powoda. Powód nie kwestionował twierdzenia strony pozwanej co do wypłacenia w marcu 1999 r. kwoty 30 000 zł tytułem zadośćuczynienia; fakt ten wynika ponadto z dokumentacji zapisanej cyfrowo na nośniku danych złożonych przez pozwanego.

Opinie pisemne biegłych są co do zasady rzetelne, wyczerpujące i stanowią pełnoprawny materiał dowodowy; zdaniem Sądu na zgłoszone przez pozwanego zastrzeżenia w sposób wyczerpujący biegła z zakresu psychiatrii w sposób rzetelny odpowiedziała w swojej opinii uzupełniającej – podtrzymując swoje stanowisko wyrażone w opinii pierwotnej. Strony nie kwestionowały przedstawionych opinii (poza koniecznością uzupełnienia opinii biegłego psychiatry).

Sąd zważył, co następuje :

Powództwo o zadośćuczynienie należało uwzględnić w części, to jest do kwoty 195 000 zł.

Zgodnie z art. 444 § 1 zd. 1 kc w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty; w takim wypadku sąd może również przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 kc). Zgodnie z art. 436 § 1 kc w zw. z art. 435 § 1 kc samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności – gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny. Możliwość przypisania odpowiedzialności odszkodowawczej osobie kierującej pojazdem mechanicznym (a także podmiotowi odpowiadającemu równolegle na podstawie umowy ubezpieczenia lub szczególnych przepisów prawnych statuujących jego przymusową odpowiedzialność na zasadach tożsamych jak w przypadku umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej) warunkowana jest co do zasady samym faktem wystąpienia zdarzenia wywołującego szkodę – mowa jest w tym przypadku o odpowiedzialności na zasadzie ryzyka, czyli niezależnej od winy osoby, z której zachowaniem przyczynowo związana jest szkoda: samo wystąpienie szkody oznacza powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej. Odpowiedzialność ta nie ma jednak charakteru absolutnego – ustawa przewiduje bowiem okoliczności wyłączające w określonych sytuacjach odpowiedzialność; w szczególności ustalenie, że do zdarzenia wywołującego szkodę doszło z wyłącznej winy poszkodowanego, zwalnia osobę co do zasady odpowiadającą na zasadzie ryzyka. W przypadku powstania szkody w związku z ruchem pojazdu mechanicznego zwolnienie się od odpowiedzialności na zasadzie ryzyka wymaga ustalenia, że wypadek spowodowany został wskutek działania siły wyższej, z wyłącznej winy poszkodowanego lub osoby trzeciej – przesłanka „wyłącznej winy poszkodowanego” w istocie oznacza konieczność przesądzenia również, iż „sprawca” szkody nie ponosi żadnej winy.

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony, przy czym uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela (art. 822 §§ 1 i 4 kc).

W sprawie niniejszej kwestia winy sprawcy wypadku drogowego – osoby objętej ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej gwarantowanej przez pozwanego – nie była istotna z uwagi charakter odpowiedzialności na zasadzie ryzyka (poszkodowany podróżował jako pasażer pojazdu mechanicznego, którego posiadacz nie ponosił winy za zdarzenie).

