Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2019 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dagmara Kos

Protokolant: staż Agnieszka Sobolczyk

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2019 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa J. M. i K. M.

przeciwko Skarbowi Państwa – Szefowi (...) Zarządu (...) w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. solidarnie na rzecz powodów J. M. i K. M. kwotę 74.200,00 (siedemdziesiąt cztery tysiące dwieście) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 lutego 2017 r. do dnia zapłaty,

2.  umarza postępowanie w zakresie kwoty 9.300,00 (dziewięć tysięcy trzysta) złotych,

3.  w pozostałym zakresie postępowanie umarza,

4.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. solidarnie na rzecz powodów J. M. i K. M. kwotę 8.677,13 (osiem tysięcy sześćset siedemdziesiąt siedem złotych trzynaście groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu,

5.  zasądza od powodów J. M. i K. M. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 549,61 (pięćset czterdzieści dziewięć złotych sześćdziesiąt jeden groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa i kwotę tę nakazuje ściągnąć z zasądzonego od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powodów J. M. i K. M. roszczenia,

6.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 4.291,12 (cztery tysiące dwieście dziewięćdziesiąt jeden złotych dwanaście groszy) tytułem zwrotu części wydatków.

Sygn. akt I C 230/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 21 lipca 2017 r. powodowie K. M. i J. M. wnieśli o zasądzenie solidarnie na ich rzecz od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. kwoty 70.000,00 zł wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia 6 lutego 2017 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należących do nich nieruchomości: oznaczonej numerem działek (...) położonej w B., gmina B., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku i oznaczonej numerem działki (...) położonej w B., gmina B., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku, które znajdują się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania wprowadzonego uchwałą sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. a także kwoty 10.000,00 zł wraz z odsetkami za opóźnienie od dnia 6 lutego 2017 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej i zapewnienia należytego klimatu akustycznego pomieszczeń budynku mieszkalnego posadowionego na nieruchomości położonej w B., gmina B. objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku oraz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z opłatą od pełnomocnictwa.

(pozew- k.2-6)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

(odpowiedź na pozew- k.32-40)

Pismem procesowym z dnia 4 czerwca 2019 r. powodowie żądali zasądzenia od pozwanego solidarnie na ich rzecz kwoty 60.700,00 zł tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należących do nich nieruchomości oraz kwoty 13.500,00 zł tytułem odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej i zapewnienia należytego klimatu akustycznego pomieszczeń budynku mieszkalnego posadowionego na ich nieruchomości.

(pismo procesowe powodów- k.217)

W piśmie procesowym z dnia 27 czerwca 2019 r. pozwany wnosił o oddalenie rozszerzonego powództwa.

(pismo procesowe pozwanego- k.224-226)

W piśmie procesowym z dnia 9 sierpnia 2019 r. powodowie cofnęli powództwo w zakresie żądania odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należących do nich nieruchomości ponad kwotę 60.700,00 zł bez zrzeczenia się roszczenia.

(pismo procesowe powodów- k.229)

W piśmie procesowym z dnia 27 sierpnia 2019 r. pozwany nie wyraził zgody na częściowe cofnięcie powództwa bez zrzeczenia się roszczenia i wnosił o zasądzenie od powodów na jego rzecz zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych od cofniętej części pozwu.

(pismo procesowe pozwanego- k.232-233)

W piśmie procesowym z dnia 6 września 2019 r. powodowie wnosili o zasądzenie od pozwanego solidarnie na ich rzecz kwoty 60.700,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 lutego 2017 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należących do nich nieruchomości a także kwoty 13.500,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 lutego 2017 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej i zapewnienia należytego klimatu akustycznego pomieszczeń budynku mieszkalnego na ich nieruchomości a w pozostałym zakresie cofnęli powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia.

(pismo procesowe powodów- k.234)

Na rozprawie w dniu 27 września 2019 r. pełnomocnik powódki popierał powództwo w zakresie kwot 60.700,00 zł i 13.500,00 zł jak w piśmie procesowym z dnia 6 września 2019 r. a w imieniu pozwanego nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 27 września 2019 r. na płycie CD 00:02:00– 00:08:29- koperta k.244)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powodowie K. M. i J. M. są współwłaścicielami nieruchomości:

- oznaczonej numerem działek (...) położonej w B., gmina B., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku,

- oznaczonej numerem działki (...) położonej w B., gmina B., objętej księgą wieczystą KW nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku.

