Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2019 r. w Katowicach

sprawy z odwołaniaI. Sp. z o.o. w P., I. (1) (...) sp. z o.o. w K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

przy udziale zainteresowanej S. B.

o podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji odwołującej I. Sp. z o.o. w P.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej z dnia 26 kwietnia 2018 r. sygn. akt VI U 984/17

1.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 2 w części dotyczącejI. Sp. z o.o. w P.,

2.  oddala apelację I. Sp. z o.o. w P.
w pozostałej części.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA T.Szweda

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1760/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 lipca 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. stwierdził, że S. B. jako pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu od 15 grudnia 2011r. do nadal
z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika I.Sp. z o.o.
w P..

W uzasadnieniu organ rentowy podał, że w związku z przeprowadzonym postępowaniem wyjaśniającym ustalono, że zainteresowana została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego:

1.  w okresie od 15 grudnia 2011r. do 30 czerwca 2012r. oraz od 1 kwietnia 2013r. do nadal przez I.Sp. z o.o. w P. z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia;

2.  w okresie od 1 lipca 2012r. do 31 października 2012r. przez Spółkę z o.o. R. (dalej jako Spółka R.) z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia;

3.  w okresie od 1 listopada 2012r. do 31 marca 2013r. przez Spółkę z o.o. (...) (...) z siedzibą w O. (dalej jako Spółka (...)) z pracowniczym kodem ubezpieczenia,

z tym iż - zdaniem organu rentowego - nie doszło do przejęcia zakładu pracy, lecz swoistego outsourcingu kadrowo-płacowego.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła I. Sp. z o.o. w P., domagając się zmiany zaskarżonej decyzji i stwierdzenia, że zainteresowana
nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika składek spółki I. Sp. z o.o. w P. w okresie od dnia 1 lipca 2012r. do dnia 31 marca 2013r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie, podnosząc argumenty, które zawarł w zaskarżonej decyzji.

Syndyk masy upadłości Spółki (...) wnosił o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2018r. Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej w punkcie 1 oddalił odwołanie, w punkcie 2 zasądził od I. Sp. z o.o. w P., I. (1) (...) Sp. z o.o. w K. solidarnie na rzecz syndyka masy upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz
w punkcie 3 zasądził od I. Sp. z o.o. w P., I. (1) (...)
Sp. z o.o. w K. solidarnie na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w B. 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, iż w dniu 15 grudnia 2011r. zainteresowana S. B. zawarła umowę o pracę z I. Sp. z o.o. w P. na czas określony
od dnia 15 grudnia 2011r. do 31 grudnia 2013r. na stanowisko: rozbiór i konfekcjonowanie drobiu, z wynagrodzeniem 1.386 zł miesięcznie w pełnym wymiarze czasu pracy.

W dniu 1 maja 2012r. zawarta została umowa porozumienie, z której wynika,
że z dniem 1 lipca 2012r. I.Sp. z o. o. w P. przekazała w oparciu o przepis art. 23 ^{( 1 )}k.p. wszystkich pracowników nowemu pracodawcy R. Sp. z o.o.

W dniu 1 czerwca 2012r. zawarto umowę o świadczenie usług pomiędzy I. Sp. z o.o. w P. zwanym usługobiorcą oraz R. Sp. z o.o. zwaną usługodawcą, zgodnie z którą usługodawca, przez co należy rozumieć każdego jego pracownika - wykonawcę zobowiązany jest przy wykonaniu usług objętych niniejszą umową przestrzegać przepisów porządkowych i aktów wewnętrznych.

W dniu 1 lipca 2012r. zainteresowana podpisała umowę o pracę ze spółką R..
W związku z podpisaniem umowy, Spółka zgłosiła zainteresowaną do ubezpieczeń społecznych jako swojego pracownika.

Ponadto w dniu 31 października 2012r. zawarta została umowa porozumienie między I. Sp. z o. o. w P., spółkąR. Sp. z o.o. oraz spółką (...),
z której wynika, iż z dniem 31 października 2012r. strony wyrażają zgodę, aby pracownicyI. Sp. z o.o. w P. wykonywali zleconą pracę przez R. w firmie (...).

Na mocy porozumienia z dnia 1 października 2012r. zainteresowana została przekazana przez spółkę R. do nowego pracodawcy, którym był(...)

W dniu 1 listopada 2012r. zawarto umowę o świadczenie usług pomiędzy I. Sp. z o.o. w P. zwanym usługobiorcą oraz spółką (...) zwaną usługodawcą, zgodnie z którą usługodawca, przez co należy rozumieć każdego jego pracownika - wykonawcę zobowiązany jest przy wykonaniu usług objętych niniejszą umową przestrzegać przepisów porządkowych i aktów wewnętrznych.

Przedmiotem tej umowy były usługi polegające na produkcji i obróbce mięsa.
Przez cały okres obowiązywania umów o świadczenie usług, rozliczenia pomiędzy odwołującą się spółką, a firmami R. i (...) dokonywano w następujący sposób:
na koniec miesiąca następowało zatwierdzenie list obecności przez spółkę I., na tej podstawie naliczana była lista płac, która stanowiła podstawę
do wystawienia faktury VAT.