Oceniając, jaka suma jest odpowiednia tytułem zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną doznaniem przez powoda uszkodzeń ciała i rozstroju zdrowia należy mieć na uwadze, iż kompensata majątkowa ma na celu przezwyciężenie przykrych doznań - służyć temu ma nie tylko udzielenie pokrzywdzonemu należnej satysfakcji moralnej w postaci uznania jego krzywdy na przykład wyrokiem sądu, ale także zobowiązanie do świadczenia pieniężnego, które umożliwi pełniejsze zaspokojenie potrzeb i pragnień pokrzywdzonego. Zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać pewną ekonomicznie odczuwalną wartość – wysokość ta jednak nie może być jednak nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach. Jednocześnie jednak powołanie się na potrzebę utrzymania wysokości zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, nie może prowadzić do podważenia kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 22 lutego 2012 r., I ACa 65/12); kryterium „przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa” ma charakter pomocniczy w aspekcie realizacji zasady sprawiedliwości społecznej (tak wyrok SN z 14 stycznia 2011 r., I PK 145/10, OSNP 2012/5-6/66). W żadnym razie ustalony stopień utraty zdrowia nie jest równoznaczny z rozmiarem krzywdy i wielkością należnego zadośćuczynienia (por. wyrok SN z 5 października 2005 r., I PK 47/05, Mon. Pr. Pr. 2006, nr 4, s. 208); przy oznaczeniu zakresu wyrządzonej krzywdy za konieczne uważa się uwzględnienie : rodzaju naruszonego dobra, zakresu (natężenie i czas trwania) naruszenia, trwałości skutków naruszenia i stopnia ich uciążliwości (por. np. wyrok SN z 20 kwietnia 2006 r., IV CSK 99/05, LEX nr 198509). Również okoliczności indywidualne, związane z pokrzywdzonym, powinny zostać uwzględnione przy zastosowaniu zobiektywizowanych kryteriów oceny (np. sytuacja rodzinna, wiek pokrzywdzonego - por. np. wyrok SN z 22 czerwca 2005 r., III CK 392/04, LEX nr 177203; wyrok SN z 22 sierpnia 1977 r., II CR 266/77, LEX nr 7980). Wpływ na odczuwanie dyskomfortu, zwłaszcza związanego z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, może mieć sytuacja majątkowa pokrzywdzonego, wyznaczając poziom wydatków konsumpcyjnych, mogących zrównoważyć mu doznane cierpienia (por. wyrok SN z 22 czerwca 2005 r., III CK 392/04, LEX nr 177203). Stwierdzenie krzywdy w konkretnym przypadku powinno uwzględniać obiektywne kryteria oceny fizycznych i psychicznych następstw danego zdarzenia (por. wyrok SN z 14 kwietnia 1990 r., II CR 42/80, LEX nr 8225).

Uwzględniając wyżej przytoczone kryteria przy poszanowaniu kompensacyjnego charakteru roszczenia opartego o art. 445 § 1 kc i dyrektywy utrzymania zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, Sąd w sprawie niniejszej ocenił, iż żądana łącznie tytułem dalszego zadośćuczynienia kwota 710 000 zł (roszczenie dochodzone w postępowaniu sądowym 694 000 zł, wypłacone zadośćuczynienie 16 000 zł) jest nadmiernie wygórowana w stosunku do rozmiaru doznanej przez powoda krzywdy. Zadośćuczynienie ustalić należało w ostatecznej kwocie 315 000 zł, przy czym postępowanie likwidacyjne przebiegało w dwóch etapach – w marcu 1999 r. wypłacono powodowi kwotę 30 000 zł, zaś w 2017 r. kwotę 16 000 zł. Należy wziąć pod uwagę fakt, iż kwota 30 000 zł w 1999 r. miała zupełnie inną wartość niż obecnie, dlatego też Sąd dokonał jej waloryzacji stosując sposób zaproponowany przez pozwanego w odpowiedzi na pozew – w celu urealnienia wartości wypłaconego w 1999 r. świadczenia. Zdaniem Sądu zaproponowany przez stronę pozwaną sposób urealnienia świadczenia wypłaconego w 1999 r. jest obiektywny i odnosi się do sytuacji ekonomicznej, a także pewnych standardów życia. Kwota minimalnego wynagrodzenia w 1999 r. wynosiła 650 zł. Kwotę 30 000 zł, która została powodowi wypłacona w 1999 r. Sąd podzielił przez kwotę minimalnego wówczas wynagrodzenia i otrzymał wskaźnik wynoszący 46,15. Wskaźnik ten należało odnieść do minimalnego wynagrodzenia w 2019 r., które wynosi 2 250 zł. W związku z tym otrzymano kwotę wynoszącą w przybliżeniu 104 000 zł (46,15x 2 250). Wobec powyższego Sąd uznał, iż wypłacona wówczas powodowi kwota 30 000 zł odpowiada obecnie kwocie 140 000 zł, która nie może być uznana (także przy uwzględnieniu dalszej wypłaty) za adekwatną do rozmiaru doznanych cierpień i następstw wypadku dla życia i funkcjonowania powoda; funkcję kompensacyjną spełnia zdaniem Sądu przyznanie zadośćuczynienia na poziomie 315 000 zł – tym samym zasądzeniu podlegała ostatecznie kwota 195 000 zł (315 000 – [140 000 +16 000]).