Na działce numer (...) występuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, natomiast działki numer (...) są niezabudowane. Działki numer (...) tworzą zorganizowaną całość funkcjonalną związaną z zabudową siedliskową.

(bezsporne, wypisy z rejestru gruntów- k.10, k.11, odpisy z ksiąg wieczystych- k.12, k.13, opinia biegłego K. N. k.106-210)

W zakresie zagospodarowania przestrzennego dla miejsca położenia nieruchomości nie ma aktualnie opracowanego planu miejscowego, a istniejący uprzednio przestał obowiązywać. Dla gminy B. opracowane jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, przyjęte uchwałą Rady Gminy w B. nr (...)z dnia 15 lutego 2007 r. Pomimo, że studium nie jest źródłem prawa miejscowego, z uwagi na brak planu dla obszaru usytuowania nieruchomości informacje w nim zawarte są źródłem danych dotyczących zagospodarowania przestrzennego terenu, gdyż przy sporządzaniu planu ustalenia zawarte w studium są wiążące dla organów gminy. Z informacji przedstawionych w studium oraz z zaświadczeń Wójta Gminy B. z dnia 16 listopada 2016 r. ( (...). (...).163.2016) oraz z dnia 13 stycznia 2017 r. ( (...). (...).13.2017) wynika, że działka numer (...) – obszar od drogi stanowiącej południową granicę działki w kierunku północnym do około 60 m w głąb działki to teren zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi oraz zabudową letniskową i zabudową zagrodową) – oznaczony symbolem Mr, dalej do około 110 m od drogi grunty rolne – oznaczone symbolem R a pozostałą część stanowią łąki i pastwiska i trwałe użytki zielone – oznaczone symbolem R. przy czym obszar działki od około 200 m od drogi stanowiącej południową granicę działki do końca działki w kierunku północnym (poza obszarem Mr) stanowią grunty meliorowane. Działka położona jest w obszarze Zespołów (...) (projektowanych) – (...). Działka numer (...) – obszar od drogi stanowiącej północną granicę działki w kierunku południowym do około 70 m w głąb działki to teren zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi oraz zabudową letniskową i zabudową zagrodową) – oznaczony symbolem Mr a pozostałą część działki stanowią grunty rolne – oznaczone symbolem R. Obszar działki w odległości około 70 m od drogi stanowiącej północną granicę działki do końca działki w kierunku południowym (poza obszarem Mr) stanowią grunty meliorowane. Działka położona jest w obszarze Zespołów (...) (projektowanych) – (...). Działka numer (...) – obszar od drogi stanowiącej południową granicę działki w kierunku północnym do około 50 m w głąb działki to teren zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi oraz zabudową letniskową i zabudową zagrodową) – oznaczony symbolem Mr a pozostałą część działki stanowią grunty rolne – oznaczone symbolem R. Działka numer (...) – obszar od drogi stanowiącej południową granicę działki w kierunku północnym do około 50 m w głąb działki to teren zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi oraz zabudową letniskową i zabudową zagrodową) – oznaczony symbolem Mr a pozostałą część działki stanowią grunty rolne – oznaczone symbolem R. Działka numer (...) – obszar od drogi stanowiącej północną granicę działki w kierunku południowym do około 80 m w głąb działki to teren zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi oraz zabudową letniskową i zabudową zagrodową) – oznaczony symbolem Mr, dalej do około 460 m od drogi grunty rolne – oznaczone symbolem R a pozostałą część stanowią łąki i pastwiska i trwałe użytki zielone – oznaczone symbolem Rz. Obszar działki w odległości około 80 m od drogi stanowiącej północną granicę działki do końca działki w kierunku południowym (poza obszarem Mr) stanowią grunty meliorowane. Działka położona jest w obszarze Zespołów (...) (projektowanych) – (...).

(bezsporne, wypisy z rejestru gruntów- k.10, k.11, odpisy z ksiąg wieczystych- k.12, k.13, zaświadczenia- k.14, k.15, mapa zasadnicza- k.16-17, opinia biegłego K. N. k.106-210)

W dniu 25 października 2016 roku Sejmik Województwa (...) podjął nową uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., w której nastąpiło przesunięcie granic poszczególnych podobszarów oznaczonych wyodrębnionymi izoliniami, która to uchwała uchyliła jednocześnie poprzednią uchwałę w tym przedmiocie z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł.. Zgodnie z § 8 powołanej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu:

1) w podobszarze A:

a) zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno-i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego, a także mieszkaniowo – usługową,

b) zakaz tworzenia terenów rekreacyjno- wypoczynkowych,

c) zakaz tworzenia stref ochronnych „A” uzdrowisk,

d) zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

2) w podobszarze B:

a) zakaz tworzenia stref ochronnych „A” uzdrowisk,

b) zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy.

