Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 czerwca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział II Cywilny - Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Krystyna Dobrowolska (sprawozdawca)

Sędziowie: SSO Zbigniew Zgud

SO Joanna Ćwik-Bielińska

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2019 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku A. B.

przy uczestnictwie A. M.

o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku

na skutek zażalenia wnioskodawczyni

na postanowienie Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie z dnia 15 lutego 2019 roku, sygn. akt VI Ns 173/17/S

postanawia:

1. oddalić zażalenie;

2. zasądzić od wnioskodawczyni na rzez uczestniczki kwotę 180 ( sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postepowania zażaleniowego.

SSO Zbigniew Zgud SSO Krystyna Dobrowolska SSO Joanna Ćwik- Bielińska

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy umorzył postępowanie oraz zasądził od wnioskodawczyni A. B. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie kwotę 161,85 zł (tytułem wydatków pokrytych tymczasowo ze środków budżetowych) w pozostałym zakresie stwierdził, że każda ze stron ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że wnioskodawczyni cofnęła wniosek, a uczestniczka postępowania A. M. nie sprzeciwiła się tej czynności, cofnięcie wniosku było skuteczne i zgodne z prawem, dlatego też w tym zakresie Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 512 § 1 k.p.c. w związku z art. 355 § 1 k.p.c., art. 203 § 4 k.p.c. oraz art. 13 § 2 k.p.c.

Sąd orzekając o kosztach postępowania przywołał regulację art. 520 § 1 k.p.c. wskazując, że stanowiska wnioskodawczyni i uczestniczki były sprzeczne. Sąd ściągnął na rzecz Skarbu Państwa – tut. Sądu od wnioskodawczyni kwotę tymczasowo pokrytą ze środków budżetowych w łącznej wysokości 161,85 zł. W pozostałej zaś części stwierdził, iż każda ze stron ponosi koszty postępowania we własnym zakresie

Zażalenie (nazwane apelacją) na powyższe postanowienie złożyła wnioskodawczyni, zarzucając naruszenie art. 203 § 4 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oraz art. 948 k.c. i art. 670 k.p.c.
W uzasadnieniu wskazała, że testament i dyspozycja spadkodawczyni powoływały ją do dziedziczenia, a to jest sprzeczne z postanowieniem sądu o dziedziczeniu ustawowym, na mocy którego to uczestniczka została powołana do spadku. Podniosła, że Sąd w sposób bezkrytyczny przyjął oświadczenie o cofnięciu wniosku o zmianę postanowienia spadkowego, w ten sposób naruszając zasadę czy cofnięcie nie stoi
w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego oraz obowiązującym porządkiem prawnym. Oświadczyła, że uchyla się od skutków prawnych skutków prawnych oświadczenia o cofnięciu wniosku w niniejszej sprawie złożonego na rozprawie w dniu 15 luty 2019 r. jako złożonego pod wpływem błędu – twierdząc, że nie zdawała sobie bowiem sprawy, że w ten sposób sprzeniewierzona zostanie wola spadkodawczyni, która zarówno w testamencie jak
i w późniejszej odręcznym „poleceniu" zadecydowała, iż to ona ma się zająć jej spuścizną.

W oparciu o powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przy zasądzeniu kosztów postępowania na jej rzecz.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W judykaturze oraz w piśmiennictwie prawniczym przyjęto, że ustawodawca, dając stronom możność decydowania o wszczęciu i przebiegu postępowania przez podejmowanie czynności procesowych, pozostawia im jednocześnie prawo do ich odwoływania (cofania); mogą to czynić tak długo, dopóki nie osiągną skutku w postaci prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie. Oznacza to, ze przed uprawomocnieniem się orzeczenia o umorzeniu postępowania (art. 355 § 1 k.p.c.) strona może zmienić decyzję o wycofaniu się z postępowania w zażaleniu na to postanowienie. Dyspozycyjną czynność procesową - nie wyłączając cofnięcia pozwu czy wniosku - może strona odwołać jedynie z przyczyn uznanych przez sąd za uzasadnienie. Do takich przyczyn należą tak wady oświadczenia woli, jak i okoliczności powstałe następczo, umożliwiające cofnięcie czynności dokonanych pod każdym względem prawidłowo. Uchylenie się od skutków oświadczenia procesowego (czynności procesowej jako sui generis czynności prawnej) złożonego pod wpływem błędu jest możliwe, jeśli to oświadczenie grozi materialnym prawom strony. Odwołanie oświadczenia procesowego złożonego z przyczyny powodującej jego wadliwość, takiej jak błąd, polega na uchyleniu się od jego skutków prawnych z powołaniem się na błąd istotny. Konieczne jest zatem wykazanie uzasadnionej przyczyny wadliwości złożonego oświadczenia. Przyczyna ta oceniana jest przez sąd rozpoznający zażalenie z punktu widzenia możliwości złożenia oświadczenia procesowego przy bezbłędnej i rozsądnej ocenie sytuacji (art. 84 § 2 k.c.).

