Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 maja 2018 roku powód A. K. (1) wystąpił przeciwko K. K. i J. K. (1) z roszczeniem o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2018 roku w sprawie V ACa 758/16. Ponadto powód domagał się zasądzenia od pozwanych kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego roszczenia powód wskazał, że zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2018 roku zaopatrzonym w klauzulę wykonalności w sprawie o sygn. V ACa 758/16 powód powinien zapłacić na rzecz pozwanych kwotę 9.017 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Jak wynika z załączonych przez powoda dokumentów, jest on wierzycielem pozwanego K. K., którzy zgodnie z treścią nakazu zapłaty z dnia 11 lipca 2014 roku opatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 29 sierpnia 2014 roku winien zapłacić na rzecz A. K. (1) kwotę 132.093,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 25 marca 2014 roku do dnia zapłaty. Tymczasem, A. K. (1) oświadczeniem z dnia 06 kwietnia 2018 roku dokonał potrącenia wierzytelności w kwocie 9.017 zł z wierzytelnością posiadaną wobec K. K..

Pismem z dnia 10 lipca 2018 roku pozwany K. K. wniósł o oddalenie w całości powództwa (k.21-24).

Pismem z dnia 21 lutego 2019 roku pozwany J. K. (1) wniósł o oddalenie w całości powództwa (k.92-93).

Postanowieniem z dnia 10 września 2018 roku Sąd Rejonowy w Trzciance zawiesił postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Człuchowie Irenę Ochocińską w sprawie Km 948/18 do czasu rozpoznania sprawy o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego (k.50-52). Postanowienie to zostało zmienione orzeczeniem Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 20 grudnia 2018 roku wydanym w sprawie II Cz 1545/18, który to Sąd oddalił wniosek o zabezpieczenie, wobec zaspokojenia należności objętej pozwem przed dniem rozpoznania zażalenia na decyzję o zabezpieczeniu roszczenia (k.80-84).

Pismem z dnia 26 lutego 2019 roku powód A. K. (1) zmienił roszczenie pozwu i wniósł o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 10.627,34 zł solidarnie wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia niniejszego pisma do dnia zapłaty. W uzasadnieniu powód podniósł, iż dnia 12 września 2018 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Człuchowie Irena Ochocińska w sprawie Km 948/18 przekazała na rzecz pozwanych kwotę 10.627,34 zł, co spowodowało wygaśnięcie tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2018 roku wydanego w sprawie V ACa 758/16. W związku z tym powód dochodzi zwrotu nienależnie pobranych świadczeń – art. 405 k.c. i art. 410 k.c. (k.98, 99).

Pismem z dnia 8 kwietnia 2019 roku pozwani wnieśli o oddalenie w całości powództwa i zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania (k.104-109).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nakazem zapłaty z dnia 11 lipca 2014 roku wydanym w sprawie sygn. IX GNc 376/14 Sąd Okręgowy w Poznaniu nakazał K. K. zapłacenie na rzecz A. K. (2) kwoty 132.093,17 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 25 marca do dnia zapłaty, a ponadto koszty postępowania w kwocie 4.617 zł.

(dowód: nakaz zapłaty Sądu Okręgowego w Poznaniu w sprawie IX GNc 376/14 z dnia 11 lipca 2014 roku – k. 7)

Pismem z dnia 12 listopada 2014 roku A. K. (1) wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy Sławomira Jaworskiego z wnioskiem o egzekucję kwoty 132.093,17 zł z odsetkami ustawowymi oraz kosztami procesu i kosztami nadania klauzuli wykonalności. Do wniosku A. K. (1) dołączył nakaz zapłaty wydany przez Sąd Okręgowy w Poznaniu z dnia 11 lipca 2014 roku sygn. IX GNc 376/14. Dnia 29 stycznia 2015 roku Komornik przeprowadził czynności w miejscu zamieszkania K. K. w B. ul. (...), a w trakcie tych czynności dłużnik oświadczył, iż utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę i nie ma żadnego majątku. Dnia 10 kwietnia 2017 roku K. K. udzielił M. G. (1) pełnomocnictwa do zarządu i administrowania całym swoim majątkiem, do działania w jego imieniu i na jego rzecz we wszelkich sprawach, również wobec osób prawnych i fizycznych, również do odbioru dokumentów, korespondencji, przesyłek oraz wszelkich czynności jakie mogą okazać się niezbędne.

