Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I C 539/18

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 września 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia (del.) Tadeusz Bulanda

Protokolant: Karolina Stańczuk

po rozpoznaniu w dniu 26 sierpnia 2019 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa A. K. (1) i T. K. (1)

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. zasądza od A. K. (1) i T. K. (1) na rzecz (...) S.A. w W. kwoty po 2708,50 zł (dwa tysiące siedemset osiem złotych i pięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu i nie obciąża powodów kosztami procesu w pozostałym zakresie.

Sygn. akt I C 539/18

UZASADNIENIE

Dnia 4 maja 2018 roku A. K. (1) i T. K. (1) skierowali przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W. pozew, sprecyzowany w piśmie z 18 czerwca 2018 roku, w którym wnieśli o:

a) zapłatę na ich rzecz kwoty 435 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty tytułem różnicy (nadpłaty) powstałej na skutek stosowania przez pozwanego klauzul niedozwolonych dotyczących waloryzacji, tj. różnicy pomiędzy kwotą zapłaconych przez powodów rat kredytów hipotecznych wynikających z umów:

1. nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 14 lutego 2008 r.,

2. nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 14 grudnia 2007 r. w brzmieniu nadanym przez aneks nr (...) z dnia 5 maja 2008 r.,

3. nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 5 maja 2008 r.,

a kwotą, która byłaby należna pozwanemu z tytułu spłat rat wynikających z zawartych umów przy wskazaniu, że zawarte w umowach postanowienia o waloryzacji kwoty kredytu do franka szwajcarskiego oraz zapłaty rat w oparciu o bliżej nieokreśloną „tabelę kursową (...) Banku SA” są nieważne, jako że stanowią niedozwolone klauzule umowne, a co za tym idzie winny być pominięte przy ustalaniu wysokości zobowiązania powodów oraz że postanowienia przewidujące waloryzację kwoty kredytu pozostają w sprzeczności z istotą umowy kredytu hipotecznego, jak również naruszają dobre obyczaje poprzez ukrycie w ten sposób w umowie ryzykownego instrumentu finansowego bez dopełnienia obowiązków informacyjnych,

b) zapłatę na ich rzecz kwoty 1 429,61 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty, tytułem pobranych przez pozwanego składek na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego wynikającego z umowy nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 5 maja 2008 r.,

c) zasądzenie od pozwanego na ich rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powodowie podnieśli, że przy zawarciu umów nie zostali należycie poinformowani o wszystkich ryzykach związanych z zawarciem umów oraz kosztach związanych z waloryzacją kredytu, w tym związanych ze stosowaniem przez bank własnej tabeli kursowej. Powodowie stwierdzili, że zawarli umowy jako konsumenci, natomiast pozwany jako przedsiębiorca narzucił im rozwiązania zawarte w umowach kredytu. Podnieśli, że umowy kredytu, które zawarli z bankiem są nieważne w świetle art. 58 k.c. jako sprzeczne z art. 69 ustawy prawo bankowe w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umów. W dacie zawarcia umów przez powodów prawo bankowe nie regulowało bowiem typu umowy kredytu waloryzowanego do waluty obcej, a umowy te nie mogą być uznane za zwykłe umowy kredytu. Celem umów było umożliwienie kredytobiorcom skorzystania z niższego oprocentowania i obniżenia progu zdolności kredytowej, a dla banku uzyskiwanie dodatkowego dochodu w postaci różnic kursowych.

Powodowie podnieśli, że zawarte przez nich umowy zawierają klauzule niedozwolone w rozumieniu art. 385¹ k.c. w postaci regulacji pozwalającej na waloryzację kwoty kredytu walutą obcą bez określenia parametrów waloryzacji oraz określającej, że spłata kredytów następuje w polskich złotych wg kursu CHF z tabeli banku. Dodatkowo w stosunku do umowy nr (...) uzależniono jej zawarcie od zawarcia innych umów, takich jak ubezpieczenie niskiego wkładu własnego i ubezpieczenie na życie (§ 1 ust. 3A i § 10 ust. 5 umowy).

Powodowie podnieśli, że pozwany bank wykorzystał ich niedoświadczenie oraz przymusowe położenie. Bank nie poinformował ich o wszystkich kosztach kredytów, w tym o spreadzie i sposobie ustalania kursu waluty obcej. Nie mieli oni wpływu na treść umów oraz towarzyszących jej obciążeń (np. ubezpieczenia). Podnieśli, że okoliczności zawarcia umów spełniają przesłanki wyzysku, uregulowanego w art. 388 § 1 k.c., co uzasadnia unieważnienie umów kredytowych w całości.

Powodowie podnieśli, że stwierdzenie nieważności zawartych przez nich umów znajduje uzasadnienie także w art. 357¹ k.c. Nadzwyczajna zmiana stosunków w postaci znacznego wzrostu kursu franka szwajcarskiego doprowadziła do nadmiernego uprzywilejowania pozwanego, który kupił franki szwajcarskie po znacznie niższej cenie, zaś żąda spłaty po znacznie wyższej. Pozwany nie poniósłby straty, jeżeli kredytobiorcy dokonywaliby spłaty kredytów po kursie z momentu zawarcia umów, ponieważ pozwany już nabył tę walutę. Gdyby zaś pozwany tej waluty nie nabył, to potwierdzona byłaby teza, że zawarta przez powodów umowy nie są umowami kredytowymi.

Z powyższych względów powodowie wyrazili przekonanie, że umowy zawarte przez nich z pozwanym są nieważne w całości i koniecznej jest rozliczenie wzajemnych świadczeń stron. Powodowie podnieśli, że zapłacili na rzecz pozwanego w związku z zawartymi umowami kwotę 1 110 000 zł, zaś wysokość ich zobowiązania z tytułu kredytu wynosi 675 000 zł, przy pominięciu niedozwolonych klauzul umownych Różnica w kwocie 435 000 zł stanowi świadczenie nienależne, które pozwany obowiązany jest powodom zwrócić.