Na tej podstawie sąd władny jest rozstrzygnąć, ważąc argumenty przemawiające za tym, czy istnieją dostateczne przyczyny do skutecznego uchylenia się od skutków złożonego oświadczenia woli (por.m.in. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 września 1960 r., 3 CR 1380/60, OSPiKA 1961, Nr 11, poz. 314 z apr. gl. W. Siedleckiego; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 1983 r., II Cz 11/85, Legalis nr 23591; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2000 r., II IKN 180/00, Legalis nr 348526; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2016 r., I CSK 81/15, Legalis nr 1461049).

Przechodząc do oceny zażalenia wniesionego przez wnioskodawczynię, w pierwszym rzędzie należy zauważyć, że de facto skarżąca składając w zażaleniu uchylenie się od skutków prawnych złożonego cofnięcia wniosku, z którego wprost wynikałoby, iż odwołuje skutki prawne dokonanej czynności - podniosła jedynie, że nie zdawała sobie sprawy, że w ten sposób zostanie sprzeniewierzona wola spadkodawcy, zgodnie z którą, to skarżąca ma zająć się spuścizną po spadkobierczyni, w tym korespondencją, pamiątkami itd.

Niezależnie od powyższego należy przyjąć, że w rozpoznawanej sprawie, jak słusznie ustalił Sąd Rejonowy, brak było podstaw do uznania, że cofnięcie wniosku było niezgodne z zasadami współżycia społecznego lub sprzeczne z prawem, albo zmierzało do obejścia prawa. Brak było również jakichkolwiek innych względów, które dawałyby podstawy do zakwestionowania skuteczności dokonanego przez wnioskodawczynię cofnięcia wniosku i tym samym uzasadniały zakwestionowanie tej czynności, czego domaga się skarżąca, podnosząc, że Sąd w sposób bezkrytyczny przyjął jej oświadczenie o cofnięciu wniosku
o zmianę postanowienia spadkowego.

Z protokołu rozprawy, która odbyła się w dniu 15 lutego 2019 r. wynika, że wnioskodawczyni cofnęła wniosek, zaś uczestniczka na czynność tę wyraziła zgodę i strony zgodnie porozumiały się co do sposobu zakończenia sprawy w ten sposób, że wnioskodawczyni zobowiązała się wydać wszystkie przedmioty wchodzące w skład spadku po D. M.. Kwestia realizacji tych uzgodnień nie podlega ocenie Sądu w ramach niniejszego postępowania i pozostaje bez wpływu na treść skarżonego rozstrzygnięcia.

Aktualnie wnioskodawczyni nie godzi się na takie rozwiązania twierdząc, że w ten sposób sprzeniewierzona zostanie wola spadkobierczyni, wedle której to skarżąca ma zająć się spuścizną po spadkobierczyni, w tym korespondencją, pamiątkami itd. Nie można pominąć okoliczności, że obydwie strony obecne na rozprawie zadeklarowały, że przekazanie spuścizny nastąpi w warunkach wzajemnego zaufania i zostaną wydane wszystkie przedmioty spadkowe.

Należy konsekwentnie przyjąć, że odwołanie oświadczenia procesowego złożonego z przyczyny powodującej jego wadliwość, takiej jak błąd, polega na uchyleniu się od jego skutków prawnych z powołaniem się na błąd istotny. Konieczne jest zatem wykazanie uzasadnionej przyczyny wadliwości złożonego oświadczenia. Przyczyna ta oceniana jest przez sąd rozpoznający zażalenie z punktu widzenia możliwości złożenia oświadczenia procesowego przy bezbłędnej i rozsądnej ocenie sytuacji (art. 84 § 2 k.c.). Na tej podstawie sąd władny jest rozstrzygnąć, ważąc argumenty przemawiające za tym, czy istnieją dostateczne przyczyny do skutecznego uchylenia się od skutków złożonego oświadczenia woli.

W takiej sytuacji, gdzie wnioskodawczyni działającego przez profesjonalnego pełnomocnika w trakcie rozprawy w obecności uczestniczki również działającej przez pełnomocnika, zgodnie porozumiały się co do sposobu zakończenia sprawy w ten sposób, że wnioskodawczyni zobowiązała się wydać wszystkie przedmioty wchodzące w skład spadku po D. M. brak jest jakichkolwiek względów, które uzasadniałyby uchylenie skarżonego postanowienia. Wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnego dowodu, na okoliczności świadczące o tym, że oświadczenie o cofnięciu wniosku było dotknięte wadą uzasadniającą uchylenie się od jego skutków. Następcza zmiana przez nią zdania co do złożonego uprzednio oświadczenia o cofnięciu nie może być utożsamiana z cofnięciem wniosku pod wpływem błędu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak sentencji na zasadzie art. 385 kpc w zw. z art. 397 §2 kpc. w zw. z art. 13§ 2 kpc. O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. oraz na postawie § 6 pkt 2w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.0 2015 poz. 1800 ze zm.).

SSO Zbigniew Zgud SSO Krystyna Dobrowolska SSO Joanna Ćwik- Bielińska