Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 21 stycznia 2019 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie VIII Wydział Rodzinny i Nieletnich
w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Karol Paździoch

Protokolant: stażysta Patryk Kupis

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2019 r. w Szczecinie

na rozprawie sprawy

z powództwa E. K.

przeciwko R. K.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy w postaci ugody sądowej
z dnia 30 grudnia 2009 roku, zawartej przed Sądem Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie w sprawie o sygn. akt VIII RC 1493/09 w zakresie kosztów utrzymania rodziny w wysokości 300 (trzysta) złotych miesięcznie i należnych od tej kwoty świadczeń ubocznych za okres od dnia 26 października 2012 roku;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu.

Sygn. akt VIII RC 145/18

UZASADNIENIE

Do tutejszego Sądu wpłynął pozew E. K. przeciwko R. K. o pozbawienie wykonalności w całości tytułu wykonawczego w postaci ugody sądowej zawartej przed Sądem Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie w dniu 30 grudnia 2009 r. w sprawie VIII RC 1493/09, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 27 stycznia 2010 r., a ponadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki obowiązku zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa podniosła, iż obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny spoczywał na powódce wyłącznie do dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego między stronami. Również przed tą datą powódka wywiązała się ze swojego obowiązku, dokonując wpłat na rzecz pozwanego, a także uiszczając dobrowolnie należności z tytułu opłat za media we wspólnie zajmowanym razem z nim mieszkaniu (k. 5-8).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz od powódki obowiązku zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniósł, iż powódka nigdy nie prosiła go o ograniczenie postępowania egzekucyjnego do świadczeń wymagalnych za okres trwania małżeństwa, jednakże zrobił to dobrowolnie po otrzymaniu odpisu pozwu w niniejszej sprawie (k. 60-61).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ugodą sądową z dnia 30 grudnia 2009 r. E. K. zobowiązała się do płacenia na rzecz R. K. kwoty po 300 zł miesięcznie tytułem kosztów utrzymania rodziny, raty płatne z góry do dnia 25. każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 1 lutego 2010 r. Powyższy tytuł egzekucyjny został zaopatrzony w klauzulę wykonalności w dniu 27 stycznia 2010 r.

Dowód:

-

ugoda sądowa k. 24 oraz k. 2a w aktach sprawy Kmp 69/10.

W trakcie trwania małżeństwa stron powódka E. K. tylko dwa razy uiściła na rzecz pozwanego R. K. kwotę 300 zł miesięcznie, a następnie, zamiast przekazywać ją do jego rąk, po roku od zawarcia ugody sądowej zaczęła dokonywać opłat za prąd i gaz we wspólnie zajmowanym przez nich mieszkaniu. Opłaty te wnosiły łącznie około 100 zł miesięcznie. Powódka uiściła na rzecz (...) S.A. w dniu 21 czerwca 2012 r. po kwotę 327,36 zł oraz kwotę 93,74 zł, w dniu 19 września 2012 r. kwotę 156,57 zł, a w dniu 25 lipca 2012 r. kwotę 123,57 zł. Z kolei w dniu 18 października 2012 r. powódka uiściła na rzecz (...) kwotę 442,16 zł. W styczniu, kwietniu i lipcu 2012 r. powódka uiściła składki na KRUS w łącznej kwocie 1077 zł. Ponadto w tym samym okresie również jej mąż dokonywał wpłat powyższych składek. Powódka nie posiada potwierdzenia opłat, których osobiście dokonywała gotówką.

Dowód:

-

przesłuchanie powódki E. K. k. 93-94,

-

przesłuchanie pozwanego R. K. k. 94-95,

-

zeznania świadka R. B. k. 136-137,

-

potwierdzenia przelewów k. 16, 121-128.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 24 kwietnia 2012 r. sygn. akt X RC 783/11 małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód. Ww. wyrok uprawomocnił się w dniu 26 października 2012 r.

Dowód:

-

wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 24 kwietnia 2012 r. sygn. akt X RC 783/11 k. 25 oraz k. 149 w aktach sprawy X RC 783/11;

-

zarządzenie k. 207 w aktach sprawy X RC 783/11.

W związku z niewywiązywaniem się dobrowolnie przez powódkę z obowiązku wynikającego z powyższej ugody sądowej R. K. złożył wniosek do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie D. M. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, które toczy się pod sygnaturą akt Kmp 69/10.

Po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego powódka uiściła na rzecz pozwanego z tytułu zaspokajania potrzeb rodziny za pośrednictwem Komornika Sądowego łączną kwotę 1750 zł.

Powódka E. K. utrzymuje się z emerytury, której wysokość od dnia 1 stycznia 2018 r. wynosi 854 zł netto. Powyższe świadczenie zostało zajęte przez Komornika Sądowego w toku postępowania egzekucyjnego.

