Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2018 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 września 2018 r. w G.

sprawy z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G.

przeciwko B. R. i S. R.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 43861,37 zł (czterdzieści trzy tysiące osiemset sześćdziesiąt jeden złotych i trzydzieści siedem groszy) wraz z odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, jednak nie wyższymi niż maksymalne odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 25 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 7326 zł (siedem tysięcy trzysta dwadzieścia sześć złotych) z tytułu zwrotu kosztów postępowania

IV.  nakazuje ściągnąć od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 249, 06 zł (dwieście czterdzieści dziewięć złotych i sześć groszy) z tytułu zwrotu wydatków tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa

Sygnatura akt: I C 750/17

UZASADNIENIE

Powódka Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. wniosła pozew przeciwko B. R. i S. R. domagając się od pozwanych solidarnie zapłaty kwoty 44.177,87 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, nie wyższej niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Swoje roszczenie powódka wywodziła z umowy pożyczki z dnia 30 sierpnia 2012r. zawartej przez powoda i B. R., której zabezpieczeniem było poręczenie udzielone przez S. R..

(pozew k. 2-3v)

W dniu 14 lutego 2017r. w sprawie o sygnaturze I Nc 197/17 Referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

(nakaz zapłaty k. 35)

Pozwani wnieśli sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa. W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana podniosła szereg zarzutów, w tym: nieudowodnienia istnienia, wysokości oraz wymagalności roszczenia, nieważności umowy pożyczki, braku jej wypowiedzenia, braku przekazania przez powoda środków pieniężnych pozwanemu, braku wykazania wysokości odsetek, a także stosowania w umowie niedozwolonych klauzul umownych, które uniemożliwiają prawidłowe obliczenie wysokości roszczenia.

(sprzeciw pozwanych od nakazu zapłaty k. 53-95)

Stan faktyczny:

Na podstawie umowy pożyczki nr (...) zawartej w dniu 30 sierpnia 2012r. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. udzieliła pozwanemu B. R. – na jego wniosek z dnia 30 sierpnia 2012r. – pożyczki w kwocie 73.000 zł na warunkach określonych umową i Regulaminem udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich (...), stanowiącym załącznik nr 1 do umowy.

Pożyczka została udzielona na cele mieszkaniowe (pkt 2). Umowa została zawarta na okres od 30 sierpnia 2012r. do 30 sierpnia 2017r. (pkt 4). Pożyczka miała zostać wypłacona przelewem na rachunek o numerze (...) (pkt 6).

Pożyczka oprocentowana była według zmiennej stopy procentowej ustalonej przez Zarząd Kasy wynoszącej w dniu zawarcia umowy 18 % w skali roku. Zmiana rocznej stopy oprocentowania następuje raz na kwartał kalendarzowy, w przypadku podwyższenia lub obniżenia stopy procentowej kredytu lombardowego ustalanej przez Narodowy Bank Polski i w zakresie, w jakim wysokość tej stopy uległa zmianie. Zarząd Kasy zobowiązany jest podjąć stosowną uchwałę o ustaleniu stopy procentowej w pierwszym miesiącu następującym po kwartale kalendarzowym, w którym nastąpiła wyżej opisana zmiana wysokości stopy procentowej kredytu lombardowego. Zmieniona stopa procentowa obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym Zarząd Kasy podjął uchwałę o zmianie stopy procentowej. Maksymalna stopa procentowa nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (pkt 7). Stopa procentowa została pomniejszona o 2,00 punktu procentowego w związku z zobowiązaniem się przez pożyczkobiorcę do przekazywania przelewem kwoty nie mniejszej niż 3.000 zł miesięcznie celem zasilenia rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego prowadzonego na jego rzecz w Kasie (pkt 8). Stopa procentowa może ulec podwyższeniu o wysokość odpowiadającą uprzednio dokonanemu pomniejszeniu. Zmiana stopy procentowej obowiązuje począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym pożyczkobiorca nie wywiązał się z zobowiązań określonych w pkt 8 ppkt 1 i b umowy lub wystąpił z żądaniem zwrotu udziałów ponadobowiązkowych określonych w pkt 8 ppkt c umowy (pkt 9). Stopa procentowa może ulec podwyższeniu o 2 pkt proc. W przypadku wygaśnięcia z jakiegokolwiek powodu ochrony ubezpieczeniowej stanowiącej wymagane umową zabezpieczenie spłaty pożyczki. Nowa stopa procentowa obowiązuje od dnia następnego po dniu, w którym wygasła ochrona ubezpieczeniowa wskazana w zdaniu poprzedzającym (pkt 10). W przypadkach, o których mowa w pkt 7, 9 i 10 umowy o każdej zmianie oprocentowania Kasa informuje pożyczkobiorcę przed jej dokonaniem listem zwykłym lub pocztą elektroniczną na adres wskazany przez pożyczkobiorcę. Do informacji dla pożyczkobiorcy załącza się nowy harmonogram spłaty (pkt 11).

Rzeczywista roczna stopa oprocentowania ( (...)) wynosi 24,84 %, a całkowita kwota do zapłaty w dniu zawarcia umowy wynosi 127.517,92 zł (pkt 12).

Pożyczkobiorca zobowiązany był do spłaty pożyczki wraz należnymi odsetkami do dnia 30 sierpnia 2017 roku. Spłata pożyczki miała następować w ratach miesięcznych płatnych bez wezwania w terminach i kwotach wskazanych w harmonogramie spłaty pożyczki, który stanowił załącznik nr 2 do umowy (pkt 13).

Wpłaty dokonywane przez pożyczkobiorcę na poczet spłaty pożyczki Kasa zaliczała w następującej kolejności na poczet: (a.) opłat z tytułu zwrotu kosztów ubezpieczenia, (b.) kosztów windykacji, w tym opłat za upomnienia i wezwania do zapłaty, (c.) prowizji i opłat, (d.) odsetek od kapitału przeterminowanego, a od dnia wytoczenia powództwa o zapłatę wierzytelności Kasy z tytułu umowy, odsetek jak od należności przeterminowanej od całości należności przeterminowanej, (e.) wymagalnych odsetek za okresy obrachunkowe, (f.) kapitału przeterminowanego, (g.) odsetek naliczonych do dnia wpłaty, (h.) kapitału (pkt 15).

Pożyczkobiorca zobowiązany był ponieść koszty związane z zawarciem umowy w postaci opłaty przygotowawczej w kwocie 20 zł oraz prowizji z tytułu udzielenia pożyczki w kwocie 4.380 zł (pkt 19). Wysokość pozostałych opłat i prowizji związanych z udzieleniem i obsługą pożyczki określa Tabela prowizji i opłat dla pożyczek i kredytów, która stanowi załącznik nr 3 do umowy (pkt 20).

Roczna stopa oprocentowania zadłużenia przeterminowanego wynosi czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, na dzień zawarcia umowy wynosiła ona 25 %. Zmiana wysokości ww. stopy następuje w przypadku zmiany stopy kredytu lombardowego jest Narodowy Bank Polski, z tym zastrzeżeniem że maksymalna stopa procentowa nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. O wysokości stopy procentowej kredytu lombardowego Kasa informuje poprzez wywieszenie informacji w miejscach prowadzenia działalności (pkt 21).

W przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należność z tego tytułu staje się w dniu następnym należnością przeterminowaną. Od niespłaconego w całości lub w części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa od całości zadłużenia, pobierane są odsetki według stopy procentowej o jakiej mowa w pkt 21 umowy. Kasie przysługuje prawo do wypowiedzenia umowy pożyczki w trybie i na warunkach o jakich mowa w pkt 32 umowy. Po upływie terminu wypowiedzenia umowa ulega rozwiązaniu, co oznacza postawienie pożyczki w stan natychmiastowej wymagalności i konieczność spłaty całości zadłużenia w terminie określonym przez Kasę. W przypadku braku spłaty ww. terminie, Kasa może skierować sprawę na drogę postępowania sądowego (pkt 23).

Zabezpieczeniem przyznanej pożyczki było:

- przystąpienie do umowy ubezpieczenia grupowego ATUT z dnia 30 sierpnia 2012r. Pożyczkobiorca był zobowiązany do uiszczenia na rzecz Kasy opłaty stanowiącej zwrot kosztów ubezpieczenia w całym okresie obowiązywania umowy. Opłata jest płatna jednorazowo w dacie wypłaty pożyczki. Koszt zabezpieczenia wynosił 3.042 zł;

- weksel in blanco;

- poręczenie wg prawa cywilnego udzielone przez S. R.;

- poręczenie wekslowe udzielone przez S. R. (pkt 44).

Kasa zastrzegła sobie prawo do wypowiedzenia umowy z 30-dniowym terminem wypowiedzenia i postawienia całej pożyczki wraz odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia pożyczki nie zostały dotrzymane, a także w przypadku, gdy pożyczkobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem poleconym do zapłaty zaległych rat w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy (pkt 32).

Pożyczkobiorca oświadczył, że otrzymał Regulamin (załącznik nr 1), harmonogram spłaty pożyczki (załącznik nr 2), Tabelę prowizji i opłat dla pożyczek i kredytów (załącznik nr 3), wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy (załącznik nr 4), dyspozycję spłaty pożyczki (załącznik nr 5). Pożyczkobiorca oświadczył też, że zapoznał się z treścią Regulaminu oraz zobowiązuje się do jego stosowania (pkt 36). Pożyczkobiorca oświadczył, że przed zawarciem umowy został mu doręczony wzorzec umowy (Regulamin udzielania pożyczek i kredytów (...) oraz wzór umowy pożyczki) – pkt 40.

Zgodnie z harmonogramem spłaty wysokość pojedynczej raty wynosiła 1.610 zł.

Umowa została własnoręcznie podpisana przez pożyczkobiorcę oraz poręczyciela. W imieniu powódki umowę podpisali S. C. i W. B. (1), którym zostało udzielone jednorazowe pełnomocnictwo do zawarcia ww. umowy.

(dowód: umowa pożyczki (kredytu konsumenckiego) nr (...) z dnia 30 sierpnia 2012r. k. 9-11, wniosek o przyznanie pożyczki z dnia 30 sierpnia 2015r. wraz z załącznikami k. 122-128, deklaracja poręczyciela k. 129-131, harmonogram spłaty k. 145-145v, pełnomocnictwo z dnia 30 sierpnia 2012r. k. 150)

Wysokość stopy procentowej odsetek umownych wynosiła: 18 % w okresie od dnia udzielenia pożyczki do dnia 31 stycznia 2013r., 17,50 % w okresie od dnia 1 lutego do 30 kwietnia 2013r., 16,50 % w okresie od 1 maja do 3 lipca 2013r., 16 % w okresie od 4 lipca do 31 października 2013r., 15,75 % w okresie od 1 listopada 2013r. do 8 października 2014r., 12 % w okresie od 9 października 2014r. do 4 marca 2015r., 10 % w okresie od 5 marca do 17 lipca 2015r.

(dowód: uchwały Zarządu (...) k. 239-252)

W dniu 30 sierpnia 2012r. B. R. podpisał deklarację zgody na przystąpienie do grupowego ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków ATUT w charakterze ubezpieczonego. Ubezpieczającym był powód. Przedmiotem ubezpieczenia była: śmierć ubezpieczonego w następstwie nieszczęśliwego wypadku, śmierć ubezpieczonego w następstwie zawału serca lub udaru mózgu, całkowita, trwała niezdolność do pracy ubezpieczonego w następstwie nieszczęśliwego wypadku, pobyt ubezpieczonego w szpitalu w następstwie nieszczęśliwego wypadku. Ubezpieczenie obejmowało okres od 31 sierpnia 2012r. do 30 sierpnia 2017r.

(dowód: deklaracja zgody na przystąpienie do grupowego ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków ATUT k. 285, ogólne Warunki Grupowego (...) Następstw Nieszczęśliwych Wypadków ATUT k. 225-228)

W dniu 30 sierpnia 2012r. na rachunek pozwanego B. R. prowadzony przez powoda (...) o nr (...) została przelana kwota 68.620 zł, po potrąceniu kwoty 4.380 zł z tytułu prowizji za udzielenie pożyczki. Następnie, tego samego dnia, z powyższego rachunku kwota 3.042 zł została przeksięgowana tytułem „spłata zobowiązań - ubezpieczenie”, na podstawie dyspozycji wypłaty kwota 62.542,89 zł została przeznaczona na spłatę innej pożyczki, a kwota 3.020 zł wypłacona pożyczkobiorcy.

(dowód: zestawienie operacji na rachunku za okres od 30 sierpnia 2012r. do 24 lutego 2016r. k. 138-141, dyspozycje wypłaty k. 142-143, dyspozycja potrącenia k. 144)

W dniu 15 listopada 2012r. pozwany B. R. złożył dyspozycję wcześniejszej spłaty pożyczki w taki sposób, że wpłata w kwocie wyższej niż rata pożyczki zaliczana jest na spłatę kolejnych rat z góry planu spłat, zaczynając od raty następnej, co odracza termin spłaty raty kolejnej z zachowaniem czasu obowiązywania umowy.

(dowód: dyspozycja spłaty pożyczki k. 146-147)

Pismami z dnia 13 listopada 2012r., 13 lutego 2015r., 10 marca 2015r. powódka wzywała pozwanego do spłaty zadłużenia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Na dzień wystawienia wezwania z dnia 10 marca 2015r. wysokość zasłużenia wyniosła 2.825,52 zł. W tych samych datach zawiadomienia o wysokości zadłużenia zostały również wysłane do poręczyciela S. R..

(dowód: wezwania do zapłaty wraz z potwierdzeniami nadania k. 151-158, 161-169)

W dniu 30 marca 2015r. pozwany B. R. złożył wniosek o restrukturyzację poprzez zmniejszenie wysokości raty pożyczki. Pismem z dnia 14 kwietnia 2015r. powódka poinformowała pozwanego, że nie wyraża zgody na zmniejszenie wysokości raty do poziomu 500 zł miesięcznie, wskazując, że obniżenie poziomu raty spowodowuje wydłużenie okresu spłaty, co jest niemożliwe do zaakceptowania.

