Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 sierpnia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Mirosław Godlewski

Sędziowie: SSA Iwona Szybka (spr.)

SSA Dorota Rzeźniowiecka

Protokolant: st. sekr. sąd. Kamila Tomasik

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 sierpnia 2019 r. w Ł.

sprawy K. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł.

o ustalenie podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu

na skutek apelacji K. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 10 października 2018 r., sygn. akt VIII U 2133/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od K. M. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sygn. akt III AUa 1312/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 września 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że K. M. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega od dnia 16 listopada 2013 roku ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, ponieważ zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych od dnia 16 listopada 2013 roku nie było podyktowane rzeczywistym zamiarem prowadzenia działalności gospodarczej, a interesem prywatnym – uzyskaniem w krótkim okresie od zgłoszenia zasiłków chorobowych z ubezpieczenia społecznego.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła K. M. domagając się ustalenia, że podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 października 2018r. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie i zasądził od ubezpieczonej na rzecz organu rentowego koszty zastępstwa procesowego .

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i rozważaniach: K. M. zarejestrowała działalność gospodarczą pod nazwą (...) od dnia 1 października 2011 roku. Głównym przedmiotem działalności było niespecjalistyczne sprzątanie budynków i obiektów przemysłowych. Dodatkowo ubezpieczona wskazała we wpisie, że będzie zajmować się działalnością agentów zajmujących się sprzedażą wyrobów tekstylnych, odzieży, wyrobów futrzarskich, obuwia, artykułów skórzanych, handlem detalicznym, działalnością pomocniczą związaną z utrzymaniem porządku w budynkach, specjalistycznym sprzątaniem budynków i obiektów przemysłowych oraz pozostałym sprzątaniem. Z tytułu prowadzenia tej działalności zgłosiła się od dnia 1 października 2011 roku do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Od 9 listopada 2011 roku do 2 maja 2012 roku ubezpieczona pobierała zasiłek chorobowy, od 3 maja do 17 października 2012 roku zasiłek macierzyński, od 18 października 2012 roku do 31 sierpnia 2013 roku zasiłek chorobowy i opiekuńczy. Z dniem 1 września 2013 roku zawiesiła działalność gospodarczą i wyrejestrowała się z ubezpieczeń społecznych.

W dniu 12 listopada 2013 roku ubezpieczona odbyła konsultację ginekologiczną, podczas której stwierdzono ciążę. Z dniem 16 listopada 2013 roku zgłosiła podjęcie działalności gospodarczej i w dniu 21 listopada 2013r. zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Od dnia 5 marca 2014 roku pobierała zasiłek chorobowy, od 3 lipca 2014 roku do 1 lipca 2015 roku zasiłek macierzyński, od 2 lipca 2015 roku zasiłki chorobowe i zasiłki opiekuńcze z przerwą w okresach: od 27 lutego do 1 marca 2016 roku, od 15 do 27 października 2015 roku i 1 listopada 2016 roku. Od 2 listopada 2016 r. była nieprzerwanie niezdolna do pracy do dnia 2 października 2018 roku.

Ubezpieczona zawarła w dniu 1 października 2011 roku umowę zlecenia z doradcą podatkowym G. T., której przedmiotem było prowadzenie ewidencji przychodów, sporządzanie i składanie deklaracji podatkowych w Urzędzie Skarbowym, sporządzanie, rozliczanie i oddawanie deklaracji ZUS oraz reprezentowanie podatnika (ubezpieczonej) w Urzędach Skarbowych. Strony określiły wynagrodzenie na kwotę 50 zł brutto. G. T. wystawiał co miesiąc faktury za wykonanie zlecenia, także w okresie gdy ubezpieczona była niezdolna do pracy.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczona szukała klientów przez znajomych, w internecie, wydrukowała ulotki; nie miała własnych środków czystości i używała środków klientów; w zawiązku z działalnością nie ponosiła żadnych kosztów; osiągała niewielki dochód. Wystawiła rachunki za sprzątanie lokalu A. P. na kwotę po 300 zł każdy w dniach: 3 grudnia 2013 roku, 9 stycznia 2014 roku i 6 lutego 2014 roku; za sprzątanie lokalu M. P. w dniu 23 listopada 2013 roku na kwotę 300 zł, w dniu 30 grudnia 2013 roku na kwotę 600 zł, w dniu 30 stycznia 2014 roku na kwotę 500 zł, zaś w dniu 24 lutego 2014 roku na kwotę 400 zł; za posprzątanie domu A. K. (1) w dniu 11 grudnia 2013 roku na kwotę 650 zł; za posprzątanie domu P. P. (1) w dniu 16 grudnia 2013 roku na kwotę 1.500 zł. Nie prowadziła księgi przychodów i rozchodów a jedynie ewidencję przychodów.

Dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd Okręgowy wskazał, że na podstawie kopii dokumentów „dochód wewnętrzny – dzienne zestawienie sprzedaży” wystawionych przez ubezpieczoną w dniach: 18, 20, 27 listopada 2013 roku; 5 i 9 grudnia 2013 roku; 6, 14, 16, 20 i 24 stycznia 2014 roku; 4, 11, 13, 18, 21 lutego 2014 roku nie można ustalić, że ubezpieczona wykonywała usługi sprzątające, ponieważ nie wskazała jakich usług dotyczy sprzedaż i na rzecz kogo były one wykonane. Dzienne zestawienia sprzedaży są to dowody wewnętrzne, wytworzone przez ubezpieczoną, zainteresowaną stworzeniem pozorów wykonywania określonej działalności. Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom świadków P. P. (1), A. K. (1), M. S. (1), że ubezpieczona wykonywała usługi sprzątające ponad te wykazane rachunkami, gdyż ubezpieczona kontaktowała się przed rozprawą ze świadkiem P. P. (1) i A. K. (1), zaś M. S. (1) jest znajomym partnera ubezpieczonej, świadkowie złożyli szczegółowe zeznania co do okoliczności mających miejsce 5 lat wstecz, a ubezpieczona nie przedłożyła obiektywnych dowodów, z których wynikałoby, że faktycznie wykonywała usługi sprzątania u P. P. (1), A. K. (1), M. S. (1). Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwalał jedynie na ustalenie, że ubezpieczona jeden raz sprzątała u A. K. (1) w grudniu 2013 roku za wynagrodzeniem 650 zł i jeden raz u P. P. (1) w grudniu 2013 roku za wynagrodzeniem 1.500 zł. Inne rachunki nie zostały złożone do akt sprawy. Sąd Okręgowy ustalił, że niewątpliwie w dniu podjęcia działalności gospodarczej ubezpieczona wiedziała, że jest w ciąży, a wynika to z dokumentacji medycznej z dnia 12 listopada 2016 roku. Za niewiarygodne uznał Sąd Okręgowy zeznania ubezpieczonej, że wykonywała jakiekolwiek czynności w dniach 5 grudnia i 19 grudnia 2013 roku, gdyż w tych dniach była u lekarza. Odmówił też wiary zeznaniom ubezpieczonej, że w przerwach pomiędzy zwolnieniami lekarskimi podejmowała działalność gospodarczą, gdyż nie zostały poparte żadnymi dowodami. Ubezpieczona miała realną możliwość podjęcia działalności od 15 do 27 października 2016 roku, ale tego nie uczyniła. Za niewiarygodne uznał też Sąd I instancji zeznania ubezpieczonej, że do klientów woził ją jej partner J. W., gdyż J. W. nieprzerwanie od 1 listopada 2013 roku do 30 kwietnia 2014 roku był niezdolny do pracy z powodu złamania łąkotki, a ubezpieczona nie przedstawiła żadnych dowodów na potwierdzenie, że mógł on prowadzić samochód. Sąd Okręgowy pominął zapisy w dokumentacji medycznej z dnia 4 stycznia 2016 roku, gdyż nie mają znaczenia dla ustalenia czy ubezpieczona podlega ubezpieczeniom społecznym oraz dokument w postaci ulotki, bowiem na jego podstawie nie można ustalić kiedy został sporządzony.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za bezzasadne. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał art.6 ust.1 punkt 5, art. 8 ust. 6 pkt 11, art. 12 ust. 1, art. 11 ust. 2 i art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku. Wyjaśnił, że definicja działalności gospodarczej została zawarta w art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarcze. Działalnością gospodarczą w rozumieniu ww. ustawy jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Cechami działalności gospodarczej są: zawodowy (stały) charakter, związana z nią powtarzalność podejmowanych działań, podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania, uczestnictwo w obrocie gospodarczym. Dla uznania określonej przedmiotowo działalności, za działalność gospodarczą konieczne jest łączne zaistnienie trzech jej cech funkcjonalnych: zarobkowości, zorganizowania i ciągłości. Brak którejkolwiek z nich oznacza, że dana działalność nie może być zakwalifikowana do kategorii działalności gospodarczej. Przesłanka wykonywania działalności gospodarczej w sposób ciągły nie jest rozumiana jako konieczność jej wykonywania bez przerwy, lecz jako zamiar powtarzalności określonych czynności w odróżnieniu od ich przypadkowości, sporadyczności lub okazjonalności. Samo stwierdzenie „prowadzi działalność” zakłada określony ciąg działań, a nie tylko pojedyncze czynności. Przedsiębiorcą jest, więc tylko ten, kto wykonuje czynności powtarzalne i to w taki sposób, że tworzą one pewną całość, a nie stanowią oderwanego świadczenia, czy też świadczeń określonych rzeczy lub usług. Ciągłość działalności gospodarczej to powtarzające się, regularnie występujące i trwające czynności. Jest przeciwstawna okazjonalności, jednorazowości, incydentalności i sporadyczności. Generowanie strat przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą (zamiast spodziewanych zysków), z uwagi na koszty działalności przewyższające dochód, nie przekreśla jej zarobkowego charakteru, ale inaczej należy ocenić sytuację, w której od początku wymiernym, stałym i założonym z góry kosztem, nieznajdującym pokrycia w przewidywanych zyskach, staje się opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne. Wszystko to, może prowadzić do wniosku, że z założenia wynik finansowy prowadzonej działalności jest nieistotny. Może to wskazywać na intencję (element subiektywny) nie tyle podjęcia i wykonywania zarobkowej działalności gospodarczej, lecz włączenia do systemu ubezpieczeń