Tak ustalone zadośćuczynienie niewątpliwie przedstawia dla powoda ekonomicznie odczuwalną wartość, nie jest również rażąco wygórowane i nie prowadzi do nieuzasadnionego przysporzenia w jego majątku – jak się zdaje uwzględnia również przesłankę przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa w konkretnych uwarunkowaniach dotyczących R. P.; jak wskazano wyżej, zindywidualizowana sytuacja życiowa i majątkowa osoby dochodzącej roszczeń z tytułu zadośćuczynienia powinna być brana pod uwagę w pewnym stopniu przez sąd jako prawnie relewantna dla ustalenia wysokości pieniężnej kompensaty doznanych krzywd.

Bezspornym pozostaje, iż powód przeżywał cierpienia fizyczne o znacznym natężeniu wynikające z doznanych obrażeń, odczuwając ból oraz dyskomfort związany z przebywaniem w placówkach medycznych. Powód doświadczył cierpienia fizycznego w postaci bólu po wypadku (zakres doznań bólowych bezpośrednio po wypadku można określić jako bardzo wysoki, związany ze złamaniem łuski kości ciemieniowej i przewlekłego krwiaka podtwardówkowego, a także złamania kości ramiennej kończyny górnej prawej, zwichnięcia stawu barkowego prawego, porażania nerwu promieniowego, złamania kości strzałkowej kończyny dolnej lewej). Wypadek spowodował dalekosiężne skutki dla życia powoda zarówno w sferze funkcjonowania fizycznego (uraz barku wiążący się z ograniczeniem sprawności ruchowej), jak i psychicznego (następstwa o charakterze neurologicznym i psychiatrycznym). Sąd ustalając zakres zadośćuczynienia miał na uwadze fakt, iż wskutek doznanych obrażeń sprawny, młody, aktywny, zdrowy, człowiek stał się osobą niepełnosprawną – następstwa wypadku wywołały u niego negatywne konsekwencje dotyczące codziennego funkcjonowania, aktywności społecznej i fizycznej. Zaburzeniu uległy zdolności poznawcze i fizyczne powoda; zaburzenia ruchu – spowolnienie i niedowład, napady drgawkowe, bóle w pierwszym półroczu od czasu wypadku uniemożliwiały samodzielną egzystencję, w drugim półroczu były znacznego stopnia. Zaburzenia osobowości powoda są wynikiem tragicznego zdarzenia i cierpień związanych z operacją, zabiegami i rehabilitacją, przez które przeszedł, a także ze zmianami organicznymi w jego ośrodkowym układzie nerwowym i są trwałe. Z biegiem czasu mogą się nawet pogłębiać. Wypadek złamał linię życia R. P., wpłynął na jego izolację społeczną, zatrzymał rozwój osobowy w zakresie pracy, realizowania celów i hobby. Istotnym jest również, iż u powoda utrzymywać się będzie dysfunkcja ręki związana ze złamaniem kości ramiennej. Ponadto duży ubytek w kościach czaszki powoduje postęp choroby, tj. encefalopatii na skutek powtarzających się mikrourazów mózgu, a ponadto uniemożliwia podjęcia pracy przez powoda. Poza tym napady padaczkowe przy tak dużych ubytkach czaszki, jakie ma powód są bardzo dla niego niebezpieczne. Ustalając wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia Sąd uwzględnił przede wszystkim długotrwałość leczenia powoda, charakter leczenia, odczuwany ból, zakres skutków dla życia i funkcjonowania powoda, młody wiek, w którym uległ wypadkowi oraz jego obecny stan psychiczny. Przy określeniu wysokości zadośćuczynienia Sąd wziął też pod uwagę zakres trwałego uszczerbku na zdrowiu; zaznaczenia w tym miejscu wymaga, iż ustalenie procentowego uszczerbku na zdrowiu u osoby pokrzywdzonej stanowi jedynie pomocnicze kryterium przy ustalaniu wymiaru należnego zadośćuczynienia – w szczególności nieuprawnionym jest ścisłe i automatyczne korelowanie wymiaru zadośćuczynienia z zakresem procentowego uszczerbku na zdrowia, aczkolwiek nie można ukrywać, iż zakres uszczerbku na zdrowiu jest pewnym obiektywnym i mierzalnym kryterium pomocnym przy ustalaniu niewymiernej faktycznie szkody niemajątkowej. Skutki uszczerbku na zdrowiu fizycznym pociągnęły za sobą dostrzegalne konsekwencje dla życia osobistego powoda i jego funkcjonowania – powstanie określonych dysfunkcji w powszechnym odbiorze jest relatywnie bardziej dolegliwe u osoby młodej, cieszącej się zdrowiem i pełną sprawnością, co wprost powinno przekładać się na zwiększenie zakresu zadośćuczynienia (por. np. wyrok SN z 28.08.1972, II CR 259/72, LEX 7127). Jednocześnie żądaną przez powoda kwotę zadośćuczynienia ocenić należało jako nadmiernie wygórowaną; wskazać należy, że już trzy miesiące po wypadku powód zawarł związek małżeński, zaś kwestia nieposiadania potomstwa pozostaje bez związku ze skutkami wypadku. Okolicznościami, które wzięto pod uwagę uznając żądaną przez powoda kwotę zadośćuczynienia za nadmiernie wygórowaną są : poziom życia powoda przed wypadkiem i uwarunkowania indywidualne powiązane z wykształceniem oraz charakterystyką środowiska funkcjonowania; istotnym pozostaje również, iż powód odmawia poddania się niezbędnym zabiegom rekonstrukcji czaszki, motywując to tylko swoją obawą. Zauważyć wreszcie należy, iż roszczenie z tytułu szkody majątkowej zostało w całości zaspokojone przez (...) wskutek zawartej w 2017 r. ugody na kwotę 150 000 zł. Łącznie przyznane powodowi kwoty niewątpliwie pozwolą mu na istotną poprawę jakości życia, kompensującą zarówno szkody o charakterze ściśle majątkowym, jak i krzywdę moralną.