W myśl § 9 tej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie korzystania z terenu:

1) w podobszarze A:

a) zakaz budowy budynków jedno- i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo – usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

b) zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, zabudowę zagrodową, mieszkaniowo – usługowe, szpitale, domy opieki społecznej, a także obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

c) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

d) dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy.

2) w podobszarze B:

a) zakaz budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

b) zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

c) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

Zgodnie z § 10 uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

1) w podobszarze A:

a) w budynkach istniejących oraz nowoprojektowanych należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej,

2) w podobszarze B:

a) w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i budynkach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie zobowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej,

(bezsporne, uchwała nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r.- k.18-19)

(...) powodów znajdują się w całości w podobszarze A na północno – zachodnich obrzeżach miejscowości gminnej B.. Działki powodów znajdują się w pobliżu skrzyżowania dróg gminnych o nawierzchni asfaltowej. Niezabudowane działki nr (...) są nieogrodzone i kształtem zbliżone są do prostokąta. Nieruchomość uzbrojona jest w energię elektryczną i wodociąg, bez przyłączy do tych działek. Północne granice działek (...) oraz południowa granica działki nr (...) przylegają do drogi gminnej o nawierzchni asfaltowej. Bezpośrednio graniczą one także z gruntami zabudowanymi oraz terenami wykorzystywanymi rolniczo. Działki nr (...) są uzbrojone w energię elektryczną i wodociąg, dodatkowo zaopatrzone są w przydomową oczyszczalnię ścieków. Działki są zabudowane budynkiem mieszkalnym – parterowym bez podpiwniczenia wraz z poddaszem nieużytkowym z 1975 r. (remont w 2008 r.) wraz z zabudową towarzyszącą w postaci obiektów gospodarczych w głębi działki. Budynek mieszkalny ogrzewany jest piecem na ekogroszek. Powierzchnia użytkowa budynku wynosi 75,9 m ² a powierzchnia zabudowy 96,2 m ². Fundamenty budynku są z betonu żwirowego, ściany o konstrukcji cegły ceramicznej pełnej, zewnętrznie ocieplone styropianem 10 cm, strop jest monolityczny, żelbetonowy. Dach jest dwuspadowy, pokryty papą asfaltową. Elementy wykończeniowe stanowią okładziny podłogowe – gres, panele i terakota, okładziny ścienne – gładzie, farba dyspersyjna i fototapety zaś stolarka okienna – (...) z 2008 r. Zabudowa towarzysząca w części siedliskowej składa się z murowanej stodoły o dachu pokrytym papą oraz wiaty o konstrukcji z płyt prefabrykowanych o dachu krytym blachodachówką.

(mapa zasadnicza- k.16-17, wydruk z geoportalu- k.20, opinia biegłego K. N. k.106-210)

Na nieruchomości powodów na skutek działania lotniska wojskowego w Ł. może dochodzić do przekroczenia norm hałasu w nocy. W celu zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym powodów należy wymienić trzy okna na okna o zwiększonej izolacyjności akustycznej. Dotychczasowe wyciszenie spełniało przepisy prawa budowlanego znajdujące zastosowanie do nieruchomości powodów do dnia wejścia w życie uchwały w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł. z 2016 r. wobec czego nakłady polegające na wymianie trzech okien na okna o zwiększonej izolacyjności akustycznej dotyczą wyciszenia koniecznego do spełnienia norm akustycznych przewidzianych w tej uchwale. W celu skompensowania braku możliwości otwierania okien podczas występowania hałasu lotniczego w pomieszczeniach mieszkalnych budynku powodów należy zainstalować cztery wentylatory sufitowe.

(opinia Politechniki (...)- k.58-78)

