Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Guniewska

Protokolant: st. sekr. sądowy Magdalena Rykała-Płodzień

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2019 r. w Rzeszowie

sprawy z wniosku H. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

o emeryturę

na skutek odwołania H. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

z dnia 05/03/2018 r. znak (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. z dnia 05/03/2018r. znak: (...)w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy H. K. prawo do emerytury poczynając od dnia 23 lutego 2016r. oraz ustala brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.-

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. na rzecz wnioskodawcy H. K. kwotę: 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 567/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 10 kwietnia 2019 r.

Decyzją z dnia 05.03.2018r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 23.02.2016r., odmówił H. K. prawa do emerytury.

Na uzasadnienie podano, że nie został udowodniony wymagany 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy uznał za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r. 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 11 lat 10 miesięcy i 19 dni stażu w szczególnych warunkach. Nie uwzględnił natomiast okresów pracy na budowie eksportowej z uwagi na fakt, że nie przedłożono dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu H. K. podnosił, iż decyzja jest niezgodna ze stanem faktycznym, bowiem przez całą aktywność zawodową pracował w szczególnych warunkach. Dodatkowo wskazał, iż wniosek o emeryturę został złożony we wrześniu 2015r., a nie jak podano w decyzji (...).02.2016r.

W odpowiedzi ZUS I Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania podnosząc te same argumenty, co w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, które generalnie sprowadzały się do stwierdzenia, że wnioskodawca nie udowodnił 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

H. K. urodził się (...)

W dniu 14.09.2015r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę w wieku obniżonym z tytułu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Zakład jednak po analizie przedłożonej dokumentacji decyzją z 11.12.2015r. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury wobec nie wypełnienia warunków ubiegania się o prawo do świadczenia, tj. nie udowodnienia 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W dniu 23 lutego 2016r. wnioskodawca przedłożył nowe dokumenty.

Organ rentowy 12 kwietnia 2016r. i 27 maja 2016r. wydał decyzje ponownie odmawiającą H. K. prawa do emerytury wobec nie udowodnienia 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 5 lat 9 miesięcy i 26 dni.

Na skutek wniesionego odwołania Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 12 października 2016r. sygn. akt IV U 703/16 zmienił zaskarżone decyzje i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od 17.05.2016r.

Apelację od powyższego wyroku złożył organ rentowy.

Wyrokiem z dnia 7 czerwca 2017r. sygn. akt III AUa 975/16 Sąd Apelacyjny w Rzeszowie uchylił zaskarżony wyrok oraz poprzedzające do decyzje ZUS i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania bezpośrednio temu organowi.

W dniu 5 marca 2018r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. wydał decyzję, będącą przedmiotem niniejszego postępowania. Organ rentowy na dzień 1 stycznia 1999r. przyjął za udowodnione 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 11 lat 10 miesięcy i 19 dzień stażu w szczególnych warunkach przypadającego na okres zatrudnienia w:

- (...) Zakładach Produkcji (...) Zakład (...) od 19.05.1973r. do 15.09.1973r.,

- Przedsiębiorstwie (...) S.A. od 01.10.1978r. do 30.04.1979r.,

- Przedsiębiorstwie (...) od 24.05.1979r. do 03.08.1979r., od 12.08.1979r. do 19.08.1979r., od 22.08.1979r. do 25.06.1981r., od 19.01.1983r. do 03.09.1983r.,

- Zakładach (...) Sp. z o.o. od 16.09.1983r. do 31.07.1984r.,

- (...) S.A. od 06.09.1984r. do 20.08.1990r., od 24.01.1991r. do 01.02.1990r., 18.02.1991r. do 24.02.1991r., od 22.05.1991r. do 12.06.1991r.,

- Przedsiębiorstwie (...) w (...) Sp. z o.o. od 16.10.1995r. do 31.12.1996r., od 11.01.1996r. do 31.01.1996r., od 22.02.1996r. do 22.02.1996r., od 24.02.1996r. do 11.03.1996r., od 13.03.1996r. do 19.03.1997r.

Organ rentowy nie uznał okresów pracy wnioskodawcy na budowach eksportowych od 26.06.1981r. do 31.12.1982r., od 21.08.1990r. do 19.12.1990r., od 17.06.1991r. do 31.12.1991r. i od 14.01.1992r. do 07.02.1992r., od 06.07.1992r. do 04.06.1993r., od 19.07.1994r. do 31.12.1994r. i od 29.03.1995r. do 30.06.1995r..

W 1978r. H. K. ukończył kurs maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych.

W okresie od 24 maja 1979r. do 3 września 1983r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku maszynisty koparki. Od 26 czerwca 1981r. do 31.12.1982r. pracował na budowie eksportowej w (...) wykonując prace operatora koparki.