Powodowie podnieśli także, że zawarta w § 3 ust. 3 umowy nr (...) klauzula ubezpieczenia niskiego wkładu własnego stanowi klauzulę niedozwoloną. Ubezpieczenie to nie dawało kredytobiorcy żadnych korzyści, a stanowiło ubezpieczenie banku od dodatkowego ryzyka w zakresie braku odpowiedniego wkładu. Wobec powyższego wpłacona przez nich składka podlega zwrotowi (pozew – k. 3-11v, pismo – k. 50-50v).

(...) S.A. wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powodów na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podniósł również zarzut przedawnienia roszczenia o zwrot świadczenia z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu, a także roszczeń z tytułu nadpłaty powstałej wobec stosowania klauzul niedozwolonych z uwagi na upływ 10 letniego terminu przedawnienia (odpowiedź na pozew – k. 58-106).

Pismem procesowym z 10 września 2018 roku powodowie zmodyfikowali i rozszerzyli powództwo, i ostatecznie wnieśli o:

a) zapłatę na rzecz powodów łącznej kwoty 439 701,42 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty,

b) zapłatę na rzecz powodów kwoty 13 362,95 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty, tytułem zwrotu pobranych przez pozwanego składek na ubezpieczenie niskiego wkładu własnego wynikającego z wyżej wymienionych umów kredytu.

Powodowie wyjaśnili, że roszczenie z pkt a) obejmuje nadpłatę powstałą na skutek stosowania przez pozwanego klauzul niedozwolonych dotyczących waloryzacji, tj. różnicę pomiędzy kwotą zapłaconych przez powodów rat kredytów hipotecznych wynikających z umów:

1. nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 14 lutego 2008 r. w kwocie 195 952,76 zł za okres od maja 2008 roku do kwietnia 2018 roku,

2. nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 14 grudnia 2007 r. w brzmieniu nadanym przez aneks nr (...) z dnia 5 maja 2008 r. w kwocie 153 146,81 zł za okres od 5 maja 2008 roku do maja 2018 roku włącznie,

3. nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF z dnia 5 maja 2008 r. w kwocie 90 601,85 zł za okres od dnia 5 maja 2008 roku do kwietnia 2018 roku,

(...) S.A. wniósł o oddalenie w całości także zmodyfikowanego powództwa (pismo procesowe pozwanego – k. 607-613).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 grudnia 2007 roku A. K. (1) i T. K. (1) zawarli z (...) Bankiem S.A. w W. (obecna nazwa (...) S.A.) umowę o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...), o numerze (...).

Na mocy ww. umowy bank udzielił A. K. (1) i T. K. (1) kredytu na zakup na rynku wtórnym odrębnej własności lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...), w kwocie 550 000 zł (§ 1 i 2), która ma zostać spłacona w przeciągu 360 miesięcy, tj. do 14 grudnia 2037 r. (§ 1 ust. 3).

Kredyt oprocentowano według zmiennej stopy procentowej, ustalonej na dzień wydania decyzji kredytowej jako stawka bazowa WIBOR 3M powiększona o stałą marżę Banku w wysokości 1,10%. Na dzień wydania decyzji kredytowej oprocentowanie kredytu wynosiło 6,64% (§ 1 ust. 7, § 9 ust. 1 i 2).

W § 3 ust. 3 umowy strony postanowiły, że na okres 36 miesięcy kredyt objęty będzie ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego, udzielonym przez (...) S.A., z tytułu czego bank pobierze od kredytobiorców koszt ubezpieczenia stanowiący 3,5% niepokrytego przez kredytobiorców wymaganego wkładu własnego, tj. kwotę 2 170 zł.

Kredytobiorcy zobowiązali się do spłaty kapitału wraz z odsetkami miesięcznie w równych ratach kapitałowo-odsetkowych, w terminach i kwotach zawartych w harmonogramie spłat wyrażonym w CHF (§ 1 ust. 4, § 10 ust. 1).

W umowie uzgodniono, że spłata kredytu nastąpi poprzez obciążenie rachunku kredytobiorców (§ 6 ust. 1, § 11).

Kredyt wypłacono w całości (umowa – k. 27-30v, odpis pełny z KRS – k. 109-125v, kopia umowy przedwstępnej sprzedaży mieszkania – k. 127-127v, kopia wniosku o udzielenie kredytu – k. 128-130v, kopia oświadczenia o wynikach finansowych – k. 131, kopia umowy kredytu – k. 135-138v, kopia wypisu aktu notarialnego – k. 139-141v, zeznania powodów – k. 589-594 i 596-598v).

W dniu 6 marca 2008 roku kredytobiorcy złożyli do banku wniosek o przewalutowanie powyższego kredytu hipotecznego z PLN na CHF (kopia wniosku – k. 142, zeznania powodów – k. 589-594 i 596-598v).

W dniu 5 maja 2008 roku A. K. (1) i T. K. (1) zawarli z (...) Bankiem S.A. (obecna nazwa (...) S.A.) w W. aneks nr (...) do umowy (...).

Na mocy aneksu doszło do przewalutowania kredytu w PLN na kredyt hipoteczny dla osób fizycznych w ramach (...) waloryzowany kursem CHF (§ 1 i § 2 aneksu). Kredyt objęto waloryzacją CHF (§ 1 ust. 3 aneksu). Przewalutowanie odbyło się 12 maja 2008 roku po kursie kupna waluty CHF według tabeli kursowej (...) Banku SA z dnia i godziny przewalutowania kredytu (§ 4 aneksu, kopia dyspozycji o przewalutowanie – k. 154).

Zmieniono oprocentowanie kredytu na zmienną stopę procentową, ustaloną jako stawka bazowa LIBOR 3M dla franka szwajcarskiego, powiększoną o stałą marżę banku w wysokości 1 %. Oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym w dniu zawarcia aneksu wynosiło 3,89% (§ 1 ust. 8 aneksu, § 9 ust. 1 i 2 aneksu). W § 9 ust. 3 aneksu zostało zastrzeżone, że bank co miesiąc dokona porównania aktualnie obowiązującej stawki bazowej ze stawką bazową ogłaszaną przedostatniego dnia roboczego poprzedniego miesiąca i dokona zmiany wysokości oprocentowania kredytu w przypadku zmiany stawki bazowej LIBOR 3M o co najmniej 0,10 punku procentowego.