(dowód: wniosek o restrukturyzację k. 135-136, pismo powódki z dnia 14 kwietnia 2015r. k. 137)

W dniu 28 kwietnia 2015r. pozwany B. R. złożył u powódki wniosek o renegocjację umowy, wnosząc o zawieszenie spłaty rat na okres czterech miesięcy. Pismem z dnia 11 maja 2015r. powódka poinformowała pozwanego o wydaniu decyzji negatywnej, podnosząc, że pożyczkobiorca nie przedstawił dokumentów potwierdzających pogorszenie stanu zdrowia ojca tj. zaświadczenia lekarskiego lub karty informacyjnej leczenia szpitalnego wystawionych w ciągu ostatnich 3 miesięcy.

(dowód: wniosek o renegocjację k. 132-133, pismo powódki z dnia 11 maja 2015r. k. 134)

Wobec zaprzestania terminowej spłaty pożyczki pismem z dnia 8 czerwca 2015r. powódka wypowiedziała pozwanemu B. R. umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Na dzień wypowiedzenia wysokość zadłużenia przeterminowanego wynosiła 6.866,09 zł, co stanowiło odsetki umowne. Jednocześnie pożyczkodawca poinformował dłużnika, że uregulowanie należności wraz z odsetkami we wskazanym terminie spowodowuje powrót do pierwotnego planu spłaty.

Wypowiedzenie zostało podpisane przez pełnomocnika zarządu T. T., która na mocy pełnomocnictwa z dnia 22 sierpnia 2013r. udzielonego mu przez Towarzystwo (...) sp. z o.o. spółkę komandytowo – akcyjną z siedzibą w G. była umocowana do wypowiadania umów pożyczki i umów kredytu zawartych z członkami Kasy. Z kolei, na mocy pełnomocnictwa z dnia 1 czerwca 2011r. Towarzystwo (...) sp. z o.o. spółkę komandytowo – akcyjną z siedzibą w G. zostało umocowane przez powoda m.in. do wypowiadania umów pożyczek/kredytów oraz udzielania dalszych pełnomocnictw swoim pracownikom.

Wypowiedzenie umowy pożyczki zostało B. R. doręczone w dniu 16 czerwca 2015r.

(dowód: wypowiedzenie umowy z dnia 8 czerwca 2015r. k. 159, dowód doręczenia wypowiedzenia pożyczkobiorcy k. 160, pełnomocnictwo nr (...) z podpisami notarialnie poświadczonymi k. 173-174, pełnomocnictwo nr 886 z dnia 22 sierpnia 2013r. k. 175, odpis z KRS k. 176-217)

Pismem z dnia 8 czerwca 2015r. powódka zawiadomiła poręczyciela S. R. o tym, że wypowiedziała umowę pożyczki pismem z dnia 8 czerwca 2015r. skierowanym do B. R.. Jednocześnie, powódka wezwała poręczyciela do dobrowolnej spłaty zadłużenia, wskazując, że uregulowanie należności wraz z odsetkami we wskazanym terminie spowodowuje powrót do pierwotnego planu spłaty.

(dowód: zawiadomienie poręczyciela o wypowiedzeniu umowy k. 170 wraz z dowodem nadania k. 171)

Powód prawidłowo rozliczył wpłaty dokonywane przez pozwanego i prawidłowo naliczał należne odsetki. Aktualne zadłużenie pozwanych z tytułu umowy pożyczki wynosi 44.036,37 zł.

(dowód: pisemna opinia biegłej sądowej z zakresu księgowości M. T. k. 302-315)

Ocena dowodów:

Powyższy stan faktyczny został przez Sąd ustalony na podstawie dowodów z dokumentów prywatnych, przedłożonych przez stronę powodową oraz dowodu z opinii biegłej sądowej z zakresu księgowości.

Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej powołanych powyżej dokumentów. Przede wszystkim należy wskazać, że złożone przez powoda odpisy dokumentów zostały prawidłowo poświadczone za zgodność z oryginałem przez występującego w niniejszej sprawie fachowego pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym, w sposób określony w art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych (tekst jednolity Dz.U. z 2018 r. poz. 2115). Natomiast, w toku niniejszego postępowania strona pozwana nie wykazała, że odpisy nie są zgodne z oryginałami dokumentów. Zgodnie z treścią art. 245 kpc wymienione powyżej dokumenty prywatne korzystają z domniemania autentyczności oraz domniemania pochodzenia oświadczeń zawartych w tych dokumentach od ich wystawców, a domniemania te nie zostały w żaden sposób obalone przez stronę pozwaną. W tym stanie rzeczy brak było jakichkolwiek podstaw, aby dokumentom złożonym przez stronę powodową odmówić waloru wiarygodności i mocy dowodowej.

Za w pełni wiarygodny dowód w sprawie Sąd uznał także opinię sporządzoną przez biegłą sądową z zakresu księgowości M. T.. W ocenie Sądu opinia została sporządzona przez biegłą w sposób rzetelny i w pełni profesjonalny, co czyni ją w pełni przydatną do rozstrzygnięcia sprawy. Biegła swoje wnioski dotyczące wysokości zadłużenia pozwanych z tytułu umowy pożyczki z dnia 30 sierpnia 2012r. oparła na szczegółowej analizie dokumentacji zawartej w aktach sprawy. W ocenie Sądu, opinia przedstawiona przez biegłą jest logiczna, jasna, spójna i wewnętrznie niesprzeczna, nadto nie budzi żadnych wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego czy logicznego rozumowania. Jednocześnie należy wskazać, że żadna ze stron kwestionowała przedmiotowej opinii (pismo pełnomocnika pozwanych z dnia 8 czerwca 2018r. – mimo mylącego tytułu – nie zawiera zarzutów do opinii).Zawierało ponowne merytoryczne ustosunkowanie się do żądania pozwu, a jedynym zarzutem do opinii było to, że biegła oparła się na dowodach zaoferowanych przez powoda. Pismo nie zawierało natomiast żadnych merytorycznych zarzutów co do metodologii sporządzenia opinii czy zawartych w niej wyliczeń, względnie przyjętego przez biegłą sposobu zaliczania poszczególnych wpłat pozwanych. W tym stanie rzeczy opinia biegłej była podstawowym dowodem, na jakim Sąd oparł ustalenia co do wysokości zadłużenia pozwanych z tytułu umowy pożyczki.

Natomiast, na mocy art. art. 217 kpc Sąd oddalił wniosek strony powodowej o zwrócenie się do (...) Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo – Kredytowych o przedstawienie dowodu wpływu kwoty 3.042 zł z tytułu składki ubezpieczeniowej pobranej od pozwanego, a także wniosek strony pozwanej zawarty w odpowiedzi na pozew o zobowiązanie powoda do przedstawienia oryginału dowodu przekazania składki ubezpieczeniowej. Zdaniem Sądu, okoliczność przekazania składki ubezpieczycielowi została już należycie i w sposób dostateczny wykazana za pomocą dowodu w postaci wyciągu z rachunku IKS pozwanego. Prowadzenie dalszego postępowania dowodowego na tę okoliczność spowodowałaby jedynie nieuzasadnioną zwłokę w rozpoznaniu niniejszej sprawy.

Podstawa prawna:

Podstawę prawną roszczenia powoda w stosunku do B. R. stanowiły przepisy art. 720 § 1 kc w zw. z art. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (tekst jednolity Dz.U. z 2018 r. poz. 993). Zgodnie z treścią art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Jak stanowi natomiast art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy o kredycie konsumenckim za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Natomiast podstawę odpowiedzialności pozwanego S. R., będącego poręczycielem, stanowił przepis art. 876 § 1 kc, zgodnie z którym przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Podkreślić należy, iż w myśl art. 881 kc w braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny.

