Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 marca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Dariusz Iskra

Protokolant Sekretarz sądowy Katarzyna Szumiło

po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2019 roku w Lublinie, na rozprawie

sprawy z powództwa (...)Funduszu(...) we W.

przeciwko E. F.

o zapłatę kwoty 668,23 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 kwietnia 2017 roku do dnia zapłaty

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w Rykach z dnia 26 kwietnia 2018 roku, w sprawie I C 337/17

I. zmienia częściowo zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala powództwo w części obejmującej żądanie zapłaty kwoty 374,94 zł (trzysta siedemdziesiąt cztery złote dziewięćdziesiąt cztery grosze) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 kwietnia 2017 roku do dnia zapłaty;

II. oddala apelację w pozostałej części.

Sygn. akt II Ca 709/18

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 30 marca 2017 roku, wniesionym do Sądu Rejonowego w Rykach w dniu 5 kwietnia 2017 roku, powód – (...)Fundusz (...)z siedzibą we W., reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od pozwanej – E. F. kwoty 668,23 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, opłaty od pozwu w kwocie 30 zł i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17 zł (k. 2-4).

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwana zawarła w dniu 11 czerwca 2013 roku z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością poprzez system elektroniczny umowę pożyczki o numerze (...), na podstawie której pozwana otrzymała określoną w umowie kwotę pieniężną. Pozwana pomimo upływu wyznaczonego terminu nie dokonała zapłaty, wobec czego w dniu 19 marca 2015 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i powód zawarli umowę przelewu wierzytelności wynikającej z umowy zawartej przez pozwaną z pierwotnym wierzycielem.

Powód wskazał, że na dochodzoną pozwem kwotę składaja się kwota 500 zł należności głównej oraz kwota 168,23 zł odsetek przejętych w drodze cesji wierzytelności od pierwotnego wierzyciela.

*

W dniu 21 kwietnia 2017 roku Sąd Rejonowy w Rykach wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym uwzględnił powództwo (k. 22).

*

Od nakazu z dnia 21 kwietnia 2017 roku pozwana wniosła sprzeciw, zaskarżając nakaz w całości oraz podnosząc zarzut nieistnienia zobowiązania oraz przedawnienia roszczenia. Pozwana wniosła o zasądzenie od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych (k. 27-28).

*

Postanowieniem z dnia 8 stycznia 2018 roku Sąd Rejonowy w Rykach na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. postanowił zawiesić postępowanie w sprawie w części obejmującej żądanie zasądzenia kwoty 168,23 zł z tytułu odsetek (k. 84).

*

Wyrokiem częściowym z dnia 26 kwietnia 2018 roku Sąd Rejonowy w Rykach zasądził od E. F. na rzecz (...)Funduszu (...) z siedzibą we W. kwotę 500 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 kwietnia 2017 roku do dnia zapłaty (k. 95).

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 5 czerwca 2013 roku na rachunek bankowy należący do (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wpłynęła kwota 1 złoty tytułem potwierdzenia warunków umowy (...). Nadawcą przelewu była E. F..

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 11 czerwca 2013 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. zawarli za pośrednictwem środków porozumienia się na odległość ramową umowę pożyczki. W dniu 11 czerwca 2013 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. dokonała przelewu kwoty 500 zł na rachunek bankowy E. F. numer „ (...)”. Jako tytuł przelewu wskazano „ID pożyczki (...)”.

Sąd Rejonowy ustalił, że spłata pożyczki została rozłożona na 12 miesięcznych rat, po 71,01 zł każda, począwszy od 11 lipca 2013 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że na podstawie umowy przelewu wierzytelności z dnia 19 marca 2015 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. przeniósł na rzecz (...)Funduszu (...) z siedzibą we W. wierzytelności z tytułu zawartych umów pożyczek, w tym wierzytelność wobec E. F. z tytułu umowy numer (...) z dnia 11 czerwca 2013 roku.

Sąd Rejonowy ustalił, że w piśmie z dnia 6 maja 2015 roku E. F. została zawiadomiona o przelewie wierzytelności wynikającej z umowy numer (...) z dnia 11 czerwca 2013 roku, wynoszącej na dzień 19 marca 2015 roku 1076,79 zł.

Sąd Rejonowy wskazał, że pozwana i poprzednik prawny powoda zawarli umowę pożyczki numer (...), na podstawie której pozwana otrzymała kwotę 500 zł. Pozwana zobowiązała się do zwrotu tej kwoty w dwunastu miesięcznych ratach, po 71,01 zł każda, poczynając od dnia 11 lipca 2013 roku.

Sąd Rejonowy wskazał, że umowa pożyczki została zawarta w formie elektronicznej. E. F. zawarła umowę pożyczki z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., przyjmując elektroniczną ofertę pożyczkodawcy i potwierdzając ten fakt również w drodze elektronicznej. Treść umowy pożyczki wyznaczały zatem dokumenty w formie elektronicznej, które powód określił jako „ramowa umowa pożyczki” oraz „harmonogram umowy numer (...)”. Bez wpływu na ważność przedmiotowej umowy pozostaje brak jej potwierdzenia na piśmie. Ewentualne podpisanie przez pozwaną papierowej postaci ramowej umowy pożyczki miałoby jedynie charakter wtórny, gdyż umowa pożyczki zawarta została przez strony w drodze elektronicznej już wcześniej, a ponadto wykonana została przez pożyczkodawcę.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 720 § 1 k.c. oraz art. 354 §1 k.c. i wskazał, że pozwana zaś nie wywiązała się z obowiązku zwrotu powodowi pożyczonej kwoty.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisu art. 317 § 1 k.p.c. i wskazał, że wobec istnienia prawomocnego postanowienia z 8 stycznia 2018 roku w przedmiocie zawieszenia postępowania co do kwoty 168,23 zł, celowe („zasadne”) było wydanie w niniejszej sprawie wyroku częściowego.

Sąd Rejonowy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 500 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 5 kwietnia 2017 roku do dnia zapłaty.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia w zakresie odsetek Sąd Rejonowy wskazał przepis art. 481 § 1 k.p.c.

Sąd Rejonowy uznał, że nie jest uzasadniony zarzut przedawnienia roszczenia podniesiony przez pozwaną.

Sąd Rejonowy przytoczył treść przepisów art. 118 k.c. oraz art. 120 § 1 k.c. i wskazał, że roszczenie powoda jest roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej, zatem termin jego przedawnienia wynosi trzy lata. Zróżnicowanie terminów przedawnienia określonych w art. 118 k.c. nie zależy bowiem ani od charakteru podmiotu, któremu roszczenie przysługuje, ani od charakteru rozstrzyganej sprawy (cywilna czy gospodarcza), a wyłącznie od rodzaju roszczenia z punktu widzenia jego związku z określonym rodzajem działalności.

Sąd Rejonowy wskazał, że wierzytelność powoda wynika z umowy pożyczki z 11 czerwca 2013 roku, zawartej pomiędzy pozwaną a poprzednikiem prawnym powoda na okres 12 miesięcy. Data płatności pierwszej raty została ustalona na dzień 11 lipca 2013 roku, pozwana zaś zobowiązała się do spłaty przedmiotowej kwoty w dwunastu miesięcznych ratach, tym samym termin płatności ostatniej z rat przypadał na dzień 11 czerwca 2014 roku. W aktach sprawy brak jest informacji, czy i z jaką datą doszło do wypowiedzenia umowy. Pozwana również nie pamiętała tej okoliczności.

Sąd uznał, że przedmiotowe roszczenie stało się wymagalne z dniem 11 czerwca 2014 roku. Od dnia następnego, to jest od dnia 12 czerwca 2014 roku rozpoczął swój bieg trzyletni termin przedawnienia. Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony 5 kwietnia 2017 roku, a więc przed upływem trzyletniego terminu przedawnienia, o jakim mowa w art. 118 k.c.

*

Od wyroku z dnia 26 kwietnia 2018 roku apelację wniosła E. F., reprezentowana przez pełnomocnika, zaskarżając wyrok w całości.

Pozwana zarzuciła „obrazę prawa materialnego, tj. art. 118 k.c. - na skutek błędnego uznania, iż całe roszczenie powoda stało się wymagalne z dniem 11.06.2014 r., podczas, gdy każda z rat dochodzonego roszczenia miała swój odrębny termin wymagalności, a więc tym samym dla każdej z rat termin przedawnienia rozpoczynał swój bieg odrębnie, a nie łącznie od dnia 12.06. 2014 r., a w konsekwencji błędne uznanie, iż pozew w niniejszej sprawie został wniesiony przed upływem trzyletniego terminu przedawnienia”.

Pozwana wniosła o:

„1. zmianę zaskarżonego wyroku w całości;

2. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania za I i II instancję według norm prawem przepisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego” (k. 108-109).

÷

Na rozprawie apelacyjnej strony nie zajęły stanowiska.

*

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanej jest częściowo zasadna. W rozpoznawanej sprawie doszło do naruszenia prawa materialnego przez Sąd pierwszej instancji przez niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 120 § 1 zd. 1 k.c. Wprawdzie powołany przepis nie jest przedmiotem zarzutów apelacyjnych, jednak pomimo braku takiego zarzutu w apelacji Sąd Okręgowy, jako sąd odwoławczy, w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod uwagę naruszenie prawa materialnego przez Sąd pierwszej instancji, nawet bez powołania się na nie stron1.

Przepis art. 120 § 1 zd. 1 k.c. stanowi, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji w zakresie:

a) faktu i sposobu zawarcia umowy pożyczki,

b) stron umowy pożyczki,

c) treści umowy pożyczki, w szczególności co do wysokości pożyczonej kwoty, sposobu i terminów płatności kwot stanowiących zwrot pożyczki,

d) faktu zawarcia umowy przelewu przez pierwotnego wierzyciela i treści tej umowy.

Z zawartej przez pozwaną umowy pożyczki wynika, że spłata kwoty pożyczki (500 zł), powiększonej prawdopodobnie o prowizję, miała nastąpić w dwunastu miesięcznych równych ratach. Rata wynosiła 71,01 zł, a termin płatności pierwszej raty przypadał na dzień 11 lipca 2013 roku.

Z umowy wynika, że pozwana miała uiścić na rzecz pożyczkodawcy kwotę 852,12 zł, z czego kwotę 500 zł z tytułu zwrotu pożyczki.

852,12 zł = 71,01 zł · 12

Wobec braku innych danych należy przyjąć, że w każdej racie przewidzianej do spłaty znajdowała się dwunasta część kwoty pożyczki, to jest kwota 41,66 zł.

500 zł : 12 = 41,66 zł

Z umowy pożyczki wynika zatem, że z tytułu zwrotu samej pożyczonej kwoty pozwana miała dokonać dwunastu wpłat po 41,66 zł w następujących terminach:

1) do dnia 11 lipca 2013 roku,

2) do dnia 11 sierpnia 2013 roku,

3) do dnia 11 września 2013 roku,

4) do dnia 11 października 2013 roku,

5) do dnia 11 listopada 2013 roku,

6) do dnia 11 grudnia 2013 roku,

7) do dnia 11 stycznia 2014 roku,

8) do dnia 11 lutego 2014 roku,

9) do dnia 11 marca 2014 roku,

10) do dnia 11 kwietnia 2014 roku,

11) do dnia 11 maja 2014 roku,

12) do dnia 11 czerwca 2014 roku.

Z chwilą nadejścia wskazanych wyżej terminów płatności stawały się wymagalne kolejne raty pożyczki. Wynika to jednoznacznie z postanowień zawartych w punktach 12.1. i 15.1 umowy pożyczki.

Chociaż Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił terminy płatności poszczególnych rat pożyczki, to błędnie przyjął, że roszczenie o zwrot pożyczki stało się wymagalne dopiero z upływem terminu płatności ostatniej raty. Wymagalność roszczenia o spełnienie świadczenia oznacza możliwość skutecznego żądania przez wierzyciela spełnienia tego świadczenia przez dłużnika, w tym także możliwość skutecznego dochodzenia roszczenia przed sądem, to jest bez narażenia się na zarzut przedwczesności roszczenia. Roszczenia o zapłatę poszczególnych rat pożyczki stawały się wymagalne z chwilą nadejścia terminów płatności poszczególnych rat.

Prawidłowo Sąd Rejonowy zastosował przepis art. 118 k.c., przyjmując, że w rozpoznawanej sprawie termin przedawnienia roszczenia powoda wynosi trzy lata, gdyż jest to roszczenie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Trzyletnie terminy przedawnienia kolejnych dziewięciu rat pożyczki, licząc od pierwszej, upłynęły przed wniesieniem pozwu w rozpoznawanej sprawie. Przedawnieniu uległo zatem roszczenie o zapłatę kwoty 374,94 zł z tytułu zwrotu pożyczonej kwoty.

374,94 zł = 41,66 zł · 9

Wniesienie w dniu 5 kwietnia 2017 roku pozwu o zapłatę (między innymi) kwoty 500 zł z tytułu zwrotu pożyczonej kwoty spowodowało przerwanie biegu przedawnienia tych roszczeń o zapłatę rat pożyczki, które jeszcze do tej chwili nie uległy przedawnieniu, a więc roszczenia o zapłatę raty dziesiątej, jedenastej i dwunastej. W tym zakresie miał zastosowanie przepis art. 123 § 1 pkt 1 k.c., z którego wynika, że bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia.

÷

Mając na uwadze powyższe rozważania, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił częściowo zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo w części obejmującej żądanie zapłaty kwoty 374,94 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 kwietnia 2017 roku do dnia zapłaty.

W związku z tym, że uległo przedawnieniu roszczenie o zapłatę należności głównej w kwocie 374,94 zł, przedawnieniu uległy również odsetki za opóźnienie w zapłacie tej kwoty. Roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się bowiem najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego2.

*

W pozostałym zakresie apelacja pozwanej jest bezzasadna i w związku z tym podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Jak już wyżej wyjaśniono, nie uległo przedawnieniu roszczenie o zapłatę kwoty 125,06 zł z tytułu zwrotu pożyczonej kwoty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 kwietnia 2017 roku do dnia zapłaty.

*

Sąd Okręgowy nie zamieszczał w wyroku rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, ponieważ wyrok rozstrzygający apelację pozwanej nie jest orzeczeniem kończącym sprawę w instancji w znaczeniu określonym przez przepisy art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.

Wyrok Sądu Rejonowego w Rykach z dnia 26 kwietnia 2018 roku jest jedynie wyrokiem częściowym, a więc nie kończy sprawy w całości w pierwszej instancji. Tym samym nie kończy również sprawy jako całości wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie.

*

Z tych wszystkich względów i na podstawie powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

1 Por.: wyrok SN z dnia 15 maja 2001 roku, I CKN 350/00, Lex nr 52667; postanowienie SN z dnia 4 października 2002 roku, III CZP 62/02, OSN C 2004, z. 1, poz. 7; wyrok z dnia 11 marca 2004 roku, V CK 328/03, Lex nr 183779; wyrok SN z dnia 14 lipca 2004 roku, IV CK 544/03, Lex nr 116591; wyrok SN z dnia 24 czerwca 2005 roku, V CK 704/04, Lex nr 180875; wyrok SN z dnia 25 sierpnia 2004 roku, I PK 22/03, OSN P 2005, z. 6, poz. 80; uchwała SN z dnia 31 stycznia 2008 roku, III CZP 49/07, OSN C 2008, z. 6, poz. 55.

2 Por. uchwałę SN z dnia 26 stycznia 2005 roku, III CZP 42/04, OSN C 2005, z. 9, poz. 149.