Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Roman Troll

Protokolant Marzena Makoś

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2019 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. L.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 18 kwietnia 2018 r., sygn. akt I C 2074/17

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

SSO Roman Troll

Sygn. akt III Ca 1384/18

UZASADNIENIE

Powód M. L. wniósł o zasądzenie od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. 2560 zł wraz
z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku oraz o zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazał, że dochodzi zapłaty na podstawie umowy powierniczego przelewu wierzytelności, jaką zawarł 21 listopada 2016 r. z J. L., właścicielem lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...)/l1, kaucji mieszkaniowej uiszczonej 19 sierpnia 1986 r. (23507 zł) - domaga się jej waloryzacji
w wysokości dalszych 60%, bowiem uzyskał już zasądzenie pozostałej kwoty (w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Rudzie Śląskiej pod sygn. akt I C 3004/16), a za przyjęciem pełnej waloryzacji (100%) przemawia to, że świadczenie najemcy z tytułu kaucji nie stanowiło odpowiednika świadczenia wzajemnego obciążającego wynajmującego, lecz
w istocie kaucja służyć miała zabezpieczeniu pokrycia należności wynajmującego z tytułu najmu lokalu.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazała, że w jej ocenie pozew winien zostać odrzucony, bowiem w tej sprawie zachodzi powaga rzeczy osądzonej - nie może zasługiwać na ochronę prawną dokonywanie przez powoda podziału jednorodnego roszczenia o zwrot zwaloryzowanej kaucji, takie działanie prowadzi do nieuzasadnionego generowania kolejnych kosztów i jest niezgodne z zasadami ekonomiki procesowej. Z ostrożności procesowej na wypadek nieodrzucenia pozwu pozwana wniosła o nieobciążanie jej kosztami procesu.

Postanowieniem z 13 grudnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej odmówił odrzucenia pozwu, a orzeczenie to uprawomocniło się.

Wyrokiem z 18 kwietnia 2018 roku Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej zasądził od pozwanej na rzecz powoda 2534 zł z ustawowymi odsetkami od 18 kwietnia 2018 r. (pkt 1.); oddalił powództwo w pozostałej części (pkt 2.) oraz zasądził od pozwanej na rzecz powoda 1017 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 3.).

Apelację od tego wyroku, w części dotyczącej pkt. 1. i 3., złożyła pozwana, zarzucając mu naruszenie: art. 358 ¹ § 3 k.c. poprzez błędną wykładnię w zakresie mających zastosowanie klauzul generalnych, a w konsekwencji nieprawidłowe przyjęcie, iż uwzględnieniu może podlegać wyłącznie interesy jednej ze stron - powoda - któremu przyznano prymat nad interesem strony pozwanej, co skutkowało wadliwym założeniem, że strona pozwana winna w całości i samodzielnie ponieść konsekwencje stwierdzonego przez sąd I instancji znacznego spadku wartości nabywczej pieniądza będąc zobowiązana do zwrotu kaucji po jej całkowitym zwaloryzowaniu, co nie przystaje do istoty tej szczególnej regulacji, jak również poprzez jego błędną wykładnię wobec nieprawidłowego założenia sądu I instancji, że okoliczność sprzedaży przez pozwaną lokalu mieszkalnego na rzecz dotychczasowego najemcy, na mocy preferencyjnych zasad wynikających z ustawy z 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będący własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa, nie powinna być uwzględniona przy ocenie zakresu rozdzielenia skutków istotnych zmiany siły nabywczej pieniądza w czasie, w świetle konieczności uwzględnienia interesów obu stron, co wydaje się także sprzeczne z poglądem prawnym, który ukształtował się na gruncie stosowania innych norm zakładających preferencyjne stosowanie nabywców nieruchomości - wyrok Sądu Najwyższego z 26 listopada 2014 r., sygn. akt III CZP 83/14; art. 358 ¹ § 3 k.c. w związku z art. 481 § 1 i 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnie, a w konsekwencji nieprawidłowe przyjęcie, że odsetki od należności głównej przysługują od 18 kwietnia 2018 r., zaś winny być zasądzone od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Przy tak postawionych zarzutach wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości, a także zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie jako bezzasadnej i zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sprawę rozpoznano w postępowaniu uproszczonym (art. 505 ¹ pkt 1 k.p.c. w związku z art. 505 ¹⁰ § 1 k.p.c.). Sąd Okręgowy nie przeprowadzał postępowania dowodowego, dlatego też uzasadnienie ograniczone zostało do wyjaśnienia postawy prawnej wyroku (por. art. 505 ¹³ § 2 k.p.c.).

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i jako takie Sąd Okręgowy uznaje je za własne; nie ma potrzeby ich przytaczania, gdyż nie były też one kwestionowane w apelacji.

Przedmiotem sporu jest to, czy wysokość kaucji mieszkaniowej powinna być zwaloryzowana. Wg pozwanej kaucja powinna być waloryzowana, a strona powodowa powinna otrzymać jej zwrot, ale pozwaną powinno to obciążać w 20-50%.