Ocena prawna poszczególnych zarzutów strony pozwanej:

Strona pozwana reprezentowana przez fachowego pełnomocnika podniosła w bardzo obszernym sprzeciwie od nakazu zapłaty liczne zarzuty przeciwko żądaniu pozwu. Z urzędu Sądowi wiadomo, że pisma o podobnej treści z analogicznymi zarzutami pełnomocnik pozwanych składa także w innych sprawach dotyczących roszczeń z tytułu umów kredytowych. Podkreślić jednak należy, iż zdecydowana większość zarzutów nie była dopasowana do przedmiotowego stanu faktycznego, były to ogólne zarzuty, nie odnoszące się do konkretnych postanowień umowy zawartej przez strony w dniu 30 sierpnia 2012r. czy też do okoliczności związanych z wykonywaniem czy rozwiązaniem tej konkretnej umowy. Jednocześnie, zarzuty te nie zostały poparte żadnymi dowodami i prawie wszystkie pozostały całkowicie gołosłowne. W ocenie Sądu, opisana powyżej praktyka polegająca na wnoszeniu obszernych pism procesowych oraz podnoszeniu wszelkich możliwych i przy tym bardzo ogólnych zarzutów, stanowi jedynie taktykę procesową mającą na celu wyłącznie uniknięcie przez dłużników spłaty zadłużenia.

⚫

Przedłożenie kopii dokumentów

Zarzut okazał się bezzasadny. Do akt sprawy strona powodowa złożyła komplet dokumentów prywatnych, w tym w szczególności odpisy: umowy pożyczki, wzorców umownych, wezwań do zapłaty kierowanych do pożyczkobiorcy i poręczyciela, wypowiedzenia umowy, dowodów nadania i doręczenia tych pism pozwanym, uchwał zarządu (...) dotyczących wysokości oprocentowania itd., które zostały prawidłowo poświadczone za zgodność z oryginałem przez fachowego pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym. Poświadczenie spełnia wymogi określone w art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych (tekst jednolity Dz.U. z 2017r. poz. 1870) tzn. zawiera podpis radcy prawnego, datę i oznaczenie miejsca sporządzenia poświadczenia. Zgodnie natomiast z art. 129 § 3 kpc zawarte w odpisie dokumentu poświadczenie zgodności z oryginałem przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej ma charakter dokumentu urzędowego.

⚫

Prekluzja dowodowa

Jak wskazuje się w judykaturze celem normy wyrażonej w art. 207 § 6 kpc nie jest zupełne pozbawienie strony wnoszącej pozew możliwości powołania w trakcie procesu jakichkolwiek innych dowodów i przytaczania twierdzeń, które nie zostały powołane w pozwie. Powód ma obowiązek powołać w pozwie wszystkie dowody i twierdzenia, które służą przekonaniu sądu o zasadności powództwa ale nie można, z powołaniem się na wspomniany przepis, żądać od powoda, aby formułując pozew zawarł w nim twierdzenia i popierał je wszelkimi możliwymi dowodami, które mają wskazywać na to, że roszczenie jego istnieje. Nie można wymagać od powoda, aby już w pozwie zgłosił twierdzenia i dowody, które zakładają określoną obronę pozwanego i jego stanowisko w kwestii stosunku prawnego będącego podstawą roszczenia a tym samym, aby powód przewidywał każdy, ewentualny sposób obrony pozwanego i zmuszać go do przewidywania, jaką obronę podejmie pozwany oraz jakie dowody zgłoszone już w pozwie mogą tę obronę unicestwić (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2017r., I ACa 189/16, L.). Przepisy procesowe nie nakładają na powoda obowiązku, na etapie wniesienia pozwu, przewidywania hipotetycznych sposobów obrony strony przeciwnej i zgłaszania dowodów „na wszelki wypadek”. Stosowanie przepisów art. 207 § 6 kpc w przedmiocie dopuszczenia (koncentracji) dowodów nie może być restrykcyjne i nie może skutkować wypaczeniem istoty wymiaru sprawiedliwości, lecz przede wszystkim ma zapewnić sprawność postępowania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 grudnia 2017r., V ACa 149/17, L.). Podzielając powyższą linię orzeczniczą, należy stwierdzić, że powód w czasie właściwym tj. w terminie wyznaczonym przez sąd, ustosunkował się do zarzutów pozwanych i zgłosił dowody na poparcie swoich twierdzeń celem odparcia powyższych zarzutów. Z tego względu nie było żadnych podstaw do pominięcia zgłoszonych przez powoda dowodów zgłoszonych w dalszych pismach procesowych.

⚫

Charakter prawny umowy

Strona pozwana wywodziła, że zawarta przez strony umowa ma w rzeczywistości charakter umowy kredytu, a nie umowy pożyczki, gdyż w umowie tej określono konkretne przeznaczenie środków pieniężnych (cel mieszkaniowy), co powoduje nieważność umowy. W ocenie Sądu nie sposób podzielić stanowiska strony pozwanej. Okoliczność, że ustawodawca nie przewiduje obowiązku wskazania celu pożyczki, nie oznacza, że wprowadzanie takich postanowień do umowy jest zabronione. Przepisy art. 720 kc i nast. określają jedynie minimalną treść umowy pożyczki (oznaczenie przedmiotu pożyczki, zastrzeżenie obowiązku zwrotu nie ma umowy pożyczki), natomiast możliwe jest – w ramach swobody umów – uzupełnienie treści umowy o kolejne postanowienia. Niemniej, nawet, gdyby uznać, że przedmiotowa umowa faktycznie stanowi umowę kredytu w rozumieniu art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. – Prawo bankowe (tekst jednolity Dz.U. z 2017r. poz. 1876) to nie ma podstaw do kwestionowania ważności takiej umowy. Przede wszystkim, stosownie do treści art. 69 ust. 2 Prawa bankowego umowa stron została zawarta na piśmie i określa:

1) strony umowy;

2) kwotę i walutę kredytu;

3) cel, na który kredyt został udzielony;

4) zasady i termin spłaty kredytu;

5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany;

6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu;

7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu;

8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych;

9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje;

10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy,

a więc wszelkie niezbędne dane umożliwiające uznanie jej za umowę kredytu. Jednocześnie należy zauważyć, że nie ma przeszkód prawnych do zawierania umów kredytowych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo – kredytowe. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 5 listopada 2009r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (tekst jednolity Dz.U. z 2017 r. poz. 2065) celem kas, jest m.in. udzielanie swoim członkom pożyczek i kredytów. Natomiast, stosownie do art. 36 ust. 2 powołanej powyżej ustawy do umów kredytowych zawieranych przez kasy stosuje się odpowiednio przepisy art. 69, 70, 74-78 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Prawo bankowe, natomiast wedle art. 36 ust. 3 do umów o kredyt konsumencki zawieranych przez kasy stosuje się przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2016 r. poz. 1528 oraz z 2017 r. poz. 819). Ustawodawca zatem wprost dopuszcza możliwość udzielania kredytów przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo – kredytowe. Nie ma zatem żadnych podstaw do stwierdzenia nieważności przedmiotowej umowy.

