Pełny tekst orzeczenia

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 05 września 2019 roku

Sąd Rejonowy w Szczytnie w II Wydziale Karnym

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SR Przemysław Palka

Protokolant: p.o. sekr. sąd. Katarzyna Bogusz – Trojanowska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Szczytnie Krzysztofa Batyckiego

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 05 września 2019 r. sprawy:

K. S., syna E. i I. z domu C., ur. (...) w S.

skazanego prawomocnymi wyrokami:

1)  Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 27 listopada 2018 r. w sprawie II K 307/18 za przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełnione w okresie od grudnia 2017 r. do dnia 31 marca 2018 r. na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

2)  Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 20 listopada 2018 r. w sprawie II K 494/18 za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k., popełnione 26 maja 2018 r., na karę 7 miesięcy pozbawienia wolności, z zaliczeniem, postanowieniem Sądu Rejonowego w Szczytnie z 2 stycznia 2019 r. o uzupełnieniu wyroku, okresu rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 26 maja 2018 r. godz. 20.20 do dnia 27 maja 2018 r. godz. 12:25, oraz środek karny w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych;

I.  na podstawie art. 568a § 1 pkt 2 k.p.k., art. 569 § 1 k.p.k., art. 85 § 1, § 2 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w miejsce orzeczonych kar jednostkowych pozbawienia wolności
w sprawach II K 307/18 i II K 494/18 orzeka karę łączną 1 (jednego) roku i 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej kary łącznej zalicza skazanemu okres dotychczas odbytej kary pozbawienia wolności w sprawie II K 494/18 od dnia 28 marca 2019 r. i okres zaliczony na poczet tej kary od dnia 26 maja 2018 r. godz. 20.20 do dnia 27 maja 2018 r. godz. 12.25;

III.  na podstawie art. 576 § 1 k.p.k. w pozostałym zakresie łączone wyroki pozostawia do odrębnego wykonania;

IV.  na podstawie art. 626 § 1 k.p.k. w zw. z art. 624 §1 k.p.k. zwalnia skazanego
w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

UZASADNIENIE

W dniu 25 kwietnia 2019 r. (data wpływu) obrońca skazanego K. S. złożył wniosek o wydanie wobec K. S. wyroku łącznego obejmującego orzeczenia wydane wobec niego przez Sąd Rejonowy w Szczytnie w sprawach: II K 494/18, na mocy którego K. S. został skazany na karę 7 miesięcy pozbawienia wolności oraz II K 307/18, na mocy którego K. S. został skazany na karę 1 roku pozbawienia wolności.

O podstawach do wydania wyroku łącznego w odniesieniu do kar pobawienia wolności, zasądzonych wyrokami SR w Szczytnie w sprawach II K 494/18 z 20 listopada 2018 r. oraz II K 307/18 z 27 listopada 2018 r. zawiadomił Sąd Rejonowy w Szczytnie w dniu 27 maja 2019 r. Zastępca Dyrektora Zakładu Karnego w K..

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Szczytnie z 7 sierpnia 2019 r. sprawy z obu wniosków zostały połączone do wspólnego rozpoznania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20 listopada 2018 roku K. S. został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Szczytnie w sprawie II K 494/18 za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k. popełnione w dniu 26 maja 2018 r. na karę 7 miesięcy pozbawienia wolności, z zaliczeniem na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okresu rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 26 maja 2018 r. godz. 20.20 do dnia 27 maja 2018 r. godz. 12.25.

(vide odpis wyroku na k. 10-10v, odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Szczytnie na k. 11, informacja Krajowego Rejestru Karnego na k. 7-7v, informacja o pobytach i orzeczeniach na k. 19-21)

W dniu 27 listopada 2018 r. wobec skazanego zapadł wyrok Sądu Rejonowego w Szczytnie w sprawie II K 307/18 za przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. w zb. z art. 157§ 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełnione w okresie od grudnia 2017 roku do 31 marca 2018 r., za które wymierzono K. S. karę 1 roku pozbawienia wolności

(vide odpis wyroku na k. 12, informacja Krajowego Rejestru Karnego na k. 7-7v, informacja o pobytach i orzeczeniach na k. 19-21)

K. S. odbywanie orzeczonej kary w sprawie II K 494/18 rozpoczął dniu 28 marca 2019 r. w ZK w B.. Skazany przebywa obecnie w Zakładzie Karnym w K.

(vide informacja o pobytach i orzeczeniach – k. 18)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 569 § 1 k.p.k. sąd wydaje wyrok łączny, jeżeli zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej w stosunku do osoby, którą prawomocnie skazano lub wobec której orzeczono karę łączną wyrokami różnych sądów.

Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 85 § 1 i § 2 k.k., obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r. sąd orzeka karę łączną, jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, zaś podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i podlegające wykonaniu, zastrzeżeniem art. 89 k.k., w całości lub w części kary lub kary łączne za te przestępstwa. W kontekście uchylenia z dniem 1 lipca przepisu art. 92 k.k., umożliwiającego łączenie kar wykonanych w całości, połączeniu w konsekwencji podlegać będą tylko kary dotychczas nie wykonane.

Z art. 85 § 3 k.k. wynika, że jeżeli po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania kary lub kary łącznej sprawca popełnił przestępstwo, za które orzeczono karę tego samego rodzaju lub inną podlegającą łączeniu, orzeczona kara nie podlega łączeniu z karą odbywaną w czasie popełnienia czynu.

W przypadku skazanego K. S. wszystkie wyroki zapadły po dniu 1 lipca 2015 roku. W myśl art. 19 ust. 1 ustawy z 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015, poz. 396) do kar prawomocnie orzeczonych po dniu wejścia w życie tej ustawy, tj. 01 lipca 2015 r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym ustawą.

Przedstawiona na wstępie konfiguracja wyroków oraz zasada łączenia kar określona w art. 85 § 1 i § 2 k.k., w połączeniu z zasadami wynikającymi z art. 87 § 1 i § 2 k.k. pozwalała na orzeczenie w niniejszej sprawie kary łącznej przez połączenie kary pozbawienia wolności z wyroku w sprawie II K 494/18 z karą pozbawienia wolności z wyroku w sprawie II K 307/18. W każdej bowiem z tych spraw orzeczono wobec skazanego kary podlegające łączeniu, nadto przestępstw skazany dopuścił się zanim rozpoczął odbywać karę orzeczoną w sprawie II K 494/18.

Znowelizowane przepisy różnicują model wymiaru kary łącznej na podstawie orzeczonych za zbiegające się przestępstwa kar jednostkowych oraz w trybie wyroku łącznego na podstawie wcześniej orzeczonych kary lub kar łącznych, w kontekście możliwości wykorzystania oraz funkcji i roli ogólnych dyrektyw wymiaru kary, niewymienionych w art. 85a k.k., a także aplikacji dyrektyw szczególnych.

W przypadku „klasycznego” modelu wymiaru kary łącznej na podstawie wymierzonych w różnych postępowaniach kar jednostkowych za pozostające w zbiegu przestępstwa nie ma przeszkód do wykorzystywania, wypracowanych w doktrynie i orzecznictwie, sposobów aplikacji ogólnych dyrektyw wymiaru kary i tzw. szczególnych dyrektyw wymiaru kary łącznej, do wymiaru kary łącznej.

Orzekając karę łączną, Sąd bierze pod uwagę przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Przyjęte w art. 85a k.k. rozwiązanie rozstrzyga wprost kwestie statusu, kształtu i przede wszystkim możliwości wykorzystania w procesie wymiaru kary łącznej dyrektyw prewencyjnych (indywidualno-prewencyjnej oraz generalno-prewencyjnej) odpowiadających w swej treści dyrektywom wyrażonym w art. 53 § 1 k.k. Przepis art. 85a k.k. odnosząc się do obu trybów wymiaru kary nie pozostawia wątpliwości zarówno co do tego, że dyrektywy prewencyjne uwzględniane powinny być przez sąd wówczas, gdy kara łączna orzekana jest w wyroku skazującym jak i wtedy, gdy wymiar kary łącznej następuje w wyroku łącznym, ale też co do tego, że przyjęta w art. 85a k.k. regulacja stanowi samoistną podstawę stosowania dyrektyw prewencyjnych w procesie wymiaru kary łącznej.

Sens zapobiegawczego oddziaływania kary sprowadza się do odstraszenia sprawcy od ponownego wejścia na drogę przestępstwa. Wychowawcze cele kary realizowane są przez kształtowanie postawy sprawcy, do której należy krytyczny stosunek do własnego czynu oraz przestępstwa w ogóle. W konsekwencji chodzi o wychowanie sprawcy na pełnowartościowego członka społeczeństwa. Wskazując natomiast na potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa ustawodawca wskazuje na prewencję generalną jako jedną z ogólnych dyrektyw sądowego wymiaru kary. Chodzi o to, aby fakt wymierzenia kary oddziaływał nie tylko na sprawcę, ale także na innych potencjalnych sprawców przestępstw, których wymierzanie kar powinno z jednej strony odstraszyć, z drugiej zaś – kształtować postawy społecznie akceptowane.