społecznych w celu uzyskania świadczeń z tego tytułu. W stanie faktycznym sprawy ubezpieczona po wznowieniu od 16 listopada 2013 roku zawieszonej działalności gospodarczej, wykonywała usługi sprzątania na rzecz M. P. w okresie od listopada 2013 roku do lutego 2014 roku, A. P. (3 razy) oraz w dniu 11 grudnia 2013 roku na rzecz A. K. (1) i w dniu 16 grudnia 2013 roku na rzecz P. P. (1). Świadczy to o niestałym charakterze działalności. O niestałości świadczy też to, że w okresach, których była zdolna do pracy, działalności nie wykonywała. Zawarcie umowy z biurem rachunkowym nie jest w ustalonym stanie faktycznym dowodem prowadzenia działalności gospodarcze. Sąd Okręgowy uznał, że w okolicznościach faktycznych ubezpieczona nie prowadziła od 16 listopada 2013 roku działalności gospodarczej, a wykonała okazjonalne czynności sprzątania. Działalność nie miała charakteru zorganizowanego, nie była ciągła ani zarobkowa, gdyż dochód nie wystarczał nawet na opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne. Sąd Okręgowy miał też na uwadze okoliczność, że ubezpieczona po ustaniu niezdolności do pracy trwającej od dnia 9 listopada 2011 roku do 31 sierpnia 2013 roku, z dniem 1 września 2013 roku zawiesiła działalność gospodarczą i w tym czasie nie podlegała ubezpieczeniom społecznym i dopiero po potwierdzeniu ciąży w dniu 12 listopada 2013 roku, wznowiła zwieszoną działalność gospodarczą i zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, co umożliwiło jej po upływie okresu określonego w art.4 ust.1 punkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa uzyskać zasiłek chorobowy i zasiłek macierzyński. W ocenie Sądu Okręgowego przystąpienie przez ubezpieczoną do ubezpieczenia społecznego w okresie ciąży świadczy wyraźnie o zamiarze uzyskania przez nią zasiłku macierzyńskiego i dowodzi, że jedynym determinantem jej zachowania, była chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Wykonane dla M. P., A. P., A. K. (1) i P. P. (1) usługi nie świadczą o ciągłości działalności. Po stronie ubezpieczonej nie było też zamiaru stałego wykonywania działalności. Ubezpieczona zgłosiła podjęcie działalności gospodarczej w zakresie wykonywania niespecjalistycznego sprzątania budynków i pomieszczeń bez wcześniejszej organizacji tego przedsięwzięcia, rozeznania rynku, bez zainwestowania istotnych środków, które wskazywałyby na zamiar zawodowego prowadzenia w dłuższej perspektywie rzeczywistej działalności usługowej obliczonej na zysk. Dokonanie pojedynczych, okazjonalnych usług, ale o minimalnej wartości i bez istotnego zaangażowania sił i środków, bez organizacji i planowania, które by wskazywało na możliwość prowadzenia przez daną osobę usług, nie ma cech działalności gospodarczej, ponieważ podjętym przez ubezpieczoną działaniom nie można przypisać ani zawodowego, ani zarobkowego charakteru, ani też rzeczywistego, a nie tylko pozorowanego, zamiaru uczestnictwa w obrocie gospodarczym, czego zaprzeczeniem są działania jednorazowe, okazjonalne, ale przede wszystkim zupełnie amatorskie. Rozpoczęcie działalności gospodarczej powinno być bowiem działaniem konsekwentnym i przemyślanym pod względem organizacyjnym, technicznym, ekonomicznym, finansowym, marketingowym, handlowym itd. Działania podjęte przez ubezpieczoną niewątpliwie nie odpowiadają powyższym warunkom. Z materiału dowodowego nie wynika ekonomiczne uzasadnienie decyzji ubezpieczonej podjęcia działalności w perspektywie niepewności osiągania jakichkolwiek dochodów z prowadzonej działalności, wystarczających chociażby na opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne. Wszystko to z kolei może prowadzić do wniosku, że z założenia wynik finansowy działalności nie był istotny. Może też wskazywać na intencję (element subiektywny) nie tyle podjęcia i wykonywania zarobkowej działalności gospodarczej, lecz włączenia do systemu ubezpieczeń społecznych w celu uzyskania świadczeń. Motywem podjęcia działalności gospodarczej może być uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Świadczenia te mogą być uwzględniane w całościowym bilansie opłacalności. Jednak aby uznać, że podjęcie tej działalności nastąpiło - w pierwszym rzędzie - muszą wystąpić realne działania z rzeczywistym zamiarem wykonywania działalności. Nie można natomiast uznawać za prowadzenie działalności gospodarczej sytuacji, kiedy nie ma zamiaru prowadzenia zorganizowanej i zawodowej działalności nakierowanej na osiągnięcie zysku, a prowadzenie działalności ma polegać tylko na uzyskiwaniu świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Sąd Okręgowy wyjaśnił, że art.58 k.c. znajduje zastosowanie do wszystkich czynności prawnych: umów, czynności jednostronnych sprzecznych z prawem lub zasadami współżycia społecznego, natomiast zaskarżona decyzja dotyczy tytułu podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, a nie dokonanych przez ubezpieczoną czynności prawnych. Reasumując, czynności wykonane przez ubezpieczoną nie świadczą o zorganizowanym prowadzeniu działalności gospodarczej w sposób ciągły i zarobkowy. Czynność te okazjonalne, mogły być wykonane w ramach umowy o dzieło lub zlecenia albo umowy o świadczenie usług. O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz.1804).