Kredytobiorcy zobowiązali się do spłaty kapitału wraz z odsetkami miesięcznie w ratach kapitałowo-odsetkowych, w terminach i kwotach zawartych w harmonogramie spłat wyrażonym w CHF (§ 10 ust. 1 i 2 aneksu).

W § 10 ust. 4 aneksu postanowiono, że raty kapitałowo-odsetkowe o spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu według kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50.

W umowie uzgodniono, że zapłata raty kapitałowo-odsetkowej nastąpi poprzez obciążenie rachunku kredytobiorców kwotą PLN odpowiadającą wysokości raty wyrażonej w CHF (§ 11B aneksu) na podstawie zlecenia przelewu (§ 6 ust. 1 tiret 2 i ust. 3 aneksu).

A. K. (1) i T. K. (1) oświadczyli, że zostali dokładnie zapoznani z kryteriami zmiany stóp procentowych kredytów obowiązujących w (...) oraz zasadami modyfikacji oprocentowania kredytu i w pełni je akceptowali (§ 29 ust. 1 aneksu).

A. K. (1) i T. K. (1) oświadczyli, że zostali dokładnie zapoznani z warunkami udzielania kredytu złotowego waloryzowanego kursem waluty obcej, w tym w zakresie zasad dotyczących spłaty pożyczki i w pełnie je akceptują. Kredytobiorcy oświadczyli też, że są świadomi, że z kredytem waloryzowanym związane jest ryzyko kursowe, a jego konsekwencje wynikające z niekorzystnych wahań kursu złotego wobec walut obcych, mogą mieć wpływ na wzrost kosztów obsługi kredytu (§ 29 ust. 2 aneksu) (aneks nr (...) – k. 31-31v, kopia kalkulacji kredytu – k. 143-143v, kopie oświadczeń – k. 144 i 145, kopie oświadczeń – k. 146 i 147, kopia aneksu nr (...) – k. 148-148v, kopia tekstu jednolitego umowy – k. 149-153, kopia harmonogramu – k. 155-159, regulamin – k. 303-311, pismo okólne 312-314, zeznania powodów – k. 589-594 i 596-598v).

W dniu 16 stycznia 2008 roku A. K. (1) i T. K. (1) złożyli do (...) Banku S.A. (obecna nazwa (...) S.A.) wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego „(...)” w wysokości 880 000 zł, w walucie CHF, z przeznaczeniem na zakup lokalu mieszkalnego na rynku pierwotnym.

W dniu 14 lutego 2008 roku A. K. (1) i T. K. (1) zawarli z (...) Bank S.A. w W. (obecna nazwa (...) S.A.) umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF.

Na mocy ww. umowy, aneksowanej w dniu 20 lipca 2009 roku, bank udzielił A. K. (1) i T. K. (1) kredytu na budownictwo mieszkaniowe – finansowanie przedpłat na poczet budowy i nabycia od dewelopera na rynku pierwotnym lokalu mieszkalnego numer (...) oraz udziału we współwłasności lokalu użytkowego z którym związane jest prawo do wyłącznego korzystania z miejsca postojowego numer(...)położonych we W. przy ulicy (...), pokrycie kosztów związanych z pracami wykończeniowymi w przedmiotowym lokalu mieszkalnym, refinansowanie poniesionych nakładów własnych oraz pokrycie kosztów związanych z ubezpieczeniem w zakresie poważnego zachorowania oraz pobytu w szpitalu w wyniku choroby i nieszczęśliwego wypadku oraz pokrycie kosztów związanych z uruchomieniem kredytu, w kwocie 876 701,60 zł, waloryzowanego kursem franka szwajcarskiego (§ 1 ust. 1, 1A, 2, 3 umowy, § 1 aneksu). Kredyt ma zostać spłacony w ciągu 360 miesięcy, tj. do 14 lutego 2038 roku (§ 1 ust. 4 umowy) w równych ratach kapitałowo-odsetkowych (§ 1 ust. 5 umowy).

Kwota kredytu została określona informacyjnie w CHF na podstawie kursu kupna CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. z dnia 30 stycznia 2008 roku na kwotę 402 010,05 CHF (§ 1 ust. 3A).

Kredyt oprocentowano według zmiennej stopy procentowej, ustalonej jako stawka bazowa LIBOR 3M dla franka szwajcarskiego, powiększona o stałą marżę banku w wysokości 1 %. Oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym w dniu zawarcia umowy wynosiło 3,66% (§ 1 ust. 8, § 9 ust. 1 i 2). W § 9 ust. 3 umowy zostało zastrzeżone, że bank co miesiąc dokona porównania aktualnie obowiązującej stawki bazowej ze stawką bazową ogłaszaną przedostatniego dnia roboczego poprzedniego miesiąca i dokona zmiany wysokości oprocentowania kredytu w przypadku zmiany stawki bazowej LIBOR 3M o co najmniej 0,10 punku procentowego.

A. K. (1) i T. K. (1) zobowiązali się do spłaty kapitału wraz z odsetkami miesięcznie w równych ratach kapitałowo-odsetkowych, w terminach i kwotach określonych w harmonogramie spłat sporządzonym w CHF (§ 1 ust. 5, § 10 ust. 1).

W umowie uzgodniono, że spłata kredytu nastąpi na podstawie nieodwołalnego, przez czas trwania umowy, zlecenia dokonywania przelewu z określonego rachunku bankowego (§ 6 ust. 1 umowy).

W § 10 ust. 5 umowy postanowiono, że raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu według kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50.

Kredyt wypłacono w całości (umowa kredytu – k. 32-36v, aneks nr (...) – k. 37-38, odpis pełny z KRS – k. 109-125v,kopia umowy o wybudowanie i sprzedaż lokalu – k. 164-174, kopia wniosku o udzielenie kredytu – k. 175-177v, kopia kalkulacji kredytu –k. 182-182v, kopia propozycji – k. 183-184v, kopia umowy kredytu – k. 185-189v, kopie wniosków o odblokowanie środków kredytu – k. 190-190v, 191-191v, 192-193, 194-194v, 195195v, 196-196v, kopie potwierdzeń uruchomienia transz – k. 197, 198, 199, 200, kopie harmonogramów spłat – k. 201, 202, 203, 204, 205-208v, kopia wypisu aktu notarialnego – k. 209-220v, regulamin – k. 303-311, pismo okólne 312-314, zeznania powodów – k. 589-594 i 596-598v).