Pismem z dnia 11 czerwca 2018 r. R. K. wniósł o ograniczenie postępowania egzekucyjnego do należności za okres od dnia 1 lutego 2010 roku do dnia 26 października 2012 roku, a w pozostałej części wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego cofnął. Wobec powyższego, postanowieniem z dnia 14 czerwca 2018 r. ww. Komornik Sądowy umorzył postępowanie egzekucyjne co do należności wierzyciela za okres od dnia 27 października 2012 roku.

Dowód:

-

decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych k. 14-15,

-

polecenia przelewów k. 17-19,

-

zajęcie świadczeń emerytalno-rentowych k. 20,

-

zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego k. 21, 22,

-

zawiadomienie o ograniczeniu zajęcia k. 23,

-

postanowienie Komornika Sądowego z dnia 14 czerwca 2018 roku k. 63-64, 69.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Materialnoprawną podstawą dochodzonego roszczenia, jak wskazała sama strona powodowa, był art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., zgodnie z którym dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane.

W ocenie Sądu, takim zdarzeniem niewątpliwie jest uprawomocnienie się wyroku rozwodowego między stronami.

Obowiązek powódki wobec pozwanego, ustalony ugodą sądową z dnia 30 grudnia 2009 r., znajdował podstawę prawną w treści art. 27 k.r.o., zgodnie z którym oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Oznacza to, że obowiązek małżonków przewidziany w art. 27 k.r.o. powstaje ex lege z chwilą zawarcia małżeństwa (zob. wyr. SN z 26.5.1999 r., III CKN 153/99, L.). Ustaje z mocy prawa wraz z ustaniem małżeństwa, czyli na skutek śmierci jednego z małżonków, uprawomocnienia się wyroku rozwodowego lub wyroku unieważniającego małżeństwo (zob. m.in. uchw. SN z 13.7.2011 r., III CZP 39/11, OSNC 2012, Nr 3, poz. 33; uchw. SN z 20.10.2010 r., III CZP 59/10, OSNC 2011, Nr 5, poz. 52; uchw. SN ( (...)) z 16.12.1987 r., III CZP 91/86, OSNCP 1988, Nr 4, poz. 42, uzasadnienie tezy I; uchw. SN z 5.10.1982 r., III CZP 38/82, OSNCP 1983, Nr 2–3, poz. 31; uchw. SN z 19.9.1947 r., C 4/47, OSNC 1947, Nr 3, poz. 60; w literaturze zob. np. J. G. , (...) obowiązek, s. 29).

Zatem w dniu 26 października 2012 r., w którym uprawomocnił się wyrok rozwodowy między stronami, zobowiązanie powódki wobec pozwanego do uiszczania konkretnej kwoty z tytułu zaspokajania potrzeb rodziny wygasło. W konsekwencji należało co do wymagalnych właśnie od tego dnia świadczeń głównych i ubocznych pozbawić wykonalności tytuł wykonawczy w postaci ugody sądowej zawartej przed Sądem Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie w dniu 30 grudnia 2009 r. w sprawie VIII RC 1493/09, o czym orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

W pozostałej części powództwo w niniejszej sprawie było wygórowane i jako takie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W celu wykazania, że zobowiązanie powódki wobec pozwanego wygasło również co do świadczeń wymagalnych za okres sprzed dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego między stronami, strona powodowa podnosiła, iż powódka dobrowolnie partycypowała w zaspokajaniu potrzeb rodziny w trakcie trwania małżeństwa poprzez uiszczanie opłat związanych z eksploatacją wspólnego lokalu mieszkalnego stron. Chociaż powódka twierdziła, że opłat tych dokonywała samodzielnie przez cały okres trwania małżeństwa, to jednak nie znajduje to potwierdzenia w przedstawionym przez nią materiale dowodowym. W tym miejscu należy podkreślić, iż zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. obowiązek udowodnienia faktów, z których strona powodowa chciała wyciągnąć korzystne dla siebie skutki prawne, ciążyły wyłącznie na tej stronie, jaka skądinąd była reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika z wyboru. Tym niemniej inicjatywa dowodowa strony powodowej w tym zakresie ograniczyła się jedynie do przedłożenia kilku poleceń przelewów dokonanych przez E. K.. Jeżeli natomiast chodzi o przedłożone przez stronę powodową polecenia przelewów, w których jako zleceniodawca figuruje R. K., to brak jest dowodów potwierdzających twierdzenia powódki, iż to ona dokonywała osobiście tych wpłat, posługując się danymi osobowymi swojego ówczesnego męża. Powyższego nie potwierdził pozwany, zaś z treści przedłożonych dokumentów jednoznacznie wynika, że to on był zleceniodawcą. Ponadto nie zasługują na uwzględnienie twierdzenia powódki, jakoby pozostałych opłat eksploatacyjnych za mieszkanie dokonywała w formie gotówkowej, ponieważ nie przedstawiła ona na tę okoliczność żadnych dowodów, utrzymując, że ich nie gromadziła przed rozwodem. Z kolei przesłuchanie obu stron i zeznania świadka R. B. na te okoliczności są tak rozbieżne i nieprecyzyjne co do kwot, że nie pozwalają na poczynienie jakichkolwiek konkretnych ustaleń faktycznych. Zatem większość twierdzeń strony powodowej co do opłat dokonywanych osobiście przez powódkę nie znajduje potwierdzenia w obiektywnych dowodach z dokumentów i jako taka jawi się gołosłowna.

Tym niemniej, niezależnie od powyższego, nie ulega wątpliwości fakt, iż powódka nie była uprawniona do jednostronnego decydowania, w jaki sposób miała wywiązywać się z obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny w okresie trwania małżeństwa z pozwanym. Z treści przytoczonego powyżej art. 27 k.r.o. wynika, że sposób ten w pierwszej kolejności może być ustalony w formie porozumienia między małżonkami. Dopiero w braku takiego porozumienia istnieje konieczność orzeczenia sądu albo ugody sądowej, która precyzuje ten obowiązek. Od tego momentu małżonek zobowiązany nie ma możliwości wywiązywania się z obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny w inny sposób niż wskazany w orzeczeniu sądu albo ugodzie sądowej. W przeciwnym wypadku, pomimo rozstrzygnięcia sprawy o zaspokajanie potrzeb rodziny, w dalszym ciągu istniałby stan niepewności prawnej co do zakresu obowiązków każdego z małżonków.

W tym kontekście należy w sposób szczególny podkreślić fakt, iż strony niniejszego postępowania w sposób bardzo precyzyjny sformułowały sposób zaspokajania potrzeb rodziny przez powódkę. Jej jedynym obowiązkiem z tego tytułu było płacenie ściśle określonej kwoty 300 zł na rzecz konkretnie oznaczonej osoby – pozwanego. Oznacza to, że nie mogła ona w sposób jednostronny zmienić tego sposobu zaspokajania potrzeb rodziny, uiszczając inne kwoty na rzecz jakichkolwiek innych podmiotów. W szczególności nie mogła samodzielnie zastąpić uiszczania na rzecz pozwanego kwoty 300 zł miesięcznie uiszczaniem opłat eksploatacyjnych za mieszkanie albo składek na KRUS. Jeżeli taka była wola powódki, to powinna ona była wnieść powództwo o zmianę zaspokajania potrzeb rodziny, czego jednak nie uczyniła. Zobowiązanie powódki wobec pozwanego nie było zobowiązaniem przemiennym, o jakim mowa w art. 365 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik jest zobowiązany w ten sposób, że wykonanie zobowiązania może nastąpić przez spełnienie jednego z kilku świadczeń (zobowiązanie przemienne), wybór świadczenia należy do dłużnika, chyba że z czynności prawnej, z ustawy lub z okoliczności wynika, iż uprawnionym do wyboru jest wierzyciel lub osoba trzecia. W konsekwencji niezależnie od tego, iż strona powodowa nie zdołała udowodnić znakomitej większości swoich twierdzeń co do realnej partycypacji w zaspokajaniu potrzeb rodziny przez powódkę w okresie trwania małżeństwa, poczynione przez nią w tym czasie wydatki nie skutkują wygaśnięciem jej zobowiązania wobec pozwanego, który w zakresie zaspokajania potrzeb rodziny był jej jedynym i wyłącznym wierzycielem.

Ustalony powyżej stan faktyczny oparty został na całokształcie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, a w szczególności na powyżej powołanych dowodach z dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach spraw VIII RC 1493/09 oraz X RC 783/11, albowiem strony nie kwestionowały zarówno autentyczności, jak i treści tychże dokumentów i jednocześnie Sąd nie powziął wątpliwości co do wiarygodności tych dokumentów.

Ponadto podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie stanowiły przesłuchania stron oraz zeznania świadka R. B.. Sąd dał wiarę twierdzeniom ww. osób w zakresie powyżej poczynionych ustaleń faktycznych, albowiem w tym zakresie zeznania te korespondowały z zasadami doświadczenia życiowego i zawodowego. Należy jednak zwrócić uwagę na niski stopień precyzji ww. dowodów, który ze względu na przedmiot sprawy nie pozwalał na poczynienie istotnych ustaleń faktycznych w zakresie znacznie wykraczającym poza treść obiektywnych dowodów z dokumentów.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w punkcie II sentencji wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu, zawarte w punkcie III sentencji wyroku, znajduje oparcie w treści art. 100 zd. 1 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Wynika to z faktu, iż każda ze stron, jakie poniosły porównywalne koszty związane z ustanowieniem zawodowych pełnomocników z wyboru, jedynie częściowo wygrała i przegrała niniejszą sprawę.