Apelację od powyższego wyroku wniosła K. M. zaskarżając wyrok w całości i zarzucając naruszenie przepisów postępowania cywilnego, poprzez oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentacji organu rentowego, dotyczącej kontroli działalności gospodarczej przeprowadzanych u skarżącej i zasadności wystawianych jej zwolnień lekarskich od pracy, w skutek czego skarżąca została pozbawiona możliwości wykazania, że jej niezdolność do pracy wynikała z jej stanu zdrowia lub konieczności sprawowania opieki nad dziećmi, a tym samym, że „brak jej aktywności zawodowej” nie wynikał z pozorności prowadzenia działalności i dążeniu jedynie do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego;

- dowolną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie, co miało wpływ na treść rozstrzygnięcia w sprawie, tj.: zeznań świadków A. K., P. S. i M. S., gdyż zdaniem Sądu na ocenę wiarygodności ich zeznań, co do wykonywania przez skarżącą dla świadków usług sprzątających winno mieć znaczenie, że skarżąca kontaktowała się z dwoma pierwszymi świadkami przed rozprawą, a świadek M. S. jest kolegą z pracy partnera skarżącej, podczas gdy w trakcie przesłuchania świadków Sąd nie dostrzegł żadnych wątpliwości w zeznaniach świadków, nie „ złapał” świadków na oszustwie, choć zadawał świadkom wraz z pełnomocnikiem ZUS istotne dla sprawy, z punktu widzenia Sądu i organu rentowego, pytania, których katalog nie mógł być znany świadkom z góry, przed przesłuchaniem; dokumentacji w postaci rachunków wystawionych przez skarżącą swoim klientom w okresie od podjęcia działalności, tj. od 16.11.2013 r. do 5 marca 2014 r., z której wynika, niezależnie od zeznań świadków, że ww. okresie skarżąca wykonywała usługi sprzątające w sposób zorganizowany i ciągły, z zamiarem prowadzenia działalności gospodarczej w ww. zakresie, pomimo przyjętego przez Sąd założenia, że skarżąca działalności w ww. sposób nie prowadziła, a jej celem było jedynie uprawdopodobnienie, celem uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego; dowodów wewnętrznych sprzedaży skarżącej z dnia 18, 20, 27 listopada 2013 r., 5 i 9 grudnia 2013 r., 6, 14, 16, 20, 24 stycznia 2014 r., 4, 11, 13, 18, 21 lutego 2014 r. - że na ich podstawie nie można określić faktycznie wykonanej przez skarżącą sprzedaży, bo brakuje danych nabywców, a dokumenty te zostały wytworzone na potrzeby stworzenia pozorów prowadzenia działalności, podczas gdy wniosek taki nie mógł być wyprowadzony na podstawie m.in. zeznań świadka A. K. i P. P., którzy zeznali, że nie chcieli rachunków od skarżącej za wykonywane przez nią usługi sprzątające, nie chciał rachunków imiennych, podczas gdy skarżąca zobowiązana była do zaewidencjonowania każdej ze sprzedanych przez siebie usług, bez względu na to, czy klient chciał otrzymać od niej rachunek; odmówienie wiary zeznaniom skarżącej, że mogła podjąć działalność gospodarczą, z uwagi na zaoferowaną przez jej matkę pomoc w opiece nad dzieckiem, gdyż zdaniem Sądu na tą okoliczność skarżąca winna wykazać dodatkowy dowód, podczas gdy jest to okoliczność, która nie jest istotna dla faktu wykonywania przez skarżącą usług sprzątających z zamiarem stałego i ciągłego ich wykonywania w ramach prowadzonej przez skarżącą działalności, a odmówienie w tym zakresie wiary zeznaniom skarżącej miało służyć jedynie stworzeniu wizerunku skarżącej jako osoby, której zeznania w ogóle nie zasługują na wiarę, nawet w zakresie nie mającym znaczenia dla ustalenia okoliczności istotnych w sprawie; że sam dłuższy okres zdolności do pracy, jaki miała skarżąca w dniach 15-27.10.2016 r., gwarantował jej możliwość znalezienia w tym czasie usługodawcy i podjęcia się wykonywania pracy, podczas gdy po okresie niezdolności do pracy konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem, konieczne jest na nowo pozyskanie nowych klientów, co wbrew twierdzeniom Sądu I instancji nie zależy wyłącznie od zamiaru skarżącej, ale i woli współpracy ze strony