W dniu 31 marca 2008 roku A. K. (1) i T. K. (1) złożyli do (...) Banku S.A. (obecna nazwa (...) S.A.) wniosek o udzielenie kredytu hipotecznego „(...) w wysokości 408 460,90 zł, w walucie CHF, z przeznaczeniem na zakup lokalu mieszkalnego na rynku pierwotnym.

W dniu 5 maja 2008 roku A. K. (1) i T. K. (1) zawarli z (...) Bank S.A. w W. (obecna nazwa (...) S.A.) umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF.

Na mocy ww. umowy, aneksowanej w dniu 20 lipca 2009 roku, bank udzielił A. K. (1) i T. K. (1) kredytu na finansowanie przedpłat na poczet budowy i nabycia od dewelopera na rynku pierwotnym lokalu mieszkalnego numer (...) położonego we W. przy ulicy (...) oraz refinansowanie nakładów własnych poniesionych na ten cel, w kwocie 363 711,18 zł, waloryzowanego kursem franka szwajcarskiego (§ 1 ust. 1, 1A, 2, 3 umowy, § 1 aneksu). Kredyt ma zostać spłacony w ciągu 360 miesięcy, tj. do 27 maja 2038 roku (§ 1 ust. 4 umowy) w równych ratach kapitałowo-odsetkowych (§ 1 ust. 5 umowy).

Kwota kredytu została określona informacyjnie w CHF na podstawie kursu kupna CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. z dnia 30 kwietnia 2008 roku na kwotę 176 077,59 CHF (§ 1 ust. 3A).

Kredyt oprocentowano według zmiennej stopy procentowej, ustalonej jako stawka bazowa LIBOR 3M dla franka szwajcarskiego, powiększona o stałą marżę banku w wysokości 0,9 %. Oprocentowanie kredytu w stosunku rocznym w dniu zawarcia umowy wynosiło 3,79% (§ 1 ust. 8, § 9 ust. 1 i 2). W § 9 ust. 3 umowy zostało zastrzeżone, że bank co miesiąc dokona porównania aktualnie obowiązującej stawki bazowej ze stawką bazową ogłaszaną przedostatniego dnia roboczego poprzedniego miesiąca i dokona zmiany wysokości oprocentowania kredytu w przypadku zmiany stawki bazowej LIBOR 3M o co najmniej 0,10 punku procentowego.

W umowie uzgodniono, że spłata kredytu nastąpi na podstawie nieodwołalnego, przez czas trwania umowy, zlecenia dokonywania przelewu z określonego rachunku bankowego (§ 6 ust. 1 umowy).

Kredyt wypłacono w całości (umowa kredytu – k. 39-43, aneks nr (...) – k. 44-44v, odpis pełny z KRS – k. 109-125v, kopia umowy o wybudowanie i sprzedaż lokalu – k. 225-236v, kopia wniosku o udzielenie kredytu – k. 237-240, kopia kalkulacji kredytu –k. 246-247, kopia propozycji – k. 248-249v, kopia umowy kredytu – k. 250-254, kopie wniosków o wypłatę transzy kredytu – k. 255-255v, 256-256v, kopia potwierdzenia uruchomienia transz – k. 257, kopie harmonogramów spłat – k. 258, 259-262v, kopia wypisu aktu notarialnego – k. 263-272v, kopia aneksu nr (...) do policy – k. 273-282, regulamin – k. 303-311, pismo okólne 312-314, zeznania powodów – k. 589-594 i 596-598v).

Zawierając 3 wyżej wymienione umowy kredytów hipotecznych A. K. (1) i T. K. (1) byli już stronami dwóch umów o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany CHF, zawartych z (...) Bank S.A. (obecnie (...) S.A.). Kredyty te – z 26 stycznia 2007 roku i z 6 marca 2007 roku - spłacali w złotówkach. Kredyty te zostały spłacone. W tym czasie A. K. (1) i T. K. (1) prowadzili i nadal prowadzą działalność gospodarczą w zakresie usług (...), pod nazwą (...) s.c. w N. (kopia oświadczenia o wynikach finansowych – k. 131v, kopia oświadczenia o działalności – k. 132, kopia propozycji kredytowej – k. 133-134v, kopia zaświadczenia – k. 178, kopia oświadczeń – k. 179 i 180, kopia oświadczenia o wynikach finansowych – k. 181, kopie zaświadczeń – k. 241-241v, 242-242v, kopie oświadczeń – k. 243-245, umowy kredytu – k. 287-290v i 291-298, zeznania powodów – k. 589-594 i 596-598v).

A. K. (1) i T. K. (1) podjęli decyzję o zaciągnięciu kredytów waloryzowanych CHF z uwagi na niższą marżę banku niż w przypadku kredytu złotowego niewaloryzowanego oraz ratę spłaty kredytu niższą od raty spłaty kredytu złotowego niewaloryzowanego (zeznania powodów – k. 589-594 i 596-598v).

(...) ustala tabele kursowe dla kredytów waloryzowanych walutą obcą każdego przed otwarciem oddziałów banku na podstawie średnich notowań z rynku międzybankowego prezentowanych w serwisach internetowych R. i B. oraz dodaniu do średnich kursów ustalonego przez zarząd banku spreadu walutowego.

Dokonując transakcji walutowych z klientami, związanymi z uruchomieniem i spłatą kredytu waloryzowanego walutą obcą, bank dokonuje równoległych transakcji na tynku międzybankowym (zeznania świadka S. E. – k. 556-563, „Tabela kursowa (...) – metodyka oraz analiza porównawcza autorstwa A. R. – k. 331-355v, „Raport dotyczący spreadów” sporządzony przez UOKiK – k. 384-396v, pismo z dnia 13 kwietnia 2015 r. – k. 402-409).