(...) stanowiące własność powodów położone są w obszarze ograniczonego użytkowania i zlokalizowane są w podobszarze A. Wartość rynkowa działek siedliskowych nr (...) położonych w B. została określona w oparciu o średnią arytmetyczną skorygowanych cen transakcyjnych i wynosi 271.000,000 zł. (332.700,00 + 241.900,00 + 308.700,00 + 200.700,00) : 4 = 271.000,00 zł). Przyjmując w ujęciu procentowym średnią cenę nieruchomości poza strefą oddziaływania lotniska na 100 %, wartość w strefie stanowi A 90,9 % oszacowanej kwoty, co oznacza spadek wartości o 9,1 %. Utrata wartości, wyrażona jako spadek wartości nieruchomości o podobnej funkcji ze względu na położenie w strefie uciążliwości, bądź poza strefą, jest jednym z elementów oceny wysokości szkody. Mając na uwadze obliczony dla podobszaru A wskaźnik wynoszący 9,1 % – utrata wartości rynkowej nieruchomości siedliskowej powodów stanowi kwotę 24.700,00 zł (271.000,00 zł x 9,1%). W tej sytuacji aktualna wartość nieruchomości siedliskowej powodów z uwzględnieniem uciążliwości w następstwie wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania wynosi 246.300,00 zł. (271.000,00 – 24.700,00 = 246.300,00 zł). Dla części działek powodów położonych w B. oznaczonych numerami (...)współczynnik korygujący wynosi 1,15, co przy średniej cenie transakcyjnej 25,27 zł/m ² daje wartość 1 m ² powierzchni gruntu w wysokości 29,06 zł. Z kolei dla działki numer (...) współczynnik korygujący wynosi 1,13, co daje wartość 1 m ² powierzchni gruntu w wysokości 28,55 zł. Końcowe wyniki oszacowania zostały zaokrąglone do pełnych setek z uwagi na przeliczenia kwot pośrednich. Określona na tej podstawie wartość rynkowa bez uwzględniania ograniczeń wynosi dla działki numer (...) m ² x 29,06 zł/m ² = 25.900,00 zł, dla działki numer (...) m ² x 29,06 zł/m ² = 30.800,00 zł i dla działki numer (...) m ² x 28,55 zł/m ² = 43.400,00 zł. W tym przypadku głównym czynnikiem determinującym wysokość szkody jest utrata funkcji mieszkaniowej w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. Praktycznie przy braku popytu na inny rodzaj zabudowy na obszarach wiejskich na rynku lokalnym grunt objęty zakresem opinii traci walory działki budowlanej. W następstwie degradacji funkcji mieszkaniowej do określenia utraty wartości rynkowej zastosowany został określony uprzednio współczynnik wynoszący w odniesieniu do tego rodzaju gruntów w podobszarze A 36 %. Określony na tej podstawie łączny wymiar utraty wartości w odniesieniu do działki nr (...) po uwzględnieniu zaokrągleń wynosi 25.900,00 zł x 36 % = 9.300,00 zł, w odniesieniu do działki nr (...) po uwzględnieniu zaokrągleń wynosi 30.800,00 zł x 36 % = 11.100,00 zł i w odniesieniu do działki nr (...) po uwzględnieniu zaokrągleń wynosi 43.400,00 zł x 36 % = 15.600,00 zł. Utrata wartości wszystkich działek powodów wynosi zatem 60.700,00 zł. (24.700,00 zł + 9.300,00 zł + 11.100,00 zł + 15.600,00 zł = 60.700,00 zł).

(opinia biegłego K. N. k.106-210)

W celu uzyskania pożądanego efektu podwyższonej izolacyjności akustycznej budynku powodów wzięta została pod uwagę konieczność przeprowadzenia prac ponadstandardowych, wykraczających poza przewidziane dla danego typu obiektów w okresie ich budowy. W tym przypadku zastosowane zostało podejście kosztowe, w ramach którego stosuje się metodę kosztów otworzenia lub metodę kosztów zastąpienia. W niniejszym przypadku zastosowana została technika szczegółowa, a wynikiem obliczeń jest wartość odtworzeniowa nakładów bez uwzględniania stopnia zużycia. Wynik końcowy uwzględniający koszt wymiany trzech okien i zamontowania czterech wentylatorów sufitowych oraz wartość robót mających zapewnić właściwy klimat akustyczny budynku mieszkalnego został oszacowany na kwotę 13.500,00 zł. Wartość prac dostosowawczych została ustalona z wykorzystaniem bazy cenowej e - (...) a także innych publikacji branżowych oraz informacji uzyskanych od producentów, dostawców i wykonawców robót oraz w placówkach handlowych i serwisowych, z uwzględnieniem lokalnych cen rynkowych.

(opinia biegłego K. N. k.106-210)

W dniu 2 lutego 2017 r. pełnomocnik powodów wystosował do pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. wezwanie do zapłaty, w którym wezwał go do zapłaty solidarnie na rzecz powodów w terminie 7 dni od doręczenia wezwania łącznej kwoty 420.000,00 zł tytułem odszkodowania w związku ze zmniejszeniem wartości nieruchomości oraz tytułem odszkodowania obejmującego koszty konieczne do wygłuszenia budynku na nich się znajdującego w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania na mocy uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. Pismem z dnia 6 lutego 2017 r. pozwany nie uznał roszczeń powodów za zasadne i odmówił wypłaty żądnej kwoty.