W związku z podpisaniem umowy, spółka (...) zgłosiła zainteresowaną
do ubezpieczeń społecznych jako swojego pracownika.

W dniu 2 listopada 2012r. A. D., będąca pracownikiem spółki S. otrzymała pełnomocnictwo do dokonywania czynności z zakresu prawa pracy w rozumieniu art. 3 ^{( 1 )}kp. od spółki R. a w szczególności do zawierania i rozwiązywania umów o pracę, ustalania uprawnień i świadczeń pracowniczych ze stosunku pracy, prowadzenia akt osobowych i dokumentacji w sprawach ze stosunku pracy. Podobnej treści pełnomocnictwo A. D. otrzymała od spółki (...) natomiast dla pracowników spółki I.pełnomocnikiem występującym w imieniu spółki R. i (...). była A. S..

W dniu 1 kwietnia 2013r. zainteresowana zawarła ponownie umowę o pracę z I. Sp. z o.o. w P. na czas określony do dnia 30 czerwca 2015r.
na stanowisko: rozbioru i konfekcjonowania drobiu w pełnym wymiarze czasu pracy
z wynagrodzeniem 1.600 zł brutto.

W dniu 31 października 2017r. I. Sp. z o.o. zawarła z I. (1) (...) z siedzibą w K. umowę wydania - przeniesienia własności przedsiębiorstwa. Na mocy tej umowy firmaI. (...) przejęła między innymi zobowiązania
i obciążenia związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie akt organu rentowego,
akt osobowych zainteresowanej, G. S. i zeznań K. R., złożonych w sprawie VI U 129/17 i VI U 715/16, a oprócz tego na podstawie protokołów przesłuchań złożonych w sprawach VI U 199/17, VI U 283/17

Sąd Okręgowy pominął wnioski dowodowe zgłoszone przez stronę odwołującą się
w zakresie przesłuchania P. K., J. M. i J. Z., gdyż
w ocenie tegoż Sądu, zeznania tych świadków w rozpoznawanej sprawie były zbędne, zmierzały do przedłużenia postępowania, a okoliczności będące przedmiotem dowodu wynikały z dokumentów przedłożonych przez strony oraz zeznań zainteresowanego.

Dokonując oceny zgłoszonego przez Spółkę I., Sąd Okręgowy przytoczył przepisy art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt 1 ustawy
z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2017r.
poz. 1778 - dalej jako ustawa systemowa), art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2017r., poz. 1938), art. 104 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2017r., poz. 1065), art. 9 ustawy z dnia 13 lipca 2006r.
o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2016r., poz. 1256) oraz art. 22 § 1 k.p.

W ocenie Sądu Okręgowego, przebieg wykonywania stosunku pracy przez zainteresowaną S. B., jaki został nawiązany w lipcu 2012r. pomiędzy nią, a R.
Sp. z o.o. daje podstawy do przyjęcia, że powyższa Spółka w żaden sposób nie realizowała względem niego funkcji pracodawcy, a jej działania ograniczały się jedynie do przekazywania wynagrodzenia, które natomiast zostało wypłacane po sporządzeniu dokumentów stanowiących podstawę jego obliczenia przez Spółkę I. Również całokształt efektów świadczonej przez S. B. pracy przypadał stronie odwołującej się. Wszelkie czynności, stanowiące przymioty pracodawcy wykonywane były właśnie przez I., która nie tylko zapewniała zaplecze materialne do prawidłowej realizacji obowiązków pracowniczych, ale również realizowała względem delegowanych pracowników funkcje kierownicze. Spółka R. a później (...) przez cały okres trwania stosunku pracy S. B. jedynie pełniły wobec niej funkcje kadrowo - płacowe, w żaden sposób nie kontrolując świadczonej przez nią pracy, przy czym funkcja ta ograniczała się jedynie
do wypłacania wynagrodzenia, z tym, iż środki na ten cel dostarczane były przez odwołującą się Spółkę.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu Okręgowego nie można uznać, aby nawiązana
w dniu 1 lipca 2012r. umowa o pracę pomiędzy S. B., a R. Sp. z o.o. była rzeczywiście wykonywana, gdyż żaden z elementów wskazanych w art. 22 § 1 k.p. pomiędzy tymi podmiotami nie wystąpił. Praca wcale nie była świadczona na rzecz odwołującej się Spółki, przy jednoczesnym istnieniu podporządkowania temu podmiotowi. Zatem spółki R. Sp. z o.o. nie łączył z zainteresowaną stosunek pracy. Strony, co prawda podpisały umowę o pracę na czas określony oraz szereg dokumentów mających zastosowanie w ramach stosunku pracy, jednakże - jak już wyżej wskazano dokumenty te - w całokształcie okoliczności sprawy - należy uznać za zgromadzone jedynie w celu pozoracji istnienia ważnego stosunku pracy pomiędzy R. Sp. z o.o., a zainteresowaną. Wszystkie powyższe rozważania dotyczą także oceny, zgodnie z którą zainteresowanej nie wiązał stosunek pracy ze spółką (...) Analogicznie bowiem, jak w przypadku oceny więzi prawnej pomiędzy zainteresowaną, a(...) Sp. z o.o., S. B. w dalszym ciągu świadczyła tę samą pracę
w tym samym miejscu, na tych samych warunkach, a nadto pod nadzorem tych samych osób, jak podczas zatrudnienia przez I. Sp. z o.o. i to właśnie ta spółka czerpała korzyści z jej pracy.

