Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

Przewodnicząca – SSO Zbigniew Szczuka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 stycznia 2019 r. w Warszawie

sprawy J. K.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 9 listopada 2017 r. znak: (...) oraz

decyzji z dnia 16 lutego 2018 r. znak: (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje J. K. prawo do wcześniejszej emerytury (z warunków szczególnych) od dnia 1 października 2017 r.;

2.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w wypłacie świadczenia;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz J. K. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Ubezpieczony J. K. w dniu 8 grudnia 2017 roku odwołał się od decyzji organu rentowego z 9 listopada 2017 roku odmawiającej mu prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu swojego odwołania ubezpieczony wskazał, że organ rentowy niezasadnie nie zaliczył mu do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) S.A. od 25 czerwca 1984 roku do 30 maja 1988 roku gdzie wykonywał pracę spawacza. Ubezpieczony podkreślił, że wykonywał on tę samą pracę co S. G., który w przeciwieństwie do ubezpieczonego otrzymał od pracodawcy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach (odwołanie z 8 grudnia 2017 roku, k. 3 -7 a.s.)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z 23 lutego 2018 roku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., także w przypadku jego rozszerzenia na decyzję z 16 lutego 2018 roku. Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnił wymogu 15 lat pracy w szczególnych warunkach na dzień 1 stycznia 1999 roku. Zdaniem organu rentowego ubezpieczony udokumentował jedynie 12 lat, 4 miesiące i 25 dni takiej pracy. Organ rentowy nie uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...) S.A. od 25 czerwca 1984 roku do 30 maja 1988 roku, ponieważ ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach ( odpowiedź na odwołanie z 23 lutego 2018 roku, k. 16 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. K., urodzony w dniu (...), był zatrudniony:

⚫

od 1 września 1972 roku do 28 lutego 1976 roku w Zakładach (...) na stanowisku tokarza (świadectwo pracy z 16 marca 1981 roku, k. 5 tom I a.r.);

⚫

od 3 marca 1976 roku do 31 sierpnia 1979 roku w Zakładach (...) w W. na stanowisku kierowcy podnośnika spalinowego, ślusarza ( świadectwo pracy z 31 sierpnia 1979 roku, k. 7 tom I a.r.);

⚫

od 1 grudnia 1979 roku do 31 maja 1980 roku w Hucie (...) w W. na stanowisku tokarza ( świadectwo pracy z 31 maja 1980 roku, k. 9 tom I a.r.);

⚫

od 1 czerwca 1981 roku do 11 czerwca 1984 roku w Zawodowej Straży Pożarnej w W. jako stażysta, pomocnik przodownika roty, przodownika roty, dowódca sekcji. W ww. okresie ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych wymienione w wykazie A, dział XIV poz. 23 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (prace funkcjonariuszy pożarnictwa) ( świadectwo pracy z 11 czerwca 1984 roku, k. 11 tom I a.r., świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z 11 października 2017 roku, k. 13 tom I a.r.);

⚫

od 25 czerwca 1984 roku do 30 maja 1988 roku w (...) S.A. w W. na stanowisku spawacza ( świadectwo pracy z 27 czerwca 1988 roku, k. 15 tom I a.r.);

⚫

w okresie od 12 sierpnia 1988 roku do 31 stycznia 1990 roku w (...) ( pismo z 19 grudnia 2002 roku, k. 17 tom I a.r.);

⚫

od 3 lipca 1990 roku w (...) S.A. w W.. W tym okresie zatrudnienia wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace funkcjonariusza pożarnictwa określone w dziale XIV poz. 23 wykazu A stanowiące załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze ( zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 21 tom I a.r.)

Od 1 czerwca 1980 roku do 30 września 1982 roku odbywał zasadniczą służbę wojskową ( książeczka wojskowa, k. 13 tom I a.r.)

W okresie od 25 czerwca 1984 roku do 30 maja 1988 roku ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace spawacza. W ramach powierzonych obowiązków ubezpieczony spawał elektrycznie stalowe elementy na hali albo na konstrukcjach na wolnym powietrzu. Ubezpieczony co do zasady wyłącznie zajmował się spawaniem. Sporadycznie zdarzało się, że przygotowywał sobie elementy do spawania przycinając je szlifierką lub palnikiem gazowym. Kiedy pracował w (...) S.A. nie były tam zatrudniane osoby na stanowisku pomocnika spawacza. W trakcie zatrudnienia w (...) S.A. od 10 kwietnia 1987 roku do 30 kwietnia 1988 roku przebywał na budowie eksportowej w Z.. ( zeznania świadka S. G., k. 37 – 38 a.s., zeznania świadka T. S., k. 38 a.s., zeznania świadka T. K., k. 39 a.s., zeznania odwołującego w charakterze strony, k. 70 a.s., karta wynagrodzeń za rok 1987, k. 75 akt kapitałowych)

J. K. w dniu 16 października 2017 roku złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury (wniosek o emeryturę, k. 1 - 5 tom II a.r.). Do wniosku dołączył informację o okresach składkowych i nieskładkowych (informacja o okresach składkowych i nieskładkowych, k. 9 – 10 tom II a.r.).

W dniu 9 listopada 2017 roku organ rentowy wydał decyzję, znak: (...), którą odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury, ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 roku nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania organ rentowy przyjął za udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące 25 lat, 9 miesięcy i 5 dni, oraz staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący 12 lat, 4 miesiące i 25 dni. ( decyzja z 16 lutego 2018 roku, znak: (...), k. 29 tom II a.r.)

W dniu 16 lutego 2018 roku organ rentowy wydał decyzję, znak: (...), którą odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury, ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 roku nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania organ rentowy przyjął za udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące 25 lat, 9 miesięcy i 4 dni, oraz staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący 12 lat, 4 miesiące i 24 dni. ( decyzja z 16 lutego 2018 roku, znak: (...), k. 29 tom II a.r.)

Odwołanie od decyzji z 9 listopada 2017 roku oraz z 16 lutego 2018 roku złożył ubezpieczony J. K. inicjując niniejsze postępowanie sądowe.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie: dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, dokumentów znajdujących się w aktach rentowych, zeznań świadka S. G., T. S., T. K. oraz zeznań ubezpieczonego złożonych przez niego w charakterze strony.

Sąd dał wiarę zeznaniom zarówno świadków jak i odwołującego. Zeznania świadków oraz odwołującego korespondują z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Zdaniem Sądu zeznania świadków były istotnym dowodem w sprawie, albowiem pozwoliły na ustalenie jakie dokładnie czynności ubezpieczony wykonywał w trakcie w (...) S.A. od 25 czerwca 1984 roku do 30 maja 1988 roku. Dodatkowo Sąd dał również wiarę zeznaniom ubezpieczonego złożonym przez niego w charakterze strony. Zdaniem Sądu zeznania ubezpieczonego znajdowały potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym i brak było jakichkolwiek podstaw do ich podważenia.

Sąd pominął dowód w postaci opinii biegłego sądowego z zakresu bhp, ponieważ biegła w swojej opinii nie potrafiła wydać jednoznacznej odpowiedzi na pytanie czy ubezpieczony w okresie od 25 czerwca 1984 roku do 30 maja 1988 roku wykonywała w (...) S.A. pracę w szczególnych warunkach. Sąd nie podzielił wątpliwości biegłej które koncentrowały się przede wszystkim wokół uprawnień ubezpieczonego do wykonywania pracy spawacza. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że odwołujący posiadał uprawnienia do wykonywania spawacza i pracę tę wykonywał samodzielnie, a nie jako pomocnik spawacza.

Dowody w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają.

Zdaniem Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie J. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 9 listopada 2017 roku ( znak: (...) ) oraz z 16 lutego 2018 roku ( znak: (...) ) jest uzasadnione i podlega uwzględnieniu.

Art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43) - zwanym dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego. Na wykazach prac zawartych w tym akcie prawnym, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1.  posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2.  wykonywać pracę wymienioną w Wykazie A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia;

3.  osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia) oraz

4.  być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia).

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00). Świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest jednak dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowi dowodu tego co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej ani inne organy państwowe (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 grudnia 2013 roku, III AUa 783/13, Lex nr 1409118). Dodatkowo należy podkreślić, że w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym, dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być więc udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

W przedmiotowej sprawie ostatecznie jedyną okolicznością, co do której istniał spór pomiędzy stronami, było to, czy ubezpieczony legitymuje się co najmniej 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Spełnienie innych warunków, od których zależy przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury, nie było zaś sporne, ponieważ J. K. ukończył 60 lat z dniem (...), posiada 25 - letni okres składkowy i nieskładkowy oraz nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Organ rentowy ostatecznie uznał, że J. K. legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 12 lat, 4 miesiące i 24 dni. Jako jedyny spośród wskazywanych przez ubezpieczonego, nie został uwzględniony okres pracy w warunkach szczególnych w (...) S.A. od 25 czerwca 1984 roku do 30 maja 1988 roku. W tym zakresie organ rentowy powoływał się w zasadzie na jedną tylko okoliczność o charakterze formalnym, a mianowicie wskazał na brak świadectwa pracy potwierdzającego pracę w warunkach szczególnych w tym okresie. Zdaniem Sądu, brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku (sygn. akt II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239) wskazał, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, a ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 z późn. zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Mając na względzie powyższe, w tym okoliczność, że świadectwo pracy nie jest w postępowaniu sądowym jedynym dopuszczalnym dowodem mogącym potwierdzić pracę w warunkach szczególnych, Sąd przeprowadził inne dostępne dowody, aby ustalić, czy faktycznie w (...) S.A. ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych. Na okoliczność rodzaju czynności realizowanych przez ubezpieczonego złożył zeznania on sam, a także świadkowie S. G., T. S. oraz T. K..

Świadek S. G., T. S. oraz T. K. potwierdzili, że znali ubezpieczonego w owym czasie, gdy pracował w (...) S.A. Ponadto, wskazali, że J. K. w spornym okresie zajmował się spawaniem i wykonywał takie same prace, jak oni, w tym jak świadek S. G., który za okres zatrudnienia od 25 czerwca 1984 roku do 31 października 1988 roku otrzymał świadectwo pracy w warunkach szczególnych. Podobnie na stałe i w pełnym wymiarze czasu pracy spawanie oraz cięcie przez ubezpieczonego wskazywał sam ubezpieczony i pracujący z nim w brygadzie T. S. oraz T. K.. Sąd miał na uwadze, że jak wynika z zeznań świadków ubezpieczony był samodzielnym spawaczem, a ww. zakładzie pracy nie byli wówczas zatrudnianiu pomocnicy spawacz. Praca wykonywania przez J. K. w okresie od 25 czerwca 1984 roku do 31 października 1988 roku wymieniona jest w Wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, w Dziale XIV „Prace różne” w poz. 12 „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym”.

W przypadku ubezpieczonego taki rodzaj pracy, realizowanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, potwierdzili świadkowie oraz świadectwo pracy wystawione przez pracodawcę. Co prawda nie zawiera ono żadnej wzmianki o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych, Sąd jednak takie ustalenie poczynił uwzględniając zapis w świadectwie pracy wskazujący na stanowisko J. K. oraz zeznania, jakie zostały złożone w toku postępowania. Wynika z nich w sposób nie budzący wątpliwości, że prace wymienione w Dziale XIV poz. 12 były jedynymi, które ubezpieczony realizował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy od 25 czerwca 1984 roku do 31 października 1988 roku. W związku z tym nie było wątpliwości, że odwołanie ubezpieczonego było uzasadnione. J. K. ponad 15 lat pracował w warunkach szczególnych. Warunek, którego dotyczył spór, został więc spełniony i możliwe było przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia.

Na marginesie wskazać należy, że nawet jeżeli kwestionować okres wykonywania przez ubezpieczonego pracy na budowie eksportowej w Z. i uznać go z nieudowodniony to nadal pozostały okres wykonywania spawacza w P. w (...) S.A. od 25 czerwca 1984 roku do 9 kwietnia 1987 roku oraz od 1 maja 1988 roku do 30 maja 1988 roku po zsumowaniu go z uwzględnionym przez organ rentowy stażem pracy w szczególnych warunkach daje wymagane 15 lat.

W zakresie ustalenia terminu, od jakiego Sąd Okręgowy uznał za zasadne przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury, zastosowanie znalazł art. 129 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Zgodnie ze wskazanym przepisem ogólną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest to, że świadczenia wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do emerytury (tj. spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie.

W rozpatrywanej sprawie ubezpieczony wniosek o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury złożył w dniu 16 października 2017 roku. Zatem Sąd świadczenie emerytalne ubezpieczonemu przyznał od 1 października 2017 roku, dokonując tym samym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmiany zaskarżonych decyzji, które były niezgodne z prawem.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)