(dowód: wniosek z dnia 12 listopada 2014 roku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego – k. 1; protokół z 29 stycznia 2015 roku – k. 42; doręczenie korespondencji – k. 44, 75, 134, 140, 147, 155; pełnomocnictwo z dnia 10 kwietnia 2017 roku – k. 175; doręczenie korespondencji pełnomocnikowi k. 178 - wszystkie dokumenty w aktach Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy Sławomira Jaworskiego o sygn. Km 2644/14)

W dniu 30 czerwca 2015 roku K. K. i J. K. (1) złożyli sprzeciw od nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z powództwa A. K. (1). W sprzeciwie K. K. podał jako adres zamieszkania B. ul. (...), a J. D. ul. (...). Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2018 roku zapadłym w sprawie V ACa 758/16 zmieniony został punkt 2 wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 20 listopada 2015 roku w sprawie I C 568/15 i Sąd Apelacyjny zasądził od A. K. (1) solidarnie na rzecz K. K. i J. K. (1) kwotę 3.617 zł zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. W punkcie II Sąd Apelacyjny w Gdańsku zasądził do A. K. (1) solidarnie na rzecz K. K. i J. K. (1) kwotę 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Łącznie A. K. (1) miał zapłacić solidarnie K. K. i J. K. (1) kwotę 9.017 zł. Wnioskiem z dnia 24 kwietnia 2018 roku K. K. i J. K. (1) wystąpili o nadanie klauzuli wykonalności na wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2018 roku. We wniosku powołali się na adresy zamieszkania znajdujące się w aktach. Klauzula wykonalności w zakresie opisanych kosztów postępowania Sądowego w kwocie 9.017 zł została nadana przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku dnia 9 maja 2018 roku i tego samego dnia wydana pełnomocnikowi J. K. (1) i K. K. r.pr. P. B.. W sprawie została wniesiona kasacja przez A. K. (1), którą dnia 15 października 2018 roku doręczono J. K. (1) na adres w K. ul. (...) , a dnia 27 grudnia 2018 roku K. K. na adres w B. ul. (...).

(dowód: pozew A. K. (1) w sprawie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy sygn. I Nc 109/15 – k. 35, 36; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2018 roku w sprawie V ACa 758/16 – k. 6, 130, 131, k.161 akt Sądu Apelacyjnego w Gdańsku V ACa 758/16 – odpis w kopercie k. 143, k.182-184 akt Sądu Apelacyjnego w Gdańsku V ACa 758/16 – odpis w kopercie k. 143; sprzeciw pozwanych z dnia 30 czerwca 2015 roku –k.46-50 akt Sądu Apelacyjnego w Gdańsku V ACa 758/16 – odpis w kopercie k. 143; wniosek o nadesłanie klauzuli wykonalności z dnia 24 kwietnia 2018 roku – k. 179, 180 akt Sądu Apelacyjnego w Gdańsku V ACa 758/16 – odpis w kopercie k. 143; doręczenie skargi kasacyjnej K. K. i J. K. (2) – k. 219, 220, 233, 234 akt Sądu Apelacyjnego w Gdańsku V ACa 758/16 – odpis w kopercie k. 143)

Dnia 6 kwietnia 2018 roku A. K. (1) złożył oświadczenie o potrąceniu wierzytelności w wysokości 9.017 zł przysługujących K. K. z tytułu kosztów procesu zawartą w treści wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdański z dnia 28 lutego 2018 roku w sprawie V ACa 758/16 z wierzytelnością przysługującą mu wobec K. K. z nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Poznaniu dnia 11 lutego 2014 roku. Zaznaczył, iż z przedstawionej przez siebie do potrącenia wierzytelności w pierwszej kolejności przedstawia do potrącenia odsetki. Pismo to zostało wysłane do K. K. na adres w B. ul. (...) dnia 16 kwietnia 2018 roku. Dnia 30 kwietnia 2018 roku pismo to podjął M. G. (2) – pełnomocnik pocztowy K. K.. Pismem z dnia 8 maja 2018 roku pełnomocnik A. K. (1) poinformował pełnomocnika K. K. i J. K. (1) r.pr. P. B., iż A. K. (1) złożył K. K. oświadczenie o potrąceniu swojej wierzytelności z wierzytelnością K. K. i J. K. (1) i umorzeniu się obydwu wierzytelności do kwoty 9.017 zł. W odpowiedzi r.pr. P. B. poinformował w imieniu J. K. (1), iż wystąpi on do komornika o egzekucję kwoty 9.017 zł wraz z kosztami postępowania klauzulowego w kwocie 138 zł. Równocześnie pełnomocnik K. K. i J. K. (1) poinformował pełnomocnika A. K. (1), iż oświadczenie o potrąceniu odebrał pełnomocnik pocztowy a nie K. K. i potrącenie nie jest skuteczne. W piśmie tym pełnomocnik K. K. stwierdził iż dnia 30 kwietnia 2018 roku K. K. przebywał za granicą, a w Polsce będzie w sierpniu 2018 roku i wówczas pełnomocnik pocztowy przekaże mu korespondencję.

(dowód: oświadczenie o potrąceniu z dnia 6 kwietnia 2018 roku wraz z dowodem nadania i doręczenia – k. 8, 9; pismo z dnia 8 maja 2018 roku z dowodem nadania – k. 10, 11: pismo z dnia 18 maja 2019 roku – k. 12)

Wnioskiem z dnia 5 lipca 2018 roku J. K. (1) wystąpił do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Człuchowie Ireny Ochocińskiej o wszczęcie egzekucji przeciwko A. K. (1) kwoty 9.160 zł na podstawie tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzule wykonalności wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdański z dnia 28 lutego 2018 roku w sprawie o sygn.. V ACa 758/16. Wniosek w tym zakresie wpłynął do Komornika dnia 16 lipca 2018 roku. Postanowieniem z dnia 17 lipca 2018 roku Komornik ustalił wynagrodzenie pełnomocnika wierzyciela na kwotę 450 zł. Pismem z dnia 31 sierpnia 2018 roku A. K. (1) poinformował Komornika Irenę Ochocińską o potrąceniu wierzytelności dochodzonych w tym postępowaniu egzekucyjnym wobec A. K. (1) z wierzytelnością A. K. (3) wobec A. K. (4). Do pisma A. K. (4) dołączył odpis oświadczenia o potrąceniu wierzytelności z dowodem doręczenia oświadczenia i odpis nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 11 listopada 2014 roku wydanym w sprawie GNc 376/14 oraz odpis pozwu o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego wraz z zawiadomieniem pełnomocnika J. K. (1) o potrąceniu wierzytelności i wnioskiem o zabezpieczenie roszczenia o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego przez zawieszenie egzekucji. Również dnia 31 sierpnia 2018 roku Komornik zajął na koncie A. K. (1) kwotę 10.627,34 zł. Pismem z dnia 11 września 2018 roku Komornik poinformował J. K. (1), poprzez jego pełnomocnika r.pr. P. B., iż wstrzymuje się z dalszymi czynnościami wobec złożenia przez A. K. (1) niebudzącego dowodu na piśmie, iż nastąpiło umorzenie wierzytelności dochodzonej w tej egzekucji wobec potrącenia. Mimo złożenia takiego pisma Komornik dnia 12 września 2018 roku przelał na konto J. K. (1) kwotę 8.844,80 zł oraz 898,83 zł. Dnia 14 września 2018 roku Komornik wezwał J. K. (1) do zwrotu kwoty 9.743,63 zł w związku z wydaniem dnia 10 września 2018 roku przez Sąd Rejonowy w Trzciance postanowienia o zawieszeniu postępowania. Równocześnie postanowieniem z dnia 14 września 2018 roku Komornik zawiesił postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 948/18. Pismem z dnia 24 września 2018 roku J. K. (1) wniósł o dalsze kontunuowanie egzekucji kwestionując skuteczność potrącenia. Postanowieniem z dnia 12 grudnia 2018 roku Sąd Rejonowy w Człuchowie w sprawie I Co 441/18 uchylił czynność Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Człuchowie Ireny Ochocińskiej polegającą na przekazaniu J. K. (1) wyegzekwowanych od A. K. (1) środków. Pismem z dnia 15 stycznia 2019 roku J. K. (1) wniósł do Komornika o kontynuowanie egzekucji wobec oddalenia przez Sąd Okręgowy w Poznaniu wniosku A. K. (1) o zawieszenie egzekucji. Postanowieniem z dnia 6 lutego 2019 roku Komornik podjął zawieszoną egzekucję, a dnia 6 lutego 2019 roku wydał postanowienie o obciążaniu A. K. (1) kosztami postępowania w kwocie 873,47 zł. Orzeczenie o kosztach zaskarżył A. K. (1) dnia 6 czerwca 2019 roku.