potencjalnego usługodawcy; że operacja łękotki, jaką przeszedł partner skarżącej w listopadzie 2013 r., w związku z wypadkiem przy pracy, uniemożliwiał mu dowożenie skarżącej do miejsc, w których skarżąca sprzątała w okresie od listopada 2013 r do marca 2014 r., podczas gdy Sąd nie ma wiadomości specjalnych w zakresie medycyny, żeby taki wniosek wyprowadzić, a nadto nie dysponował dokumentacją z leczenia partnera skarżącej w tym zakresie, a powyższe ustalił na podstawie dokumentacji dotyczącej samej niezdolność partnera do pracy, w charakterze przedstawiciela handlowego, który musi pokonywać dziennie średnio 150-200 km, przenosić pudła z lekami, ulotkami, co nie jest tym samym co jednorazowe dowiezienie partnerki do miejsca, gdzie miała wykonywać swoje prace; pominięcie przez Sąd I instancji w ustaleniach i w uzasadnieniu wyroku niżej wskazanych dowodów, co wpłynęło na treść rozstrzygnięcia w sprawie: książeczki 2 ciąży, w związku z dokumentacją medyczną skarżącej z leczenia psychiatrycznego, z której wynika data pierwszego badania, na podstawie której skarżąca zeznając przed Sądem po 5 latach określiła datę, w której dowiedziała się o ciąży, i ustalenie przez Sąd daty powzięcia przez skarżącą wiedzy w ww. zakresie jedynie na. zapisach z jej dokumentacji medycznej z dnia 12.11.2013 r., do której skarżąca nie miała dostępu, i o której po upływie 5 lat od daty badania miało prawo nie pamiętać, zwłaszcza z uwagi na jej problemy natury psychiatrycznej, które wynikają z jej dokumentacji medycznej, dokumentacji medycznej z leczenia skarżącej i dokumentacji medycznej dotyczącej dzieci skarżącej, z której wynika zasadność wystawiania skarżącej zwolnień lekarskich od pracy i tym samym braku możliwości i prawa po stronie skarżącej podejmowania działań w zakresie prowadzonej przez nią działalności gospodarczej; że w dniu 4.01.2016 r. (poniedziałek) i 29.04.2016 r. (piątek) skarżąca faktycznie wykonywała usługi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a co wynika, z dokumentacji medycznej skarżącej z ww. dat, tj.,. że skarżąca pracowała fizycznie i że doznała urazu podczas pracy, gdyż zdaniem Sądu okoliczność ta nie ma znaczenia dla sprawy, podczas gdy jest to dowód, na okoliczność prowadzenia przez skarżącą działalności w sposób ciągły; zeznań świadka P. P. i A. K., którzy zeznali, że skarżąca wykonywała w spornym okresie usługi sprzątające w lokalach do nich należących, na co wystawiała rachunki, które Sąd I instancji pomija w swoich ustaleniach, wskazując, że nie zostały one przedłożone podczas postępowania, w sytuacji, gdy są to rachunki, co do, których Sąd przyjmuje, że nie wiadomo kogo dotyczą, i że zostały wystawione na potrzeby stworzenia przez skarżącą pozorów prowadzenia działalności gospodarczej; umowy najmu lokalu mieszkalnego żony świadka M. S. (1) zawartej z najemcami lokalu mieszkalnego stanowiącego jej własność, na okoliczność, potrzeby skorzystania z usług skarżącej przez ww. osoby, z uwagi na podawane przez nich okoliczności związane z ich życiem prywatnym; ulotki jaką skarżąca promowała swoją działalność, gdyż zdaniem Sądu nie może ona stanowić dowodu na podejmowanie przez skarżącą czynności organizacyjnych działalności czy jej dalsze reklamowanie, z uwagi na brak możliwości ustalenia na jej podstawie, kiedy została sporządzona, podczas gdy na podstawie treści ogłoszenia/ reklamy sporządzonej na komputerze, jej wydrukowaniu w postaci papierowej, za pomocą drukarki, nie ma faktycznej możliwości ustalenia daty jej powstania, ale dowód taki nie może zostać pominięty przez Sąd, z uwagi na jego charakter oraz okoliczność na jaki został zgłoszony- tj. podejmowania przez skarżącą czynności związanych z promocją prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Zresztą, ta sama ulotka została załączona do akt ZUS, na etapie postępowania administracyjnego przez skarżącą, co dowodzi tego, że nie została ona stworzona na potrzeby postępowania sądowego.

Wskazując na powyższe apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego poprzez ustalenie, że podlega, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą (...), od 16 listopada 2013 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu zasądzenie kosztów procesu za I i II instancję.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu albowiem Sąd Okręgowy wydał trafne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 1 za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej. W myśl art. 11 ust. 2 dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 5. Natomiast w myśl art. 12 ust. 1 w/w ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Zgodnie zaś z art. 13 pkt 4 obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach: osoby prowadzące pozarolniczą działalność - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Stosownie zaś do treści art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Kluczowe znaczenie dla zdefiniowania pojęcia przedsiębiorcy ma element funkcjonalny, łączący się z prowadzeniem działalności gospodarczej lub zawodowej. Ustawa wymaga bowiem, aby przedsiębiorca "prowadził" działalność gospodarczą lub zawodową. Samo stwierdzenie "prowadzi działalność" zakłada określony ciąg działań, a nie tylko pojedyncze czynności. Przedsiębiorcą jest więc tylko ten, kto wykonuje czynności powtarzalne i to w taki sposób, że tworzą one pewną całość, a nie stanowią oderwanego świadczenia czy też świadczeń określonych rzeczy lub usług. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 20 lipca 2015 r., III AUa 1339/14, LEX). W ocenie ciągłości istotny jest zamiar powtarzalności określonych czynności celem osiągnięcia dochodu. To zamiar powtarzalności w odniesieniu do aktywności (działalności) decyduje o pozytywnym lub negatywnym zaistnieniu przesłanki ciągłości. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2014r., I UK 103/14, LEX; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 kwietnia 2011 r., II OSK 333/11, LEX). Zamiar niekrótkiego prowadzenia działalności gospodarczej zależy od zachowania osoby podejmującej działalność gospodarczą.(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2014r., akt I UK 235/13, L.). Specyficzne cechy działalności gospodarczej, to zawodowy, a więc stały charakter, powtarzalność podejmowanych działań, podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania, uczestnictwo w obrocie gospodarczym.(por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91, OSNCP 1992, Nr 5, poz. 65). Formalne zarejestrowanie działalności gospodarczej ma znaczenie w sferze dowodowej, lecz samo w sobie nie przesądza podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, gdyż decydujące znaczenie dla istnienia tego obowiązku ma faktyczne prowadzenie działalności, a nie posiadanie uprawnień do jej prowadzenia. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2009 r., II UK 207/08, LEX).

Sąd Okręgowy ustalił, że odwołująca faktycznie nie prowadziła działalności gospodarczej. Co prawda podejmowała pewne czynności, jak choćby jedno sprzątanie u A. K. (1), jedno u P. P. (1), trzy u A. P. i kilka u M. P., co przyniosło jej pewien nieznaczny przychód, ale czynności te nie mogą zostać zakwalifikowane jako prowadzenie działalności gospodarczej. W stanie faktycznym sprawy stanowisko Sądu Okręgowego jest jak najbardziej poprawne.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że K. M. od października 2011r. zarejestrowała działalność gospodarczą i zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych, ale już od 9 listopada 2011r. była niezdolna do pracy i ostatecznie zasiłki z ubezpieczeń pobierała nieprzerwanie do dnia 31 sierpnia 2013r. W dniu 1 września 2013r. zawiesiła działalność gospodarczą i wyrejestrowała się z ubezpieczeń społecznych aby, po stwierdzeniu ciąży w dniu 12 listopada 2013r., wznowić zawieszoną działalność od 16 listopada 2013r. i zgłosić się do ubezpieczeń społecznych, w tym dobrowolnego chorobowego, od dnia 21 listopada 2013r. Następnie już od 5 marca 2014r. do 14 października 2016r. i od 28 października 2016r. do 2 października 2018r. pobierała zasiłki z ubezpieczeń społecznych. W dniu 1 października 2018r. ponownie zawiesiła pozarolniczą działalność gospodarczą. Jedynymi obiektywnie udokumentowanymi usługami, jakie wykonała w trakcie zgłoszonej działalności gospodarczej od dnia 16 listopada 2013r., były usługi sprzątania dla A. P. w ilości 3 za 900 zł, dla M. P. 2 razy w tygodniu po 2 godziny poczynając od 23 listopada 2013r, a skończywszy na 24 lutego 2014r., dla A. K. (1) jedna usługa w dniu 11 grudnia 2013 roku na kwotę 650 zł; dla P. P. (1) jedna w dniu 16 grudnia 2013 roku na kwotę 1.500 zł. Łączny dochód z działalności gospodarczej wyniósł za okres od 16 listopada 2013r. do 4 marca 2014r. kwotę 3 950 zł.

Powyższe okoliczności świadczą, w ocenie Sądu Apelacyjnego, że K. M. nie prowadziła faktycznie działalności gospodarczej i od samego początku, tj. od dnia 16 listopada 2013r., nie miała zamiaru jej prowadzić, a działalność gospodarczą zarejestrowała tylko w celu uzyskania tytułu do ubezpieczeń społecznych. Podjęte czynności, tj. zarejestrowanie działalności, wynajęcie biura rachunkowego oraz wykonanie kilku usług sprzątania miały jedynie na celu uwiarygodnienie, że działalność jest prowadzona. Miały wywołać przekonanie u osób trzecich, że działalność faktycznie jest wykonywana. Jak to określił Sąd Okręgowy miały stworzyć pozory wykonywania działalności.

Zarzuty apelacyjne sprowadzają się do zakwestionowania oceny prawnej dowodów dokonanej przez Sąd Okręgowy. Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie jest trafny. Zgodnie z tym przepisem sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Powszechnie przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Z ugruntowanej linii orzecznictwa wynika, że postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie może polegać na zaprezentowaniu przez skarżącego stanu faktycznego, ustalonego przez niego na podstawie własnej oceny dowodów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2005 r., IV CK 387/04, L.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 8 czerwca 2017 r., III AUa 1334/16, L.). Podkreślić przy tym trzeba, że jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.,) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, L.). W przekonaniu Sądu Apelacyjnego ocena wyrażona przez Sąd Okręgowy została dokonana na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, przy uwzględnieniu wszystkich przeprowadzonych dowodów, i okoliczności mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Sąd odwołał się do merytorycznych i rzeczowych argumentów potwierdzających trafność dokonanej oceny. Poczynione ustalenia faktyczne nie wykazują błędów tak faktycznych, ani logicznych, a wyprowadzone przez Sąd wnioski mają należyte umocowanie w zebranym materiale dowodowym, układają się w logiczną całość, pozostającą w pełnej zgodzie z doświadczeniem życiowym. W apelacji skarżąca przedstawiła własną ocenę zebranych dowodów, odmienną od oceny Sądu Okręgowego i na ich podstawie ustaliła własny stan faktyczny. Jednak Sąd Apelacyjny po zapoznaniu się z materiałem dowodowym zebranym w sprawie i oceną prawną dowodów dokonaną przez Sąd Okręgowy, nie znalazł żadnych podstaw do uwzględnienia apelacji. Sąd Okręgowy w sposób szczegółowy, logiczny i przekonujący uzasadnił, dlaczego nie dał wiary ani zeznaniom ubezpieczonej, ani zeznaniom świadków, że ubezpieczona wykonała usługi sprzątania inne niż te, które wykazała rachunkami. Nie budzi też wątpliwości ustalenie Sądu Okręgowego, że ubezpieczona wznawiając działalność gospodarczą z dniem 16 listopada 2013r. nie miała zamiaru prowadzić działalności w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Ilość wykonanych usług, zaprzestanie ich wykonywania już w dniu 24 lutego 2014r. (ostatni rachunek) oraz niewielki przychód (3950 zł) jednoznacznie temu dowodzą. Ponadto, wbrew twierdzeniom apelacji, trafnie Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 16 listopada 2013r. ubezpieczona wiedziała, że jest w ciąży. Jak wynika bowiem z konsultacji ginekologicznej z dnia 12 listopada 2013r. (k. 206 akt sprawy) w dniu 12 listopada 2013r. lekarz potwierdził ciążę, a ponadto dokonał wpisu, że ostatnia miesiączka była 30 września 2013r., a wykonany test ciążowy był dodatni. Jest oczywiste, że test ciążowy wykonała ubezpieczona i ona podała lekarzowi tę informację. Ponadto ubezpieczona została skierowana na badania dla kobiet w ciąży. Trafnie uznał też Sąd Okręgowy, że partner ubezpieczonej, w związku z uszkodzeniem łękotki i niezdolnością do pracy, nie mógł wozić ubezpieczonej do klientów. Jest poza sporem, że Sąd nie miał w tym zakresie opinii biegłego, ale wniosek ten wywiódł mając na uwadze pozostały materiał dowodowy, a mianowicie brak rachunków za usługi sprzątania i innych obiektywnych dowodów, uznanie za niewiarygodne zeznań świadków P. P. (1), A. K. (1) i M. S. (1). Ocena prawna dowodów polega właśnie na tym, że dokonywana jest przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności faktycznych, a nie w oderwaniu, co do każdego dowodu. Sąd Apelacyjny nie ma wątpliwości co do intencyjnego działania ubezpieczonej wznawiającej z dniem 16 listopada 2013r. działalność gospodarczą. Z całą pewnością zamiarem K. M. nie było prowadzenie działalności gospodarczej. Zresztą jej postawa już w odniesieniu do okresu od października 2011r. do 16 listopada 2013r. jest tego namacalnym dowodem. I dla takiej oceny nie ma znaczenia, że nie mogła wykonywać działalności, bo zasadnie korzystała z zasiłków z ubezpieczeń społecznych. Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że wnioskodawczyni podjęła działalność gospodarczą tylko po to żeby z takich zasiłków korzystać. Nie zorganizowała swej działalności, nie miała siedziby, nie poniosła żadnych kosztów, nie uzyskała dochodu, który jest zasadniczą przesłanką podjęcia działalności, ostatnią usługę wykonała w dniu 24 lutego 2014r. i w końcu w okresie 2 tygodni, kiedy była zdolna do pracy, żadnych usług sprzątających, czy też innych czynności związanych z działalnością gospodarczą nie tylko, że nie podjęła, ale nawet nie usiłowała ich podjąć. Ostatecznie w dniu 1 października 2018r. ponownie zawiesiła działalność gospodarczą. I jakkolwiek zgodzić należy się z apelującą, że po okresie niezdolności do pracy, tj. od 15 października 2016r. „konieczne było na nowo pozyskanie nowych klientów”, to ubezpieczona nie udowodniła, że czyniła jakiekolwiek starania żeby takich pozyskać i prowadzić działalność gospodarczą. Wbrew zarzutom apelacji, Sąd Okręgowy trafnie ocenił, że kopie dokumentów „dochód wewnętrzny – dzienne zestawienie sprzedaży” wystawionych przez ubezpieczoną nie są dowodem na wykonywanie działalności gospodarczej, skoro nie znajdują oparcia w obiektywnym materiale dowodowym. Nie budzi też wątpliwości ocena zeznań świadków dokonana przez Sąd I instancji. Skoro A. K. (1) (k. 90) i P. P. (1) (k.409v.) zgodnie zeznali, że ubezpieczona wystawiała rachunki, to zasadnie Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczona wykonała tylko te usługi, które potwierdzone są rachunkami. Nie ma też dowolności w ocenie zeznań świadka M. S. (1), bowiem umowa najmu lokalu mieszkalnego żony świadka nie jest dowodem, że wynajęte mieszkanie posprzątała ubezpieczona. Wykonanie kilku usług sprzątania o niewielkiej wartości nie pozwala na uznanie, że ubezpieczona prowadziła działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, że w ustalonych okolicznościach faktycznych ubezpieczona nie prowadziła od 16 listopada 2013 roku działalności gospodarczej, a wykonała okazjonalne czynności sprzątania. Słusznie Sąd Okręgowy uznał, że działalność nie miała charakteru zorganizowanego, nie była ciągła ani zarobkowa, gdyż dochód nie wystarczał nawet na opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne, a podjętym działaniom nie można przypisać ani zawodowego, ani rzeczywistego, a nie tylko pozorowanego, zamiaru uczestnictwa w obrocie gospodarczym, czego zaprzeczeniem są działania jednorazowe, okazjonalne, ale przede wszystkim zupełnie amatorskie. Sąd Okręgowy wyjaśnił, że zarobkowy charakter działalności stanowi podstawową, konstytutywną cechę działalności gospodarczej. Wykonywanie pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 13 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych to rzeczywista działalność o cechach określonych w art. 2 ustawy o swobodzie gospodarczej/ Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana okresowo i sporadycznie (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 1991 r., (...) SA 898/90, (...) 1992, nr 3-4, poz. 58), a także, jeśli nie jest ona prowadzona w celu osiągnięcia dochodu (zarobku) rozumianego jako nadwyżka przychodów nad poniesionymi kosztami.

O istnieniu obowiązku ubezpieczenia decydują konkretne okoliczności sprawy, w których dokonywana jest ocena, czy w danym okresie działalność rzeczywiście była wykonywana (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2009 r., I UK 328/08, L.).

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc apelację oddalił.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 i § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 265).