Jednocześnie Sąd Okręgowy zauważył, iż nie można pracowników I. uznać za część zakładu jej pracy mogącego zostać przejętym przez inny podmiot w ramach art. 23 ^{( 1 )}k.p. Czym innym są pracownicy świadczący swoje usługi w ramach posiadanego wykształcenia, nabytych umiejętności, czy kwalifikacji, które same w sobie stanowią źródło szeroko rozumianego przedmiotu działalności, a czym innym są pracownicy, u których świadczenie pracy pozostaje w nierozerwalnej więzi ze składnikami materialnymi pracodawcy. Sąd w zaistniałym stanie faktycznym uznał, że pracownicy spółki
I. nie stanowią części jej zakładu pracy, a za takową można by jedynie uznać dopiero zespół pracowników wraz ze środkami materialnymi umożliwiającymi wykonywanie działalności gospodarczej zmierzających do osiągnięcia jej celu.

Zdaniem tegoż Sądu, wszystkie zatem wskazywane w tym postępowaniu umowy - porozumienie pomiędzy stroną odwołującą się, a kolejnymi spółkami z o.o., nie są skuteczne, a stanowią jedynie próbę występowania spółek usługodawców w roli pracodawcy, a więc
i płatnika składek, względem rzeczywistych pracowników spółki I. Skoro zatem pracownicy, jako część zakładu pracy strony odwołującej się nie zostali przejęci przez spółkę R. oraz (...) to wobec S. B., w związku z ustaleniem, że z dniem nawiązania umowy o pracę w lipcu 2012r. jej pracodawcą jest spółka I.
to ta spółka pozostawała jej pracodawcą przez cały sporny okres.

Jednocześnie Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że spółek R. oraz (...) nie można traktować jako agencji pracy tymczasowej, w rozumieniu ustawy z dnia 9 lipca 2003r.
o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. z 2003r., nr 166, poz. 1608 ze zm.). Wyjść należy od samych pojęć funkcjonujących na gruncie tejże ustawy, a to pracodawcy użytkownika, pracownika tymczasowego oraz pracy tymczasowej, które zostały objaśnione
w art. 2 w/w ustawy. I tak, za pracodawcę użytkownika rozumie się pracodawcę lub podmiot niebędący pracodawcą w rozumieniu Kodeksu pracy wyznaczający pracownikowi skierowanemu przez agencję pracy tymczasowej zadania i kontrolujący ich wykonanie; pracownikiem tymczasowym jest pracownik zatrudniony przez agencję pracy tymczasowej wyłącznie w celu wykonywania pracy tymczasowej na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy użytkownika; natomiast pracą tymczasową jest wykonywanie na rzecz danego pracodawcy użytkownika, przez okres nie dłuższy niż wskazany w ustawie, zadań:

a) o charakterze sezonowym, okresowym, doraźnym lub

b) których terminowe wykonanie przez pracowników zatrudnionych przez pracodawcę użytkownika nie byłoby możliwe lub

c) których wykonanie należy do obowiązków nieobecnego pracownika zatrudnionego przez pracodawcę użytkownika.

Analizując zatem treść umowy o pracę z lipca 2012r. nawiązanej pomiędzy S. B., a spółką R. wskazać należy, że nie odpowiada ona warunkom wskazanym
w cytowanej ustawie, zaś spółka I. była faktycznym jej pracodawcą
od 1 lipca 2012r.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴
§ 1 k.p.c., w punkcie 1 wyroku oddalił odwołanie.

O kosztach zastępstwa procesowego orzekł w punkcie 2 i 3 na podstawie art. 98
§ 1 i § 3 k.p.c., zasądzając od odwołującej się na rzecz syndyka (...) w upadłości likwidacyjnej w O. i ZUS Oddział w B. kwoty po 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, gdyż żaden z pełnomocników występujących w sprawie nie wskazał wartości przedmiotu sporu.