⚫

Brak pełnomocnictw dla osób zawierających umowę w imieniu powoda

W imieniu powoda umowę pożyczki w dniu 30 sierpnia 2012r. podpisali S. C. i W. B. (2), którym zostało udzielone jednorazowe pełnomocnictwo do zawarcia ww. umowy. Do akt przedłożono odpis tego pełnomocnictwa nr (...) z dnia 30 sierpnia 2012r. Pełnomocnictwo zostało ww. osobom udzielone przez zastępcę Dyrektora Makroregionu Północnego (...). Do akt przedłożono co prawda uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa udzielonego tej osobie, jednak dokument ten pochodzi z daty późniejszej niż data zawarcia spornej umowy pożyczki tj. z dnia 1 października 2012r. Mimo jednak niewykazania należytego umocowania do reprezentacji powoda przez pracowników (...) i nieprzedłożenia ciągu pełnomocnictw nie sposób uznać, że umowa nie jest wiążąca dla strony pozwanej. Zgodnie z treścią art. 103 § 1 kc jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. W myśl natomiast art. 103 § 2 kc druga strona może wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. Jak wskazuje się w judykaturze jeżeli umowa jest dotknięta sankcją przewidzianą w art. 103 § 1 i 2 kc, kontrahent osoby, w której imieniu umowa została zawarta, może powołać się na nieważność umowy dopiero po odmowie jej potwierdzenia przez tę osobę lub dopiero po bezskutecznym upływie terminu wyznaczonego do potwierdzenia umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1997r., II CKN 431/97, L., wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 lutego 2018r., I ACa 1835/16, L.). W przedmiotowej sprawie strona pozwana nie wyznaczyła powodowi terminu do potwierdzenia umowy, toteż nie może w toku niniejszego postępowania powoływać się na zarzuty wynikające z przepisu art. 103 kc. Mało tego, strona pozwana przystąpiła do wykonywania tej umowy, a nawet spłaciła część pożyczki, a także wnosiła o restrukturyzację pożyczki. Oznacza to, że pozwani nigdy nie kwestionowali umocowania osób zawierających umowę w imieniu powoda.

⚫

Brak dowodu przekazania środków pożyczkobiorcy

Zarzut również nie podlegał uwzględnieniu. Przede wszystkim należy zauważyć, że strona powodowa przedłożyła zestawienie operacji na rachunku pozwanego B. R., z którego wynika, że na tenże rachunek o nr (...) została przelana kwota 68.620 zł, tj. kwota odpowiadająca kwocie udzielonej pożyczki po pomniejszeniu jej o kwotę 4.380 zł z tytułu prowizji za udzielenie pożyczki. Dalej, należy zauważyć, że w dniu 15 listopada 2012r. pozwany B. R. złożył dyspozycję wcześniejszej spłaty pożyczki. Natomiast, pismami z dnia 30 marca 2015r. i 28 kwietnia 2015r. pozwany B. R. dwukrotnie zwracał się do powoda o restrukturyzację pożyczki. Skoro pozwany wcześniej spłacił część zobowiązania, a także domagał się restrukturyzacji zadłużenia, to musiał mieć świadomość zwrotu przekazanej mu wcześniej sumy pieniężnej. W przeciwnym razie zachowanie pozwanego należałoby uznać za zupełnie nieracjonalne.

⚫

Naruszenie zasad współżycia społecznego (art. 5 kc)

W treści sprzeciwu strona pozwana wielokrotnie powoływała się na naruszenie przez powoda zasad współżycia społecznego poprzez wykorzystanie przez pożyczkodawcę będącego przedsiębiorcą niewiedzy konsumenta będącego słabszą stroną stosunku prawnego. Zarzut ten również nie zasługiwał na uwzględnienie, albowiem strona pozwana nie zdołała wykazać, że w trakcie zawierania umowy, a także w toku jej wykonywania, powód w jakikolwiek sposób uchybił powszechnie uznawanym zasadom moralnym, w tym, aby wywierał na pozwanych presję, oszukał ich itp. Na powyższe okoliczności pozwani nie zaoferowali żadnych dowodów, np. dowodu z przesłuchania stron czy dowodu z zeznań świadków, a ich twierdzenia zawarte w pismach procesowych pozostały całkowicie gołosłowne. Strona pozwana nie wskazała także jakie konkretnie zasady współżycia społecznego miałyby zostać naruszone przez powoda.

⚫

Brak związania wzorcami umownymi. Niedoręczenie pozwanym Regulaminu kredytowania i Tabeli opłat i prowizji przed zawarciem umowy

Zarzut również bezzasadny. Zgodnie z treścią art. 384 § 1 kc ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy. Zważyć należy, iż podpisując umowę pożyczki pożyczkobiorca oświadczył w pkt 36 umowy, że otrzymał Regulamin (załącznik nr 1), harmonogram spłaty pożyczki (załącznik nr 2), Tabelę prowizji i opłat dla pożyczek i kredytów (załącznik nr 3), wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy (załącznik nr 4), dyspozycję spłaty pożyczki (załącznik nr 5). Pożyczkobiorca oświadczył też, że zapoznał się z treścią Regulaminu oraz zobowiązuje się do jego stosowania. Z kolei, w pkt 40 umowy pożyczkobiorca oświadczył, że przed zawarciem umowy został mu doręczony wzorzec umowy (Regulamin udzielania pożyczek i kredytów (...) oraz wzór umowy pożyczki). Jak wskazuje się w judykaturze nie można oświadczenia o otrzymaniu regulaminu oraz zapoznaniu się z jego treścią traktować jedynie jako fikcji doręczenia regulaminu tym bardziej, że strona potwierdzi odebranie regulaminu stanowiącego załącznik do umowy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 lipca 2013r., VI ACa 1703/12, L.). Skoro zatem strona pozwana własnoręcznym podpisem potwierdziła odbiór wzorców umownych, to nie ma podstaw do twierdzenia, że nie doszło do faktycznego przekazania tych dokumentów. Jednocześnie, trudno oczekiwać od powoda wykazania faktu doręczenia konsumentowi wzorców umownych w inny sposób aniżeli poprzez odebranie od niego stosownego oświadczenia. Niezawodne sposoby utrwalania takich czynności (np. nagranie kamerą zawarcia umowy, wykonanie zdjęć) mogą zostać uznane za zbyt daleko ingerujące w prywatność konsumenta, czy też mogą stanowić narzędzie wywierające na presję na konsumenta. Jeśli natomiast strona pozwana twierdzi, że oświadczenia zawarte w pkt 36 i 40 umowy są nieprawdziwe to powinna te okoliczności udowodnić, skoro wywodzi z tych okoliczności dla siebie skutki prawne. W tym względzie doszło zatem do przerzucenia ciężaru dowodu na stronę pozwaną, która jednak temu obowiązkowi nie sprostała. Strona pozwana nie wnioskowała nawet o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron celem wyjaśnienia, czy faktycznie ww. wzorce umowne zostały doręczone.