Po uwzględnieniu kwot wypłaconych w toku postępowania likwidacyjnego, na rzecz powoda ostatecznie zasądzić należało tytułem zadośćuczynienia kwotę 195 000 zł.

Sąd podziela pogląd, zgodnie z którym także zadośćuczynienie przysługuje z odsetkami od dnia opóźnienia, czyli wezwania do zapłaty, a nie od dnia jego zasądzenia (np. teza 2 wyroku SN z 14 stycznia 2011 r., I PK 145/10, OSNP 2012/5-6/66) – stąd jako datę początkową należności odsetkowej od kwoty 134 000 zł przyjąć należało wskazany przez powoda dzień 31 grudnia 2016 r., tj. dzień wymagalności roszczenia zgłoszonego ubezpieczycielowi w dniu 30 listopada 2016 r. w związku z upłynięciem 30 dniowego ustawowego terminu likwidacji szkody. Odsetki od należności objętych rozszerzeniem pozwu zasądzono od dnia 6 kwietnia 2019 r. , przyjmując, że pozwany o rozszerzeniu powództwa dowiedział się dopiero na rozprawie w dniu 5 kwietnia 2019 r. Co prawda, powód oświadczył, iż pismo zawierające rozszerzenie powództwa zostało nadane przesyłką poleconą pełnomocnikowi strony przeciwnej, jednakże w aktach sprawy brak jest dowodu doręczenia przedmiotowego pisma.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 436 § 1 kc w zw. z art. 415 kc w zw. z art. 822 kc w zw. z art. 445 § 1 kc należało orzec jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 100 kpc, uznając, że z uwagi na wynik procesu zachodzą podstawy do zniesienia kosztów procesu między stronami (powód utrzymał się ze swoim roszczeniem w 28,10%). Na podstawie art. 113 ust. 1 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 kpc nakazano ściągnięcie od pozwanego nieuiszczonych kosztów sądowych w łącznej kwocie 11 059,36 zł : łączna wysokość wydatków kredytowanych przez Skarb Państwa w toku procesu wyniosła 5 309,36 zł (opinie biegłych), zaś wysokość opłaty ustalonej w odniesieniu do ostatecznie zasądzonej należności wyniosła 9 750 zł – Sąd nakazał ściągnięcie od pozwanego tak ustalonych kosztów w pomniejszeniu o uiszczoną przez pozwanego w dniu 20 kwietnia 2018 r. zaliczkę na poczet opinii biegłych w wysokości 4 000 zł ([5 309,36+9 750] – 4 000 =11 059,36); odstąpiono od obciążania powoda nieuiszczonymi kosztami sądowymi, uznając iż powód w wystarczającym zakresie poniósł koszty sądowe (opłata od pozwu 6 700 zł, zaliczka na biegłych 4 000 zł).