Regulacja art. 85a k.k., mimo że nie rozstrzyga wprost możliwości wykorzystywania w procesie wymiaru kary łącznej innych ogólnych dyrektyw wymiaru kary oraz tzw. szczególnych dyrektyw rekonstruowanych z przepisów rozdziału IX kodeksu karnego, na pewno jednak na wyłączenie możliwości wykorzystywania pozostałych ogólnych dyrektyw wymiaru kary, jak i tzw. dyrektyw szczególnych – nie wskazuje. Trudno zatem byłoby przepis art. 85a k.k. uznać za regulację mającą charakter numerus clausus dyrektyw wymiaru kary łącznej. Przepis art. 85a k.k. nie wskazuje bowiem, że sąd bierze wyłącznie pod uwagę dyrektywy prewencyjne, ile że wskazania wynikające z tych dyrektyw, sąd – przez sformułowanie, że „bierze pod uwagę przede wszystkim” – uwzględnia w pierwszej kolejności, nadając im priorytetowe znaczenie wśród innych reguł lub dyrektyw wymiaru kary łącznej. Pomimo niejednoznaczności dyrektywalnego charakteru art. 85a k.k. uznać trzeba, że na mocy tego przepisu nie dochodzi do wyłączenia możliwości wykorzystywania przy wymiarze kary łącznej innych niż wskazane w jego treści dyrektyw wymiaru kary (P. Kardas, Kara łączna i ciąg przestępstw, w: Nowelizacja prawa karnego 2015. Komentarz, red. W. Wróbel, Kraków 2015, s. 626 i n.).

W ogólności pozwala to więc na stwierdzenie, że wymiar kary łącznej, w procesie wymiaru której dyrektywy prewencyjne zyskują jedynie dominujące (priorytetowe) znaczenie, wymaga uwzględnienia tej samej racjonalizacji – przez zastosowanie dyrektyw, reguł uregulowanych w rozdziale VI k.k., innych niż wymienione w art. 85a k.k. – co przy wymiarze kary jednostkowej.

Zróżnicowanie nowego modelu wymiaru kary łącznej zaznacza się jednak w odmienności funkcji i roli dyrektyw określających zasady wymiaru kary łącznej orzekanej w ramach jednego postępowania (w wyroku skazującym – art. 568a § 1 pkt 1 k.p.k.) oraz dyrektyw określających zasady wymiaru kary łącznej orzekanej w trybie wyroku łącznego, a więc modelu orzekania kary łącznej trój albo więcej etapowego, na podstawie kary lub kar łącznych orzeczonych za pozostające w zbiegu przestępstwa.

Biorąc pod uwagę, że za sprawą art. 85a k.k. dyrektywy prewencyjne znajdują „wprost” zastosowanie w procesie wymiaru kary łącznej, jak też i to, że dyrektywy te są wykorzystywane na etapie wymiaru kar jednostkowych, Sąd uznaje, że dyrektywy te powinny być odnoszone do wszystkich przestępstw, stanowiących podstawę wymiaru kary łącznej, w formule globalnej, całościowej. Kara łączna zachowuje wszak na gruncie obowiązujących przepisów charakter instytucji podsumowującej działalność przestępczą sprawcy. Nie sposób przecież nie patrzeć na karę łączną – będącą jedną karą wymierzoną za pozostające w zbiegu realnym przestępstwa – jako sądową ewaluację syntetycznej i całościowej oceny zachowań sprawcy (A. Wojtaszczyk, Mechanizmy racjonalizacji odpowiedzialności karnej polegające na sumowaniu działalności sprawcy a instytucja kary łącznej, w: Zagadnienia teorii i nauczania prawa karnego. Kara łączna. Księga Jubileuszowa Profesor Marii Szewczyk, red. nauk. W. Górowski, P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel, Warszawa 2013, s. 428). Z tą oceną, z natury rzeczy wiązać się musi pewien element prognozy, który odnosić trzeba do popełnienia przez sprawcę „dwóch lub więcej przestępstw”.

Przy orzekaniu kary łącznej znajdują zastosowanie wszystkie dyrektywy określone w art. 53 § 1 k.k., w tym także limitująca wymiar kary dyrektywa stopnia zawinienia (A. Barczak-Oplustil, Dyrektywy wymiaru kary łącznej w projektach nowelizacji kodeksu karnego, w: Reforma prawa karnego, red. I. Sepioło-Jankowska, Warszawa 2014, s. 465 i n.), jak też, pełniąca takąż funkcję o charakterze limitującym jej górną granicę, dyrektywa stopnia społecznej szkodliwości czynu (S. Żółtek, Zbieg przestępstw oraz łączenie kar i środków karnych, w: Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do art. 32-116, t. II, red. M. Królikowski, R. Zabłocki, Warszawa 2011, s. 729.), współdeterminujące, tym samym też współwyznaczające rozmiar indywidualnych i generalno-pozytywnych potrzeb prewencyjnych. Potrzeba dokonania globalnej oceny wszystkich zbiegających się przestępstw pozwala na ustalenie czy w danym przypadku zachodzą okoliczności, które przemawiają za zsumowaniem dolegliwości czy też zastosowaniem zasady absorpcji. Należy przy tym zauważyć, że art. 86 § 1 k.k. nie wyklucza możliwości wymiaru kary łącznej według zasad kumulacji, nie istnieje też żadne ustawowe wymaganie orzekania kary łącznej w sposób korzystny dla skazanego (wyrok SN z 21 sierpnia 2007 r., II KK 96/07, OSNKW 2008, nr 1, poz. 6.).

Poza wskazanymi dyrektywami prewencyjnymi – zyskującymi przy wymiarze kary łącznej jednoznacznie priorytetowy status (art. 85a k.k.) – uzupełniającymi przesłankami służącymi rozstrzyganiu sposobu wymiaru kary zawarowanym w art. 86 k.k. są tzw. szczególne dyrektywy wymiaru kary orzekanej w wyroku łącznym na podstawie prawomocnie wymierzonych za zbiegające się przestępstwa kar jednostkowych. Do dyrektyw tych, poza dyrektywą – zaleceniem ostrożnego podejmowania rozwiązań skrajnych przy wymiarze kary łącznej (wyrok SA w Szczecinie z 6 grudnia 2018 r., II AKa 203/18. Lex nr 2668044), zalicza się wypracowany w doktrynie i orzecznictwie zestaw kryteriów charakteryzujących przedmiotowo-podmiotowe związki pomiędzy pozostającymi w zbiegu przestępstwami. Trafnie wyeksponował to SA w Katowicach w wyroku z 25 października 2007 r. (II AKa 239/07, Prok. i Pr. – wkł. 2008, nr 6, poz. 32), twierdząc, że „jakkolwiek przy wymiarze kary łącznej za zbiegające się przestępstwa dopuszczalne jest stosowanie zarówno zasady pełnej absorpcji, jak i – bez przekroczenia górnej granicy danego rodzaju kary – zasady pełnej kumulacji (art. 86 § 1 k.k.), to nie ulega przy tym wątpliwości, że im większe jest powiązanie pomiędzy zbiegającymi się przestępstwami, tym pełniej wymiar kary łącznej powinien uwzględniać zasadę absorpcji”.

Wspomniany związek (bliskość) podmiotowo-przedmiotowy wyznacza przede wszystkim podobieństwo (jednorodność) rodzajowe zbiegających się przestępstw, motywacje i czas popełnienia każdego z nich – wskazujące na paralelę z przypadkami pomijalnego zbiegu przestępstw, czynu ciągłego lub konstrukcji ciągu przestępstw. Charakter więzi zachodzących między pozostającymi w realnym zbiegu przestępstwami, uzasadniającymi wymiar kary łącznej w oparciu o pełną lub częściową absorpcję, będzie miał miejsce w przypadku: czynów powiązanych ze sobą wspólnym zamiarem czy ciągiem działań sprawcy, pozostających w zwartości czasowej, przy których to czynach zaciera się ich indywidualny charakter poszczególnych z nich, w przypadku tożsamości pokrzywdzonych, sposobu działania, pobudek stymulujących sprawcę.

Pomiędzy pozostającymi w zbiegu przestępstwami, popełnionymi przez K. S. za które wymierzono mu kary jednostkowe żadne z tych kryteriów bliskości podmiotowo-przedmiotowej nie wystąpiło. Relatywna bliskość między czasem popełnienia przestępstwa znęcania się, tj. przestępstwa przy którym regułą, gdy chodzi o jego popełnienie, jest wielokrotne zachowanie się niekoniecznie tego samego rodzaju a czasem popełnienia typu kwalifikowanego przestępstwa prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości, nie tylko że jest niewystarczającym (bo jedynym) kryterium ścisłego związku przedmiotowego i podmiotowego zbiegających się realnie przestępstw (wyrok SA w Krakowie z 19 stycznia 2005 r., II AKa 274/04, Lex nr 149756), to jeszcze, przy braku związku przedmiotowego między tymi przestępstwa, zaświadcza o intensywności przestępczego działania (wyrok SA w Białymstoku z 28 sierpnia 2012 r., II AKa 144/12, Lex nr 1217653).

Jakkolwiek, Sąd nie powinien brać pod uwagę okoliczności wymienionych w art. 53 § 2 k.k., jeżeli odnoszą się one do okoliczności zaistniałych przed wydaniem wyroków jednostkowych, to jednak, uwzględniane przy orzekaniu kary łącznej w wyroku łącznym powinny być te okoliczności, które zaistniały po wydaniu poprzednich wyroków (kar łącznych) i które dają sądowi możliwość badania przebiegu procesu resocjalizacji skazanego, poznania jego warunków rodzinnych czy też zebrania informacji dotyczących jego stanu zdrowia (wyrok SN z 4 października 20111 r., II KK 112/11, Lex nr 1084712). Na wymiar kary łącznej w wyroku łącznym, poza zasadami określonymi w art. 86 § 1 k.k., istotnym będzie zatem ustalenie zachowania się skazanego w zakładzie karnym czy w środowisku, w którym znajduje się po prawomocnym skazaniu poszczególnymi wyrokami.

W odniesieniu do skazanego K. S. jego zachowanie się w warunkach izolacji penitencjarnej oceniane jest jako dobre, o czym zaświadcza opinia o skazanym wystawiona 15 lipca 2019 r. przez zastępcę Dyrektora Zakładu Karnego w K. (k. 17). Z treści opinii wynika, że skazany odbywa karę w systemie zwykłym, zatrudniony jest nieodpłatnie jako pracownik gospodarczy na terenie jednostki, obowiązki pracownicze realizuje właściwie. K. S. swoim zachowaniem nie sprawia problemów natury wychowawczej, nie był karany dyscyplinarnie, raz był nagrodzony, w grupie współosadzonych jest zgodny, nie jest uczestnikiem podkultury przestępczej a w stosunku do przełożonych przyjmuje postawę regulaminową. Co istotne, skazany w stosunku do popełnionych przestępstw jest deklaratywnie krytyczny. Utrzymuje kontakt z konkubiną i dziećmi. Sąd przyjął za nieistotne z punktu widzenia wymiaru kary łącznej wyrażenie przez skazanego zgody na udział w terapii AA w warunkach izolacji penitencjarnej.

Sąd uznał, że nie zachodzi potrzeba orzeczenia maksymalnie długiego okresu resocjalizacji skazanego, bowiem jego obecne zachowanie wskazuje, że czyni on zauważalne postępy w procesie readaptacji społecznej i dlatego wymierzył mu karę łączną w wymiarze 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd uznaje, że tak wymierzona kara łączna pozbawienia wolności uwzględnia wszystkie wskazane okoliczności, jest zgodna z zasadą trafnej reakcji karnej i w sposób właściwy zrealizuje swoje funkcje wychowawcze i zapobiegawcze.

Na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej kary łącznej zaliczono skazanemu okres częściowo odbytej kary w sprawie II K 494/18 od dnia 28 marca 2019 r. i okres zaliczony na poczet tej kary od dnia 26 maja 2018 r. godz. 20.20 do dnia 27 maja 2018 r. godz. 12.25.

Zgodnie z treścią art. 576 § 1 k.p.k. pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w wyrokach, z których kary połączono, podlegają odrębnemu wykonaniu. Zgodnie z art. 90 § 1 k.k., środki karne, przepadek, środki kompensacyjne, środki zabezpieczające czy dozór, stosuje się, chociażby orzeczono je tylko co do jednego ze zbiegających się przestępstw.

W pkt IV wyroku orzeczono o kosztach sądowych, zwalniając skazanego od obowiązku ich ponoszenia. Sąd uznał, że wobec odbywania przez K. S. kary pozbawienia wolności ich ponoszenie byłoby dla niego nadmiernie dolegliwe.