Od 6 września 1984r. do 1 marca 1994r. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) na stanowisku zbrojarza. Przebywał na budowach eksportowych w (...)od 21.08.1990r. do 19.12.1990r. w M. i w (...) od 17.06.1991r. do 31.12.1991r. oraz od 14.01.1992r. do 07.02.1992r. w K.. Zajmował stanowisko zbrojarz.

W dniu 1 lipca 1992r. wnioskodawca zawarł umowę o pracę na budowie eksportowej z Przedsiębiorstwem Budowlanym (...) (...) Sp. z o.o. w R.. Zatrudniony został na okres od 06.07.1992r. do 30.09.1992r. i skierowany do pracy w N. na budowie w I. na stanowisku zbrojarz. W dniu 10 września 1992r. zawarł kolejną umowę o pracę na budowie eksportowej na okres od 14.09.1992r. do 31.12.1992r. Umową z dnia 12.12.1992r.został skierowany do pracy w D. na okres od 14.12.1992r. do 31.03.1993r. Aneksem do tej umowy przedłużono czas jej trwania do 15.06.1993r. Rozwiązanie umowy nastąpiło 4 czerwca 1993r. Przez cały czas przebywania na budowach eksportowych w w/w okresach wykonywał obowiązki zbrojarza.

Był zatrudniony przez Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego (...) Sp. z o.o. na budowie eksportowej w (...)w okresie od 19.071994r. do 31.12.1994r. oraz od 29.03.1995r. do 30.06.1995r. na stanowisku zbrojarz.

W okresie od 12.02.1997r. do 19.08.1997r. był zatrudniony na kontrakcie 96-2015 realizowanym przez P. w N.. Zajmował tam stanowisko zbrojarza.

W okresie od 09.03.1998r. do 31.12.1998r. pracował w firmie (...) Sp. z o.o. w charakterze operatora koparki.

(dowód: dokumentacja osobowa wnioskodawcy, dokumentacja w aktach ZUS, dokumentacja w aktach niniejszej sprawy, a także w aktach o sygn. IV U 703/16)

Sąd dokonał powyższych ustaleń faktycznych na podstawie wskazanych powyżej dowodów.

Sąd oparł się na dokumentach zgromadzonym w aktach organu rentowego oraz w aktach osobowych, gdyż sporządzone zostały przez uprawnione podmioty w zakresie służących im kompetencji. Pozwoliły one na ustalenie czasokresów zatrudnienia na budowach eksportowych, jak też stanowisk pracy wnioskodawcy.

Sąd zgodnie z regułą zawartą w art. 233 § 1 k.p.c. dokonał oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, która przełożyła się na ostateczny wynik niniejszego postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Istotą sporu w przedmiotowej sprawie pozostawało ustalenie uprawnień H. K. do emerytury w wieku obniżonym ze względu na rodzaj wykonywanej pracy przy uwzględnieniu, iż urodził się (...), a więc przy zastosowaniu konstrukcji przewidzianej w treści art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018r., poz. 1270 j.t.).

Zgodnie z przepisem art. 184 w związku z art. 32 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) mężczyzna, który ukończył 60 rok życia, posiada wymagany okres zatrudnienia wynoszący 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych może nabyć prawo do świadczenia emerytalnego. Wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w warunkach szczególnych przysługuje prawo do emerytury reguluje wspomniane wyżej Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.

Przepis § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia stanowi, że okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Postępowanie dowodowe wykazało, iż wnioskodawca legitymuje się 25 –letnim stażem zatrudnienia przy uwzględnieniu okresów uzupełniających.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmawia wnioskodawcy uznania zatrudnienia na budowach eksportowych przypadających na okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) od 26.06.1981r. do 31.12.1982r., w (...) Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) od 21.08.1990r. do 19.12.1990r., od 17.06.1991r. do 31.12.1991r. i od 14.01.1992r. do 07.02.1992r., w Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) od 06.07.1992r. do 04.06.1993r., w Przedsiębiorstwie Handlu Zagranicznego od 19.07.1994r. do 31.12.1994r. i od 29.03.1995r. do 30.06.1995r. za czas pracy wykonywanej w szczególnych warunkach z uwagi na brak wiarygodnych i prawidłowych dowodów potwierdzających powyższą okoliczność.

W przekonaniu Sądu Okręgowego należy stwierdzić, iż brak jest podstaw do przyjęcia stanowiska organu rentowego za słuszne. Zgromadzony bowiem w sprawie materiał dowodowy nie potwierdza wątpliwości zgłaszanych przez ZUS.