W apelacji od przedstawionego rozstrzygnięciaI.Sp. z o.o. w P. zarzuciła Sądowi pierwszej instancji naruszenie:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnych ustaleń faktyczno - prawnych, dowolnych i sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego ocen zgromadzonego materiału dowodowego przez Sąd Okręgowy w Bielsku Białej;

1.  art. 23 ¹ § 1 k.p. poprzez dokonanie błędnej wykładni przedmiotowego przepisu prawa i niewłaściwe zastosowanie tego przepisu prawa przez Sąd Okręgowy
w Bielsku-Białej;

2.  art. 227 w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. poprzez naruszenie prawa procesowego, decyzjami Sądu oddalającymi wnioski dowodowe w przedmiocie przeprowadzenia dowodu
z przesłuchania świadków: J. M., P. K., J. Z., z uwagi na uznanie, że okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione, podczas gdy w sprawie nadal występują niewyjaśnione okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, tj. kwestia ustalenia okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym przez zainteresowaną, a tym samym uniemożliwienia stronie przeprowadzenia dowodów na uzasadnienie złożonych wniosków;

3.  art. 353 ^{( 1)} k.c. poprzez dokonanie błędnych ustaleń przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej w przedmiocie: umowy o świadczenie usług zawartej pomiędzy skarżącą,
a R. Sp. z o.o. w dniu 1 czerwca 2012r., umowy o świadczenie usług zawartej pomiędzy skarżącą, a (...)w dniu 1 listopada 2012r.;

4.  art. 2 pkt 3a ustawy z dnia 9 lipca 2003r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. nr 166, poz. 1608 ze zm.) w związku z art. 18 ust. 1 pkt 4 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004r. (Dz. U. nr 99,
poz. 1001 ze zm., t.j. z dnia 31 maja 2017r.) i art. 20 pkt 1 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych z dnia 9 lipca 2003r. poprzez błędną wykładnię przedmiotowych przepisów prawa, dokonaną przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej
w niniejszej sprawie i tym samym błędne ich zastosowanie dla celów przedmiotu niniejszej sprawy;

5.  art. 22 § 1 oraz art. 22 § 1 ¹ k.p. poprzez błędną wykładnię powyższych przepisów prawa dokonaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a za nim przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej, tzw. pojęcia „stosunek pracy”;

6.  art. 3 i 3 ¹ § 1 k.p. w związku z art. 4 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2016r., poz. 963 ze zm.), poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, tzw. pojęcia „pracodawca” przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz za nim przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej;

7.  art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. poprzez nie zawieszenie niniejszego postępowania przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej zgodnie z wnioskiem strony. Zawieszenie niniejszego postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Bielsku-Białej było zasadne ze względu na toczące się postępowania w: Sądzie Rejonowym w Bielsku-Białej,
o sygn. VI GC 2510/16, Sądzie Rejonowym dla Wrocławia - Fabrycznej, o sygn.
XV GC 1776/16, sprawy o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego
z tzw. umów - porozumień;

8.  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez zawarcie przez Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w uzasadnieniu zaskarżanego wyroku wielu błędnych ustaleń faktyczno - prawnych, które w szczególności zostały wskazane
w punkcie 1 niniejszej apelacji (nie wszystkie);

9.  art. 6 k.c. poprzez zignorowanie faktu dążenia przez ZUS do uzyskania korzyści majątkowych w postaci wtórnych składek od tego samego zainteresowanego.

Wskazując na te zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę w całości zaskarżonego wyroku poprzez zmianę w całości zaskarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia
2 lipca 2015r. w ten sposób, że S. B.:

- jako pracownik u płatnika składek R. Sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu, chorobowemu w okresie
od 1 lipca 2012r. do 31 października 2012r. przez R. Sp. z o.o.;

- jako pracownik u płatnika składek (...) (...) Sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu, chorobowemu w okresie od 1 listopada 2012r.
do 31 marca 2013r. przez (...)Sp. z o.o.;

- jako pracownik u płatnika składek I. Sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu, chorobowemu
w okresie od 15 grudnia 2011r. do 30 czerwca 2012r. oraz od 1 kwietnia 2013r. przez I. Sp. z o.o., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji.

Następnie w piśmie procesowym z dnia 20 marca 2019r. Spółka I. uzupełniła zarzuty apelacji, powołując się na naruszenie przez Sąd Okręgowy;

1.  art. 461 § 1 ¹ k.p.c., poprzez przekroczenie właściwości rzeczowej Sądu Rejonowego
w przedmiocie ustalenia istnienia stosunku pracy;

2.  art. 476 § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie właściwości rzeczowej Sądu Okręgowego
w przedmiocie rozstrzygania o istocie odwołania w związku z właściwością Sądu pierwszej instancji;

3.  art. 156 § 1 pkt 1 i pkt 5 w związku z art. 180 k.p.a. oraz uchwały 7 sędziów Sądu najwyższego z dnia 10 września 2009r., I UZP 5/09, poprzez przyjęcie, że zaskarżona decyzja organu rentowego jest wykonalna, gdy tymczasem apelująca nie wypłacała pracownikom firmy R. wynagrodzenia;

4.  art. 22 k.p. poprzez błędną wykładnię pojęcia „stosunek pracy”;

1.  art. 217 § 1 i 3 w związku z art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie istotnych wniosków dowodowych odwołującej, zmierzających do wykazania, iż odwołującą się Spółkę
nie łączył z ubezpieczoną stosunek pracy;

2.  art. 162 w zw. z art. 232 k.p.c., poprzez dopuszczenie dowodu z urzędu, nie po to,
aby wyjaśnić sprawę, lecz w interesie organu rentowego;

3.  art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w części dotyczącej rozstrzygnięcia o kosztach zastępstwa procesowego na rzecz syndyka masy upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Przyjmując ustalenia poczynione przez Sąd pierwszej instancji jako własne uznał,
że apelacja zasługuje na uwzględnienie, jedynie w zakresie kosztów postępowania orzeczonych na rzecz Syndyka Masy Upadłości (...) Sp. z o.o. w O..

1.  Biorąc pod uwagą zakres apelacji podkreślenia na wstępie wymaga, iż zgodnie
z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, sąd rozstrzyga
o prawidłowości zaskarżonej decyzji (art. 477 ¹⁴ § 2 i art. 477 ^14a k.p.c.) w granicach jej treści
i przedmiotu (por. wyrok SN z dnia 23 kwietnia 2010r., II UK 309/09).

Zaskarżona decyzja z dnia 2 lipca 2015r. - adresowana do płatnika składekI. Sp. z o.o. w P. i ubezpieczonej S. B. - stwierdzała,
że ubezpieczona jako pracownik u płatnika składek I. Sp. z o.o. w P. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu
i chorobowemu od 15 grudnia 2011r.

Decyzja ta zatem w swojej treści określała zarówno przedmiot sporu czyli kwestię tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym i jak i podmioty, których praw i obowiązków dotyczy.

Powyższe stwierdzenie ma istotne znaczenie dla określenia podmiotów, które mogły być uczestnikami postępowania odwoławczego od tej decyzji.

Jak wyjaśnił bowiem Sąd Najwyższy w sprawie I UK 279/16 (Lex nr 2311192) zgodnie z art. 477 ¹¹ § 2 k.p.c. (w brzmieniu relewantnym dla rozpoznawanej sprawy), „zainteresowanym jest ten, czyje prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia sprawy. Jeżeli osoba taka nie została wezwana do udziału w sprawie przed organem rentowym, sąd wezwie ją do udziału w postępowaniu bądź z urzędu, bądź na jej wniosek lub na wniosek jednej ze stron. Zainteresowanym jest więc tylko ten, czyje prawa lub obowiązki w sferze ubezpieczeń społecznych zależą bezpośrednio od rozstrzygnięcia sprawy.

O tym, czy konkretna osoba posiada status zainteresowanego ze względu na przedmiot postępowania w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych, przesądza nie jej subiektywne przekonanie, ale obiektywna okoliczność, że w danym wypadku prawa lub obowiązki tej osoby "zależą" od rozstrzygnięcia sprawy. Rozstrzygnięcie sprawy powoduje bowiem zmianę w sferze prawnej zainteresowanego. Może ona polegać na zyskaniu prawa bądź jego utracie, albo na pojawieniu się powinności, ewentualnie jej wygaśnięciu (…). Zatem wskazany
w omawianym przepisie związek zależności musi mieć charakter bezpośredni, co oznacza,
że z samej mocy wydanej decyzji muszą płynąć dla zainteresowanego prawa lub obowiązki wynikające z prawa ubezpieczeń społecznych, które mogą być podtrzymane w wyroku sądu ubezpieczeń społecznych przez oddalenie odwołania (art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.) bądź też uchylone przez zmianę decyzji (art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.). W konsekwencji tylko wtedy, gdy wynik postępowania prowadzi do stworzenia indywidualnej normy prawnej oddziałującej nie tylko na adresata decyzji, lecz także na inny podmiot, można uznać, że prawa lub obowiązki tego podmiotu zależą od rozstrzygnięcia sprawy. W takiej właśnie sytuacji występuje bezpośrednia zależność, o której mowa w art. 477 ¹¹ § 2 k.p.c. Tak jest na przykład w przypadku decyzji ustalającej pracowniczy tytuł ubezpieczenia społecznego skierowanej do płatnika składek, która wprost kształtuje sytuację prawną pracownika (ubezpieczonego), czy też decyzji ustalającej prawo do renty rodzinnej, która nie może zostać zignorowana przy podziale renty między osoby uprawnione.

Z decyzji ustalającej podleganie danej osoby ubezpieczeniom społecznym jako pracownik wynikają prawa i obowiązki w zakresie: zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, przebiegu ubezpieczeń społecznych oraz ustalania wymiaru składek i ich poboru (art. 83
ust. 1 pkt 1-3a ustawy systemowej) i dotyczą one odpowiednio ubezpieczonej i wskazanego
w decyzji płatnika składek. Z perspektywy obowiązków przypisanych płatnikom składek przez ustawę z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016r., poz. 963 z późn. zm.) decyzja taka rozstrzyga wyłącznie to, czy dany podmiot jest płatnikiem składek (pracodawcą), a nie to, czy jest nim (lub nie) inny podmiot. Jest tak nawet wtedy, gdy w motywach rozstrzygnięcia (uzasadnieniu decyzji) ocenia się status prawny innego podmiotu. Jak wskazano wyżej, uzasadnienie decyzji nie stwarza indywidualnej normy, w rezultacie więc przedmiot przyszłego rozstrzygnięcia sądu, który jest jednym z wyznaczników zarówno prawomocności materialnej wyroku (art. 365 § 1 k.p.c.), jak i powagi rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.) wyznacza wyłącznie to, co wynika z osnowy decyzji.

Sąd Najwyższy przychyla się do poglądu, że stroną jest jedynie osoba uczestnicząca
w procesie w tym charakterze, a nie osoba, która powinna lub może być stroną.

Tymczasem I. Sp. z o.o. w P. nadal istnieje, nie została wykreślona z rejestru, brak wpisów o postawieniu jej w stan upadłości, czy wszczęciu postępowania układowego. W tej sytuacji sam fakt zawarcia przez obie spółki w toku procesu umowy przeniesienia własności przedsiębiorstwa nie oznacza, że I. (...) Sp. z o.o. w K. bez własnej woli stała się stroną odwołującą w rozpatrywanej sprawie i niejako wstecznie adresatem decyzji organu rentowego.

Okoliczność, że z treści tej umowy wynika, że SpółkaI. (...) stała się stroną w dotychczasowych stosunkach pracy tego nie zmienia, zwłaszcza, że przedmiotem sporu jest to kto był pracodawcą S. B. w okresie od 1 lipca 2012r. do 31 marca 2013r. i tym samym płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne w tym czasie.

Po drugie - zaskarżona w niniejszej sprawie decyzja dotycząca podlegania S. B. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę oraz ustalenia płatnika składek na te ubezpieczenia dotyczy bezpośrednio ubezpieczonego i wskazanego
w decyzji płatnika składek, tj. spółki I. w P.. Z perspektywy obowiązków przypisanych płatnikom składek przez ustawę z 13 października 1998r.
o systemie ubezpieczeń społecznych decyzja taka rozstrzyga wyłącznie to, czy dany podmiot jest płatnikiem składek (pracodawcą), a nie to, czy jest nim (lub nie) inny podmiot.

Z tego względu nie miały statusu zainteresowanych w sprawie R.Sp. z o.o.
we W. i (...) Sp. z o.o. w O..

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny stwierdził, że Syndykowi Masy Upadłości (...) Sp. z o.o. w O. nie przysługuje status zainteresowanego w sprawie.

Z przytoczonych powyżej względów, Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 3 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok w pkt 2, w którym orzeczono o kosztach zastępstwa procesowego na rzecz Syndyka Masy Upadłości (...) Sp. z o.o. w O..

2.  Odnosząc się do zarzutu naruszenia przez Sąd Okręgowy normy art. art. 476 § 2 k.p.c., przypomnieć należy, iż stosownie do treści – przywołanego w decyzji organu rentowego -
art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r., poz. 748 ze zm. - zwanej dalej ustawą systemową), organ rentowy wydaje decyzje w zakresie zgłaszania do ubezpieczeń, co obejmuje również ubezpieczenia powiązane ze stosunkiem pracy. Od takiej decyzji, zgodnie z normą art. 83
ust. 2 k.p.c., przysługuje odwołanie do sądu okręgowego, właściwego na podstawie
art. 477 ⁸ § 1 oraz art. 461 § 1 k.p.c. Sądem tym, właściwym rzeczowo i miejscowo -
w analizowanym przypadku - jest Sąd Okręgowy w Bielsku-Białej.

3.  Przechodząc do dalszej części apelacji podnieść trzeba, iż na mocy art. 6 ust. 1 pkt 1
w związku z art. 8 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 i art. 13 ust. 1 ustawy systemowej, obowiązkowo przedmiotowym ubezpieczeniom podlegają osoby będące pracownikami,
od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Należy zwrócić uwagę, że ustawa systemowa nie zawiera własnej definicji pojęcia „pracownik” i jego znaczenie odczytywać należy zgodnie z treścią art. 22 k.p., z którego wynika, że decydujące znaczenie dla uznania istnienia stosunku pracy ma wykonywanie
za wynagrodzeniem pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę - bez względu na nazwę umowy oraz że nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu powyższych warunków wykonywania pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2010r., II UK 286/10).