(bezsporne, kserokopia pisma pełnomocnika powodów- k.21, kserokopia pisma pozwanego- k.22)

Ustaleń stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie Sąd dokonał w oparciu o dokumenty złożone przez powodów. Złożone przez nich dokumenty urzędowe sporządzone były w odpowiedniej formie przez uprawnione do tego organy i w ramach ich kompetencji. Zgodnie natomiast z treścią art. 244 § 1 kpc dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Autentyczność tych dokumentów oraz ich prawdziwość nie była przy tym kwestionowana przez pozwanego. Podstawą ustaleń stanu faktycznego były także złożone przez powodów kserokopie dokumentów prywatnych w postaci korespondencji stron wymienionej przez nie przed wszczęciem postępowania w przedmiotowej sprawie. Dokument prywatny w myśl art. 245 kpc stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Autentyczność dokumentów prywatnych złożonych przez powodów także nie była kwestionowana przez pozwanego. Okoliczność, że żadna ze stron nie kwestionowała treści kserokopii dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, pozwoliła na potraktowanie tych kopii jako dowodów pośrednich istnienia dokumentów o treści im odpowiadającej.

Ustalenia faktyczne w sprawie Sąd poczynił także w oparciu o opinię Politechniki (...), w której wskazano rodzaj nakładów koniecznych do zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym powodów i opinię biegłego sądowego K. N., który oszacował utratę wartości nieruchomości powodów wskutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania oraz wyliczył koszt nakładów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego znajdującego się na nieruchomości powodów. W ocenie Sądu obie opinie sporządzone zostały w sposób jasny, rzeczowy i przejrzysty. Biegły sądowy K. N. wskazał przy tym szczegółowo na czym oparł się wydając opinię, z jakich korzystał źródeł i jaką posłużył się metodologią. W sposób zrozumiały przedstawił też wnioski oraz sposób, w jaki do nich doszedł. Sąd nie miał przy tym wątpliwości co do tego, że biegły posiada kompetencje i doświadczenie potrzebne do wydania opinii w tego rodzaju sprawie. Biegły sądowy K. N. sporządzał bowiem opinie w wielu zbliżonych rodzajowo sprawach dotyczących obniżenia wartości nieruchomości w związku z utworzeniem strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska Ł., co pozwala uznać, że posiada on doświadczenie i wiedzę w przedmiocie objętym zakresem opinii w niniejszej sprawie. W tej sytuacji opinię biegłego sądowego K. N. w zakresie szacującym spadek wartości nieruchomości wskutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania oraz szacującym koszty nakładów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego należało uznać za w pełni wiarygodną.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1396) w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę. Szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Przesłankami odpowiedzialności za szkodę w myśl powyższego przepisu są zatem: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą. Z art. 129 ust. 2 p.o.ś. wynika przy tym, iż szkodą jest także zmniejszenie wartości nieruchomości, co koresponduje z pojęciem straty w rozumieniu art. 361 § 2 kc, przez którą rozumie się, między innymi zmniejszenie aktywów.

Zastosowanie art. 129 ust. 2 p.o.ś. jako podstawy roszczenia odszkodowawczego właściciela nieruchomości z tytułu obniżenia jej wartości w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z niej w następstwie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania było przedmiotem obszernego orzecznictwa. W judykaturze funkcjonuje pogląd, w świetle którego, mówiąc o obszarze ograniczonego użytkowania trzeba dostrzegać z jednej strony związane z jego utworzeniem ograniczenia w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości, z drugiej natomiast przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Wspomniane ograniczenia są związane z nieruchomością położoną na obszarze ograniczonego użytkowania i dotyczą każdego jej właściciela. Dopóki bowiem będzie istniał obszar ograniczonego użytkowania, dopóty będą obowiązywały wprowadzone na jego terenie ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenów, wymagań technicznych dotyczących budynków oraz sposobu korzystania z gruntów. Obszar ograniczonego użytkowania ingeruje w prawo własności i w sferę wolności właściciela wobec czego wyszczególnienie sytuacji, w których dojdzie do utworzenia go, jest wyczerpujące i wymaga uprzednio stwierdzenia, że zastosowanie najlepszych dostępnych metod i środków nie doprowadziło do utrzymania dopuszczalnych warunków środowiska. Konieczność utworzenia obszaru wynika z tego, iż jest to jedyny sposób uzyskania efektu w postaci ochrony zasobów środowiska, która uwzględnić powinna wyczerpanie dostępnych środków i zasadę proporcjonalności przewidzianą w art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Samo już zatem utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń w wykonywaniu prawa własności. Ograniczenia te musi respektować każdy właściciel nieruchomości (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 565/08, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., LEX nr 528219).