W orzecznictwie wyrażony został pogląd, iż w postępowaniu sądowym, toczącym się z odwołania ubezpieczonego od decyzji organu rentowego, dopuszczalne jest przeprowadzenie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności mających wpływ na prawo skarżącego do świadczenia i to zarówno wtedy, gdy pracodawca wystawił świadectwo pracy, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych kwestionuje jego treść, jak i wówczas, gdy dokument taki z żadnych przyczyn nie może być sporządzony (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 grudnia 2004 r. III AUa 2474/03 Lex nr 151770). Zatem ewentualne niedokładności czy nawet braki w treści świadectwa pracy nie mogą skutkować negatywnie dla pracownika, jeżeli fakty nim stwierdzone mogą być potwierdzone w inny sposób. Nadto ustalenie jakie prace wnioskodawca faktycznie wykonywał, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek dla przyznania dochodzonego świadczenia (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 r. II UK 337/03 OSNP 2004/22/392).

Materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu, w postaci dowodów z dokumentów pozwolił przesądzić, iż w spornych okresach zatrudnienia pracując na stanowisku kierowcy – operatora koparki od 26.06.1981r. do 31.12.1982r. oraz na stanowisku zbrojarz od 21.08.1990r. do 19.12.1990r., od 17.06.1991r. do 31.12.1991r., od 14.01.1992r. do 07.02.1992r., od 06.07.1992r. do 04.06.1993r., od 19.07.1994r. do 31.12.1994r. i od 29.03.1995r. do 30.06.1995r., wykonywał wyłącznie prace wymienione w Dziale V odpowiednio poz. 3 i poz. 4 wykazu A stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983r. Nr 8, poz. 43), tj. prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych oraz prace zbrojarskie.

Zauważyć należy, że prawa i obowiązki stron kontraktu o pracę na budowie eksportowej regulowały przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników kierowanych do pracy za granicą, w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem (Dz. U. nr 51, oz. 30 ze. zm.) obowiązujące do roku 1999. Zgodnie z przepisem § 1 powołanego rozporządzenia, jego przepisy miały zastosowanie do pracowników - obywateli polskich, skierowanych do pracy za granicą, zwanych dalej "pracownikami", w celu realizacji kontraktów eksportowych obejmujących:

1) wykonanie przez stronę polską części lub całości robót budowlano - montażowych, projektowych, transportowych oraz kompletnych obiektów i prac z zakresu nadzoru przy wykonywaniu funkcji eksportera, generalnego wykonawcy lub generalnego dostawcy, a także innych prac związanych z realizacją kontraktów,

2) wykonanie usług technicznych, naukowych i usług pozostałych.

§ 5 zaś rozporządzenia przewidywał, że okres zatrudnienia za granicą także i okres urlopu wypoczynkowego udzielonego w związku z tym zatrudnieniem, był traktowany jak okres zatrudnienia w zakresie uprawnień pracowniczych.

Na powyższą okoliczność nie tylko zostały zawarte umowy o pracę eksportową, ale także zostało to ujęte następnie, a więc potwierdzone w wydanych przez zakłady pracy świadectwach pracy. Wnioskodawca w spornych okresach był zatrudniony za granicą, ale w polskich przedsiębiorstwach, w ramach skierowania określonego przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków (…), które to rozporządzenie zostało wydane na postawie delegacji ustawowej z art. 298 Kodeksu pracy. Są to zatem okresy składkowe o jakich stanowi art. 6 ust. 2 pkt 1 lit b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

H. K. udowodnił, że przed dniem 01.01.1999r. przez okres ponad 15 lat wykonywał pracę w szczególnych warunkach, a także spełnił pozostałe warunki przewidziane przepisami art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Dlatego Sąd w trybie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 23 lutego 2016 r., tj. od daty spełnienia wszystkich przesłanek.

Jednocześnie Sąd zważył, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności, o której mowa w art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, istotnej do ustalenia prawa do świadczenia. Zgodnie z brzmieniem powołanego przepisu, w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego. Przez wyjaśnienie „ostatniej niezbędnej okoliczności” trzeba rozumieć wyjaśnienie ostatniej okoliczności koniecznej do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. Wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r., sygn. akt I UK 159/04, OSNP nr 19/2005, poz. 308). Wydanie jednak błędnej decyzji w sytuacji, gdy organ rentowy nie dysponował wystarczającym materiałem dowodowym pozwalającym na ustalenie prawa wnioskodawcy do żądanego świadczenia, nie skutkuje obciążeniem organu odpowiedzialnością z tego tytułu. Skoro zatem w niniejszej sprawie do ustalenia prawa H. K. do emerytury doszło dopiero na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania sądowego, Sąd odwoławczy nie znalazł podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Orzeczenie o kosztach oparto na treści art. 98 k.p.c. i § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018r. poz. 265 j.t.).