Podkreślić przy tym należy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych, badając istnienie tytułu do ubezpieczenia społecznego, był obowiązany do ustalenia czy w relacjach pomiędzy S. B., a odwołującą się Spółką, realizowane były cechy stosunku pracy, czyli do oceny istnienia tytułu do ubezpieczenia (por. K. Ślebzak: Kontrola przez ZUS ważności umów o pracę stanowiących tytuł do ubezpieczenia społecznego - wybrane zagadnienie, PiZS 2017r., nr 2). Przepisy prawa wyliczają enumeratywnie kategorie podmiotów objętych przymusem ubezpieczenia, a powstanie stosunku prawnego pomiędzy ubezpieczonym
i instytucją ubezpieczeniową następuje automatycznie wskutek wypełnienia przez ubezpieczonego ustawowych przesłanek (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2017r., I UK 253/16). Inaczej mówiąc, tytułem ubezpieczeń społecznych tych osób jest stosunek pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, iż dla włączenia
do ubezpieczenia społecznego niezbędna jest przynależność do określonej w ustawie systemowej grupy podmiotów podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.
O tym, czy strony istotnie łączył stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje zatem samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy,
ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne jest więc, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych, a okoliczności wynikające z formalnie zawartej umowy o pracę nie są wiążące w postępowaniu o ustalenie podlegania obowiązkowi pracowniczego ubezpieczenia społecznego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2008r., II UK 122/07 oraz z dnia 24 lutego 2010r., II UK 204/09).

4.  Kwestia dotycząca istnienia stosunku pracy jest zagadnieniem stale występującym orzecznictwie (por. wyrok Sadu najwyższego z dnia 29 listopada 2017r., I PK 358/16). Przyjmuje się zatem, iż cechami stosunku pracy są: ciągłość, obowiązek osobistego świadczenia pracy, podporządkowanie bieżącym poleceniom pracodawcy, świadczenie pracy w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę i odpłatność. Podstawową cechą stosunku pracowniczego jest wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy, w warunkach podporządkowania. Próbując zdefiniować termin „kierownictwo pracodawcy”, należy uwzględnić, że w utrwalonym orzecznictwie, wyinterpretowano szereg cech, których spełnienie pozwala przyjąć istnienie pracy podporządkowanej pracodawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 1975r., I PRN 42/75). Przyjmuje się więc w pierwszej kolejności, że podporządkowanie pracownika obejmuje prawo wydawania przez pracodawcę poleceń związanych z pracą. Podmiot zatrudniający jest organizatorem pracy i decyduje, gdzie i w jakich godzinach będzie realizowany proces pracy. Pracodawca wskazuje zadania oraz proces ich realizacji. Wykonywanie poleceń jest fundamentem wzajemnych relacji między stronami stosunku pracy. Innymi słowy, istotą pracy podporządkowanej jest możliwość codziennego konkretyzowania pracownikowi jego obowiązków, a w szczególności określania czynności mieszczących się w zakresie uzgodnionego rodzaju pracy i sposobu ich wykonywania. Charakterystyczna dla stosunku pracy dyspozycyjność pracownika wyraża się właśnie w zobowiązaniu do podejmowania zadań według wskazań pracodawcy, a obowiązek stosowania się do poleceń przełożonych został wyeksponowany w art. 100 § 1 k.p.
(por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 października 1999r., I PKN 307/99 oraz z dnia
18 lutego 2016r., II PK 352/14).

5.  Przechodząc do zasadniczej części apelacji wskazać należy, iż zarzutów naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów art. 227 w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. Sąd Apelacyjny stwierdza, że są one chybione, albowiem zebrany w sprawie materiał dowodowy, w zakresie objętym przedmiotem zaskarżonej decyzji, co do którego to zakresu sąd jest związany, pozwalał na merytoryczne rozstrzygnięcie zatem Sąd Okręgowy mógł pominąć wskazane wnioski dowodowe skarżącej. Brak było także podstaw do zawieszenia postępowania z uwagi na toczące się przed sądem gospodarczym postępowania o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z tzw. umów-porozumień zawartych między skarżącą a spółkami R. i (...) Wreszcie uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia zawiera wszystkie wymagane elementy.

W tej sytuacji, Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się naruszenia zarzucanych w apelacji przepisów prawa procesowego, które miałyby wpływ na treść rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji.

Dokonane w sprawie ustalenia faktyczne Sąd Apelacyjny przyjął za własne,
w szczególności co do tego, że S. B., mimo formalnego zawarcia umowy o pracę
ze spółką R., nie była pracownikiem we wskazywanych przez skarżącą spółkach, jako agencjach pracy tymczasowej, lecz była pracownikiem zatrudnionym w I.
Sp. z o.o. w P. i to właśnie ten podmiot był zobowiązany do opłacania za nią składek na ubezpieczenie społeczne.

Skarżąca nie wykazała, że przy czynieniu tych ustaleń Sąd przekroczył granice swobodnej oceny dowodów zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c., w szczególności nie wykazała, aby wnioski wyciągnięte przez Sąd pierwszej instancji ze zgromadzonego materiału dowodowego sprzeciwiały się zasadom logicznego rozumowania, czy doświadczenia życiowego.

6.  Nie zachodzą też zarzucane naruszenia prawa materialnego.

Istotnie faktyczny przebieg wykonywania stosunku pracy przez S. B., daje podstawy do przyjęcia, że spółki R. i (...) w żaden sposób nie realizowały względem niej funkcji pracodawcy, a ich działania ograniczały się jedynie do przekazywania wynagrodzenia, które było wypłacane po sporządzeniu dokumentów stanowiących podstawę jego obliczenia przez spółkę I. Nadto, całokształt efektów świadczonej przez S. B. pracy przypadał skarżącej. Wszelkie czynności, stanowiące przymioty pracodawcy wykonywane były właśnie przezI. która nie tylko zapewniała zaplecze materialne do prawidłowej realizacji obowiązków pracowniczych, ale również realizowała względem delegowanych pracowników i względem S. B. funkcje kierownicze. Spółka R. a później (...) przez cały okres trwania stosunku pracy S. B. jedynie pełniły wobec niej funkcje kadrowo - płacowe, w żaden sposób nie kontrolując świadczonej przez nią pracy, przy czym funkcja ta ograniczała się jedynie do wypłacania wynagrodzenia. Kierownictwo nad świadczoną przez pracowników I. pracą sprawował S. P., przy czym w R. i (...) zajmował on stanowisko kierownika produkcji, takie jak wcześniej przed przejęciem przez te Spółki
i później po rozwiązaniu umowy ze spółką (...)

Podkreślenia wymaga, iż ubezpieczona S. B. w swych wyjaśnieniach
(k. 126) jednoznacznie podała, że zarówno przed spornym okresem, jak i po jego zakończeniu wykonywała tego samego rodzaju pracę (konfekcjonowanie, rozbiór drobiu), na tym samym stanowisku i w tych samych warunkach (9:00). Polecenia związane z pracą cały czas wydawał jej kierownik P., który również udzielał jej urlopu (9:50). Podała, że coś podpisywała, ale nie pamięta kiedy, dodając, że cały czas wykonywała te same czynności
na tym samym stanowisku (11:00).

Na podstawie takiego stanu faktycznego nie można zatem uznać, że umowa o pracę pomiędzy ubezpieczoną, a spółkami R. i (...) była rzeczywiście wykonywana, gdyż żaden z elementów wskazanych w art. 22 §1 k.p. pomiędzy tymi podmiotami nie wystąpił.

Co do zasady, spółka R. czy (...) jako zarejestrowane agencje pracy tymczasowej, mogły oczywiście zatrudniać pracowników tymczasowych. Istotnym jest jednak, czy w rozpoznawanej sprawie konstrukcja zatrudnienia tymczasowego
ma zastosowanie. Kwestię takiego zatrudnienia reguluje ustawa z 9 lipca 2003r.
o zatrudnieniu pracowników tymczasowych. W rozumieniu tej ustawy, pracownikiem tymczasowym jest pracownik zatrudniony przez agencję pracy tymczasowej wyłącznie w celu wykonywania pracy tymczasowej na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy użytkownika. Natomiast praca tymczasowa to wykonywanie na rzecz danego pracodawcy użytkownika, przez okres nie dłuższy niż wskazany w ustawie, zadań o charakterze sezonowym, okresowym, doraźnym lub których termin na wykonywanie przez pracowników zatrudnionych przez pracodawcę użytkownika nie byłoby możliwe lub których wykonanie należy do obowiązków nieobecnego pracownika, zatrudnionego przez pracodawcę użytkownika. Treść umowy o pracę pomiędzy ubezpieczoną, a spółką R. nie odpowiada warunkom wskazanym w art. 13 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, który stanowi, że umowa o pracę zawarta między agencją pracy tymczasowej a pracownikiem tymczasowym powinna określać strony umowy i datę zawarcia umowy oraz wskazywać pracodawcę użytkownika i ustalony okres wykonywania na jego rzecz pracy tymczasowej,
a także warunki zatrudnienia pracownika tymczasowego w okresie wykonywania pracy
na rzecz pracodawcy użytkownika.

Nadto w okolicznościach rozpoznawanej sprawy przyjęcie, że ubezpieczona podobnie, jak inni pracownicy spółki I. świadczyła pracę na rzecz spółekR.
i(...) w ramach pracy tymczasowej, prowadziłoby do wniosku, że działalność przedsiębiorstwa I. w P. opierała się wyłącznie na pracy pracowników tymczasowych zatrudnionych przez agencję, skoro w świetle zapisów porozumienia, także pracownicy zatrudnieni u niej przed październikiem 2012r., stali się pracownikami agencji, tj. R. (...)

W tych okolicznościach skarżącej nie można przypisać statusu pracodawcy użytkownika, a praca świadczona przez ubezpieczoną nie była pracą tymczasową,
w rozumieniu art. 2 pkt 3 ustawy o zatrudnieniu pracowników tymczasowych.

1.  Ostatecznie zatem uznać należało, skoro beneficjentem pracy wykonywanej przez ubezpieczoną była od początkuI. Sp. z o.o. w P., to stosunek pracy i stosunek ubezpieczeniowy łączył ubezpieczoną ze spółkąI. i to ten podmiot jest zobowiązany do opłacenia za nią składek.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny, wobec bezpodstawności sformułowanych
w apelacji zarzutów procesowych oraz materialnych, na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł,
jak w pkt 2 wyroku.

/-/SSA J.Pietrzak /-/SSA M.Procek /-/SSA T.Szweda

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR