Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2019 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko M. A.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 10 października 2018 r., sygn. akt I C 970/17

I.  oddala apelację;

II.  przyznaje ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w B. na rzecz radcy prawnego J. M. kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych powiększoną o kwotę podatku od towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

H. T. K. A. L.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 123/19

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej M. A. kwoty 138.007,25 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP, lecz nie wyższymi niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 135.413,60 zł za okres od dnia 27 października 2017 r. do dnia zapłaty oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwot 1.425,11 zł i 1.168,54 zł za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że dochodzona należność wynika z wypowiedzianej powódce umowy kredytu i składa się na nią kwota niespłaconego kapitału oraz skapitalizowanych odsetek.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, wskazując, że kredyt był ubezpieczony na wypadek zgonu, nieszczęśliwego wypadku, choroby i innych zdarzeń, a ponadto powód nie wykazał wysokości roszczenia, albowiem umowa kredytu dotyczyła kwoty 120.837,57 zł, a roszczenie powoda jest wyższe. Pozwana wniosła także o rozłożenie ewentualnie zasądzonej należności na raty i odstąpienie od obciążenia jej kosztami procesu.

Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z dnia 10 października 2018 r. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 138.007,25 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, lecz nie wyższymi niż wysokość maksymalnych odsetek za opóźnienie, liczonymi od kwoty 135.413,60 zł za okres od dnia 27 października 2017 r. do dnia zapłaty oraz obciążył pozwaną kosztami procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 13 stycznia 2015 r. pozwana zawarła z powodem umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego w wysokości 165.274,57 zł na okres 108 miesięcy.

Powyższy kredyt był objęty ubezpieczeniem z tytułu zdarzeń losowych, lecz pozwana nie zgłaszała powodowi wystąpienie takiego zdarzenia ubezpieczeniowego.

W związku z powstaniem zaległości i jej nieuregulowaniem, po wezwaniu pozwanej do zapłaty, pismem z dnia 27 lipca 2017 r. powód wypowiedział umowę kredytu z zachowaniem umownego, 1-miesięcznego okresu wypowiedzenia; wypowiedzenie zostało doręczone pozwanej w dniu 31 lipca 2017 r.

Na dzień 26 października 2017 r. wymagana wierzytelność z tytułu umowy wynosiła 138.007,25 zł, w tym kwota niespłaconego kapitału w wysokości 135.413,60 zł.

Stan faktyczny w sprawie, w tym wysokość wierzytelności powoda, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów, które uznał za wiarygodne w kontekście ogólnikowych i nieprecyzyjnych zarzutów pozwanej. Wyciąg z ksiąg banku wraz z dokumentem rozliczenia konta był wystarczający, w ocenie Sądu Okręgowego, dla wykazania wskazywanych przez powoda okoliczności. Sąd Okręgowy pominął dowód z przesłuchania pozwanej, która pomimo wezwania nie stawiła na rozprawie i nie przedstawiła żadnego usprawiedliwienia.

W ocenie Sądu Okręgowego roszczenie powoda było uzasadnione.

Sąd I instancji stwierdził, że wobec zaprzestania spłaty kredytu, doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy kredytu; pozwana okoliczności tej nadto nie kwestionowała. W zakresie zarzutu pozwanej dotyczącego istnienia umowy ubezpieczenia kredytu, Sąd Okręgowy stwierdził, że pozwana nie wskazywała, aby faktycznie wystąpiło zdarzenie ubezpieczeniowe, które mogłoby skutkować ewentualnym zaspokojeniem powoda z umowy ubezpieczenia, która została zawarta przy umowie kredytu; brak też dowodu na to, aby pozwana zgłosiła takie zdarzenie powodowi.

Pozwana wskazała na kwotę 120.837,57 zł jako kwotę kredytu, jednak zdaniem Sądu Okręgowego, z treści § 1 pkt 1 oraz § 2 pkt 2 umowy stron wynika, że kwota kredytu była wyższa i wynosiła 165.274,57 zł. Stanowisko pozwanej nie ma oparcia w treści umowy, wysokość dochodzonego roszczenia wynika z przedłożonych dokumentów, w tym z wyciągu z ksiąg bankowych, z dokumentu rozliczenia kredytu wynika sposób zarachowania wpłat pozwanej, zaś zarzuty pozwanej w tym zakresie są ogólnikowe, nieprecyzyjne. Z akt sprawy nie wynika, aby wcześniej pozwana kwestionowała wysokość swojego zadłużenia i brak jest także dowodu na to, aby pozwana reagowała na czynności banku w postaci wezwania do zapłaty zaległości, czy wypowiedzenia umowy kredytu. W kontekście twierdzeń, że pozwana zwracała się do banku o restrukturyzację kredytu i zmniejszenie rat, Sąd Okręgowy stwierdził, że brak jest jakiegokolwiek dowodu na tą okoliczność, pozwana w tym zakresie nie przedstawiła żadnego dokumentu, jak również nie skorzystała z prawa do złożenia zeznań w tym przedmiocie. W związku z tym brak jest przesłanek do odnoszenia się do obowiązków banku w kontekście art. 75c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe.

W ocenie Sądu Okręgowego nie mógł podlegać uwzględnieniu wniosek o zastosowanie w sprawie art. 320 k.p.c., z uwagi na brak przesłanek do jego zastosowania. Zgodnie z tym przepisem w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenia, jednak w tym zakresie należy, z jednej strony, uwzględnić aktualne możliwości finansowe strony zobowiązanej, z drugiej jednak zaś, także uzasadniony interes wierzyciela w systematycznym uzyskaniu realnej spłaty w rozsądnym terminie. Zdaniem Sądu I instancji w niniejszej sprawie pozwana w żadnym zakresie nie przedstawiła swojej sytuacji majątkowej, aby sąd mógł ewentualnie rozważyć rozłożenie świadczenia na raty, przy czym brak możliwości ustalenia tych okoliczności wynikał także z niestawiennictwa pozwanej na rozprawie.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na podstawie art. 471 k.c., uwzględnił roszczenie.

O kosztach postępowania Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Sąd Okręgowy nie zastosował wobec pozwanej art. 102 k.p.c. i nie odstąpił od obciążenia jej kosztami procesu, wobec przesłanek wskazanych w zakresie analizy możliwości rozłożenia świadczenia na raty. Sąd I instancji stwierdził nadto, że pozwana nie tylko nie wykazała swojej sytuacji majątkowej, a nadto nie wskazała na inne okoliczności, które w rozumieniu przepisu art. 102 k.p.c. stanowiłyby sytuację szczególnie uzasadnioną.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w B. wywiodła pozwana, zarzucając naruszenie art. 233 § 1 i 2 k.p.c. poprzez dowolną ocenę dowodów, wykraczającą poza ramy ich swobodnej oceny i przeprowadzenie nieprawidłowego wnioskowania, w szczególności poprzez błędną wykładnię oświadczenia pozwanego i zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, poprzez przyjęcie, że w sprawie nie zachodzą przesłanki do rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty oraz zastosowania wobec pozwanej przepisu art. 102 k.p.c. Skarżąca wskazała na zaskarżenie wyroku w części (w tym w zakresie punktu 4. którego zaskarżony wyrok nie zawierał, co wskazuje na oczywistą omyłkę), jednakże treść apelacji zezwala na wniosek, że jej zakresem objęte było rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w odniesieniu do uwzględnienia roszczenia i nie rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty oraz obciążenia pozwanej kosztami postępowania.

Skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku w tym zakresie lub też jego uchylenia w całości i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

W uzasadnieniu apelacji skarżąca podniosła, że w zakresie rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty i nie obciążania pozwanej kosztami postępowania Sąd I instancji winien oprzeć się na zgromadzonym materiale dowodowym, w tym oświadczeniu pozwanej o stanie majątkowym, rodzinnym i osobistym, złożonym przy wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.

W odpowiedzi na apelację pozwanej, powód wniósł o jej oddalenie i obciążenie pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego, wskazując niezasadność wywiedzionego środka zaskarżenia.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia poczynił prawidłowe ustalenia stanu faktycznego w sprawie; ustalenia te Sąd Apelacyjny w pełni podziela, zatem nie jest konieczne ich ponowne przytaczanie.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wskazać należy, iż zarzut taki może zostać skutecznie przedstawiony przez wykazanie, że Sąd I instancji popełnił błędy w ocenie dowodów, naruszył zasady logicznego rozumowania czy doświadczenia życiowego; konieczne pozostaje przy tym jednocześnie wskazanie konkretnych dowodów, których zarzut taki dotyczy. Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania po wszechstronnym rozważeniu zebranego materiału dowodowego. Taka ocena dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a ponadto powinna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i – ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Zarówno w literaturze jak i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się także, że powyższa ocena musi być oparta na wszechstronnym rozważeniu zgromadzonego materiału dowodowego, przez co należy rozumieć uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych środków dowodowych, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności.

Zgłoszony w apelacji zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c może zostać uwzględniony jedynie w przypadku wykazania jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając, a także w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych Natomiast nie czyni zarzutu tego skutecznym przedstawianie przez skarżącego własnej wizji stanu faktycznego w sprawie, opartej na dokonanej przez siebie odmiennej ocenie dowodów, a nawet możliwość w równym stopniu wyciągnięcia na podstawie tego samego materiału dowodowego odmiennych wniosków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r. sygn. akt II CKN 817/00, publ. LEX nr 56906, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 r. sygn. akt IV CKN 970/00, publ. LEX nr 52753).

Skarżąca formułuje zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c, jednakże nie wskazuje jakie dowody w sprawie Sąd I instancji ocenił z naruszeniem zasady wynikającej z tego przepisu. Przywołane przez skarżącą jej oświadczenie o stanie majątkowym, rodzinnym i osobistym, złożone przez nią przy wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, nie służyło ustaleniu stanu faktycznego sprawy, w tym w zakresie okoliczności mogących skłaniać do rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty, a ocenie wniosku pozwanej o zwolnienie od kosztów sądowych.

Pozwana została wezwana na rozprawę w dniach 12 września 2018r. oraz 10 października 2018r. celem przesłuchania pod rygorem pominięcia dowodu z jej przesłuchania, jednakże na żaden z tych terminów nie stawiła się. Postanowieniem z 10 października 2018r. Sąd Okręgowy pominął dowód z przesłuchania pozwanej i w tych okolicznościach zasadny pozostaje wniosek, że brak było materiału dowodowego zezwalającego na ustalenie zasadności wniosku pozwanej o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty; roli takiej nie mogło pełnić jedynie oświadczenie pozwanej o stanie majątkowym, rodzinnym i osobistym, złożone przez nią przy wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.

Sąd I instancji nie naruszył również we wskazanym zakresie przepisu art. 233 § 2 k.p.c

Słusznie również Sąd I instancji doszedł do przekonania, że sama sytuacja majątkowa strony postępowania nie może stać się jedyną podstawą zastosowania art. 102 k.p.c. i nieobciążania jej kosztami postępowania, zaś skarżąca, również i w treści apelacji, nie wskazała na inne okoliczności mogące stanowić podstawę takiego rozstrzygnięcia.

Wobec powyższych okoliczności apelacja, na podstawie art. 385 k.p.c., podlegała oddaleniu.

O kosztach pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu Sąd Apelacyjny orzekł na mocy § 8 pkt 6 w zw. z § 16 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. poz. 1715).