W przedmiotowej sprawie powodowie wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, obejmującego stanowiące ich własność nieruchomości, ponieśli szkodę polegającą na ograniczeniu w sposobie korzystania z nich, a w konsekwencji na zmniejszeniu ich wartości. Dla nieruchomości powodów brak jest aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego. Przeznaczenie nieruchomości wynika ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Wynika z niego, że działka numer (...) – obszar od drogi stanowiącej południową granicę działki w kierunku północnym do około 60 m w głąb działki to teren zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi oraz zabudową letniskową i zabudową zagrodową), dalej do około 110 m od drogi grunty rolne a pozostałą część stanowią łąki i pastwiska i trwałe użytki zielone przy czym obszar działki od około 200 m od drogi stanowiącej południową granicę działki do końca działki w kierunku północnym (poza obszarem Mr) stanowią grunty meliorowane. Działka położona jest w obszarze Zespołów (...) (projektowanych) – (...). Działka numer (...) – obszar od drogi stanowiącej północną granicę działki w kierunku południowym do około 70 m w głąb działki to teren zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi oraz zabudową letniskową i zabudową zagrodową) a pozostałą część działki stanowią grunty rolne. Obszar działki w odległości około 70 m od drogi stanowiącej północną granicę działki do końca działki w kierunku południowym (poza obszarem Mr) stanowią grunty meliorowane. Działka położona jest w obszarze Zespołów (...) (projektowanych) – (...). Działka numer (...) – obszar od drogi stanowiącej południową granicę działki w kierunku północnym do około 50 m w głąb działki to teren zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi oraz zabudową letniskową i zabudową zagrodową) a pozostałą część działki stanowią grunty rolne. Działka numer (...) – obszar od drogi stanowiącej południową granicę działki w kierunku północnym do około 50 m w głąb działki to teren zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi oraz zabudową letniskową i zabudową zagrodową) a pozostałą część działki stanowią grunty rolne. Działka numer (...) – obszar od drogi stanowiącej północną granicę działki w kierunku południowym do około 80 m w głąb działki to teren zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi oraz zabudową letniskową i zabudową zagrodową), dalej do około 460 m od drogi grunty rolne a pozostałą część stanowią łąki i pastwiska i trwałe użytki zielone. Obszar działki w odległości około 80 m od drogi stanowiącej północną granicę działki do końca działki w kierunku południowym (poza obszarem Mr) stanowią grunty meliorowane. Działka położona jest w obszarze Zespołów (...) (projektowanych) – (...). Z załączników graficznych wynika, że wszystkie te działki znajdują się w całości w podobszarze A.

Wskutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą Nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. w podobszarze A, na terenie którego usytuowane są działki powpdów, wprowadzono ograniczenia dotychczasowego sposobu korzystania z tych działek. Powodowie nie mogą skutecznie dochodzić zaniechania immisji hałasu przez lotnisko, w związku z czym doszło do zawężenia przysługujących im a wynikających z prawa własności uprawnień związanych z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności. Ponadto z § 9 uchwały wynika między innymi zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno- i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo – usługową. Podkreślenia przy tym wymaga, że wbrew twierdzeniom pozwanego, w przedmiotowej sprawie nie można oceniać zasadności dochodzonego przez powodów roszczenia odszkodowawczego przez pryzmat ograniczeń w sposobie dotychczasowego korzystania ze stanowiących ich własność nieruchomości. Nieruchomości powodów należy badać więc pod kątem utraty zdolności swobodnego wykorzystania ich na cele na przykład budownictwa i poddawać ocenie pod kątem spadku ich wartości.

Niewątpliwie wskutek uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości oraz zmuszenia właściciela do zmiany dotychczasowego ich przeznaczenia, co wynika z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, w obrębie którego usytuowane są stanowiące własność powodów nieruchomości, powodowie doznali szkody polegającej na obniżeniu ich wartości. Nieruchomość jest dobrem inwestycyjnym i o ile nie jest wyłączona spod obrotu podlega regułom rynkowym, a jej wartość jest weryfikowana przez wolny rynek, niezależnie od tego czy jej właściciel zamierza zbyć swoją własność, czy też nie poczynił w tym zakresie żadnych kroków. (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 września 2009 r., I ACa 484/09, LEX nr 756606, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 17 czerwca 2010 r., I ACa 772/09, LEX nr 756717). W orzecznictwie przyjmuje się, iż obniżenie wartości nieruchomości generuje stratę niezależnie od tego, czy właściciel ją zbył, czy też nie zamierza podjąć w tym kierunku żadnych działań. Przesłanką roszczenia odszkodowawczego przewidzianego w art. 129 ust. 2 p.o.ś. nie jest bowiem jej zbycie. Odszkodowanie nie jest też ograniczone do rzeczywistej straty, gdyż obowiązuje zasada pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej za wprowadzenie ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., LEX nr 503415). Wartość należących do powodów nieruchomości uległa obniżeniu z uwagi na położenie w okolicach lotniska wojskowego Ł. i na skutek hałasu związanego z jego funkcjonowaniem, niewątpliwie negatywnie postrzeganego przez potencjalnych nabywców nieruchomości. Zainteresowanie nabyciem nieruchomości w okolicach lotniska spadło, a potencjalni nabywcy mogą być skłonni do kupna nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania, ale za odpowiednio niższą cenę. Do zakresu szkody podlegającej naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. należy więc obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że jej właściciel będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje np. hałas (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 listopada 2010 r., I ACa 884/10, LEX nr 756735). Wobec powyższego oraz mając na uwadze opinię biegłego rzeczoznawcy K. N., uwzględniając obliczony dla podobszaru A współczynnik utraty wartości Sąd Okręgowy ustalił, że wartość rynkowa należących do powodów nieruchomości uległa obniżeniu o kwotę 60.700,00 zł.

Oceny zasadności drugiego z dochodzonych przez powodów roszczeń – żądania zwrotu nakładów potrzebnych na rewitalizację akustyczną stanowiącego ich własność budynku mieszkalnego, Sąd Okręgowy dokonał na podstawie regulacji przewidzianej w art. 136 ust. 1 i 3 w zw. z art. 129 ust. 2 p.o.ś. Zgodnie z art. 136 ust. 3 p.o.ś. w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków, szkodą, o której mowa w przepisie art. 129 ust. 2 ustawy, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. W judykaturze przyjmuje się, że obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą jej wyrządzenia i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejący w chwili jej wyrządzenia do czasu, gdy zobowiązany wypłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób prawem przewidziany (patrz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSNC z 2002 r., z 6., poz. 74).

Obowiązek strony pozwanej naprawienia szkody polegający na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej powstał z chwilą wyrządzenia tej szkody powodowi, to jest z chwilą wejścia w życie uchwały Nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. kształtującej zakres koniecznych do wykonania nakładów rewitalizacyjnych i obligującej do ich poczynienia. Poniesienie nakładów pozwala zaś na uniknięcie hałasu przekraczającego poziomy normatywne i przyczynia się do zwiększenia atrakcyjności nieruchomości, jednak nie wpływa na podniesienie jej ceny z uwagi na lokalizację w strefie ograniczonego użytkowania (porównaj wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 września 2009 r., I ACa 484/09, LEX nr 756606). Koszty związane z zapewnieniem w budynku mieszkalnym powodów właściwego klimatu akustycznego są bezpośrednim uszczerbkiem związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania. Budynek przeznaczony na potrzeby mieszkaniowe wymaga ochrony akustycznej, podlegając tym samym ochronie przed hałasem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 1065). Usytuowany na należącej do powodów działce budynek mieszkalny nie spełnia obowiązujących wymogów, nie zapewniając należytego klimatu akustycznego. W celu ochrony akustycznej konieczne jest zatem poczynienie nakładów, których łączne koszty biegły określił na kwotę 13.500,00 zł. Koszty te mają zapewnić właściwy klimat akustyczny obiektu i odzwierciedlają zakres nakładów, których powodowie dotychczas nie poczynili, co jednak nie stoi na przeszkodzie w dochodzeniu odszkodowania, ponieważ zgodnie z funkcjonującym w doktrynie i judykaturze poglądem, roszczenie o zasądzenie kosztów potrzebnych do rewitalizacji akustycznej budynku nie jest uzależnione od uprzedniego poniesienia wydatków (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 kwietnia 2008r., I ACa 2/2008, LEX nr 580137). Budynek powodów był wzniesiony w tradycyjnej technologii i przy użyciu dostosowanych do niej materiałów budowlanych. Trzeba także mieć na względzie, że zakres koniecznych do wykonania w tej mierze prac wynikał bezpośrednio z opinii Politechniki (...). Koszt rewitalizacji akustycznej będącego własnością powodów budynku biegły określił na kwotę 13.500,00 zł.