Zastosowanie w tej sprawie regulacji art. 358 ¹ § 3 k.c. jest zasadne, a to w świetle uchwały Sądu Najwyższego z 26 listopada 2014 r. (sygn. akt III CZP 83/14, OSNC 2015/9/101) wraz z jej uzasadnieniem wskazującym na sposób interpretacji przepisów, z którego wynika konieczność stosowania waloryzacji na podstawie art. 358 ¹ § 3 k.c. do kaucji uiszczonych na podstawie ustawy – Prawo lokalowe z 1974 r., co jest uzasadnione przywołanymi tamże argumentami i orzecznictwem.

Sąd Rejonowy, rozpoznając sprawę i uznając, że zwrot kaucji powinien ostatecznie nastąpić w 100% jej zwaloryzowanej wysokości, miał na uwadze wszystkie jej okoliczności
i wyjaśnił wyczerpująco z jakich powodów obciąża pozwaną obowiązkiem zwrotu ostatecznie całości zwaloryzowanej kwoty. Trzeba podkreślić, że brał również pod uwagę udzielenie bonifikaty, na podstawie powołanej w apelacji ustawy; nie doszło w tym zakresie do naruszenia prawa materialnego.

Świadczenie, którego waloryzacji domagał się powód ma bowiem szczególny charakter i on właśnie winien być uwzględniany przy rozważaniu co do tego, jak należna z tytułu zwrotu kaucji kwota ma być zwaloryzowana. Roszczenie o waloryzację było bowiem, co do zasady, przesądzone w związku z treścią prawomocnego rozstrzygnięcia wydanego przez Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej w sprawie o sygn. akt I C 3004/16. Uiszczenie kaucji było warunkiem zawarcia umowy najmu, a ona sama była nierozerwalnie związana ze stosunkiem najmu i w czasie jego trwania najemca nie mógł żądać jej zwrotu. W zamian za jej uiszczenie najemca nie uzyskał w istocie żadnego świadczenia. Nadto kaucja była uiszczona wyłącznie w interesie wynajmującego, a jej uiszczenie przez najemcę następowało w wykonaniu swoistego przymusu prawnego. W okresie obowiązywania umowy najmu wyłącznie pozwana i jej poprzednik prawny dysponowali kwotą z tytułu kaucji, oni też mogli podejmować decyzje co do jej zainwestowania w sposób przez siebie wybrany. Ponadto poza waloryzacją kwota ta, mimo wieloletniego okresu jaki minął od jej wpłacenia, nie podlegała żadnemu oprocentowaniu; tym samym gdyby nie zmiana siły nabywczej pieniądza, uzasadniająca dokonanie jej waloryzacji, podlegałaby ona zwrotowi w kwocie nominalnej.

Sąd Rejonowy przekonywująco wskazał na przyczyny, dla których konsekwencje zmiany siły nabywczej pieniądza powinna w całości ponieść pozwana. Prawidłowo rozważył relację między bonifikatą w nabyciu lokalu na własność przez najemcę, a jego uprawnieniem do żądania waloryzacji w pełnej wysokości. Wywód przedstawiony w tym zakresie jest zupełny i odwołuje się on do utrwalonych poglądów i linii orzeczniczej Sądów Okręgowego
w Gliwicach. Dodać należy, że ocena przesłanek waloryzacji została pozostawiona uznaniu sędziowskiemu, a w okolicznościach tej sprawy nie można zasadnie podnieść zarzutu niewłaściwej oceny w tym zakresie.

Dlatego też, w ocenie Sądu Okręgowego, najemca – a także powód jako jego następca – nie może ponosić negatywnych konsekwencji spadku realnej wartości uiszczonej kaucji. Zasadne było więc zastosowanie w tej sprawie pełnej waloryzacji. Żądanie dokonania takiej waloryzacji, zważywszy na rodzaj świadczenia poddanego ocenie pod tym kątem, nie stanowi nadużycia prawa i nie narusza art. 5 k.c. Nie budzi przy tym wątpliwości zastosowane przez Sąd Rejonowy kryterium waloryzacji w postaci przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto.

Dokonana przez Sąd Rejonowy waloryzacja ma charakter kształtujący, a co za tym idzie wysokość roszczenia jest wyliczona na datę wydania orzeczenia i od tego dnia powinny być zasądzone odsetki ustawowe, co też Sąd Rejonowy uczynił w sposób właściwy. Niemniej jednak odsetki te zostały zasądzone w wysokości ustawowej, a nie w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie i pełnią też funkcję waloryzacyjną. Apelująca tego w ogóle nie zauważa, a przecież te odsetki są w niższej wysokości niż odsetki ustawowe za opóźnienie (por. art. 359 k.c. i art. 481 k.c.).

Zastosowana przez Sąd Rejonowy regulacja prawna jest prawidłowa.

Dlatego też zarzuty apelacji są bezzasadne.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 505 ¹⁰
§ 1 k.p.c., należało orzec jak w punkcie 1. wyroku.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265)
i § 10 ust. 1 pkt 1 tego rozporządzenia, ponieważ pozwana sprawę przegrała.

SSO Roman Troll