⚫

A. postanowień zawartych w pkt 7, 9 i 10 umowy dotyczących zmiennego oprocentowania pożyczki. Niepoinformowanie pozwanych o zmianie oprocentowania

Podkreślić należy, iż ustawodawca wprost dopuszcza możliwość zawierania z konsumentami umów kredytowych ze zmiennym oprocentowaniem. Zgodnie z przepisem art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim - umowa o kredyt konsumencki, z zastrzeżeniem art. 31-33, powinna określać m.in.: stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy. Wedle natomiast art. 76 Prawa bankowego zasady oprocentowania kredytu określa umowa kredytu, z tym że w razie stosowania stopy zmiennej należy m.in. określić w umowie kredytowej warunki zmiany stopy procentowej kredytu. Jak podnosi się w orzecznictwie klauzula zmiennego oprocentowania nie może mieć charakteru blankietowego, lecz powinna dokładnie wskazywać czynniki (okoliczności faktyczne) usprawiedliwiające zmianę oprocentowania oraz relację między zmianą tych czynników, a rozmiarem zmiany stopy oprocentowania kredytu, określając precyzyjnie wpływ zmiany wskazanych okoliczności na zmianę stopy procentowej, a więc kierunek, skalę, proporcję tych zmian (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2011r., I CSK 46/11, L.).

Zasady zmiany oprocentowania pożyczki określa pkt 7 umowy, gdzie wskazano, że pożyczka oprocentowana była według zmiennej stopy procentowej ustalonej przez Zarząd Kasy wynoszącej w dniu zawarcia umowy 18 % w skali roku, a zmiana rocznej stopy oprocentowania następuje raz na kwartał kalendarzowy, w przypadku podwyższenia lub obniżenia stopy procentowej kredytu lombardowego ustalanej przez Narodowy Bank Polski i w zakresie, w jakim wysokość tej stopy uległa zmianie. Powyższe postanowienie umowy nie ma – wbrew twierdzeniom strony pozwanej – charakteru blankietowego, albowiem warunki zmiany wysokości oprocentowania zostały określone w sposób jasny i precyzyjny. Nie polegają na prawdzie twierdzenia pozwanych, że zmiana oprocentowania jest uzależniona od arbitralnej decyzji zarządu (...), gdyż wprost wskazano zarówno podstawy decyzji zarządu (zmiana stopy procentowej kredytu lombardowego NBP), wysokość zmiany (w stosunku do zmiany stopy kredytu lombardowego, nie więcej niż czterokrotność tej stopy), a także termin w jakim zarząd podejmuje taką decyzję (raz na kwartał kalendarzowy) oraz termin od jakiego obowiązuje zmieniona wysokość oprocentowania (od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym Zarząd Kasy podjął uchwałę o zmianie stopy procentowej). Podobnie rzecz ma się z postanowieniami pkt 9 i 10 umowy, gdzie również w sposób jasny, transparentny określono warunki umożlwiające zmianę oprocentowania.

Na uwzględnienie nie zasługiwał także zarzut naruszenia obowiązku informacyjnego. Zgodnie z treścią art. 36 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim w przypadku zmiany wysokości stopy oprocentowania w czasie obowiązywania umowy o kredyt konsumencki, konsument przed jej dokonaniem otrzymuje od kredytodawcy, na trwałym nośniku, informację o tej zmianie. Podkreślić jednak należy, że w myśl ust. 3 jeżeli zgodnie z umową, wysokość stopy oprocentowania kredytu uzależniona jest od wysokości stopy referencyjnej lub indeksu, strony mogą w umowie określić inny, niż określony w ust. 1, sposób informowania konsumenta o zmianie wysokości stopy oprocentowania kredytu konsumenckiego. Zdaniem Sądu, sposób ukształtowania obowiązku informacyjnego w umowie stron nie uchybiał powyższym przepisom. Zgodnie z pkt 11 umowy w przypadkach, o których mowa w pkt 7, 9 i 10 umowy o każdej zmianie oprocentowania Kasa informowała pożyczkobiorcę przed jej dokonaniem listem zwykłym lub pocztą elektroniczną na adres wskazany przez pożyczkobiorcę. Do informacji dla pożyczkobiorcy załącza się nowy harmonogram spłaty (pkt 11). Jednocześnie, w przedmiotowym przypadku wysokość oprocentowania została uzależniona od wysokości stopy lombardowej NBP, a więc czynnika niezależnego od woli stron, co uniemożliwiało stronie powodowej na dowolne ustalanie wysokości odsetek.

⚫

A. postanowień umowy dotyczących ubezpieczenia

Podniesiony przez pozwanych zarzut w ogóle nie odnosił się do przedmiotowego stanu faktycznego. Podkreślić bowiem należy, iż z przedłożonej przez powoda deklaracji zgody na przystąpienie do grupowego ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków ATUT podpisanej przez pozwanego w dniu 30 sierpnia 2012r. wynika, że ubezpieczonym był pozwany B. R., a nie (...). Wbrew twierdzeniom strony pozwanej, w przypadku zajścia wypadku ubezpieczeniowego określonego w umowie ubezpieczenia, powodowi nie przysługiwałoby roszczenie regresowe w stosunku do pożyczkobiorcy. W takim przypadku świadczenie było wypłacane na rzecz ubezpieczającego (...) do wysokości zadłużenia ubezpieczonego wobec ubezpieczającego na dzień śmierci ubezpieczonego. Ponadto, bezzasadne są zarzuty strony pozwanej dotyczące wysokości składki ubezpieczeniowej. Zarówno w pkt 24 umowy, jak i w deklaracji przystąpienia w sposób jednoznaczny wskazano, że składka wynosi 3.042 zł. W ocenie Sądu, strona powodowa wykazała także w sposób dostateczny, że składka została przekazana zakładowi ubezpieczeń. Na tę okoliczność powód przedłożył bowiem dowód w postaci zestawienia operacji na rachunku IKS pozwanego, z którego jednoznacznie wynika, że w dniu 30 sierpnia 2012r. kwota 3.042 zł została przelana z tego rachunku z tytułu „spłaty zobowiązań - ubezpieczenie”.

⚫

A. postanowień pkt 22 i 23 umowy dotyczących opłat windykacyjnych

Zarzut ten – jako jedyny spośród podniesionych przez pozwanych – Sąd uznał za uzasadniony. Zważyć należy, iż w pkt 22 umowy określono rodzaje i koszty poszczególnych czynności windykacyjnych podejmowanych przez powoda, natomiast w pkt 23 określono zasady dokonywania czynności windykacyjnych. Zgodnie z pkt 23 umowy „monit sms wykonywany jest 1 raz w pierwszym dniu przeterminowania, monity telefoniczne wykonywane są pomiędzy 3 i 13 dniem przeterminowania, wysyłka wezwań i zawiadomień następuje po 13 i 30 dniu przeterminowania, działania windykacji terenowej podejmowane są po 39 dniu przeterminowania. Działania ww. nie są podejmowane równolegle”. Podkreślić należy, iż analogiczne postanowienia jak zawarte w przedmiotowej umowie czy we wzorcach umownych w judykaturze były uznawane za abuzywne. W wyroku z dnia 26 lutego 2014r., VI ACa 906/13, L., Sąd Apelacyjny w Warszawie za abuzywne uznał podobne postanowienia umowne, wskazując, że pozwalają one obciążać konsumentów kosztami wielokrotnie podejmowanych czynności windykacyjnych. Jak dalej wywodził SA w W. „w postanowieniu tym nie znalazło się żadne ograniczenie ilości czynności windykacyjnych podjętych w związku z danym zadłużeniem, a zostało ono sformułowane w taki sposób, że pozwala nawet w stosunku do tego samego zadłużenia, wielokrotnie podejmować czynności windykacyjne, których koszty każdorazowo obciążałyby konsumentów. Nie ulega wątpliwości, że takie postanowienie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesu konsumentów. Wielokrotne powtarzanie tych samych czynności, odnośnie tego samego zadłużenia, nie będzie miało żadnego wpływu na zdyscyplinowanie dłużnika, jeśli bowiem ten nie zapłaci za pierwszym czy za drugim, najpóźniej trzecim razem, to najprawdopodobniej zapłacić nie może lub nie zamierza. W takim przypadku wysyłanie kolejnych wezwań służyć będzie już tylko generowaniu zbędnych kosztów i przysporzeniu nieuzasadnionych korzyści przedsiębiorcy”. Kwestionowane postanowienie pozwalało na podejmowanie kilkukrotnie czynności windykacyjnych w stosunku do tego samego zadłużenia, co nie może spotkać się z aprobatą Sądu”. Kolejną kwestią pozostaje wysokość kosztów windykacji. W cytowanym już powyżej orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie wskazano, że „opłaty za monity dotyczą ogólnych kosztów prowadzonej działalności, a nie kosztów związanych z czynnościami windykacyjnymi np. koszty utrzymania i korzystania z archiwum elektronicznego i papierowego banku, koszty utrzymania i korzystania z systemu księgowego banku, w którym ewidencjonowane są zobowiązania klienta, koszty działalności operacyjnej banku. Koszty te pozwany musi ponosić niezależnie od ewentualnych czynności windykacyjnych związanych z obsługą danego klienta. Jak dalej wskazano „poprzez ww. opłatę pozwany częściowo przerzuca na klienta także koszty inne jak związane z czynnościami windykacyjnymi. Koszty wydrukowania i wysłania jednego listu oraz kontaktu telefonicznego (smsa, vmsa) nie są tak duże, podobnie jak koszty obsługi pracowniczej i amortyzacji ewentualnego sprzętu użytego w tym celu, tym bardziej, że te ostatnie rozkładają się na zdecydowanie większą ilość czynności podjętych wobec wielu dłużników”. Podzielając powyższą linię orzeczniczą, należy zważyć, że zakwestionowane przez pozwanych postanowienia umowne nie określały precyzyjnie i przejrzyście zasad obciążania dłużników kosztami czynności windykacyjnych. Opłaty te również nie zostały w żaden sposób skorelowane z wysokością rzeczywiście ponoszonych przez powoda wydatków. Jednocześnie, postanowienia te dopuszczały możliwość wielokrotnego kierowania wezwań do dłużnika, generując w ten sposób dodatkowe koszty. Niewątpliwie zatem ww. klauzule kształtują jego prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Jednocześnie, nie wykazano, aby powyższe postanowienia umowne były przedmiotem indywidulanych negocjacji stron. Skutkiem stwierdzenia przez sąd abuzywności postanowień umowy dotyczących opłat windykacyjnych, jest brak związania pozwanych tymi postanowieniami. Z tego względu kwotę dochodzonej należności należało pomniejszyć o kwotę 175 zł z tytułu opłat windykacyjnych oraz opłat za windykację.

⚫

Bezskuteczność wypowiedzenia umowy

W dacie złożenia oświadczenia w przedmiocie wypowiedzenia umowy zaistniały określone w pkt 32 podstawy wypowiedzenia. Jak wynika z treści wypowiedzenia zadłużenie pozwanego wynosiło na dzień 8 czerwca 2015r. 6.866,09 zł, a więc niewątpliwie przekraczało pełne raty pożyczki za dwa okresy płatności. Zgodnie bowiem z harmonogramem spłaty wysokość pojedynczej raty wynosiła 1.610 zł. Nadto, powód dochował określonego w umowie trybu wypowiedzenia. Wypowiedzenie zostało bowiem poprzedzone dwukrotnym wezwaniem pozwanego – pismami z dnia 13 lutego 2015r. i 10 marca 2015r. – do dobrowolnej spłaty zadłużenia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Na dzień wystawienia wezwania z dnia 10 marca 2015r. wysokość zasłużenia wyniosła 2.825,52 zł. Jednocześnie, w obu wezwaniach wskazano, że w przypadku nieuregulowania zadłużenia w wyznaczonym terminie, Kasa zastrzega sobie prawo do wypowiedzenia umowy. Wobec dochowania wszelkich określonych w umowie przesłanek wypowiedzenie należało uznać za skuteczne.

⚫

Brak dowodu doręczenia wypowiedzenia

Zarzut również okazał się bezzasadny. Powód przedłożył do akt sprawy prawidłowo poświadczone za zgodność z oryginałem przez swojego pełnomocnika – radcę prawnego odpisy wypowiedzenia oraz dowodu doręczenia go pożyczkobiorcy. Wypowiedzenie jest datowane na dzień 8 czerwca 2015r. W treści pisma przy kodach kreskowych znajdują się oznaczenia (...) i (...). Natomiast na zwrotnym potwierdzeniu odbioru znajduje się oznaczenie (...). Oznacza to, że wszystkie powyższe dokumenty zostały wysłane razem. Na podstawie załączonego zwrotnego potwierdzenia odbioru można jednoznacznie stwierdzić, że wypowiedzenie zostało doręczone osobiście pożyczkobiorcy w dniu 16 czerwca 2015r., co poświadczył własnoręcznym podpisem zawierającym imię i nazwisko. Jeśli strona pozwana przeczy, że w kopercie adresowanej do pozwanego znajdowało się oświadczenie o wypowiedzenia, zgodnie z treścią art. 6 kc, powinna tę okoliczność udowodnić, tymczasem brak na tę okoliczność jakichkolwiek dowodów. Strona pozwana nie wykazała także, że podpis na potwierdzeniu odbioru nie należy do pozwanego B. R..

⚫

Brak pełnomocnictwa dla osoby podpisanej na wypowiedzeniu

Zarzut bezzasadny. Wypowiedzenie zostało podpisane przez T. T., która była należycie umocowana do złożenia w imieniu powoda oświadczenia w przedmiocie wypowiedzenia umowy pożyczki. Powód przedłożył do akt sprawy prawidłowo poświadczone za zgodność z oryginałem przez swojego pełnomocnika – radcę prawnego odpisy dwóch pełnomocnictw. Pierwsze, pełnomocnictwo nr (...) z dnia 1 czerwca 2011r. zostało udzielone przez powoda Towarzystwu (...) sp. z o.o. spółce komandytowo – akcyjną z siedzibą w G. i obejmowało umocowanie m.in. do wypowiadania umów pożyczek/kredytów oraz udzielania dalszych pełnomocnictw swoim pracownikom. W imieniu powoda pełnomocnictwa udzielili R. C. (1) i J. L. (1), którzy w dacie udzielenia pełnomocnictwa byli wpisani w Krajowym Rejestrze Sądowym jako wiceprezesi zarządu powoda (J. L. wpisany w dniu 25 kwietnia 2008r., a R. C. w dniu 4 lutego 2002r., wykreślony w dniu 16 maja 2013r.). Podpisy na pełnomocnictwie zostały notarialnie poświadczonymi przez notariusz K. B. (rep. A 9930/2011). W dniu 22 sierpnia 2013r. Towarzystwo (...) sp. z o.o. spółka komandytowo – akcyjna z siedzibą w G. udzieliło T. T. pełnomocnictwa m.in. do wypowiadania umów pożyczki i umów kredytu zawartych z członkami Kasy. Pod pełnomocnictwem widnieją podpisy E. G. i A. M., którzy zgodnie z odpisem z KRS w dacie udzielenia pełnomocnictwa pełnili funkcje wiceprezesów zarządu komplementariusza ww. spółki tj. Towarzystwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (wpisani do KRS w dniu 25 stycznia 2010r.).

⚫

Warunkowe wypowiedzenie

W doktrynie i orzecznictwie podnosi się, że wypowiedzenie umowy, jako jednostronne oświadczenie woli o charakterze prawokształtującym, nie może być złożone z zastrzeżeniem warunku w rozumieniu art. 89 kc. Jednocześnie, dopuszcza się wyjątki od tej zasady. W uzasadnieniu wyroku z dnia 8 września 2016r. II CSK 750/15 Sąd Najwyższy wskazał, że „nie została wyłączona dopuszczalność zastrzeżenia warunku także w jednostronnej czynności prawnej obejmującej wypowiedzenie umowy. Zaakceptowane zostało stanowisko, że warunkiem może być także spełnienie świadczenia, ponieważ zapłata nie zawsze jest zdarzeniem całkowicie uzależnionym od dłużnika (wyroki z dnia 6 września 2007 r., IV CSK 118/07 (OSP 2008 nr 12, poz. 125; z dnia 17 marca 2011 r., IV CSK 358/10). Przyjmowana co do zasady możliwość złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o kredyt pod warunkiem niezapłacenia zadłużenia wymaga rozważenia, czy powinna mieć zastosowanie w kontekście postanowień konkretnej umowy”. Z kolei, w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 stycznia 2018 r. V AGa 49/18 Sąd Apelacyjny w Katowicach wskazał, że „dopuszczalność takiego warunku [potestatywnego] i umieszczenie go w ramy art. 89 kc została już wielokrotnie przesądzona w orzecznictwie. (…) W postanowieniu składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2013 r. (sygn. akt III CZP 85/12) zostało wyrażone stanowisko, że dopuszczalne jest, co do zasady, dokonanie czynności prawnej zawierającej zastrzeżenie, że jej skutek zależy od skorzystania z uprawnienia lub woli wykonującego zobowiązanie, a zdarzenie zależne od zachowania strony może polegać na spełnieniu lub niespełnieniu świadczenia. Zastrzeżenie to podlega ocenie na podstawie art. 353 ¹ kc, z uwzględnieniem normatywnej konstrukcji warunku określonej w art. 89 kc. Zaakceptowane zostało stanowisko, że warunkiem może być także spełnienie świadczenia, ponieważ zapłata nie zawsze jest zdarzeniem całkowicie uzależnionym od dłużnika”. Podobnie, na dopuszczalność zastrzeżenia warunku potestatywnego wskazuje doktryna (por. B. Giesen, [w:] M. Pyziak-Szafnicka, P. Księżak, Kodeks cywilny. Komentarz, 2014, s. 1066; B. Swaczyna, Warunkowe czynności prawne, s. 100 i n.; gdzie jako przykład takiego dopuszczalnego warunku wskazuje się na wypowiedzenie pod warunkiem spełnienia świadczenia przez pozostającego w zwłoce adresata). W przedmiotowej sprawie powód złożył wyraźne oświadczenie, że wobec zaprzestania terminowej spłaty pożyczki wypowiada pozwanemu B. R. umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. W piśmie tym tylko zastrzegł, że uregulowanie należności wraz z odsetkami we wskazanym terminie spowodowuje powrót do pierwotnego planu spłaty. Zdaniem Sądu, w przedmiotowym oświadczeniu warunek został uzależniony wyłącznie od woli dłużnika, co zgodnie z przytoczonym powyżej orzecznictwem jest dopuszczalne i nie powoduje nieważności bądź bezskuteczności wypowiedzenia.

⚫

Niewykazanie wysokości roszczenia

Zarzut okazał się bezzasadny. Zważyć bowiem należy, iż Sąd dopuścił w niniejszej sprawie dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości na okoliczność wysokości aktualnego zadłużenia pozwanych oraz prawidłowości rozliczenia pożyczki przez powoda. Z opinii biegłej wynika, że powód prawidłowo rozliczył wszelkie wpłaty dokonywane przez pozwanego, w tym również wcześniejszą spłatę części zobowiązania, a także prawidłowo naliczał należne odsetki. Jak wskazała biegła aktualne zadłużenie pozwanych z tytułu umowy pożyczki wynosi 44.036,37 zł. Strona pozwana nie wniosła zarzutów do opinii biegłej.

Podsumowanie

Z uwagi na fakt, że spośród licznych zarzutów podniesionych przez pozwanych, Sąd uwzględnił wyłącznie zarzut abuzywności postanowień umownych dotyczących opłat windykacyjnych, kwotę z tytułu zadłużenia pozwanych określoną przez biegłego na 44.036,37 zł, należało pomniejszyć o sumę opłat windykacyjnych w kwocie 175 zł. W związku z powyższym, na mocy przepisów art. 720 § 1 kc w zw. z art. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim, art. 876 § 1 kc i art. 881 kc, należało zasądzić solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 43.861,37 zł. Od tej kwoty – na mocy art. 481 § 1 i 2 kc – Sąd zasądził odsetki w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, nie wyższe jednak niż maksymalne odsetki za opóźnienie. Zważyć należy, iż wysokość odsetek umownych za opóźnienie została określona w pkt 21 i 23 umowy. Odsetki zostały – zgodnie z żądaniem pozwu – zasądzone od dnia wniesienia pozwu. Zważyć bowiem należy, iż stosownie do pkt 32 cały kapitał pożyczki stawał się natychmiast wymagalny z upływem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Zważywszy, iż wypowiedzenie zostało doręczone pożyczkobiorcy w dniu 16 czerwca 2015r., roszczenie stało się wymagalne z dniem 17 lipca 2015r. Niewątpliwie zatem w dacie wyniesienia pozwu cały kapitał pożyczki był już wymagalny. Na podstawie art. 482 § 1 i 2 kc od dnia wniesienia pozwu powód mógł żądać odsetek za opóźnienie od całości dochodzonej kwoty, obejmującej również naliczone odsetki.

W pozostałym zakresie, na mocy powołanych powyżej przepisów stosowanych a contrario, powództwo podlegało oddaleniu.

Koszty procesu

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 i 100 kpc i uznając, że powód uległ tylko w nieznacznym zakresie zasądził na jego rzecz od pozwanych solidarnie całość poniesionych kosztów, na które składały się: opłata sądowa od pozwu (2.209 zł), opłata za czynności fachowego pełnomocnika – radcy prawnego w stawce minimalnej, obliczona stosownie do treści § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (3.600 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł) oraz zaliczka na poczet opinii biegłego sądowego (1.500 zł).

Ponadto, na mocy art. 98 kpc w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 3, art. 8 ust.1 i art. 83 i 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał ściągnąć solidarnie od pozwanych koszty wyłożone tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Gdyni na pokrycie kosztów opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości w wysokości 249,06 zł.