Jak wynika z powyższych rozważań w przedmiotowej sprawie zachodzi związek przyczynowy pomiędzy ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania a szkodą poniesioną przez powodów w postaci zmniejszenia wartości ich nieruchomości oraz konieczności poniesienia przez nich nakładów na utrzymanie prawidłowego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym. Sąd zasądził zatem od pozwanego solidarnie na rzecz powodów odszkodowanie w łącznej kwocie 74.200,00 zł, na które składa się kwota 60.700,00 zł, o którą zmniejszyła się wartość nieruchomości powodów na skutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania wokół lotniska wojskowego Ł. oraz kwota 13.500,00 zł stanowiąca koszt nakładów, jakie powodowie mają obowiązek poczynić w celu rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego posadowionego na jednej z tych nieruchomości.

O odsetkach od zasądzonego roszczenia Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 kc zasądzając je od dnia 7 lutego 2017 r. to jest od dnia następnego po dniu, w którym pozwany zajął ostateczne stanowisko w sprawie i poinformował powodów, iż odmawia uznania zgłoszonych mu roszczeń a w pozostałym zakresie żądanie zasądzenia odsetek Sąd oddalił jako niezasadne.

Ponieważ powodowie po wydaniu opinii przez biegłego cofnęli powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie kwoty 9.300,00 zł na podstawie art. 355 § 1 kpc w zw. z art. 203 § 1 kpc Sąd umorzył postępowanie w zakresie tej kwoty.

Powodowie początkowo dochodzili w przedmiotowym procesie zasądzenia kwoty 80.000,00 zł. Rozszerzając powództwo dochodzili oni dodatkowo zasądzenia kwoty 3.500,00 zł z tytułu odszkodowania w wysokości koniecznych kosztów rewitalizacji akustycznej i zapewnienia należytego klimatu akustycznego pomieszczeń budynku mieszkalnego. Łącznie zatem powodowie żądali w tym procesie zasądzenia kwoty 83.500,00 zł. Powodowie cofnęli jednocześnie powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie kwoty 9.300,00 zł z tytułu odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości należących do nich nieruchomości.

Sąd zasądził na rzecz powodów kwotę 74.200,00 zł. Ponieważ powodowie cofnęli powództwo w zakresie kwoty 9.300,00 zł z uwagi na to, iż okazało się ono niezasadne, w tym zakresie należało uważać ich za przegrywających sprawę. Żądania powodów zatem uwzględnione zostały w 89 %. Zgodnie z art. 100 kpc w takiej też proporcji Sąd rozdzielił koszty procesu.

Na poniesione przez powodów koszty procesu złożyły się: część opłaty od pozwu w kwocie 4.000,00 zł, wynagrodzenie pełnomocnika powodów w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.), opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł i koszty opinii biegłych w kwocie 1.000,00 zł.

Poniesione przez pozwanego koszty procesu to wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

Łącznie zatem koszty postępowania poniesione przez strony wyniosły 15.817,00 zł. Powodowie powinni ponieść 11 % tych kosztów a więc kwotę 1.739,87 zł. Ponieważ ponieśli oni wyższe koszty Sąd zasądził solidarnie na ich rzecz od pozwanego kwotę 8.677,13 zł tytułem częściowego zwrotu poniesionych przez nich kosztów procesu.

W sprawie pozostała nie pokryta część opłaty od pozwu w kwocie 175,00 zł i koszty opinii biegłych w kwocie 4.821,48 zł. Łącznie koszty te wyniosły 4.996,48 zł.

Co do nie pokrytych kosztów procesu to Sąd na podstawie 113 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2019, poz. 785) zasądził od powodów solidarnie na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu przypadającą na nich część opłaty od pozwu w kwocie 19,25 zł, która stanowi 11 % należnej opłaty od rozszerzonego powództwa oraz 11 % pozostałych niepokrytych kosztów w kwocie 530,36 zł czyli łącznie kwotę 549,61 zł i kwotę tą nakazał ściągnąć z zasądzonego od pozwanego na ich rzecz roszczenia a na podstawie art. 113 ust. 1 powołanej ustawy zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 4.291,12 zł, która stanowi 89 % nie pokrytych wydatków i odpowiada stosunkowi, w jakim pozwany przegrał sprawę.