W okresie spłaty oprocentowanie kredytu:

a) z umowy nr (...) z 14 grudnia 2007 roku uległo zmniejszeniu od 8,14% w dniu 20 grudnia 2007 r. do 0,26% do 14 maja 2018 r.,

b) z umowy nr (...) z 14 lutego 2008 roku uległo zmniejszeniu od 5,16% w dniu 19 lutego 2008 r. do 0,26% do 14 maja 2018 r.,

c) z umowy nr (...) z 5 maja 2008 roku uległo zmniejszeniu od 4,79% w dniu 8 maja 2008 r. do 0,16% do 10 maja 2018 r. (zaświadczenia – k. 516, 530, 541).

Z dniem 1 lipca 2009 roku uległ zmianie regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach kredytów mieszkaniowych (...), stanowiącego integralną część umowy kredytu nr (...). Zmiany polegały m.in. na wprowadzeniu definicji spreadu walutowego i tabeli kursowej oraz zasad i przesłanek wyznaczania kursów walutowych i spreadu, ujętych w tabelach kursowych banku.

Z dniem 1 lipca 2009 roku bank umożliwił kredytobiorcom spłatę kredytu w walucie waloryzacji poprzez zawarcie aneksu.

A. K. (1) i T. K. (1) nie zmienili sposobu spłaty kredytu na spłatę bezpośrednio w walucie waloryzacji uznając, że korzyści z tego płynące nie przewyższają wartości czasu koniecznego do śledzenia ofert kantorów internetowych (pisma okólne regulaminami – k. 317-322, 325-330v, zaświadczenia – k. 517, 518-529, 531, 532-540, 542, 543-552, zeznania powodów – k. 589-594 i 596-598v).

Do 14 maja 2018 roku A. K. (1) i T. K. (1) zapłacili składki na ubezpieczenia niskiego wkładu własnego związanego z umową:

a) nr (...) z 14 grudnia 2007 roku w wysokości 2 853,56 zł (2170+683,56),

b) nr (...) z 14 lutego 2008 roku w wysokości 17 150,24 zł (6 703,20+6 992,27+3454,77),

c) nr (...) z 5 maja 2008 roku w wysokości 2 232,35 zł (1 429,61+802,74)

(zaświadczenia – k. 518-529,532-540, 543-552).

Dowody z dokumentów Sąd uznał za pełnowartościowe, bowiem ich forma i treść nie były kwestionowane przez strony i także Sąd nie znalazł podstaw do podważenia ich waloru dowodowego.

Zeznania świadka S. E. korespondują z dowodami w postaci dokumentów i były przekonujące.

Zeznania powodów Sąd uwzględnił w zakresie, w jakim znajdują potwierdzenie w dokumentach zebranych w aktach sprawy. Sąd nie dał wiary zeznaniom A. K. (2) i T. K. (2) w części, w której zaprzeczali aby nie poinformowano ich o ryzyku zmiany kursu waluty, bowiem z dokumentów, które podpisali wynikają fakty przeciwne.

Sąd postanowił oddalić wniosek powodów o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z przyczyn przedstawionych w części uzasadnienia obejmującej rozważania prawne.

Sąd pominął materiał w postaci następujących opracowań i pism:

a) „Tabeli kursowej (...) – metodyka oraz analiza porównawcza” autorstwa A. R. (k. 331-355v) – w zakresie szerszym, niż opis metodologii sporządzania przez bank własnej tabeli kursowej,

b) Opinia biegłych ds. bankowości dotycząca sprawy sygnatura akt I C 831/15 (k. 356-383),

c) „Raportu dotyczącego spreadów” sporządzonego przez UOKiK (k. 384-396v) – w zakresie szerszym niż opisującym sposób tworzenia tabel kursowych w (...) S.A.,

d) „Ekspertyza pt. Stanowienie kursów walutowych w bankach” autorstwa P. M. (k. 438-455),

e) „Opinia prawna w sprawie konsekwencji uznania za niedozwolone postanowień umów kredytowych, przewidujących zastosowanie kursu kupna CHF z tabeli banku do przeliczania wypłaconego kredytobiorcy kapitału kredytu oraz kursu sprzedaży CHF z tabeli banku do przeliczenia dokonywanych przez kredytobiorcę spłat rat kredytu” autorstwa M. K.” (k. 456-458v),

f) „Opinia prawna dotycząca wybranych problemów związanych z umowami o kredyty denominowane lub indeksowane do waluty obcej (sporządzona dla (...) Banków (...))” autorstwa Z. O. i Z. K. (k. 459-466v),

g) „Ocena wpływu na sytuację sektora bankowego i polskiej gospodarki propozycji przewalutowania kredytów mieszkaniowych udzielonych w CHF na PLN według kursu z dnia udzielenia kredytu” sporządzonego przez UKNF (k. 467-473),

h) Opinia w sprawie – Sygn. akt I C 3744/15 (k. 479-484),

i) Istotne poglądy i raporty z płyty CD (k. 515),

– bowiem przyjęcie tego materiału za podstawę ustaleń faktycznych stanowiłoby naruszenie art. 278 § 1 k.p.c. Opinie ekonomiczno-prawne zawarte w opracowaniach stanowią wyraz wiedzy specjalistycznej ich autorów i noszą pozór opinii biegłych, jednak ze względu na powstanie tych opracowań poza niniejszym procesem nie podlegają rygorom właściwym dla opinii biegłych (wymóg bezstronności biegłego, złożenia przyrzeczenia, możliwość weryfikacji opinii poprzez opinię uzupełniającą lub ustne wyjaśnienia).

Sąd pominął pozostałe dowody z dokumentów lub kopii dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, nie wskazanych powyżej, jako niemające istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą prawną roszczenia jest art. 410 k.c. w zw. z art. 405-409 k.c., a zatem pozew obejmuje roszczenie zwrotu nienależnego świadczenia. Zgodnie z art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Żądanie pozwu o zwrot nienależnego świadczenia stanowi konkluzję przedstawionych w uzasadnieniu pozwu rozważań, w świetle których, zdaniem powodów, zawarte z pozwanym umowy nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF są nieważne. W ocenie Sądu brak jest podstaw do uznania przedmiotowych umów za nieważne.