(dowód: wniosek o wszczęcie egzekucji z dnia 5 lipca 2018 roku z tytułem wykonawczym i pełnomocnictwem J. K. (1) i K. K. – k. 1, 2, 3; postanowienie Komornika Ireny Ochocińskiej z dnia 17 lipca 2018 roku – k. 7; pismo z dnia 31 sierpnia 2018 roku wraz z pełnomocnictwem, oświadczeniem o potrąceniu, dowodem doręczenia tego oświadczenia, nakazem zapłaty Sądu Okręgowego wydanym w sprawie IX GNc 376/14, postanowieniem o sprostowaniu tego nakazu zapłaty, pozwem o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, zawiadomieniem J. K. (1) o potrąceniu z potwierdzeniem wysłania korespondencji, a także wniosek o zawieszenie egzekucji – k. 17- 31; pismo Komornika z dnia 11 września 2018 roku – k. 32; pismo Komornika z dnia 14 września 2018 roku – k. 38: postanowienie Komornika Ireny Ochocińskiej z dnia 14 września 2018 roku – k. 39; pismem z dnia 24 września 2018 roku J. K. (1)- k. 61, 62; pismo J. K. (1) z dnia 15 stycznia 2019 roku – k. 70, postanowienie Komornika z dnia 6 lutego 2019 roku – k. 79; postanowienie Komornika z dnia 6 lutego 2019 roku o ustaleniu kosztów egzekucji – k. 90; skarga na czynność Komornika złożona przez A. K. (1) dnia 6 czerwca 2019 roku – k. 87, 88 - wszystkie dokumenty w aktach Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Człuchowie Ireny Ochocińskiej o sygn. Km 948/18, których odpisy złożono w kopercie na karcie 150; zajęcie konta bankowego A. K. (1) – k. 45, 46; potwierdzenie przelewu środków przez Komornika na konto J. K. (1) dnia 12 września 2018 roku – k. 59, 60)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów, których prawdziwości i autentyczności strony nie kwestionowały. Spór stron dotyczył jedynie interpretacji faktów powołanych w dokumentach. Za nieprzydatny dowód dla sprawy Sąd uznał natomiast kartę pokładową z dnia 8 kwietnia 2018 roku (k.27). Fakt, iż pozwany K. K. wyleciał do L. dnia 8 kwietnia 2019 roku nie oznacza, że wkrótce nie mógł wrócić z powrotem.

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art.498 § 1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Z kolei § 2 k.c. stanowi, iż wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Skuteczne dokonanie potrącenia, ze względu na jego skutki, porównywalne jest do zarzutu wygaśnięcia zobowiązania przez spełnienie świadczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19 czerwca 2018 roku, I ACa 1259/17, LEX nr 2550342). Potrącenie następuje przez jednostronną czynność prawną jednego z wzajemnych wierzycieli. Jest to oświadczenie woli prawokształtujące składane wierzycielowi wzajemnemu. Wywołuje skutek z chwilą dojścia do niego w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 stycznia 2018 roku, I ACa 921/17, LEX nr 2478768).

Zgodnie z art. 367§1k.c. kilku wierzycieli może być uprawnionych w ten sposób, że dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk jednego z nich, a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli dług wygasa względem wszystkich (solidarność wierzycieli).

W niniejszej sprawie zarówno w nakazie zapłaty Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 11 lipca 2014 roku wydanym w sprawie IX GNc 367/14, jak i w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2018 roku wydanym w sprawie V ACa 758/16 przedmiotem świadczenia były pieniądze. Obydwa te orzeczenia były też prawomocne, a zatem świadczenia stron były wymagalne i mogły być dochodzone przed organami egzekucyjnymi. Dłużnikiem powoda w sprawie Sądu Okręgowego w Poznaniu IX GNc 376/14 był K. K., będący równocześnie wierzycielem solidarnym powoda w sprawie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku V ACa 758/16. Uznać zatem należy, iż spełnione były przesłanki do umorzenia wierzytelności przysługującej K. K. i J. K. (1) na podstawie wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2018 roku w sprawie VACa 758/16 w kwocie 9.017 zł.

Zgodnie z art. 499 k.c. potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Art. 61 § 1 k.c. stanowi, iż oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.

W niniejszej sprawie A. K. (1) wysłał pisemne oświadczenie o potrąceniu wierzytelności K. K. dnia 6 kwietnia 2018 roku na adres B. ul. (...) (k.8). Odbiór tego oświadczenia nastąpił dnia 30 kwietnia 2018 roku przez pełnomocnika pocztowego K. K. M. G. (1) (k.9). Pozwany K. K. powołał się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 listopada 2016 roku wydany w sprawie I ACa 898/16 (lex nr 2238264), wskazujący na nieskuteczność doręczenia oświadczenia o potrąceniu pełnomocnikowi pocztowemu. Art.38 ust. 1 ustawy z dnia 23 listopada 2012 roku Prawo pocztowe (Dz.U.2018.2188 j.t.) stanowi, iż operator pocztowy może przyjąć od adresata pisemne oświadczenie o udzieleniu innej osobie pełnomocnictwa do odbioru przesyłek lub przekazów pocztowych, zwanego dalej "pełnomocnictwem pocztowym". Zgodnie z ustępem 2 tego artykułu, pełnomocnictwo pocztowe obejmuje:

1) imię i nazwisko oraz rodzaj, serię i numer dokumentu ze zdjęciem potwierdzającego tożsamość osoby udzielającej pełnomocnictwa;

2) zakres pełnomocnictwa;

3) imię i nazwisko oraz rodzaj, serię i numer dokumentu ze zdjęciem potwierdzającego tożsamość pełnomocnika.

Nie jest w sprawie znany zakres pełnomocnictwa pocztowego udzielonego przez pozwanego K. K.. Jednak zasadniczą kwestią, którą musiał ustalić Sąd, było dotarcie tego oświadczenia o potrąceniu do pozwanego K. K. i to przed przelaniem środków przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Człuchowie Irenę Ochocińską kwoty 9.743,63 zł dnia 12 września 2018 roku (k.59, 60). Okoliczności ustalone w toku postępowania pozwalają jednoznacznie stwierdzić, że takie odebranie oświadczenia o potrąceniu w przypadku K. K. miało miejsce. Po pierwsze, pozwany K. K. w żaden sposób nie udowodnił, że w dniu 30 kwietnia 2018 roku przebywał poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej. Pozwany powołał się na dowód w postaci karty pokładowej, w której zaznaczono wylot K. K. do L. na dzień 8 kwietnia 2018 roku (k.27). Nie oznacza to jednak, iż przebywał tam dnia 30 kwietnia 2018 roku, a także przez kolejne miesiące. Po drugie, pełnomocnictwo pocztowe zostało oznaczone datą z 2016 roku ( (...) – k. 9), a zatem nie ma ono nic wspólnego z wyjazdem K. K. do L. w dniu 8 kwietnia 2018 roku. Po trzecie, oświadczenie o potrąceniu zostało wysłane przez powoda na adres zameldowania pozwanego (k.19). Nie jest to więc przypadkowy, nieprawidłowy adres. Po czwarte, oczywiste jest, iż rola pełnomocnika pocztowego to przede wszystkim przekazywanie korespondencji adresatowi, czy to poprzez jej przesyłanie na adres jego faktycznego pobytu, czy to poprzez otwieranie korespondencji i zapoznawanie adresata z jej treścią telefonicznie, czy e-mailowo. Ustanawianie takiego pełnomocnika nie miałoby najmniejszego sensu, gdyby nie miał on umożliwiać adresatowi zapoznawanie się z przychodzącą korespondencją, a jednoczenie podejmowanie przez niego korespondencji wywoływałoby skutki prawne doręczenia. Tak niewątpliwie było również w tej sprawie, bowiem odpis pozwu podjęty przez pełnomocnika pocztowego M. G. (1) dnia 26 czerwca 2018 roku (k.26) został natychmiast przekazany K. K., skoro już dnia 10 lipca 2018 roku wpłynęła odpowiedź K. K. na pozew (k.21), a do tego zdążył już udzielić dnia 29 czerwca 2018 roku pełnomocnictwa do reprezentowania go radcy prawnemu (k.25). Do pozwu zostało złożone też oświadczenie powoda z dnia 6 kwietnia 2018 roku (k.8) o potraceniu należności. Zapoznając się z pozwem K. K. zapoznał się też z oświadczeniem o potrąceniu należności, a dopiero potem mógł udzielać pełnomocnictwa do swojej obrony. Już choćby z tego powodu zapewnieniom pozwanego K. K. zawartym w odpowiedzi na pozew z dnia 10 lipca 2018 roku Sąd nie dał wiary. Po piąte, nawet w odpowiedzi na pozew pozwany K. K. twierdził, iż będzie w Polsce w sierpniu 2018 roku. Nawet hipotetycznie rozważając podaną przez niego wersję, z oświadczeniem o potrąceniu K. K. zapoznał się najpóźniej w sierpniu 2018 roku. Do wyegzekwowania kwoty objętej potrąceniem doszło 12 września 2018 roku. Zatem oświadczenie powoda dotarło do pozwanego K. K. przed zaspokojeniem tego roszczenia, którego dotyczy potrącenie, w toku egzekucji komorniczej. Po szóste, M. G. (1) nie był jedynie pełnomocnikiem pocztowym. Jak wynika z pełnomocnictwa z dnia 10 kwietnia 2017 roku złożonego do sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy Jarosława Jaworskiego sygn. Km 2644/14 (k.175 akt Km 2644/14) M. G. (1) był pełnomocnikiem do wszelkich czynności związanych z majątkiem K. K., ale też do działania wobec osób fizycznych, odbioru dokumentów i korespondencji. Jego umocowanie było bardzo szerokie i z pewnością nie ograniczał się do gromadzenia korespondencji. Uznać należy za niewątpliwe, iż przed wyegzekwowaniem kwoty 9.017 zł, należność ta wygasła na skutek potrącenia.

Za ugruntowane należy uznać stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 lutego 2015 roku (sygn.. IV CSK 272/14, LEX nr 1656513), w którym stwierdzono, iż „dłużnik traci prawo wytoczenia powództwa przewidzianego w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. z chwilą wyegzekwowania przez wierzyciela świadczenia objętego tytułem wykonawczym (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 stycznia 1978 r., III CRN 310/77, LEX nr 8055, z dnia 17 listopada 1988 r., I CR 255/88, LEX nr 8929 i z dnia 14 maja 2010 r., II CSK 592/09, LEX nr 677750). Powództwo opozycyjne ma charakter powództwa zmierzającego do wydania orzeczenia konstytutywnego, gdyż wyrok taki przekształca istniejący dotąd między stronami stosunek prawny i działa ex nunc. Celem powództwa opozycyjnego jest udaremnienie możliwości przeprowadzenia jakiejkolwiek egzekucji i powód w pełni osiąga cel związany z tym powództwem, jeżeli uzyska rozstrzygnięcie stwierdzające, że tytuł został pozbawiony wykonalności (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 1976 r., III CZP 18/76, OSNC 1976, Nr 9, poz. 195). W razie więc wyegzekwowania należności objętej tytułem wykonawczym powództwo opozycyjne, już z tego względu jest bezprzedmiotowe.”.

Bezsporne jest, iż w niniejszej sprawie Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Człuchowie Irena Ochocińska w sprawie Km 948/18 przekazał pozwanemu J. K. (1) kwotę 9.017 zł orzeczoną wobec powoda A. K. (1) wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 lutego 2018 roku sygn. V ACa 758/16. Nastąpiło to mimo wydania przez Sąd Rejonowy w Trzciance dnia 10 września 2018 roku postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 948/18. Z tą chwilą roszczenie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego wygasło. Z tego powodu A. K. (1) dnia 26 lutego 2019 roku zmienił pierwotne roszczenie wnosząc o zasądzenie od pozwanych na swoją rzecz kwoty 10.627,34 zł solidarnie z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia tego pisma do dnia zapłaty. Powód oparł zmienione roszczenia na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Zgodnie z art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Art. 410 § 1 i §2 kc. stanowi z kolei, iż przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

W niniejszej sprawie pozwani zostali poinformowani przez powoda o potrąceniu całej dochodzone kwoty 9.017 zł – pozwany K. K. pismem z dnia 6 kwietnia 2018 roku natomiast pozwany J. K. (1) został poinformowany o potrąceniu pismem z dnia 8 maja 2018 roku (k.10, 11), które dotarło do jego pełnomocnika najpóźniej dnia 18 maja 2018 roku (k.12). Przyjmując pieniądze od Komornika Ireny Ochocińskiej dnia 12 września 2018 roku J. K. (1) miał więc pełną świadomość, iż jego roszczenie o zapłatę kwoty 9.017 zł wygasło wskutek zaspokojenia poprzez potrącenie z wierzytelnością K. K.. Przyjmował zatem świadomie świadczenie nienależne. Z kolei K. K. uzyskał korzyść majątkową w postaci zmniejszenia się jego zobowiązania wobec powoda wynikającego z nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Poznaniu wydanego w sprawie IX GNc 376/14 o kwotę 9.017 zł, a jego roszczenie wobec powoda o zapłatę kwoty 9.017 zł zostało dodatkowo zaspokojone poprzez uiszczenie na rzecz J. K. (1) kwoty 9.017 zł dnia 12 września 2018 roku w toku egzekucji komorniczej (art. 367 k.c.). Zgodnie z art. 378 k.c., jeżeli jeden z wierzycieli solidarnych przyjął świadczenie, treść istniejącego między współwierzycielami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach jest on odpowiedzialny względem współwierzycieli. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, wierzyciel, który przyjął świadczenie, jest odpowiedzialny w częściach równych. K. K. miałby więc roszczenie wobec J. K. (1) o zapłatę mu połowę kwoty 9.017 zł. Z kolei A. K. (2) nie miał żadnej możliwości zablokowania toczącej się egzekucji przymusowej kwoty 9.017 zł. Dokonał bowiem określonych aktów staranności – zawiadomił drugiego wierzyciela J. K. (1) o potrąceniu przed wszczęciem egzekucji, wystąpił z powództwem o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, wystąpił o zabezpieczenie powództwa przez zawieszenie egzekucji przedmiotowej kwoty. Spełnienie przez niego świadczenia w sposób przymusowy nie kwalifikuje się pod żaden punkt art. 411 k.c.

W najmniejszym stopniu nie można podzielić zarzutu pozwanych, iż zasądzenie kwoty dochodzonej pozwem prowadziłoby do naruszenia powagi rzeczy osądzonej, bowiem powód ma już prawomocny tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Poznaniu w sprawie IX GNc 376/14 z dnia 11 lipca 2014 roku. Roszczenie opisane w powołanym tytule wykonawczym wygasło co do kwoty 9.017 zł. Formalne posiadanie zatem dokumentu w postaci prawomocnego nakazu zapłaty co do tej kwoty nie zmienia faktu, iż w zakresie tej kwoty orzeczenie nie jest wykonalne, a jakiekolwiek dochodzenie tej kwoty w egzekucji prowadziłoby do narażenia się wierzyciela na postępowanie o pozbawienie wykonalności przedmiotowego tytułu wykonawczego w części dotyczącej umorzonej przez potrącenie kwoty. Przedmiotem postępowania nie jest kwota 9.017 zł oparta o podstawę faktyczną opisaną w aktach Sądu Okręgowego w Poznaniu sygn.. IX GNc 376/14, a nienależne pobranie z konta powoda kwoty przez J. K. (1). Dlatego nie można tu mówić o skutecznym podniesieniu przez pozwanych zarzutu z art. 199§1pkt2 k.p.c.

W niniejszej sprawie pojawił się problem wysokości bezpodstawnego wzbogacenia pozwanych. Powód dochodził kwoty 10.627,34 zł. Kwota 9.017 zł stanowiła należność opisaną w punkcie 1 lit. a i 2 wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku V ACa 758/16. Kwoty przekazane J. K. (1) w sprawie egzekucyjnej Km 948/18 to 9.743,63 zł (k.59, 60, 68, 126). Nie do końca wiadomo, co składa się na pozostałą kwotę 883,71 zł. W ocenie Sądu, o solidarnym zobowiązaniu pozwanych do zwrotu nienależytego świadczenia można mówić co do kwoty 9.017 zł. W tym zakresie bowiem obydwaj pozwani uzyskali korzyść majątkową – J. K. (1) otrzymując tą kwotę gotówką mimo umorzenie wynikającego z potrącenia, a K. K. mając prawo dochodzenia połowy z tej kwoty od J. K. (1). Korzyść majątkową z wszczęcie egzekucji o kwotę zaspokojoną już na skutek potrącenia w wysokości 726,63 zł uzyskał też J. K. (1) na skutek przelania mu tej kwoty przez Komornika Irenę Ochocińską w sprawie Km 948/18. K. K. egzekucji nie wszczynał, toteż nie wzbogacił się tą kwotą i Sąd w tym zakresie powództwo wobec niego oddalił. Sąd oddalił roszczenie wobec obydwu pozwanych co do kwoty 883,71 zł. Mimo wezwania przez Sąd powód nie sprecyzował co składa się na przedmiotową kwotę (pismo powoda z dnia 17 czerwca 2019 roku). Podał jedynie, że to kwota pobrana przez Komornika (k.45, 46). Można się jedynie domyślać, iż chodzi o koszty egzekucji opisane w postanowieniu Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Człuchowie Ireny Ochocińskiej w sprawie Km 948/18 z dnia 6 lutego 2019 roku (k.94). Powód oparł zmienione roszczenie o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu art. 405 k.c. i następne (k.98v, 99). Kwotą 883,71 zł niewątpliwie żaden z pozwanych się nie wzbogacił. Równocześnie powód mógł w sprawie egzekucyjnej wykazywać, iż wszczęcie egzekucji było niecelowe i domagać się obciążania kosztami egzekucji wierzyciela (art. 770 k.p.c.) co też uczynił składając skargę na czynność komornika. Dlatego w tym zakresie Sąd roszczenie wobec obydwu pozwanych oddalił.

Powód domagał się zasądzenia od pozwanych odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia 26 lutego 2019 roku (k.100 w zw. z k. 98). Stosownie do uchwały Sądu Najwyższego z dnia z dnia 26 listopada 2009 r. (III CZP 102/09, OSNC 2010/5/75, Biul.SN 2009/11/11) roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia staje się wymagalne w terminie, w którym powinno być spełnione zgodnie z art. 455 k.c. Zgodnie z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W niniejszej sprawie J. K. (1) wiedział po potrąceniu kwoty 9.017 zł już dnia 18 maja 2018 roku, a mimo to wszczął egzekucję tej kwoty (k.12). Drugi pozwany K. K. wiedział o potrąceniu najpóźniej dnia 10 lipca 2018 roku (k.21), skoro złożył odpowiedź na pozew. Obydwaj pozwani byli na dzień 12 września 2018 roku (data przelania środków przez Komornika) w pełni świadomi, iż jest to świadczenie nienależne. Uznać należy, iż mieli też świadomość obowiązku zwrotu tych środków. Zatem zasadne jest roszczenie powoda zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 26 lutego 2019 roku do dnia zapłaty.

W zakresie kosztów postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. i art. 103§1 k.p.c. Powód domagał się ostatecznie zapłaty kwoty 10.627,34 zł. Co do K. K. wygrał proces w 85%, co do J. K. (1) w 92%. Równocześnie należy uwzględnić fakt, iż wszczynając przedmiotowe postępowanie powód domagał się uchylenia klauzuli wykonalności i wykazał w toku postępowania, iż roszczenie to było zasadne. Jedynie na skutek działania pozwanych roszczenie w pierwotnym kształcie utraciło rację bytu i zostało przekształcone w roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia. Z jednej zatem strony za przyznaniem powodowi od pozwanych zwrotu kosztów postępowania przemawia przegranie przez powoda procesu w nieznacznej części (art.100 k.p.c.), z drugiej strony przemawiają za tym względy słusznościowe, bowiem pozwani, mając świadomość zasadności roszczenia, nie tylko nie podjęli działań celem wywiązania się ze swoich obowiązków i uznania długu powoda za spłacony, ale J. K. (1) wszczął i kontynuował egzekucję, a następnie nie chciał zwrócić Komornikowi pieniędzy przekazanych przez pomyłkę już po zawieszeniu egzekucji. Na koszty składają się oplata od pozwu – 451 zł (k. 13), oplata za pełnomocnictwo – 34 zł (k.26, 96), oplata od wniosku o zabezpieczenie powództwa – 100 zł (k.47), opłata od zażalenia na zabezpieczenie 91 zł (k.56), wynagrodzenie pełnomocników po 1.800 zł (§2 ust.4 i §19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie -Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm. oraz §2 ust.4 i §19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych -Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm,), kwota 450 zł w postępowaniu zażaleniowym, koszty dojazdu na rozprawę pełnomocnika pozwanych 193,90 zł. Brak podstaw do ustalenia podwójnej wysokości wynagrodzenia pełnomocnika pozwanych. Sprawa została rozstrzygnięta na dwóch posiedzeniach i nie była skomplikowana. Sąd zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 2.351 zł (1.800 zł + 451 zł + 100 zł).

/-/ sędzia Piotr Chrzanowski