Nie zasługuje na poparcie argumentacja, iż umowy kredytu są bezwzględnie nieważne z tego powodu, że zawierają klauzulę waloryzacji kredytu wyrażonego w złotych polskich do wartości waluty obcej (CHF) oraz wobec zawartego w niej postanowienia, według którego bank jest uprawniony do ustalania wysokości kursu CHF i wartości spreadu walutowego. Wobec żądania zapłaty kwoty określonej w petitum pozwu, brak jest podstaw do oceny żądania pozwu w świetle art. 357¹ § 1 k.c., bowiem nie stanowi ona podstawy żądania zapłaty, lecz żądania ukształtowania stosunku prawnego. Bezpodstawne jest także powoływanie się na zawarcie przedmiotowej umowy w warunkach wyzysku, o czym niżej.

W myśl art. 58 § 1-3 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest też czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

W ocenie Sądu brak jest przesłanek uznania umowy kredytu z 14 grudnia 2007 r. –zmienionej aneksem z dnia 5 maja 2008 r. oraz umów z 14 lutego 2008 r. i 5 maja 2008 r. za sprzeczne z ustawą lub mające na celu obejścia ustawy. Umowy zawarte przez powodów z (...) Bankiem S.A. są czynnościami prawnymi, typem umowy uregulowanej w art. 69 Prawa Bankowego z dnia 29 sierpnia 1997 r. (tj. Dz.U. z 2017 r. poz. 1876), zaś umowna waloryzacja zobowiązana wyrażonego w złotych kursem CHF była dopuszczalna w dacie zawarcia umów i aneksu do umowy z 14 grudnia 2007 roku - w świetle art. 385¹ § 2 k.c.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 Prawa Bankowego w brzmieniu z dnia zawarcia umowy kredytu przez powodów, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

1) strony umowy,

2) kwotę i walutę kredytu,

3) cel, na który kredyt został udzielony,

4) zasady i termin spłaty kredytu,

5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,

6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,

7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,

8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,

9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,

10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy (ust. 2).

Umowy kredytów zawarte przez powodów w dniu 14 grudnia 2007 roku (z uwzględnieniem aneksu z dnia 5 maja 2008 r.), 14 lutego 2008 roku i 5 maja 2008 roku określają kwotę i walutę kredytu (550 000 zł, 876 701,60 zł, 363 711,18 zł), a także zasady i termin spłaty kredytu (spłata w ciągu 360 miesięcy, tj. do 14 grudnia 2037 r., 14 lutego 2038 r., 27 maja 2038 r.) poprzez comiesięczną zapłatę kapitału wraz z odsetkami w terminach i kwotach zawartych w harmonogramie sporządzonym w CHF), i wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany (LIBOR 3M + marża banku). W art. 69 ust. 2 posłużono się przy określeniu elementów umowy kredytu sformułowaniem „w szczególności” co oznacza, że umowa kredytu może także zawierać inne postanowienia niesprzeczne z prawem, niemające na celu obejścia prawa i niesprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Zgodnie z art. 353¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Poddanie wynikających z umów kredytu świadczeń w PLN waloryzacji do CHF nie jest sprzeczne z typem umowy kredytu hipotecznego. W dacie zawarcia umów kredytu obowiązywał art. 358¹ § 2 k.c., zgodnie z którym strony mogły zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Chodzi tu o miernik inny niż pieniądz, w którym zobowiązanie zostało wyrażone. Miernikiem tym może być także inna waluta (M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1-44911. Warszawa, 2016).

Umowy nie są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Powodowie zdecydowali się na kredyty indeksowane oferowane przez pozwanego jako najkorzystniejszy w danej chwili produkt pod względem wysokości raty i oprocentowania. Bank zapewnił powodom możliwość zapoznania się z warunkami kredytu oraz ryzykiem z nim związanym, i to ostatecznie od A. K. (1) i T. K. (1) zależało zawarcie umów kredytowych tego rodzaju. Powodowie każdorazowo oświadczyli, że są świadomi ryzyka kursowego, mogącego wyrazić się we wzroście rat i całego zadłużenia (k. 36, 43, 153). Nadto powodowie w chwili złożenia wniosków o udzielenie im kredytów objętych niniejszą sprawą byli już kredytobiorcami w zakresie kredytów powiązanych z kursem waluty CHF z czego należy wnioskować, że mieli teoretyczną i praktyczną wiedzę o ryzyku kursowym i jego skutkach.

W tych okolicznościach nie można przyjąć, iżby umowy kredytowe zawarte przez powodów 14 grudnia 2007 roku (zmieniona aneksem z dnia 5 maja 2008 roku), 14 lutego 2008 roku i z 5 maja 2008 roku były wynikiem zachowania się banku w sposób nielojalny czy nieuczciwy.

Sąd nie znalazł również podstaw by uznać umowy za zawarte w celu obejścia ustawy, zwłaszcza, że umowy te są postacią modyfikacji typu umowy kredytowej, dopuszczalnej w granicach swobody umów.

Podsumowując stwierdzić trzeba, ze niezasadne jest żądanie pozwu o zapłatę 439 701,42 zł oparte na twierdzeniu o nieważności umów kredytu.

Chybiona jest argumentacja odnosząca się do instytucji wyzysku. Zgodnie z art. 388 k.c. jeżeli jedna ze stron, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia, druga strona może żądać zmniejszenia swego świadczenia lub zwiększenia należnego jej świadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby nadmiernie utrudnione, może ona żądać unieważnienia umowy (§ 1). Uprawnienia powyższe wygasają z upływem lat dwóch od dnia zawarcia umowy (§ 2).

Termin 2-letni określony w ww. przepisie jest terminem zawitym, który sąd bierze pod uwagę z urzędu. Instytucja wyzysku nie może być zatem podstawą żądania pozwu, skoro umowy kredytu zostały zawarte najpóźniej w maju 2008 r., zaś pozew został złożony w maju 2018 r.

Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, że brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, że w chwili zawarcia umów kredytu powodów cechowało przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie. W czasie, gdy składali wnioski kredytowe, powodowie prowadzili samodzielnie działalność gospodarczą, uzyskując z niej zysk umożliwiający, między innymi, spłatę 2 kredytów mieszkaniowych zaciągniętych 2007 r. W takiej sytuacji nie może być mowy nie o przymusowym położeniu oraz niedołęstwie lub niedoświadczeniu w zakresie uczestnictwa w obrocie gospodarczym, w tym w zakresie zaciągania i spłaty kredytów mieszkaniowych, w tym kredytów powiązanych z walutą obcą.

Okoliczności sprawy nie pozwalają uznać też, iżby pozwany w zamian za swoje świadczenia przyjął albo zastrzegł dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższała w rażącym stopniu wartość jego własnych świadczeń. Motywem złożenia pozwu są skutki znacznego aprecjacji CHF, co nastąpiło już po zawarciu umów. Nadto powodowie nie wykazali, iżby pozwany zawierając z nimi umowy kredytu waloryzowanego walutą obcą działał ze świadomością nieuniknioności znacznego wzrostu kursu waluty i w zamiarze pokrzywdzenia powodów. Powodowie nie wykazali też, iżby znaczny wzrost kursu CHF przyniósł pozwanemu korzyść rażąco przewyższającą korzyści uzyskane przez powodów na skutek zawarcia przedmiotowych umów kredytu.

Brak jest podstaw do powoływania się w tej sprawie na regulację zawartą w art. 357¹ k.c., zgodnie z którym jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.

W razie spełnienia wszystkich przesłanek określonych w przytoczonym przepisie każda ze stron zobowiązania może wytoczyć powództwo o zmianę zobowiązania lub jego rozwiązanie. Jest to zatem powództwo o ukształtowanie, a uwzględniający je wyrok ma charakter konstytutywny (patrz: komentarz do art. 357¹ k.c. - E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 8, Warszawa 2017 oraz przytoczone tam poglądy orzecznictwa i doktryny). Powodowie tymczasem nie dochodzą w niniejszej sprawie ukształtowania stosunków zobowiązaniowych łączących ich z pozwanym, lecz domagają się zapłaty, motywując to żądanie przekonaniem o nieważności umów. Omawiana podstawa prawna jest zatem irrelewantna dla żądania pozwu.

Przechodząc do rozważań dotyczących zarzutu abuzywności klauzul zawartych w umowach kredytu podnieść trzeba, że zgodnie z art. 385¹ § 1 i 2 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

Gdy chodzi o postanowienie umowne nakazujące spłatę raty kapitałowo-odsetkowej wg kursy PLN/CHF ustalonego w tabeli kursowej banku, to przyjąć trzeba, że jest to postanowienie abuzywne w rozumieniu art. 385^{(

1)} § 1 k.c. Takie rozwiązanie, jak zastosowane w § 10 ust. 5 umów z 14 lutego 2008 r. i 5 maja 2008 r. oraz w § 10 ust. 4 tekstu jednolitego umowy z 14 grudnia 2007 r., skutkuje pozbawieniem konsumenta wpływu na sposób ustalania kursu franka szwajcarskiego, wedle którego ma nastąpić spłata raty. Abuzywność tego postanowienia umownego została stwierdzona w wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, z dnia 27 grudnia 2010 roku, sygn. akt XVII AmC 1531/09, zgodnie z którym zostało uznane za niedozwolone postanowienie wzorca umowy o treści „Raty kapitałowo-odsetkowe oraz raty odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) Banku S.A. obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50”. W myśl art. 479^{(

43)} wyrok ten ma skutek wobec osób trzecich od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (wpis postanowienia wzorca umownego do rejestru nastąpił pod numerem 5743 w dniu 5 maja 2014 r.). Sąd orzekający w tej sprawie nie tylko jest związany mocą wyroku wydanego przez SOKiK, lecz nadto podziela argumentację przedstawioną w uzasadnieniu tego orzeczenia, iż „...kwestionowane w pozwie postanowienie umowne daje Bankowi możliwość uzyskania korzyści finansowych stanowiących dla kredytobiorcy dodatkowe koszty kredytu, których oszacowanie nie jest możliwe. Znamienne bowiem, że czynniki obiektywne, a zatem sprawdzalne z punktu widzenia konsumenta, jak w szczególności wysokość rynkowych kursów wymiany CHF, tylko częściowo wpływają na ostateczny koszt kredytu ponoszony przez konsumenta. Kurs sprzedaży waluty obcej określony w tabeli kursowej Banku zawiera bowiem marżę kupna lub sprzedaży, która to wartość jest zależna wyłącznie od woli Banku. W ocenie Sądu, taka regulacja stanowi o naruszeniu przez Bank dobrych obyczajów. Te nakazują bowiem, aby ponoszone przez konsumenta koszty związane z zawarciem umowy były możliwe do przewidzenia”.

A. K. (1) i T. K. (1) zawarli umowy kredytu na podstawie wzorca sporządzonego przez pozwany bank, na którego treść nie mieli wpływu. W tych okolicznościach uznać należy, że klauzula zawarta w § 10 ust. 5 umów z 14 lutego 2008 r. i 5 maja 2008 r. oraz w § 10 ust. 4 tekstu jednolitego umowy z 14 grudnia 2007 r. nie wiąże powodów, są oni jednak związani umowami w pozostałym zakresie (art. 385¹ § 2 k.c.). Umowy te mogą być wykonywane z pominięciem niedozwolonych klauzul, bowiem zgodnie z art. 56 k.c. czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Podnieść też należy, że zgodnie z art. 354 § 1 i 2 k.c. dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom, i w taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel. Podnieść również należy, że zgodnie z art. 65 § 2 k.c. w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Wobec konieczności wyeliminowania z umów omówionych wyżej klauzul abuzywnych, rozważyć należało, czy możliwe jest dalsze wykonywanie umów kredytu z ich pominięciem, przy respektowaniu zgodnego zamiaru stron i celu umowy. W ocenie Sądu, na pytanie to w przypadku umów, których dotyczy niniejsza sprawa, należy udzielić odpowiedzi pozytywnej. Nie prowadzi to do zastępowania abuzywnych postanowień przepisami dyspozycyjnymi, zwyczajami lub zasadami współżycia społecznego, lecz do konieczności dokonania wykładni stosunku prawnego łączących strony przy założeniu, że strony umowy kredytu poddały świadczenia umowne waloryzacji kursem CHF, nie określając sposobu ustalania kursu wymiany tej waluty. Wobec przyjęcia, że nie uregulowano tej kwestii wprost w umowie, konieczne stało się ustalenie wartości świadczeń objętych umową, a więc świadczenia banku i kredytobiorców, poprzez odniesienie ich do rynkowej wartości CHF.

Rynkową, a więc niezależną od woli stron wartość CHF określa, kurs średni publikowany, między innymi, przez NBP. Za przyjęciem takiego miernika przemawia także okoliczność, że kurs średni NBP w istocie odzwierciedla kurs wymiany walut publikowany przez serwisy (...) (poprzednio pośrednio na podstawie kursów kupna i sprzedaży wybranych banków działających w Polsce, a obecnie wprost poprzez pozyskanie danych z ww. serwisów informacyjnych).

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, że po wyeliminowaniu z umów kredytowych z 14 lutego 2008 r. i 5 maja 2008 r. oraz z umowy z 14 grudnia 2007 r. zmienionej aneksem z dnia 5 maja 2008 r. klauzul pozwalających bankowi na stosowanie własnych kursów kupna i sprzedaży CHF, a przy pozostawieniu ważnej klauzuli o podaniu kredytu waloryzacji podług wartości CHF, możliwe jest ustalenie zwaloryzowanej wartości świadczeń obu stron przy zastosowaniu rynkowej wartości CHF, której odpowiada kurs średni publikowany przez NBP lub zobiektywizowanego kursu rynkowego.

Powodowie obliczyli dochodzoną pozwem kwotę jako różnicę pomiędzy sumą rat zapłaconych w walucie polskiej i sumą rat, które zapłaciliby przy założeniu, że świadczenia stron nie są poddane waloryzacji walutą obcą i oprocentowany wg stopy LIBOR 3M plus marża banku (wniosek dowodowy z k. 493v). Takie założenie jest sprzeczne z wolą stron. Kluczową cechą przedmiotowych umów jest waloryzacja kredytu zmieniająca się wartością CHF, w związku z czym bank miał możliwość oparcia wysokości oprocentowania kredytu na stawce LIBOR dla CHF, a nie stawce WIBOR właściwej dla międzybankowego rynku złotowego. Zaoferowany przez powodów dowód z opinii biegłego nie mógł być uwzględniony, bowiem powodowie określając tezę dowodową przyjęli założenie, że udzielony im kredyty nie są waloryzowane CHF i są oprocentowane wg stawki LIBOR. Takie założenie jest sprzeczne z umowami kredytu zawartymi z pozwanym. W ocenie Sądu powodowie mogliby dochodzić zapłaty jedynie nadwyżki pomiędzy zapłaconymi przez siebie ratami w złotych wg kursu z tabeli kursowej banku i ratami w złotych wg rynkowego kursu średniego, powodowie jednak wysokości tak określonej kwoty nie wykazali i nie dochodzili.

Bezpodstawne jest żądanie pozwu dotyczące zapłaty kwoty 13 362,95 zł jako świadczenia nienależnego na poczet ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Sąd nie znajduje podstaw, aby uznać postanowienie umów kredytu dotyczącej UNWW za sprzeczne z prawem lub niedozwolone.

Zasady określone przez nadzór bankowy uprawniały pozwany bank do udzielenia kredytu do 80% wartości nieruchomości, przy zapewnieniu 20% finansowania przez kredytobiorcę. Powodowie zamiast zapewnić na własny koszt wymagany wkład własny, zdecydowali się na ubezpieczenie, które stanowiło alternatywną formę spełnienia tego wymogu. Zawieranie umów ubezpieczenia dopuszczają przepisy prawa, w tym art. 805 i n. k.c., nie można zatem uznać postanowienia umowy kredytu, które kreuje ubezpieczenie NWW, generalnie za sprzeczne z prawem. Nie znane są też Sądowi przepisy, które zakazywałyby poniesienia kosztu ubezpieczenia przez osobę, która nie jest beneficjentem ubezpieczenia. Przeciwnie, z przepisów art. 805 i n. k.c. wynika, że w umowach ubezpieczenia różne osoby mogą pełnić rolę ubezpieczającego (ponoszącego koszt ubezpieczenia) i ubezpieczonego (beneficjenta ubezpieczenia).

W świetle zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego zważyć trzeba, że wnosząc samodzielnie wkład własny, który stanowiłby zabezpieczenie interesu banku, powodowie również musieliby ponieść koszt jego uzyskania (np. zaciągając pożyczkę na ten cel, lub rezygnując ze środków, które mogliby wykorzystać na inny cel). Nie można zatem uznać za niedozwolone postanowienia umownego prowadzącego do obciążenia powodów kosztami pokrycia niskiego wkładu władnego również dlatego, że ma ono formę wydatku na składkę ubezpieczeniową, której wysokość powodowie znali (pierwsza składka) i mogli ustalić (kolejne składki).

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. Powodowie przegrali sprawę w całości, jednakże Sąd uznał za sprawiedliwe obciążenie powodów kosztami poniesionymi przez pozwanego jedynie w części, tj. w zakresie wynagrodzenia pełnomocnika (5 400 złotych) oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17 zł), dzieląc koszty te po połowie. Sąd podzielił argument powodów o abuzywności postanowienia umownego z § 10 ust. 5 umów z 14 lutego 2008 r. i 5 maja 2008 r. oraz z § 10 ust. 4 tekstu jednolitego umowy z 14 grudnia 2007 r. Podnieść też trzeba, że nierówna jest pozycja stron, z których jedną stanowią konsumenci, a drugą przedsiębiorcą o znacznej pozycji finansowej. Podnieść wreszcie trzeba, że pozwany bank prowadzi szereg podobnych spraw dotyczących zobowiązań waloryzowanych kursem CHF, a zatem nakład pracy w tej analogicznej do innych sprawie nie jest tak znaczny, jakby był w sprawie jednostkowej.

I C 539/18

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE